Αφιέρωμα στον Σύγχρονο Ισπανικό Κινηματογράφο (6-9/2)

ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Αφιέρωμα στον Σύγχρονο Ισπανικό Κινηματογράφο

Ο σύγχρονος ισπανικός κινηματογράφος, μια ανήσυχη και οξυδερκής κινηματογραφία με διεθνή απήχηση, βρίσκεται στο επίκεντρο του νέου αφιερώματος που παρουσιάζει η Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, από την Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου έως την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2014, στην αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος (Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Α΄, Λιμάνι). Το αφιέρωμα πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ισπανίας και το Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας.

Το αφιέρωμα περιλαμβάνει τέσσερις πολυβραβευμένες ισπανικές ταινίες της τελευταίας δεκαετίας, που κέρδισαν τις καρδιές των θεατών και τον σεβασμό των κριτικών. Σε αυτά τα φιλμ, η μεγάλη Ιστορία συναντά τις μικρές ιστορίες καθημερινών ανθρώπων, ιδωμένες τόσο μέσα από τα αθώα μάτια των παιδιών όσο και μέσα από επώδυνα οικογενειακά μυστικά. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για τις ταινίες Μαύρο ψωμί του Αγκουστί Βιγιαρόνγκα (2010), Τα 13 τριαντάφυλλα του Εμίλιο Μαρτίνεθ Λάθαρο (2007), Στην πόλη δίχως όρια του Αντόνιο Ερνάντεθ (2002) και Ο Μπάλας του Ατσέρο Μάνιας (2000).

Αξίζει να θυμηθούμε ότι:

– Συνολικά, οι παραπάνω ταινίες απέσπασαν 18 βραβεία Γκόγια της Ισπανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, δηλαδή τα αντίστοιχα ισπανικά Όσκαρ.

– Η ταινία Τα 13 τριαντάφυλλα βασίζεται σε πραγματικό γεγονός που συνέβη κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου, όταν 13 αθώες γυναίκες μεταξύ 18 και 29 ετών συνελήφθησαν με την κατηγορία της ανταρσίας και καταδικάστηκαν σε θάνατο.

– Η Τζέραλντιν Τσάπλιν τιμήθηκε με βραβείο Γκόγια καλύτερης ηθοποιού για την ερμηνεία της στην ταινία Στην πόλη δίχως όρια.

Πώληση εισιτηρίων: Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Α΄, Λιμάνι, τηλ. 2310-508.398, [email protected]) Τιμή εισιτηρίου: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 3 ευρώ (για τα μέλη) Κάρτα μέλους: 1 ευρώ

Πρόγραμμα προβολών:

ΠΕΜΠΤΗ 6/2 18.30 Ο Μπάλας 21.00 Τα 13 τριαντάφυλλα

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 7/2 18.30 Μαύρο ψωμί 21.00 Στην πόλη δίχως όρια

ΣΑΒΒΑΤΟ 8/2 18.30 Τα 13 τριαντάφυλλα 21.00 Μαύρο ψωμί

ΚΥΡΙΑΚΗ 9/2 18.30 Στην πόλη δίχως 21.00 Ο Μπάλας

Οι ταινίες αναλυτικά:

Μαύρο ψωμί / Pa negre (Ισπανία – Γαλλία, 2010)

Σκηνοθεσία: Αγκουστί Βιγιαρόνγκα /Agustí Villaronga. Με τους: Francesc Colomer, Marina Comas, Nora Navas. Διάρκεια: 108’. Έγχρωμη.

Στα δύσκολα χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο της Ισπανίας, στην αγροτική Καταλονία, ο Αντρέου βρίσκει στο δάσος τα πτώματα ενός άντρα και του γιου του. Οι αρχές θέλουν να φορτώσουν τους θανάτους στον πατέρα του, αλλά ο Αντρέου, για να τον υπερασπιστεί, αρχίζει μια δύσκολη όσο και επικίνδυνη έρευνα, προσπαθώντας να ανακαλύψει τους πραγματικούς υπεύθυνους για το έγκλημα. 

