52ο ΦΚΘ: Ήταν όλοι τους εδώ!

Οι V.I.P. καλεσμένοι του Φεστιβάλ, πάνω στους οποίους στράφηκαν και τα φώτα της πόλης, αφού ήταν και οι σκηνοθέτες των κεντρικών αφιερωμάτων, έδωσαν συνέντευξεις τύπου στην Αποθήκη Γ. Πολλά και ενδιαφέροντα ήταν αυτά που άκουσαν τ΄αυτιά μας, ώστε κρίναμε απαραίτητο να συγκεντρώσουμε τις πιο σημαντικές από τις δηλώσεις τους, που πιστεύουμε ότι περισσότερο από όλες, τους χαρακτηρίζουν και ρίχνουν φως στην προσωπικότητα και το έργο τους.

Κωνσταντίνος Γιάνναρης

…Σύγχυση νιώθει ο κάθε δημιουργός γιατί η δημιουργία είναι ή προέρχεται από σύγχυση. Αυτό το αφιέρωμα του φεστιβάλ αποτελεί την ευκαιρία να κάνω έναν εσωτερικό απολογισμό, αλλά και έναν απολογισμό μαζί με τους θεατές. Στην αρχή ήμουν μάλλον διστακτικός με την πρόταση του φεστιβάλ, αλλά μετά το ξεπέρασα. Είναι ωραίο να βγάζεις πράγματα μέσα από ‘μπαούλα’ και ‘αποσκευές’, που μπορεί να είχες ξεχάσει κι εσύ ο ίδιος και να τα φέρνεις στα μάτια των θεατών.

…Δε θέλω να χαρακτηριστώ σκηνοθέτης του περιθωρίου ή του μεταναστευτικού ζητήματος. Υπάρχουν πολιτικά και κοινωνικοοικονομικά θέματα με απίστευτο ενδιαφέρον. Δυστυχώς λόγω της κατάστασης που επικρατεί σε όλη Ευρώπη, υπάρχουν πάρα πολλά ερεθίσματα για τον δημιουργό. Αυτό μπορεί να είναι πολύ καλό για την τέχνη, όχι όμως αναγκαστικά και για τις ίδιες τις κοινωνίες. Η Ελλάδα, αναφερόταν μέχρι πρότινος ως Ελλαδίτσα, ως ο μικροαστικός παράδεισος, χωρίς τις ταξικές αντιφάσεις άλλων κοινωνιών των βαλκανικών χωρών. Τελικά όμως, αυτή η διαφορά μας από άλλες κοινωνίες αποδείχθηκε πολύ εύθραυστη. Μέσα σε δύο χρόνια αποδείχτηκε πόσο σαθρά ήταν τα θεμέλια των τελευταίων 40 χρόνων.

Αλεξάντερ Πέιν

Αισθάνομαι τυχερός που μπορώ να κάνω αυτό το σινεμά, αλλά παράλληλα καταλαβαίνω πόσο σπάνιο είναι αυτό, βλέποντας πλέον όλο και λιγότερους Αμερικανούς σκηνοθέτες να το επιχειρούν. Μέρος του μυστικού μου για να τα καταφέρνω, είναι να κρατώ το κόστος όσο πιο χαμηλά γίνεται, προκειμένου να συνεχίσω να το κάνω.

… Αυτό που λείπει στο σύγχρονο σινεμά είναι ο ρεαλισμός, οι χαρακτήρες, η εγγύτητα και, στην πραγματικότητα, η ίδια η ιστορία. …

Το θετικό του να δουλεύεις με ηθοποιούς που έχουν ιδέες, καθώς έχουν κάνει τόσο περισσότερες ταινίες από μένα, είναι ότι μου δίνει ώθηση να γίνομαι καλύτερος σκηνοθέτης. Δουλεύοντας με έναν σταρ είναι σα να οδηγώ Μαζεράτι, ενώ προηγουμένως καθόμουν πίσω από το τιμόνι ενός Φίατ! Και φυσικά, είναι πάντα καλύτερο να σκηνοθετείς έναν ηθοποιό σαν τον Κλούνι, ο οποίος προηγουμένως έχει σκηνοθετήσει ο ίδιος τις δικές του ταινίες… …

Είναι τρομακτικό και απογοητευτικό αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα. Είμαι συγκινημένος που βρίσκομαι εδώ, είναι πολύ σημαντικό για μένα να μιλάω με τον κόσμο. Σε στιγμές σαν κι αυτές παρότι είμαι Αμερικανός και έχω μια εντελώς διαφορετική ζωή από εσάς εδώ, νιώθω το ελληνικό DNA μου να ενεργοποιείται.

… Η κρίση, από την άλλη, αποδεικνύεται συχνά πολύ ευεργετική για την τέχνη, είτε έμμεσα είτε άμεσα, γεγονός που μπορεί να γίνει μια εξαιρετική ευκαιρία για τους έλληνες κινηματογραφιστές, προκειμένου να βγουν έξω από τα σύνορα της χώρας τους.

