Γιορτάζει σήμερα το θέατρο στην Ελλάδα;

Τη στιγμή που τα αιτήματα των σπουδαστών των δραματικών σχολών είναι στον αέρα, σε μία περίοδο που η κυβέρνηση αγνοεί επιδεικτικά τους καλλιτέχνες. Τη στιγμή που οι ηθοποιοί στην Ελλάδα έχουν ένα πτυχίο, αντίστοιχο του απολυτηρίου λυκείου, παγκόσμια σήμερα γιορτάζουν το θέατρο.

Μετά από δύο μήνες αγώνων και την – όποια – διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση, τα πράγματα παραμένουν στάσιμα για τους σπουδαστές αλλά και όλους τους καλλιτέχνες, που έκαναν πίσω επειδή σεβάστηκαν το εθνικό πένθος με την τραγωδία στα Τέμπη, βάζοντας οι περισσότεροι σε δεύτερη μοίρα τις δικές τους ανάγκες και αγωνίες, προσπαθώντας αυτή τη στιγμή να σώσουν το διδακτικό έτος που μοιάζει να κινδυνεύει, βάζοντας ωστόσο και το ερώτημα τι μπορεί να γίνει αυτή τη στιγμή με τους καθηγητές που παραιτήθηκαν τους προηγούμενους μήνες.

Πληροφορίες μου λένε πως γίνονται συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών για να μη χαθεί η χρονιά των σπουδαστών, ψάχνοντας τον κατάλληλο τρόπο ώστε να προχωρήσει όλο αυτό και να είναι υπέρ των παιδιών – όσο μπορεί να είναι υπέρ τους το να τους αγνοούν και να υποβιβάζουν τους κόπους τους.

Οι ίδιες πληροφορίες λένε πως υπάρχει καλή διάθεση και από το διδακτικό προσωπικό να επιστρέψει για το καλό των σπουδαστών – κάτι που είναι αυτονόητο, όταν η παραίτηση έγινε ξεκάθαρα ως αντίδραση στήριξης στις απεργίες τους και, βάσει των συνθηκών, προτεραιότητα τους είναι τα παιδιά.

Μέσα σε όλο αυτόν τον υπόγειο αναβρασμό που επικρατεί στα θέατρα της χώρας αυτές τις μέρες, καλούμαστε να γιορτάσουμε μία παγκόσμια ημέρα που υμνεί το θέατρο, την ύψιστη των τεχνών κι αυτή που στην Ελλάδα έχει γράψει τη δική της ιστορία, προσπαθώντας να γράψει και τα επόμενα χρόνια.  Η 27^η του Μάρτη καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (International Theatre Institute) με το πρώτο μήνυμα να γράφεται από τον Ζαν Κοκτό και το δεύτερο από τον Άρθουρ Μίλερ. Αντίστοιχα κάθε χρόνο μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου αναλαμβάνει να γράψει το μήνυμα. Για το 2023 το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου, επέλεξε ως συγγραφέα του μηνύματος την διακεκριμένη Αιγύπτια ηθοποιό Samiha Ayoub.

«Η αφετηρία και η βάση του θεάτρου, όπως και κάθε μορφής τέχνης, είναι η ποίηση και η μαγεία. Αν λείψουν αυτά, δεν υπάρχει θέατρο» είχε πει κάποτε ο Κάρολος Κουν.

Το θέατρο, δεν είναι κάτι άψυχο όσο κι αν το αγνοούν αυτό κάποιοι. Το θέατρο είναι οι άνθρωποι του. Αυτοί που δημιουργούν, αυτοί που κοπιάζουν, αυτοί που διαβάζουν, που αγωνιούν κάθε λίγους μήνες για μία επόμενη δουλειά, αυτοί που εξυψώνουν και μεγαλουργούν, αυτοί που αγνοούνται στη χώρα μας.

Εν μέσω λοιπόν, των ταραχών και στον απόηχο των κινητοποιήσεων που πραγματοποίησαν όλοι οι καλλιτέχνες με αφορμή τις αλλαγές του Προεδρικού Διατάγματος, η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου φέτος είναι λίγο πιο σημαντική απ’ ότι είναι σε άλλες χρονιές, αφού κρίνεται ακόμη πιο σημαντικό να θυμηθούμε την αξία και να μιλήσουμε για το θέατρο και τις τέχνες. Να σταθούμε δίπλα στους ανθρώπους του και να φωνάξουμε μαζί τους σε επόμενες συγκεντρώσεις τους. Να τις ζητήσουμε. Να απαιτήσουμε το θέατρο να μην είναι μία μορφή διασκέδασης, αλλά μία μορφή ψυχαγωγίας όπως του πρέπει.

Σε αναμονή λοιπόν των εξελίξεων στις δραματικές σχολές, ας γιορτάσουμε αυτή τη χρονιά το θέατρο και αυτούς που το αγαπούν. Βαθιά και ειλικρινά.