Η ταινία, βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του συγγραφέα Εμίλι Τεϊσιδόρ που εκδόθηκε το 2003, αποφεύγει την ηθογραφία και το ιστορικό χρονικό για να επικεντρωθεί στους χαρακτήρες των ηρώων, στα συναισθήματά τους, στα διλήμματα και στις εσωτερικές συγκρούσεις τους στη διάρκεια της αναζήτησης της αλήθειας, μέσα από τις οποίες αναδύονται και σκιαγραφούνται ανάγλυφα οι τρομακτικές συνέπειες του ισπανικού εμφύλιου πολέμου στις ζωές των απλών ανθρώπων. Όπως αναφέρει ο σκηνοθέτης, η ταινία αντικατοπτρίζει την ηθική ερήμωση και τα ψυχικά τραύματα που ο πόλεμος προκάλεσε στον ισπανικό λαό και δεν εστιάζει στους νικητές ή τους ηττημένους, αλλά στον εσωτερικό κόσμο των ηρώων. Η ρηξικέλευθη αφηγηματική δομή (τα flash-back απουσιάζουν), εμπλουτίζεται με στοιχεία από τα κινηματογραφικά είδη του θρίλερ, του φανταστικού και των ταινιών μυστηρίου σε ό,τι αφορά στη σταδιακή αποκάλυψη των γρίφων που κρύβει η ιστορία. Παράλληλα, το βλέμμα του παιδιού πάνω στα καλά κρυμμένα μυστικά και ψέματα της Ιστορίας, προσδίδει ποίηση και μαγεία στην ταινία.  

Τα 13 τριαντάφυλλα / Las 13 rosas (Ισπανία – Ιταλία, 2007)

Σκηνοθεσία: Εμίλιο Μαρτίνεθ Λάθαρο / Emilio Martínez Lázaro. Με τους: Pilar López de Ayala, Verónica Sánchez, Gabriella Pession. Διάρκεια: 100’. Έγχρωμη.

Η ταινία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Μετά τη νίκη των φρανκικών στρατευμάτων το 1939 στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, ο Φράνκο υπόσχεται ότι θα τιμωρηθούν μόνο όσοι από τους αντιπάλους έχουν «ματωμένα χέρια». Δεκατρείς γυναίκες μεταξύ 18 και 29 ετών οι οποίες δεν είχαν διαπράξει κανένα έγκλημα, συλλαμβάνονται με την κατηγορία της ανταρσίας, και καταδικάζονται σε θάνατο.

Πριν από την ταινία του Εμίλιο Μαρτίνεθ Λάθαρο (η ταινία του Οι λέξεις του Μαξ βραβεύτηκε με τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου το 1978), το ιστορικό αυτό γεγονός είχε κινήσει το ενδιαφέρον και άλλων δημιουργών: Το 2003 ο Χεσούς Φερέρο έγραψε το βιβλίο «Τα δεκατρία τριαντάφυλλα» και ένα χρόνο μετά, η Βερόνικα Βιχίλ και ο Χοσέ Μαρία Αλμέλα σκηνοθέτησαν ένα ντοκιμαντέρ για τα γεγονότα με τίτλο Να μην σβηστεί το όνομά μου από την ιστορία, που είναι οι τελευταίες λέξεις μιας από τις καταδικασμένες. Την ίδια χρονική περίοδο ο δημοσιογράφος Κάρλος Φονσέκα έγραψε το βιβλίο «Δεκατρία κόκκινα τριαντάφυλλα» και ο Χουλιάν Φερνάντεθ ντελ Πόθο το ποίημα «Αφιέρωμα σε δεκατρία τριαντάφυλλα». Επίσης, η δημοσιογράφος και συγγραφέας Άνχελες Λόπεθ δημοσίευσε το 2006 το βιβλίο «Μαρτίνα, το τριαντάφυλλο αριθμού δεκατρία», ενώ το έργο της ομάδας χορού «Αριερίτος» με τίτλο «13 Τριαντάφυλλα» βραβεύτηκε το 2007 με τα Βραβεία Μαξ των Θεατρικών Τεχνών για την καλύτερη χορογραφία και την καλύτερη παράσταση χορού. Για την πειστικότητα και την αληθοφάνεια της ταινίας ο σκηνοθέτης έπρεπε να βρει τρόπο να ζωντανέψει μια Μαδρίτη που δεν υπάρχει πια. Έτσι, στο επίπεδο της σκηνογραφίας συνδύασε σύγχρονα σημεία της πόλης με ψηφιακές εικόνες. Τα εσωτερικά που βλέπουμε έχουν δημιουργηθεί από το μηδέν ή έχουν γίνει μέσα σε κατάλληλα κτίρια, πάντα με βάση φωτογραφικό και αρχειακό υλικό. Το αποτέλεσμα είναι η εικόνα να έχει μια απαλή τονικότητα που παραπέμπει σ’ εκείνη των ασπρόμαυρων φωτογραφιών της εποχής.   Στην πόλη δίχως όρια / En la ciudad sin límites (Ισπανία – Αργεντινή, 2002)

Σκηνοθεσία: Αντόνιο Ερνάντεθ /Antonio Hernández. Με τους: Leonardo Sbaraglia, Fernando Fernán Gómez, Geraldine Chaplin. Διάρκεια: 118’. Έγχρωμη.

