26o ΦΝΘ: Τα βραβεία της Αγοράς και συζήτηση «Talking Heads – Citizen Queer»

Η Αγορά του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης απένειμε τα βραβεία της στην Αποθήκη Γ, την Τετάρτη 13 Μαρτίου. Αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και τις νέες τεχνολογίες, η Αγορά του Φεστιβάλ παρουσίασε έναν νέο κύκλο δράσεων και υποστήριξε επιτυχημένες πρωτοβουλίες που πραγματοποιήθηκαν τόσο σε φυσικούς χώρους στη Θεσσαλονίκη όσο και διαδικτυακά. Η φετινή Αγορά στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία, καθώς περισσότεροι από 400 διεθνείς επισκέπτες συμμετείχαν στις εκδηλώσεις της.

Το Onassis Culture, στηρίζοντας με συνέπεια την ανάπτυξη του ανεξάρτητου ελληνικού κινηματογράφου, στο πλαίσιο συνεργασίας του με το Φεστιβάλ, τιμά με το Onassis Film Award (5.000 ευρώ) ένα από τα ελληνικά πρότζεκτ που συμμετέχουν στο Thessaloniki Pitching Forum ή στο Agora Docs in Progress. Το Onassis Film Award  απονεμήθηκε σε ντοκιμαντέρ που συμμετείχε στο Agora Docs in Progress:

DARK WATERS

Σκηνοθεσία: Μαριάννα Οικονόμου, Παραγωγή: Ρέα Αποστολίδη, Γιούρι Αβέροφ – Anemon Productions, Συμπαραγωγή: Paul Cadieux, Danae Elon – Filmoption International, Ελλάδα, Καναδάς

Σκεπτικό: Το Onassis Film Award απονέμεται σε ένα ντοκιμαντέρ-κατάβαση στη σύγχρονη Ελλάδα, αποτυπώνοντας τις αντιφάσεις της ανθρώπινης εμπειρίας, την περιβαλλοντική κρίση και τα ηθικά διλήμματα της πραγματικότητάς μας. Μια βαθιά, περιεκτική πολυδιάστατη αφήγηση που μας εξέπληξε, δίνοντάς μας τροφή για πολλή σκέψη. Το Onassis Film Award απονέμεται στο Dark Waters και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ για την ολοκλήρωση της ταινίας.

Ακολουθούν τα βραβεία του Thessaloniki Pitching Forum:

H διεθνή επιτροπή του Thessaloniki Pitching Forum, που αποτελείται από τους:

Mario Adamson, Παραγωγός, Sisyfos Films – Σουηδία

Sophie Duncan, Marketplace & Talent Programmes Producer, Sheffield DocFest – Ηνωμένο Βασίλειο

Suzanne Nodale, Sales Agent, Cinephil – Γαλλία / Ισραήλ

απένειμε τα ακόλουθα βραβεία.

Το βραβείο IEFTA για Καλύτερο Ντοκιμαντέρ σε Ανάπτυξη, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10.000 ευρώ, απονέμεται για πρώτη φορά. Ο Gary Springer από την IEFTA ανέβηκε στη σκηνή για να απονείμει το βραβείο στο ντοκιμαντέρ:

IF THESE STONES COULD TALK

Σκηνοθεσία: Hana Elias, Παραγωγή: Asmahan Bkerat, Παλεστίνη

Σκεπτικό: Η έννοια του σπιτικού, η ανακάλυψη της αίσθησης του ανήκειν, καθώς και η σημασία που αποκτούν μέσα μας, συνιστά θεμελιώδη ανθρώπινη ανάγκη. Η αγάπη που δείχνεις στον τόπο σου αντανακλά στους οικογενειακούς δεσμούς και στο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να αποκτήσει σπιτικό. Με ζεστασιά και αυθεντικότητα, το συγκεκριμένο πρότζεκτ σκιαγραφεί με οικειότητα μια οικογενειακή σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους, αλλά και ανάμεσα στους ανθρώπους και τη γενέθλια γη τους. Μια δυνατή παρουσίαση από μια εξίσου δυνατή ομάδα, που ξεδιπλώνει μια κατεπείγουσα ιστορία που δικαιούται να βραβευτεί, παρουσιάζουμε το βραβείο IEFTA για Καλύτερο Ντοκιμαντέρ σε Ανάπτυξη στη Hana Elias και στον Asmahan Bkerat για την ταινία If These Stones Could Talk.