Και αν αιωρείται σε κάποιους το ερώτημα, στην Ελλάδα αν πρέπει να γιορτάσουμε την ημέρα, δεδομένων των συνθηκών, θα έλεγα πως περισσότερο από ποτέ φέτος πρέπει να την γιορτάσουμε τη μέρα. Μη κάνουμε τη χάρη σε κανέναν να πει πως το θέατρο είναι κάτι μικρό.

Το θέατρο είναι μεγάλο και του αξίζει η μέρα!

 Για το 2023 το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, έγραψε η αιγύπτια ηθοποιός Σαμιχά Αγιούμπ.

Ακολουθεί το μήνυμα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2023:

Προς όλους τους φίλους μου, τους καλλιτέχνες του θεάτρου από όλο τον κόσμο,

Σας γράφω αυτό το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου και όσο κι αν νιώθω συναισθηματικά φορτισμένη από την ευτυχία που σας μιλάω, κάθε ίνα της ύπαρξής μου τρέμει υπό το βάρος όσων υποφέρουμε όλοι μας – θεατρικοί και μη καλλιτέχνες – από τις εξοντωτικές πιέσεις και τα ανάμεικτα συναισθήματα μέσα στην κατάσταση του κόσμου σήμερα. Η αστάθεια είναι άμεσο αποτέλεσμα των όσων περνάει σήμερα ο κόσμος μας σε επίπεδο συγκρούσεων, πολέμων και φυσικών καταστροφών που έχουν ολέθριες συνέπειες όχι μόνο στον υλικό αλλά και στον πνευματικό μας κόσμο και τη ψυχική μας γαλήνη.

Σας απευθύνω τον λόγο σήμερα, ενώ έχω την αίσθηση ότι όλος ο κόσμος έχει γίνει σαν απομονωμένα νησιά ή σαν πλοία που δραπετεύουν μέσα σ’ έναν ομιχλώδη ορίζοντα, ανοίγοντας τα πανιά τους χωρίς καθοδήγηση, χωρίς να βλέπουν τίποτα στον ορίζοντα που να τα καθοδηγεί, και παρόλα αυτά συνεχίζουν ελπίζοντας να φτάσουν σ’ ένα ασφαλές λιμάνι μετά από τις μακρές περιπλανήσεις τους εν μέσω μιας φουρτουνιασμένης θάλασσας.

Ο κόσμος μας δεν ήταν ποτέ πιο στενά συνδεδεμένος από ό,τι σήμερα, αλλά ταυτόχρονα δεν ήταν ποτέ πιο δυσαρμονικός και πιο απομακρυσμένος από ό,τι σήμερα. Εδώ έγκειται το δραματικό παράδοξο που μας επιβάλλει ο σύγχρονος κόσμος μας. Παρά τα όσα παρακολουθούμε όλοι μας όσον αφορά τη σύγκλιση στην κυκλοφορία των ειδήσεων και τις σύγχρονες επικοινωνίες που έσπασαν όλα τα εμπόδια των γεωγραφικών συνόρων, οι συγκρούσεις και οι εντάσεις που βιώνει ο κόσμος ξεπέρασαν τα όρια της λογικής αντίληψης και δημιούργησαν, μέσα σε αυτή τη φαινομενική σύγκλιση, μια θεμελιώδη απόκλιση που μας απομακρύνει από την αληθινή ουσία της ανθρωπότητας στην απλούστερη μορφή της.

Το θέατρο στην αρχική του μορφή είναι μια καθαρά ανθρώπινη πράξη που βασίζεται στην πραγματική ουσία της ανθρωπότητας, που είναι η ζωή. Όπως είπε και ο μεγάλος πρωτοπόρος, Κονσταντίν Στανισλάφσκι «Μην έρχεστε ποτέ στο θέατρο με λάσπη στα πόδια σας. Αφήστε τη σκόνη και τη βρωμιά σας έξω. Αφήστε τις μικρές σας ανησυχίες, τους καβγάδες, τα μικροπροβλήματα σας – όλα τα πράγματα που καταστρέφουν τη ζωή σας και αποσπούν την προσοχή σας από την τέχνη σας – μαζί με το παλτό σας στην πόρτα». Όταν ανεβαίνουμε στη σκηνή, ανεβαίνουμε με μία μόνο ζωή μέσα μας, για ένα ανθρώπινο ον, αλλά αυτή η ζωή έχει τη σπουδαία ικανότητα να διαιρείται και να αναπαράγεται για να μετατρέπεται σε πολλές ζωές 2 που μεταδίδουμε σ’ αυτόν τον κόσμο, ώστε να ζωντανέψει, να ανθίσει και να σκορπίσει το άρωμά της στους άλλους.

