Γυναικείες κουβέντες μέσα στο «Καθαρό Σπίτι»

Στο «Καθαρό Σπίτι» της Sarah Ruhl, που παρουσιάζεται σε πανελλήνια πρώτη στο Θέατρο Τ σε μετάφραση Ευαγγελίας Κιρκινέ και σκηνοθεσία Γλυκερίας Καλαϊτζή, τέσσερις πολύ διαφορετικές γυναίκες συναντιούνται.

Αυτές συγκρούονται αλλά τελικά έρχονται κοντά, ανακαλύπτοντας πως όσα τις ενώνουν είναι περισσότερα από όσα τις χωρίζουν. 

Ας τις γνωρίσουμε. 

Λέην. Μια υποδειγματική σύζυγος και καταξιωμένη γιατρός που θυσίασε τα πάντα για να αφοσιωθεί στην καριέρα της. Πώς μοιάζει η ζωή της; «Σαν ένα πεντακάθαρο, τέλεια σιδερωμένο σακάκι», όπως λέει η Χριστίνα Δαγκάκη. 

Βιρτζίνια, αδερφή της Λέην. Μια παντρεμένη νοικοκυρά για την οποία το νόημα της ζωής κρύβεται στη σκόνη που χαίρεται να απομακρύνει καθημερινά από τα έπιπλα του σπιτιού της. 

Η ζωή της θα μπορούσε να παρομοιαστεί με «μια πεντακάθαρη και τακτοποιημένη βεράντα που βλέπει στη θάλασσα, μια βεράντα με πολλά λουλούδια και έναν βασιλικό πάντα ποτισμένο», όπως περιγράφει τη ζωή της ηρωίδας η Νανά Παπαγαβριήλ. 

Ματίλντα. Όνειρό της, να γίνει κωμικός. Σκοπός της ζωής της, να βρει το τέλειο ανέκδοτο. Και κάπου ανάμεσα η νέα της δουλειά, ως οικιακή βοηθός στο σπίτι της Λέην. Μια οικιακή βοηθός που το καθάρισμα της προκαλεί θλίψη. Πώς αντιμετωπίζει τη ζωή; Όπως λέει με μια ανάσα η Λίλα Παντελίδου, «σαν ένα παγωτό χωνάκι που πέφτει κάτω και αυτή στενοχωριέται και το σηκώνει και ξαναβάζει το παγωτό στη θέση του και πάει να γλύψει με λαχτάρα αλλά συνειδητοποιεί ότι είναι βρώμικο και σκέφτεται πόσο αστείο είναι όλο αυτό.».

Και τέλος, η Άννα, η γυναίκα με το καρκινικό όνομα που κλέβει την καρδιά του συζύγου της Λέην, η καλοσυνάτη και αντισυμβατική ασθενής με την καθαρή ψυχή, για την οποία η ζωή είναι «μια πλάκα», λέει χαμογελώντας η Σοφία Βούλγαρη.

Όσο διαφορετικές και αν φαίνονται, τα κοινά τους είναι πολλά, όπως κοινές είναι και οι ανάγκες τους. Έχουν ανάγκη να μην είναι τέλειες και να μην εγκλωβίζονται σε στερεότυπα. Δεν πειράζει αν το σακάκι τσαλακωθεί λίγο ή αν η σκόνη «καθίσει» πάνω στα ράφια. Έχουν ανάγκη κάποιος/α να τους πει πως «δεν πειράζει». Και έχουν ανάγκη τα όνειρα και το γέλιο, τον έρωτα και την αγάπη, ανάγκη για ουσιαστική επαφή και φιλία, ανάγκη να βρουν το νόημα της ζωής που συνήθως κρύβεται στους άλλους. Με αφορμή τους χαρακτήρες του έργου και τα θέματα που αγγίζει η παράσταση, συναντηθήκαμε με τη Νανά, τη Σοφία, τη Χριστίνα και τη Λίλα στο σαλόνι του Καθαρού Σπιτιού, βολευτήκαμε πάνω στο λευκό χαλί και κάναμε μια ζεστή κουβέντα για το χιούμορ και το γέλιο, τον έρωτα και τη φιλία, για όλα αυτά που μπορούν να καθαρίσουν το μέσα τους και το μέσα μας, αυτά τα όμορφα και απλά που φέρνουν τους ανθρώπους κοντά.