Το Βραβείο ΕΡΤ – Thessaloniki Pitching Forum, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 2.000 ευρώ, απονεμήθηκε από τη Suzanne Nodale στο ντοκιμαντέρ:

SURVIVORS

Σκηνοθεσία: Νίνα-Μαρία Πασχαλίδου, Μαρία Λούκα, Παραγωγή: Μίνα Ντρέκη, Ηρώ Αηδόνη – Marni Films, Ελλάδα

Σκεπτικό: Η ανάδειξη της συστημικής βίας των σύγχρονων κοινωνιών που δεν αντιμετωπίζουμε ποτέ κατάματα είναι μια πράξη γενναία και σημαντική. Η συγκεκριμένη ομάδα ευφυώς συνυφαίνει τις ιστορίες τεσσάρων γυναικών που σπάνε τη σιωπή τους και ενώνουν δυνάμεις προκειμένου να θεραπεύσουν και να ξεπεράσουν το τραύμα της κακοποίησης και της έμφυλης βίας. Το βραβείο ΕΡΤ – Thessaloniki Pitching Forum απονέμεται στο ντοκιμαντέρ Survivors των Νίνας-Μαρίας Πασχαλίδου, Μίνας Ντρέκη και Ηρούς Αηδόνη.

Το βραβείο Eurodoc, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 1.000 ευρώ και VIP συνδρομή μέλους, απονεμήθηκε από τον Mario Adamson στο ντοκιμαντέρ :

MOUNTAIN CRIES

Σκηνοθεσία: Lavinia Xausa, Παραγωγή: Sam Godfried – Yalla Docs, Ολλανδία

Σκεπτικό: Είναι πιο σημαντικό από ποτέ να βρούμε βαθύτερους τρόπους να συνδεθούμε και να υποστηρίξουμε ο ένας τον άλλο. Προσκαλώντας μας στα ενδότερα ενός πολύ προσωπικού ταξιδιού, το συγκεκριμένο πρότζεκτ καθρεφτίζει την ανάγκη να σπάσουμε την απομόνωση και να μοιραστούμε το πένθος με σκοπό να βρούμε γιατρειά από το παρελθόν. Το βραβείο Εurodoc απονέμεται σε ένα από τα πιο άρτια παρουσιασμένα πρότζεκτ, το Mountain Cries σε σκηνοθεσία της Lavinia Xausa και σε παραγωγή του Sam Godfried.

To βραβείο της DAE – Documentary Association of Europe Award, που περιλαμβάνει συμβουλευτικές υπηρεσίες και δωρεάν συνδρομή, απονεμήθηκε από τη Marion Schmidt στο ντοκιμαντέρ:

MOUNTAIN CRIES

Σκηνοθεσία: Lavinia Xausa, Παραγωγή: Sam Godfried – Yalla Docs, Ολλανδία

Σκεπτικό: Το βραβείο απονέμεται στην ομάδα ενός πρότζεκτ που πιστεύουμε ότι θα ωφεληθεί τα μέγιστα από τη εμπειρία και την ενσυναίσθηση από ειδικούς του χώρου, που θα προσφέρουν καθοδήγηση στα επόμενα βήματά. Ένα θαρραλέο μοιρολόι που συμπυκνώνει τη δύναμη που βρίσκουμε όταν μοιραζόμαστε την προσωπική και τη συλλογική μας οδύνη. Το βραβείο DAE – Documentary Association of Europe Award απονέμεται στη Lavinia Xausa και στον Sam Godfried για το ντοκιμαντέρ Mountain Cries.

Το βραβείο Aylon Productions Digital Services (Υψηλής ποιότητας ψηφιακή μεταφορά αρχειακού υλικού, διάρκειας μίας ώρας) απονεμήθηκε από τον Νίκο Σταθογιαννόπουλο στο ντοκιμαντέρ:

WOMEN WALK HOME

Σκηνοθεσία: Stephanie Andreou, Παραγωγή: Adrián Gutiérrez – Astarte Films, Κύπρος

Σκεπτικό: Τα αρχεία μπορούν να αποβούν αποφασιστικής σημασία για ένα ντοκιμαντέρ, καθώς όλοι μας αγαπούμε τις ταινίες που κατορθώνουν να φέρουν στο φως ιστορίες που αγνοούσαμε. Φέρνοντας στο προσκήνιο τις εικόνες από ένα κίνημα που ηγείται από γυναίκες λησμονημένες από τους πάντες, ακόμη και στην ίδια τους τη χώρα, το συγκεκριμένο πρότζεκτ εξυμνεί την αποφασιστικότητα των γυναικών αυτών και τη δύναμη της συναδέλφωσης. Παράλληλα, αμφισβητεί το εθνικό αφήγημα για τη σύγχρονη ιστορία της χώρας και διερωτάται αν έχει απομείνει κάτι από την ηρωική τους αντίσταση. Το βραβείο Aylon Productions Digital Services απονέμενεται στη Stephanie Andreou και στον Adrián Gutiérrez για το ντοκιμαντέρ Women Walk Home.