Όλε Κρίστιαν Μάντσεν

Μετά τις αρχές του 20ου αιώνα, η Δανία ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός στο παγκόσμιο σινεμά. Όταν οι ταινίες άρχισαν να έχουν ήχο και ακούγονταν στη δανέζικη γλώσσα, την οποία όλοι θεώρησαν φρικτή, χάσαμε την πρωτοκαθεδρία μας. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 η σχολή της Δανίας αποφάσισε να εγκαταλείψει την αντίληψη που υπήρχε μέχρι τότε για τον σκηνοθέτη και το ρόλο του στη διαμόρφωση της ιστορίας και να εμπλέξει περισσότερο το κοινό στην αφήγησή της. Δόθηκε έμφαση στην επικοινωνία. Ασχέτως αν η ταινία ήταν σκοτεινή, καταθλιπτική ή αστεία, ο στόχος της ήταν να επικοινωνήσει με το κοινό.

…Μέχρι και σήμερα, το βασικό χαρακτηριστικό των ταινιών του δανέζικου σινεμά αποτελεί το γεγονός ότι είναι ανθρωποκεντρικές.

…Το Δόγμα 95 είχε πολλές πτυχές και αναγέννησε τον δανέζικο κινηματογράφο, με ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού, επιστρέφοντας στην ουσία του σινεμά, που είναι οι σκηνές και ο ηθοποιός. Οι ταινίες του Δόγματος περιγράφουν τις ζωές των ανθρώπων με σκληρό ρεαλισμό.

Ερντέν Κιράλ

…Πάντα προσπαθούσα να με διακρίνει μια ρεαλιστική προσέγγιση, η οποία όμως χρειάζεται όρια, καθώς σε διαφορετική περίπτωση κινδυνεύεις να γίνεις νατουραλιστής. Δεδομένου ότι οι κλασικές ταινίες που προβάλλονταν στην ταινιοθήκη της Κωνσταντινούπολης δεν με εξέφραζαν, ολοκλήρωσα την εκπαίδευσή μου στη γαλλική κινηματογραφία. Ωστόσο, εάν κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν, η παραμονή μου στη Γερμανία με έκανε να αλλάξω στυλ, ενώ την πιο δύσκολη όσο και διαφορετική ταινία της φιλμογραφίας μου, τον Καθρέφτη, την έκανα στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στην Άνδρο. Επίσης, όσο ζούσα στη Γερμανία συνεργάστηκα με τον Βιμ Βέντερς, στον οποίο άρεσε Ο καθρέφτης και με στήριζε πολύ, γεγονός που και πάλι με έκανε να προσανατολιστώ σε ένα νέο στυλ. Σήμερα αισθάνομαι ότι βρίσκομαι πλέον σε ένα διαφορετικό σημείο.

… Με εντυπωσιάζει η απήχηση που έχουν βρει τα τουρκικά σίριαλ στην Ελλάδα, τα οποία ωστόσο αποτελούν μια συνέχεια των εμπορικών ταινιών της Τουρκίας. Τη στιγμή όμως που τα σίριαλ έχουν γίνει ένας αυτόνομος τομέας παραγωγής, ο κινηματογράφος αδυνατεί να επιτύχει κάτι ανάλογο. Μετείχα σε 35 σχετικούς φορείς και μάλιστα είπα στον πρωθυπουργό ότι πρέπει να γίνει ένας νόμος που να ρυθμίζει τις λεπτομέρειες για την κινηματογραφική παραγωγή, χωρίς ωστόσο να έχει γίνει ακόμα κάτι.

….Στην Τουρκία υπάρχει εδώ και χρόνια ένα μωσαϊκό ανθρώπων που δε χάλασε και δεν πρέπει με τίποτα να χαλάσει. Όλα αυτά είναι πολύ δύσκολο να αποτυπωθούν σε μια ταινία, καθώς η κατάσταση στη νοτιοανατολική Τουρκία παραμένει δύσκολη. Προσωπικά, επιλέγω να την αποτυπώνω κάπως υπερβολικά, αφού σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν σα να κάνω μια ειδησεογραφική ταινία. Όταν βάζω ένα δικό μου «άρωμα» σε μια ταινία, αυτή η πραγματικότητα μεταμορφώνεται σε κινηματογράφο.

Σάρα Ντράιβερ

… Εκείνη την εποχή, στην Νέα Υόρκη γίνονταν έντονες ζυμώσεις, ήμασταν σε επαφή με την κοινότητα των μουσικών, των ζωγράφων, γενικά των καλλιτεχνών. Επικρατούσε ένα είδος αναρχίας, δεν χρειαζόσουν άδεια, μπορούσες να πάρεις μια κάμερα και να κάνεις γυρίσματα στο δρόμο.

…. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και τις αρχές του ’80 το East Village είχε κατακλυστεί από ναρκωτικά. Μέσα σε δυο χρόνια χάσαμε επτά στενούς φίλους μας από τα ναρκωτικά και το AIDS. Τότε έλεγα στον εαυτό μου ότι δεν τους έχασα, ότι παραμένουν στη ζωή μου και κινούνται γύρω μου. Πιστεύω πως όταν πεθαίνει κάποιος αφήνει ένα είδος ηλεκτρικής ενέργειας πίσω του.