Κορίτσια, πόσο σημαντικά είναι το χιούμορ και το γέλιο στη ζωή σας; «Σ ’αυτή την παρέα είμαστε πολύ χάχες», λέει πρώτη η Λίλα, για την οποία το γέλιο είναι πολύ σημαντικό, όχι μόνο ως τρόπος εκδήλωσης της χαράς, αλλά και ως τρόπος επιβίωσης, ως άμυνα και ασπίδα που κρατά μακριά τη μιζέρια. «Λείπει τόσο πολύ το απενεχοποιημένο γέλιο από την καθημερινότητά μας!», διαπιστώνει. «Αν χάσω το χιούμορ μου, νομίζω ότι θα πεθάνω», συνεχίζει η Σοφία. «Δεν θα μπορούσα να ερωτευτώ κάποιον που δεν έχει χιούμορ.» Σημαντικό στον έρωτα, σημαντικό στις ανθρώπινες σχέσεις ευρύτερα, όπως λέει η Χριστίνα, για την οποία το γέλιο αποτελεί τον συνδετικό κρίκο με τους άλλους, αλλά και έναν μηχανισμό για να ξεπερνά δύσκολες καταστάσεις. «Αλήθεια, πόσες φορές δεν έχεις γελάσει με τα χάλια σου μετά από έναν χωρισμό;» Όσο για τη Νανά, αρκεί να πούμε μόνο αυτό: ότι βλέπει τη ζωή σαν μια κόκκινη μύτη!

Και πώς μπορούμε να γελάμε όταν γύρω μας υπάρχει τόση θλίψη; Κόβιντ, πανδημία μοναξιάς και διχασμού, κακοποιήσεις, βιασμοί, παιδοκτονίες, γυναικοκτονίες, αυτοκτονίες, πόλεμος και η κρίση βαθαίνει ολοένα και περισσότερο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και αυτές τις συνθήκες, όσο δύσκολο κι αν είναι πολλές φορές να αντιστρέψεις την πραγματικότητα, όπως λέει η Σοφία, «το γέλιο σε βοηθά να βλέπεις τη ζωή λίγο λοξά, σου δίνει δύναμη να προσπαθείς να ζεις όσο καλύτερα γίνεται. Γιατί το γέλιο είναι ένας τρόπος να αντιστέκεσαι για να μη σε ρουφήξει η θλίψη», λέει η Νανά και η Λίλα προσθέτει: «Το να χρησιμοποιείς το γέλιο σαν ασπίδα, είναι η μεγαλύτερη επανάσταση.» Η πηγή του γέλιου και της χαράς μπορεί να είναι διαφορετική για τον καθένα. Η Χριστίνα μοιράζεται μαζί μας κάτι πολύ απλό, όμορφο και ανθρώπινο: «Όταν με παίρνει από κάτω, μαγειρεύω κάτι, πηγαίνω μια βόλτα με την Γκόλφω (σσ. το σκυλί της), μιλάω στο τηλέφωνο με ανθρώπους που αγαπώ, βλέπω μια ωραία ταινία μόνη μου, καθαρίζω το σπίτι, φυτεύω λουλούδια και γενικά φτιάχνω ένα οχυρό με πράγματα που μου αρέσουν και με γεμίζουν, ανακαλύπτω πόσο σημαντικές είναι οι μικρές χαρές.» Στη Λίλα, πάλι, αρέσει να παρατηρεί τα ζώα, τη γιαγιά της που είναι η ψυχοθεραπεία της και γενικά τους ανθρώπους γύρω της μέσα από ένα κωμικό φίλτρο. «Γιατί το κωμικό είναι τρόπος ζωής και γιατί το αυθόρμητο γέλιο καθαρίζει το μέσα σου.»

Για όλους υπάρχει κάτι που καθαρίζει την ψυχή τους. Για τη Χριστίνα είναι ο σκύλος της, για τη Νανά είναι η κόρη της, το τιρκουάζ της θάλασσας και η αλληλεγγύη και για τη Σοφία είναι η αγάπη και τα αληθινά βλέμματα των ανθρώπων. Και ο έρωτας; Αλήθεια, υπάρχει αυτό που λέμε “bashert”, η «αδερφή ψυχή» στον έρωτα; «Μπορεί και να υπάρχει, αλλά αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είστε μαζί;» «Κι αν δεν πρέπει να είστε μαζί; Μήπως παίζει ρόλο και το timing;», αναρωτιούνται η Λίλα και η Χριστίνα. Η Σοφία, πάντως, βρήκε το “bashert” της. Της πήρε 35 ολόκληρα χρόνια, αλλά βρήκε το κομμάτι που συμπλήρωσε την ψυχή της, βρήκε έναν μοναδικό άνθρωπο με τον οποίο μπορούν να γελούν μαζί. Κάποιες φορές, πάλι, καταλαβαίνεις το “bashert” σου από τη…μύτη! Έτσι βρήκε η Νανά τον Πέτρο, τον οποίο ξεχώρισε από το πλήθος από τη μύτη του που έμοιαζε με του Κέβιν Μπέικον. Εκτός από τον έρωτα, «αδερφή ψυχή» υπάρχει και στη φιλία, άνθρωποι που κάνουν τη ζωή μας πιο ωραία. Αλλά για πόσο; Ποιες φιλίες και ποιοι φίλοι μας αντέχουν στον χρόνο;