Το βραβείο Beldocs Networking, που προσφέρει διαμονή και διαπίστευση για το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Beldocs (23-13 Μαΐου 2024) απονεμήθηκε από τη διευθύντρια του Beldocs,Mara Prohaska, στο ντοκιμαντέρ:

ΛΙΜΝΗ Σκηνοθεσία: Νίκος Ζιώγας, Παραγωγή: Κωνσταντίνα Σταυριανού & Ρένα Βουγιούκαλου – Graal Films, Αντιγόνη Παπαντώνη – rawDOCS, Ελλάδα

Σκεπτικό: Η κλιματική κρίση, καθώς και οι επιπτώσεις της στο περιβάλλον, αποτελεί ένα κατεπείγον και φλέγον ζήτημα παγκόσμιου ενδιαφέροντος, που πυροδοτεί την ανάγκη να ειπωθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ιστορίες που σχετίζονται με το συγκεκριμένο θέμα. Με εντυπωσιακή εικονογραφία, το πρότζεκτ αυτό ρίχνει φως στη σημασία της διασυνοριακής συνεργασίας με σκοπό τη διαφύλαξη και την προστασία της φύσης για το μέλλον. Το βραβείο  Beldocs  απονέμεται στον Νίκο Ζιώγα, την Κωνσταντίνα Σταυριανού, τη Ρένα Βουγιούκαλου και την Αντιγόνη Παπαντώνη για το ντοκιμαντέρ Λίμνη.

Το βραβείο Μεσογειακού Ινστιτούτου Κινηματογράφου προσφέρει δωρεάν συμμετοχή στο Doc Lab, ένα πρόγραμμα ανάπτυξης σεναρίων ντοκιμαντέρ στο πλαίσιο του προγράμματος MFI Script 2 Film, όπου αναπτύσσονται σενάρια για 35 ταινίες μεγάλου μήκους. Το πρόγραμμα αποτελείται από ένα εργαστήριο συγγραφής σεναρίου διάρκειας δύο εβδομάδων στο νησί της Νισύρου, στα τέλη Ιουνίου και στις αρχές Ιουλίου, καθώς και από μια ακόμη συνάντηση διάρκειας μίας εβδομάδας, τον Οκτώβριο, στη Ρόδο.

Το βραβείο απονεμήθηκε από τον Μάρκο Γκαστίν στο ντοκιμαντέρ:

WHY THE F*** AM I SO SAD?

Σκηνοθεσία: Nela Märki, Παραγωγή: Martin Rattini – Helios Sustainable Films, Ιταλία

Σκεπτικό: Το προγράμματος MFI Script 2 Film του Μεσογειακού Ινστιτούτου Κινηματογράφου (MFI) είναι ένα διεθνές πρόγραμμα κατάρτισης για την ανάπτυξη σεναρίων και πρότζεκτ. Από το 2019, το MFI απονέμει βραβείο στην ενότητα Thessaloniki Pitching Forum του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο περιλαμβάνει τη συμμετοχή στο Doc Lab που διοργανώνει το MFI. Το φετινό πρόγραμμα της ενότητας Thessaloniki Pitching Forum ήταν εξαιρετικού επιπέδου και σχεδόν όλα τα πρότζεκτ άξιζαν το βραβείο. Δυστυχώς, είμαστε αναγκασμένοι να επιλέξουμε μονάχα ένα, ενθαρρύνοντας παράλληλα και όλα τα υπόλοιπα πρότζεκτ να δηλώσουν συμμετοχή στο πρόγραμμά μας. Επιλέξαμε ένα πολύ δυνατό πρότζεκτ, που θίγει ένα συγκινητικό και οικουμενικό θέμα: ένα ζευγάρι που αγαπιέται και προσπαθεί απεγνωσμένο να αποκτήσει παιδί.

To βραβείο DOK Leipzig Accelerator προσφέρει δύο διαπιστεύσεις Observer και διαμονή. Η Nadja Tennstedt από το Φεστιβάλ Dok Leipzig ανέβηκε στη σκηνή για να απονείμει το βραβείο στην ταινία:

KAFKA IN BELGRADE

Σκηνοθεσία: Maša Nešković, Παραγωγή: Maja Medić, Ena Bajraktarević – Marienbad film, Σερβία, σε συνεργασία με το CIRCLE Doc Women Accelerator

Σκεπτικό: Μια κινηματογραφική απεικόνιση των αναμνήσεων και του ρόλου τους στη δημιουργία ενός διαγενεακού διαλόγου, που γίνεται το θεμέλιο για την αποκάλυψη των ατομικών ταυτοτήτων. Μέσω ενός υπέροχου αρχείου, η ομάδα του συγκεκριμένου πρότζεκτ αναβιώνει το παρελθόν, καταδεικνύοντας παράλληλα την επίδρασή του στο παρόν. Το βραβείο DOK Leipzig Accelerator απονέμεται στους Maša Nešković, Maja Medić και Ena Bajraktarević για το ντοκιμαντέρ Kafka in Belgrade.