Αυτό που κάνουμε στον κόσμο του θεάτρου ως θεατρικοί συγγραφείς, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σκηνογράφοι, ποιητές, μουσικοί, χορογράφοι και τεχνικοί, όλοι μας ανεξαιρέτως, είναι μια πράξη δημιουργίας ζωής που δεν υπήρχε πριν ανέβουμε στη σκηνή. Αυτή η ζωή αξίζει ένα στοργικό χέρι να την κρατάει, ένα στοργικό στήθος να την αγκαλιάζει, μια ευγενική καρδιά να τη συμπονάει και ένα νηφάλιο μυαλό να της παρέχει τους λόγους που χρειάζεται για να συνεχίσει και να επιβιώσει.

Δεν υπερβάλλω όταν λέω ότι αυτό που κάνουμε επί σκηνής είναι η ίδια η πράξη της ζωής και η δημιουργία της από το τίποτα, σαν ένα πυρωμένο κάρβουνο που αστράφτει στο σκοτάδι, φωτίζοντας τη νύχτα και ζεσταίνοντας το κρύο της. Εμείς είμαστε αυτοί που δίνουν στη ζωή τη λάμψη της. Εμείς είμαστε αυτοί που την ενσαρκώνουμε. Εμείς είμαστε αυτοί που της δίνουμε ζωντάνια και νόημα. Και εμείς είμαστε αυτοί που παρέχουμε τους λόγους για να την κατανοήσουμε. Είμαστε αυτοί που χρησιμοποιούμε το φως της τέχνης για να αντιμετωπίσουμε το σκοτάδι της άγνοιας και του εξτρεμισμού. Είμαστε αυτοί που αγκαλιάζουμε το δόγμα της ζωής, ώστε η ζωή να εξαπλωθεί σ’ αυτόν τον κόσμο. Γι’ αυτό προσπαθούμε, αφιερώνουμε χρόνο, χύνουμε ιδρώτα, δάκρυα, αίμα και δοκιμάζουμε το σθένος μας, ό,τι χρειάζεται να κάνουμε για να μεταδώσουμε αυτό το μεγαλόπνοο μήνυμα, υπερασπιζόμενοι τις αξίες της αλήθειας, της καλοσύνης και της ομορφιάς και πιστεύοντας πραγματικά ότι η ζωή αξίζει να τη ζεις.

Σας απευθύνω τον λόγο σήμερα, όχι απλά για να μιλήσω, ούτε καν για να γιορτάσω τη μητέρα όλων των τεχνών, το θέατρο, σήμερα στην παγκόσμια ημέρα του, αλλά για να σας καλέσω να σταθούμε όλοι μαζί, χέρι με χέρι και ώμο με ώμο, να φωνάξουμε με όλη τη δύναμη της φωνής μας, όπως έχουμε μάθει στις σκηνές των θεάτρων μας, και να αφήσουμε τα λόγια μας να βγουν για να αφυπνίσουν τη συνείδηση ολόκληρου του κόσμου για να αναζητήσει μέσα σας τη χαμένη ουσία της ανθρωπότητας. Τον ελεύθερο, ανεκτικό, στοργικό, συμπονετικό, ευγενικό και αποδεκτικό άνθρωπο. Και να σας επιτρέψει να απορρίψετε αυτή την άθλια εικόνα της βαρβαρότητας, του ρατσισμού, των αιματηρών συγκρούσεων, της μονομερούς σκέψης και του εξτρεμισμού. Οι άνθρωποι περπατούν σε αυτή τη γη και κάτω από αυτόν τον ουρανό εδώ και χιλιάδες χρόνια και θα συνεχίσουν να περπατούν. Γι’ αυτό βγάλτε τα πόδια σας από τον βούρκο των πολέμων και των αιματηρών συγκρούσεων και αφήστε τα παπούτσια σας στην είσοδο της σκηνής. Ίσως τότε η ανθρωπιά μας, που έχει θολώσει από την αμφιβολία, να ξαναγίνει απόλυτη βεβαιότητα που θα μας κάνει όλους πραγματικά ικανούς να είμαστε περήφανοι που είμαστε άνθρωποι και που είμαστε όλοι αδέλφια στην ανθρωπότητα.

Είναι αποστολή μας, εμάς των ανθρώπων του θεάτρου, των λαμπαδηφόρων του διαφωτισμού, από την πρώτη εμφάνιση του πρώτου ηθοποιού στην πρώτη σκηνή, να είμαστε στην πρώτη γραμμή ενάντια σε κάθε τι άσχημο, αιματηρό και απάνθρωπο. Τα αντιμετωπίζουμε με κάθε τι, όμορφο, αγνό και ανθρώπινο. Εμείς, και κανένας άλλος, έχουμε την ικανότητα να εξαπλώνουμε τη ζωή. Ας την εξαπλώσουμε μαζί, στο όνομα ενός κόσμου και μιας ανθρωπότητας».

Μετάφραση του μηνύματος της Σαμιχά Αγιούμπ : Γιόλα Κλείτου – Κυπριακό Κέντρο Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΚΚΔΙΘ).

*Φωτογραφία: Όλγα Δέικου