Αυτοί που χαίρονται με τη χαρά μας, που δεν αφήνουν τον ανταγωνισμό να μπει ανάμεσά μας. Που είναι ειλικρινείς και λένε τα πράγματα ακριβώς όπως είναι. Που δεν σταματούν να δουλεύουν για τη σχέση. Που είναι υπεύθυνοι και συνεπείς, που μοιράζονται σκέψεις, συναισθήματα και εμπειρίες δημιουργώντας μια γερή βάση. Και τα γερά θεμέλια μπαίνουν και παραμένουν εκεί, όταν υπάρχει θαυμασμός, σεβασμός και εκτίμηση, παράλληλη εξέλιξη και αγάπη, αγάπη που δεν φοβάσαι να δείχνεις. Εκτός από αγάπη, μια φιλία χρειάζεται και δύναμη, τη δύναμη της συγχώρεσης, να μπορείς να πεις «δεν πειράζει» και να προχωράς ξεπερνώντας προβλήματα και δυσκολίες.

Και μια συνεργασία; Μπορεί να εξελιχθεί σε φιλία; Μπορεί ο θαυμασμός που ανέφερε η Χριστίνα να «νικήσει» τον ανταγωνισμό που τόνισε η Λίλα ότι υπάρχει στις σχέσεις των ηθοποιών; Η τελευταία ερώτηση ήταν, ίσως, και η πιο δύσκολη αλλά και αυτή που αποκάλυψε την ομορφιά αυτών των γυναικών και το δέσιμο αυτής της ομάδας. Τι θαυμάζετε η μία στην άλλη; Ας γνωρίσουμε τη Νανά Παπαγαβριήλ: Ένας πολύ συγκροτημένος άνθρωπος, μια ήρεμη δύναμη που κάνει τους γύρω της να νιώθουν ασφαλείς. Ιδιαίτερα δοτική, πάνω και κάτω από τη σκηνή, γενναιόδωρη και αστεία, τόσο που η Σοφία ήθελε να παίξει μαζί της από την πρώτη στιγμή που την είδε στην Πειραματική. Η Σοφία Βούλγαρη: Γνήσια ρομαντική ψυχή και ειλικρινής, με το χάρισμα να θεωρεί τις ιδιαιτερότητες των άλλων προτερήματα. Βλέπει σε όλα το καλό, αντιμετωπίζει τη ζωή με χιούμορ και είναι το πρότυπο της Λίλας, η οποία θα ήθελε να γίνει Σοφία όταν μεγαλώσει. Η Χριστίνα Δαγκάκη: Ευαίσθητη, κι ας προσπαθεί να το κρύψει, με μια γλυκύτητα που καθρεφτίζεται στα μάτια της. Πολύ όμορφη χωρίς να συμπεριφέρεται ως όμορφη, αστεία σαν τον Μίστερ Μπιν και ένας άνθρωπος που καταφέρνει να στέκεται όρθιος μέσα στο χάος που δημιουργεί. Εκεί για τους άλλους, ο άνθρωπος που θα πει «δεν πειράζει» και «πάμε». Και η Λίλα Παντελίδου: Ένας πηγαίος λαϊκός άνθρωπος, με αστείρευτο χιούμορ, φιλότιμο και όρεξη που (μπορεί να) κάνει ό,τι σκέφτεται. Ένας άνθρωπος-ουράνιο τόξο που σκορπά απλόχερα γύρω του τη χαρά και την αισιοδοξία.

Και για το κλείσιμο, κάτι από backstage. Πριν τη συζήτησή μας, η Λίλα κάπως αγχώθηκε. «Θα έχουμε από πριν τις ερωτήσεις; Ή θα είναι αυθόρμητες;» Η κουβέντα μας, τελικά, λειτούργησε ως ζέσταμα πριν από την παράσταση αλλά και ως ζέσταμα για την ομάδα, τα κορίτσια πέρασαν καλά και ήρθαν λίγο πιο κοντά, όπως ακριβώς συμβαίνει και στο Καθαρό Σπίτι.

*Info παράστασης:

«Το Καθαρό Σπίτι» της Sarah Ruhl / Μετάφραση: Ευαγγελία Κιρκινέ / Σκηνοθεσία: Γλυκερία Καλαϊτζή / Σκηνικά – Κοστούμια: Μαρία Καραδελόγλου / Μουσική: Κώστας Βόμβολος / Κίνηση: Ιωάννα Μήτσικα / Φωτισμοί: Σωτήρης Ρουμελιώτης / Επί σκηνής: Σοφία Βούλγαρη, Χριστίνα Δαγκάκη, Λίλα Παντελίδου, Νανά Παπαγαβριήλ, Κυριάκος Δανιηλίδης / Παραστάσεις: Έως 12/6, Παρασκευή 21:30, Σάββατο 21:00, Κυριακή 20:00 στο Θέατρο Τ (Αλ. Φλέμινγκ 16)