Το βραβείο Sunny Side of the Doc Award, που προσφέρει δύο διαπιστεύσεις αγοράς και 500 ευρώ για έξοδα μετακίνησης, δόθηκε από την Clemence Michalon και απονέμεται στην ταινία:

ΛΙΜΝΗ

Σκηνοθεσία: Νίκος Ζιώγας, Παραγωγή: Κωνσταντίνα Σταυριανού & Ρένα Βουγιούκαλου – Graal Films, Αντιγόνη Παπαντώνη – rawDOCS, Ελλάδα

Σκεπτικό: Είμαστε στην ευχάριστη θέση να απονείμουμε το βραβείο SSD στη ντοκιμαντέρ Λίμνη, ένα πρότζεκτ που αναδεικνύει τις ομοιότητες των κοινοτήτων από τρεις γειτονικές χώρες, οι οποίες έχουν χτίσει εδώ και πολλές γενεές την ταυτότητά τους μέσα από τη μεταξύ τους αντιπαράθεση. Ρίχνοντας φως στη φιλοδοξία τους να συνεργαστούν σε τοπικό επίπεδο με στόχο τη διαφύλαξη ενός οικοσυστήματος που είναι μεγαλύτερης σημασίας από τις πολιτιστικές τους διαμάχες, η Λίμνη ξεδιπλώνει μια συναρπαστική ιστορία, η οποία αποτυπώνει την αναγκαιότητα να παραμερίσουμε τις διαφορές μας για να εξασφαλίσουμε την αμοιβαία συνύπαρξη.

Ακολουθούν τα βραβεία Docs in Progress:

Στo πλαίσιο του Docs in Progress της Αγοράς του 26ου ΦΝΘ, 11 πρότζεκτ από τη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο παρουσιάστηκαν σε κλειστές συνεδρίες αποκλειστικά σε καλεσμένους επαγγελματίες του χώρου, σε παραγωγούς, sales agents, διανομείς και εκπροσώπους φεστιβάλ.

Τη διεθνή επιτροπή των Docs in Progress αποτελούν οι:

Hanne Biermann, Εκπρόσωπος Πωλήσεων και Μάρκετινγκ, Film Harbour – Γερμανία / Ολλανδία

Pierre-Alexis Chevit, Επικεφαλής του Cannes Docs, Marché du Film – Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών – Γαλλία

Kumjana Novakova, Σκηνοθέτις / Επιμελήτρια Κινηματογραφικών Προγραμμάτων, Pravo Ljudski & Medea – Βόρεια Μακεδονία / Βοσνία & Ερζεγοβίνη

Tο βραβείο σε υπηρεσίες μίξης ήχου 119 Marvila Studios απονέμεται στην ταινία:

DON’T WORRY SARI! Σκηνοθεσία: Sári Haragonics, Παραγωγή: Sára László, Inez Mátis, Marcell Gero – Campfilm, Συμπαραγωγή: Boris Despodov – Arthouse Blockbusters, Ουγγαρία, Βουλγαρία

Σκεπτικό: Για τις ευαίσθητες δονήσεις που εκπέμπει μια σκηνοθέτις, σε μια κινηματογραφική απόπειρα επούλωσης των οικογενειακών πληγών, μέσα από συγκινητικές εικόνες του τότε και του τώρα, το βραβείο 119 Marvila Studios απονέμεται στην ταινία Don’t Worry Sari! της Sari Haragonics.

Το βραβείο 2|35 Post-Production απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

MAILIN

Σκηνοθεσία/Παραγωγή: María Silvia Esteve – HANA Films, Συμπαραγωγή: Alejandra López – IKKI Films, Radu Stancu, Cristina Haneș – deFilm, Αργεντινή, Γαλλία, Ρουμανία

Σκεπτικό: Για το θάρρος τού να αποτυπώσει κινηματογραφικά ένα από τα πιο ακανθώδη, καθώς και ιστορικά και κοινωνικά αποσιωπημένα, θέματα, τη σεξουαλική κακοποίηση γυναικών και κοριτσιών, η κριτική επιτροπή απονέμει το βραβείο Two Thirty-Five (2I35) στο πρότζεκτ Mailin της Maria Silvia Esteve