… Όταν γνώρισα τον Τζιμ Τζάρμους, ήμασταν και οι δυο εραστές της φαντασίας. Μας άρεσε να ανταλλάσσουμε ιδέες και από ανάγκη μάθαμε εξ αρχής να κάνουμε μαζί ταινίες. Μετά το φιλμ Πέρα από τον παράδεισο, διδαχθήκαμε πολλά και για το οικονομικό μέρος της παραγωγής ταινιών και αρχίσαμε να χάνουμε τη «ροή» φαντασίας ανάμεσά μας. Αποφασίσαμε να μη συνεχίσουμε τις παραγωγές, αλλά να παρατηρεί ο ένας τον άλλον. Βέβαια κάποιες φορές υπάρχουν προβλήματα, γιατί και οι δυο είμαστε αρκετά αυταρχικοί, αλλά τα ξεπερνάμε.

… Μου αρέσει η μαγεία του φιλμ, η αποτύπωση του φωτός, της σκιάς, του βάθους πεδίου. Στην ψηφιακή τεχνολογία κάνεις πολλά γυρίσματα εύκολα, αλλά η μεταπαραγωγή είναι πολύ δαπανηρή, γιατί όταν έχεις τόσο πολύ υλικό η διαδικασία του μοντάζ είναι μακρόχρονη και αποπροσανατολιστική. Δεδομένου ότι το φιλμ είναι πιο ακριβό, πρέπει να είσαι πολύ συγκεντρωμένος και προσεκτικός.

Ούλριχ Ζάιντλ

… Μου πήρε τόσα χρόνια βρω τον προορισμό μου εξαιτίας της καταγωγής μου, η οποία μου επέβαλλε να μην έχω τόσο μεγάλη εμπιστοσύνη στον εαυτό μου. Είχα πιστέψει πως δεν είμαι ικανός για κάτι τέτοιο. Κατάγομαι από μια αστική καθολική οικογένεια και μέσα στο πλαίσιό της, ήταν ακατανόητο το να γίνει κάποιος σκηνοθέτης. Βήμα προς βήμα, έφτασα τελικά να κάνω την πρώτη μου ταινία. Μέχρι τότε, συγκέντρωσα μεγάλη εμπειρία ζωής, η οποία έμελλε να αποδειχθεί η καλύτερη σχολή για μένα: είχα κάνει διάφορα επαγγέλματα, είχα συναναστραφεί με πολλούς ανθρώπους του περιθωρίου, για τους οποίους ένιωθα ιδιαίτερη συμπάθεια. Ήθελα να δω τον κόσμο πίσω από την επιφάνειά του.

… Στην αρχή της διαδρομής μου, θεωρούσα ότι το ντοκιμαντέρ μου έδινε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, καθώς και με μικρό προϋπολογισμό μπορούσα να γυρίσω αυτό που ήθελα. Δε χρειαζόμουν κάποιο σενάριο προκειμένου να εκφραστώ κινηματογραφικά. Ήταν σαν ένα ταξίδι το οποίο ξεκινά κανείς χωρίς να ξέρει που θα καταλήξει, αφού το υλικό είναι αυτό που καθορίζει τα πάντα. Όταν αργότερα στράφηκα στη μυθοπλασία, αντιλήφθηκα ότι απαιτείται περισσότερος έλεγχος και σχεδιασμός, ενώ ταυτόχρονα έφερα αυξημένη ευθύνη ως προς την παραγωγή και τους συνεργάτες μου. Ωστόσο, πλέον θεωρώ ότι οι ταινίες μυθοπλασίας είναι εκείνες που μου δίνουν μεγαλύτερη καλλιτεχνική και δημιουργική ελευθερία, σε αντίθεση με το ντοκιμαντέρ που από τη φύση του έχει όρια – π.χ. στο ντοκιμαντέρ δεν μπορείς να βάλεις κάποιον να πεθάνει.

….Σκοπός μου είναι να μη δείξω έναν ωραιοποιημένο κόσμο, αλλά τι είναι αυτό που συμβαίνει πραγματικά πίσω από την επιφάνεια της ωραιοποίησης. Προσωπικά, δίνω ιδιαίτερη σημασία στους χαρακτήρες που επιλέγω να δείξω, καθώς και στις προσωπικές στιγμές τους, εκείνες που όλοι μας γνωρίζουμε ότι έχουν συχνά κάτι το προκλητικό, κάτι που μας ταράζει και μας ενοχλεί. Δεν σας κρύβω μάλιστα ότι υπάρχουν στιγμές όπου εγώ ο ίδιος αναγνωρίζω τον εαυτό μου σε κάτι που δείχνω. Είναι ανθρώπινο πάντως να μη θέλει κάποιος να δει πως πραγματικά είναι, να μη θέλει να δει την αλήθεια.

* οι φωτογραφίες από τις συνεντεύξεις τύπου είναι της motionteam photo press agency