Ο Βίκτορ ταξιδεύει στο Παρίσι για να φροντίσει τον άρρωστο πατέρα του Μαξ, ο οποίος έχει προσπαθήσει να αποδράσει από την κλινική όπου νοσηλεύεται. Αν και η οικογένειά του δεν θεωρεί το γεγονός σημαντικό, ο Βίκτορ συγκινείται από τη μοναξιά του γέρου και τον βοηθά να το σκάσει από την κλινική, ανακαλύπτοντας ότι πίσω από την υποτιθέμενη άνοια του πατέρα κρύβεται ένα μεγάλο  μυστικό.

Πρόκειται για μια ταινία γύρω από τη μνήμη και το παρελθόν, για τα μυστικά και τα  ψέματα  πάνω στα οποία κτίζονται ολόκληρες ζωές, οι οποίες με μια πρώτη ματιά φαίνονται απολύτως φυσιολογικές και κανονικές. Ο Μαξ αισθάνεται φυλακισμένος στην κλινική και αυτό που αναζητά απεγνωσμένα είναι τη δική του πόλη δίχως όρια, έναν τόπο ελευθερίας όπου να μπορεί να είναι ο εαυτός του. Ο σκηνοθέτης Αντόνιο Ερνάντεθ μεταδίδει με τη συνεχή κίνηση της κάμερας τη διαρκή αναζήτηση του Μαξ, ενώ όσο φωτίζεται το μυστήριο ο τρόπος που διαχέεται το φως μέσα στην ταινία αποκτά όλο και μεγαλύτερη σπουδαιότητα. Ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία σε κάποια κομβικά σημεία της πλοκής έχει η μουσική του Βίκτορ Ρέγιες. 

Ο Μπάλας / El Bola (Ισπανία, 2000)

Σκηνοθεσία: Ατσέρο Μάνιας / Achero Mañas. Με τους: Juan José Ballesta, Pablo Galán, Alberto Jiménez. Διάρκεια: 90’. Έγχρωμη.

Ο δωδεκάχρονος Πάμπλο, με το παρατσούκλι «Ο Μπάλας» (El Bola), ζει σ’ ένα οικογενειακό περιβάλλον συγκρούσεων και βίας. Γνωρίζοντας τον Αλφρέντο, ένα νέο συμμαθητή του, έρχεται σε επαφή με μια άλλη οικογενειακή πραγματικότητα και βρίσκει το θάρρος να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του.

Τα προτερήματα της ταινίας είναι το γεγονός ότι η αφήγηση της ιστορίας γίνεται εκ των έσω και εν θερμώ μέσα από το βλέμμα του κεντρικού ήρωα και επίσης τα εξαιρετικά σκιαγραφημένα αντιθετικά οικογενειακά περιβάλλοντα, στο ενδιάμεσο των οποίων ο Μπάλας (έξοχα ερμηνευμένος από τον νεαρό Χουάν Χοσέ Μπαγιέστα) ανακαλύπτει όχι μόνον τον εαυτό του, αλλά και το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει μέσα στη ζωή. Στα συν της ταινίας, τα γυρίσματα σε φυσικούς χώρους στη Μαδρίτη και συγκεκριμένα στη γειτονιά της Καραβαντσέλ στην οποία και μεγάλωσε ο σκηνοθέτης της. Τη βραβευμένη αυτή ταινία του ταλαντούχου Ατσέρο Μάνιας, που ήταν η πρώτη του μεγάλου μήκους, ακολούθησε ο Νοέμβριος (σε συν-σκηνοθεσία με τον αδερφό του Φεντερίκο) η οποία βραβεύτηκε με το βραβείο της Fipresci στο Διεθνές Φεστιβάλ του Τορόντο, το Βραβείο Νεολαίας στο Φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν και το Βραβείο Μπουνιουέλ για τη  σκηνοθεσία.

*6-9/2, Αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος, Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Α΄, Λιμάνι, Ώρες: 18.30, 21.00