Το βραβείο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, που αντιστοιχεί σε χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ, απονέμεται στο πρότζεκτ:

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑΣ

Σκηνοθεσία: Ειρήνη Βουρλούμη, Παραγωγή: Λεωνίδας Λιάμπεης – Long Run Productions, Συμπαραγωγή: Ειρήνη Βουρλούμη- Boulis Films, Ελλάδα

Σκεπτικό: Για την πολυπλοκότητα της προσέγγισης του πώς το πνευματικό πεδίο των χαρακτήρων μεταμορφώνεται σε χαρτογραφία μιας πόλης, η κριτική επιτροπή απονέμει το βραβείο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου στο πρότζεκτ Τα μυστικά της κουκουβάγιας της Ειρήνης Βουρλούμη.

Το βραβείο της εταιρείας Νεανικό Πλάνο για τον υποτιτλισμό στα αγγλικά ή τα γαλλικά απονέμεται στο πρότζεκτ:

HAPPY YOU’RE HERE

Σκηνοθεσία: Lucas Habte, Παραγωγή: Isidore Bethel – Alice Films, Συμπαραγωγή: Lucas Habte, Juan Carlos Malavé, Γαλλία, Ηνωμένες Πολιτείες, Πουέρτο Ρίκο, Αιθιοπία

Σκεπτικό: Γιατί μας επιτρέπει να ταξιδέψουμε με τον σκηνοθέτη σε ένα συναισθηματικό και οικείο ταξίδι στις ρίζες του, το οποίο φωτίζεται από αγάπη και τρυφερότητα, η κριτική επιτροπή απονέμει το βραβείο της εταιρείας Νεανικό Πλάνο στο πρότζεκτ Happy You’re Here του Lucas Habte.

Agora Lab awards

O Κωνσταντίνος Αϊβαλιώτης παρουσίασε τα βραβείο Agora Lab, προσκαλώντας την Ίριδα Ασημακοπούλου να παραδώσει το Crew United Prize, που περιλαμβάνει μια πενταετή συνδρομή στην Crew United Platform σε συμμετέχοντα/συμμετέχουσα στο Agora Lab. Το βραβείο Agora Lab απονεμήθηκε στη: Σμαρώ Παπαευαγγέλου

Σκεπτικό:  Πρώτα απ’ όλα, θα ήθελα να συγχαρώ όλους τους σκηνοθέτες και παραγωγούς! Κάθε πρότζεκτ, ανεξάρτητα από το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται, έχει τα δυνατά του σημεία και τη δική του ξεχωριστή γοητεία, καθιστώντας δύσκολη την επιλογή ενός και μόνο ντοκιμαντέρ. Οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε γενεές, ανθρώπους, αξίες και ιδέες είναι αναγκαίο να καταρριφθούν. Και κάθε ιστορία που αφηγείται αυτή τη διαδικασία είναι λυτρωτική και ενθαρρυντική. Σε αυτό το πνεύμα, νιώθουμε πως η προσωπική αλλά συγχρόνως οικουμενική πλοκή του πρότζεκτ My Daughter εξακολουθεί να είναι επίκαιρη και ιδιαίτερης σημασίας για την ελληνική -και όχι μόνο- κοινωνία. Στέλνουμε τις θερμότερες ευχές μας σε όλα τα πρότζεκτ!

Ο Κωνσταντίνος Αϊβαλιώτης προχώρησε με την ανακοίνωση του Guidance Award, μια προσφορά της Paradiddle Pictures, που απονέμεται σε πρότζεκτ που συμμετέχει στην ενότητα Agora Lab. Το βραβείο κατέληξε στο πρότζεκτ:

EXILE(S)

Σκηνοθεσία/Παραγωγή: Γιώργος Ηλιόπουλος, Συμπαραγωγή: Σοφία Εξάρχου, Ελλάδα

Σκεπτικό: Συχνά λέμε ότι σε 100 χρόνια κανείς δεν θα θυμάται. Φυσικά, δεν είναι έτσι, και ο δεκαοκτάχρονος Κούρδος Vural μάς το θυμίζει. Στη διάρκεια του αντισυμβατικού του ταξιδιού, που μας μεταφέρει σε κάθε γωνιά του νησιού, αλλά και πίσω στον χρόνο, κατανοούμε σε μεγαλύτερο βάθος τη σημερινή εποχή. Επομένως, το πρότζεκτ Exile(s) έχει τη δυναμική να αφηγηθεί μια σημαντική ιστορία για τις ανθρώπινες σχέσεις.

Talking Heads – Citizen Queer: Ξεπερνώντας τις τάσεις και τα κουτάκια εντός και εκτός οθόνης

Η συζήτηση «Talking Heads – Citizen Queer: Ξεπερνώντας τις τάσεις και τα κουτάκια εντός και εκτός οθόνης» πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 13 Μαρτίου, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, στο πλαίσιο της νέας πρωτοβουλίας της Αγοράς, Talking Heads, μιας σειράς ομιλιών στις οποίες θίγονται επίκαιρα θέματα της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Οι queer εμπειρίες αντιπροσωπεύουν πλήθος αφηγήσεων και προοπτικών εντός και εκτός οθόνης. Οι φωνές τους στη βιομηχανία του κινηματογράφου δεν αποτελούν παιδαγωγικά εργαλεία ή checkboxes για τη διαφορετικότητα, αλλά μια αυθεντική αντανάκλαση της κοινωνίας μας και των διαφορετικών διασταυρούμενων ταυτοτήτων της, εμπλουτίζοντας το κινηματογραφικό τοπίο με τις ιστορίες τους.

Η εκπροσώπηση και η συμπερίληψη είναι λέξεις που χρησιμοποιούμε, αλλά πώς είναι πραγματικά η βιομηχανία ταινιών ντοκιμαντέρ και τι πρέπει να γίνει για να δημιουργηθούν χώροι όπου οι queer κινηματογραφιστές αισθάνονται ασφαλείς να πουν τις αυθεντικές ιστορίες τους; Την ομιλία προλόγισε ο Agora Manager Θάνος Σταυρόπουλος, καλωσορίζοντας το πάνελ και τη συντονίστρια Marion Schmidt από την DAE (Documentary Association of Europe): «Kαλημέρα και καλωσορίσατε, είναι τιμή και προνόμιό μου να συντονίζω αυτή τη συζήτηση, σας ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη σας στα εγκαίνια των Talking Heads, σε μια ομιλία που ευθυγραμμίζεται με το μεγάλο αφιέρωμα του Φεστιβάλ, το Citizen Queer. Βρισκόμαστε σε μια ιστορική συγκυρία στην Ελλάδα, με τη νομιμοποίηση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών». Αμέσως μετά, προσέθεσε: «Δυστυχώς, έχουμε επίγνωση των τρανσφοβικών επιθέσεων που συνέβησαν λίγες μέρες πριν, στην πλατεία μπροστά μας, τις οποίες διαδέχτηκε μια συγκέντρωση σε ένδειξη αλληλεγγύης, στην οποία παρευρέθηκαν και πολλοί συμμετέχοντες στο Φεστιβάλ». Οι ομιλητές ήταν οι εξής:

Fatih Abay – στέλεχος διαφορετικότητας και συμπερίληψης, Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου Παναγιώτης Ευαγγελίδης – σκηνοθέτης, συγγραφέας Gugi Gumilang – Διευθυντής προγράμματος, In-Docs & επιμελητής προγράμματος, Hot Docs Rico Johnson Sinclair – Skills & training director, Warner Bros Discovery, προγραμματιστής, συγγραφέας Ίρις Ζαχμανίδη – σκηνοθέτις

Πρώτος πήρε τον λόγο ο κύριος Ευαγγελίδης, ο οποίος θα τιμηθεί στο πλαίσιο του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με Χρυσό Αλέξανδρο για τη συνολική του προσφορά στο σινεμά. «Δεν έγινα δημιουργός ντοκιμαντέρ από συνειδητή επιλογή, ακόμη και σήμερα δεν αυτοαποκαλούμαι έτσι» σημείωσε. «Έφτασα στο σινεμά μέσω της λογοτεχνίας γιατί δεν μου ήταν αρκετό το γραπτό. Η σύνδεση μεταξύ αυτής της ανάγκης και του ντοκιμαντέρ ήταν άμεση. Η μυθοπλασία δεν μου ήταν πλέον αρκετή. Ήθελα να γνωρίσω πραγματικούς ανθρώπους. Συνειδητοποίησα πως όταν έκανα αυτά τα ντοκιμαντέρ, με έναν τρόπο μεταμόρφωσα αυτούς τους ανθρώπους και τους τοποθέτησα στον δικό μου φανταστικό κόσμο. Όταν έχεις 100 ώρες υλικού, κάνεις μια επιλογή τι θα φωτίσεις και τι θα αφήσεις εκτός. Τίποτα δεν ήταν προκαθορισμένο, τα έμαθα όλα κάνοντάς τα και παρακολουθώντας σε δεύτερο χρόνο τα ντοκιμαντέρ μου». Στη συνέχεια, απαντώντας σε ερώτημα σχετικά με το γιατί γυρίζει τα ντοκιμαντέρ του κυρίως εκτός Ελλάδας, είπε: «Γενικότερα, κάποιοι άνθρωποι με ενδιαφέρουν και με ενεργοποιούν, μου φωτίζουν το δρόμο, βάζουν φωτιά στο μυαλό μου και με παρηγορούν. Στην Ελλάδα η ομοφοβία είναι βαθιά ριζωμένη. Οι Έλληνες δεν θέλουν να εκτεθούν. Αγαπώ να δουλεύω με Έλληνες διότι η γλώσσα είναι ένας μεγάλος παράγοντας διευκόλυνσης. Η ομοφοβία είναι ο πραγματικός λόγος που δεν φτιάχνω προσωπικές ιστορίες με Έλληνες».

Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε η σκηνοθέτις Ίρις Ζαχμανίδη: «Η δική μου συνεισφορά στη σφαίρα των ΛΟΑΤΚΙ+ ξεκινά την εποχή που περιγράφει ο Ιωσήφ Βαρδάκης στο ντοκιμαντέρ του για το ΑΚΟΕ, την εποχή που σπούδαζα ακόμη στη Σχολή Σταυράκου, πολύ πριν τη δημιουργία σχολής κινηματογράφου στο ΑΠΘ. Μου άρεσε να δουλεύω σε ταινίες γιατί ξεκινούσα ένα νέο ταξίδι κάθε μερικούς μήνες. Ήταν ένας ανδροκρατούμενος χώρος. Πλέον δραστηριοποιούμαι στο Rainbow Seniors, μία ομάδα για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, και μάλιστα του χρόνου θα εγκαινιάσουμε έναν χώρο φιλοξενίας για τα άτομα της κοινότητας στην πρωτεύουσα, σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων».

Στο σημείο αυτό, ο Rico Johnson-Sinclair, προγραμματιστής και συγγραφέας από το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και ειδικός σύμβουλος στο μεγάλο φετινό αφιέρωμα Citizen Queer, μίλησε για τη σημασία της θέσης που υιοθετούμε σε σχέση με θέματα κουλτούρας (positionality), καθώς και της εγκαθίδρυσης ενός κώδικα ηθικής στην κινηματογραφική βιομηχανία: «Πρέπει να αναρωτηθούμε αν όλος ο κόπος και οι πόροι που επενδύονται σε μια ταινία επιστρέφουν και δίνουν φωνή στις κοινότητες τις οποίες αφορά η ταινία», σημείωσε, λέγοντας ότι υπάρχει ένας όρος που περιγράφεται ως curatorial justice. «Κάποιοι κάνουν επιλογές ορμώμενοι από μία ιστορική, “χρυσή” περίοδο του κινηματογράφου, που ενδεχομένως είχε ρατσιστικά ή ομοφοβικά στοιχεία. Άλλωστε, η πορεία της ταινίας ακολουθεί την πορεία που θέτει η βιομηχανία. Κάποιες φορές αυτή η πορεία είναι αντίθετη με αυτό που χρειάζεται η εκάστοτε κοινότητα», ολοκλήρωσε.

Συνεχίζοντας τη συζήτηση, ο Gugi Gumilang, διευθυντής προγράμματος από τα In-Docs, συμφώνησε για τη σημασία του positionality και μίλησε για την κινηματογραφική βιομηχανία στην Ασία: «Είναι πολύ ανανεωτικό να δίνεις φωνή στην κοινότητα. Στο In-Docs προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια ανοιχτή κουλτούρα και να δώσουμε χώρο στους δημιουργούς να κάνουν αυτό που θέλουν. Μας παρακολουθεί πάντα στενά η κυβέρνηση και ορισμένες φορές δεν παίρνουμε επιχορηγήσεις. Το ντοκιμαντέρ είναι ένα μέσο που δεν αρέσει στην κυβέρνηση». Στη συνέχεια, υπογράμμισε και αυτός τη σημασία δημιουργίας ενός κώδικα δεοντολογίας που να διέπει όλη την κινηματογραφική βιομηχανία.

Στη συνέχεια, η Marion Schmidt έδωσε τον λόγο στον Fatih Abay, στέλεχος διαφορετικότητας και συμπερίληψης από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου, ο οποίος έκανε μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία της Ακαδημίας: «Από την δεκαετία του ’80 που ιδρύθηκε η Ακαδημία έχουν αλλάξει πολλά. Έχουμε διευρυνθεί και προσθέτουμε νέες οπτικές από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως της ανατολικής Ευρώπης». Ανέφερε τον όρο “glocalization”, μία σύνδεση των εννοιών global & local που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο χειριζόμαστε ένα παγκόσμιο φαινόμενο με κατά τόπους τοπικές, πρακτικές λύσεις. «Τα ντοκιμαντέρ είναι πιο ποικιλόμορφα από τις ταινίες μυθοπλασίας, και προσπαθούμε να εφαρμόσουμε την ποικιλομορφία αυτή και στις ταινίες». Τέλος, υπογράμμισε και αυτός τη σημασία της δημιουργίας ενός κώδικα δεοντολογίας, μιας κοινής γραμμής της κινηματογραφικής βιομηχανίας.

Ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης προσέθεσε πως είναι πολύ σημαντικό να διευκολύνουμε τις διαδικασίες για τους δημιουργούς: «Εγώ αρνούμαι τη χρηματοδότηση από οποιονδήποτε, τα λεφτά φέρνουν ευθύνες, προθεσμίες και υποχρεώσεις. Αναρωτιέμαι αν υπάρχει τρόπος να επιταχύνουμε τις διαδικασίες για τους δημιουργούς, ώστε να μη χαθούν μέσα στη γραφειοκρατία. Ειδικά στο ντοκιμαντέρ, δεν γίνεται να περιμένεις έξι μήνες, ένα βουνό στην Αμερική ή μια γέφυρα στην Ασία θα είναι πάντα εκεί, αλλά το άτομο αλλάζει συνεχώς». Ο Fatih Abay συμφώνησε λέγοντας πως η γνώση, είτε σχετική με το ίδιο το σινεμά είτε με τη λειτουργία της βιομηχανίας, δεν μεταδίδεται αρκετά γρήγορα. Επομένως, θα έπρεπε να υπάρχει μια ολιστική προσέγγιση για το πώς παράγεται και μεταδίδεται η γνώση στην κινηματογραφική βιομηχανία. Ο Rico Johnson-Sinclair τόνισε πως δεν έχουν όλοι τη δυνατότητα να μην πάρουν χρηματοδότηση, γιατί πολλοί αντιμετωπίζουν το σινεμά βιοποριστικά: «Περισσότερες ταινίες σημαίνουν περισσότερα λεφτά, και περισσότερα λεφτά σημαίνουν περισσότερη ελευθερία στον δημιουργό». Η Ίρις Ζαχμανίδη ανέφερε πως στην ελληνική κινηματογραφική βιομηχανία δεν υπάρχει κώδικας δεοντολογίας, με εξαίρεση την ΕΑΚ.

Στο σημείο αυτό, ο κ. Ευαγγελίδης υπογράμμισε πως το σημαντικότερο πράγμα στο ντοκιμαντέρ είναι η σχέση που αποκτάς με τους ανθρώπους: «Είναι η ανθρώπινη πράξη της ανταλλαγής, για μένα είναι η παρηγοριά της ψυχής μου. Δεν εξάγω τίποτε από αυτούς, χρειάζονται ένα αυτί να τους κατανοήσει και να τους καταλάβει. Η ανταμοιβή μου είναι η σχέση μαζί τους – ίσως και ένας Χρυσός Αλέξανδρος». Με τα λόγια αυτά συμφώνησε η Ίρις Ζαχμανίδη, η οποία υπογράμμισε τη σημασία της ειλικρίνειας στην τέχνη του ντοκιμαντέρ, διότι «διαφορετικά δεν παρουσιάζεις πραγματικούς χαρακτήρες».

Ο σκηνοθέτης Ιωσήφ Βαρδάκης στάθηκε στη σημασία κατανόησης μεταξύ των δημιουργών και των μελών της βιομηχανίας, γιατί είναι αναγκαίο να γεφυρωθεί το χάσμα επικοινωνίας, στο οποίο συμφώνησε ο Fatih Abay, αναγνωρίζοντας το κενό: «Οι άνθρωποι που δίνουν τις επιχορηγήσεις δεν πηγαίνουν στο σινεμά, δεν υπάρχει εκπαίδευση σε αυτήν τη βιομηχανία». Τέλος, ο επικεφαλής προγράμματος του Φεστιβάλ, Γιώργος Κρασσακόπουλος, είπε: «Όπως η κοινωνία θα αναγκαστεί να αποδεχτεί κάτι ως νόμο του κράτους, έτσι και η κινηματογραφική βιομηχανία θα αναγκαστεί να προσαρμοστεί αν την υποχρεώσετε». Σε αυτό το σημείο, ο Rico Johnson-Sinclair απάντησε πως «δεν θα έπρεπε να είναι η δουλειά μας, ως περιθωριοποιημένες κοινότητες, να δημιουργήσουμε τον κώδικα δεοντολογίας. Κάτι τέτοιο είναι δουλειά της βιομηχανίας».