Αυτός είναι ο άνθρωπος με τις 51 υποψηφιότητες για Όσκαρ

Είναι ένας κινηματογραφικός συνθέτης με τον οποίο όλοι μεγαλώσαμε. Στην φιλμογραφία του δεν θα βρεις τίποτα λιγότερο από μια σειρά εξαιρετικών συνθέσεων τις οποίες όλοι έχουμε ψιθυρίσει βγαίνοντας από την κινηματογραφική αίθουσα. Κυρίες και Κύριοι ο μαέστρος του αμερικάνικου κινηματογράφου, Τζον Γουίλιαμς!

Τα σαγόνια του καρχαρία, Πόλεμος των Άστρων, Σούπερμαν, Ιντιάνα Τζοούνς, Ε.Τ ο εξωγήινος, Τζουράσικ παρκ, Η Λίστα του Σίντλερ, Χάρι Πότερ. Τίτλοι ταινιών που σίγουροι όλοι ξέρουμε και έχουμε δει κάποια στιγμή στη ζωή μας. Είναι ταινίες που πέρα από το στοιχείο της συγκίνησης έχουν άλλο ένα ιδιαίτερο κοινό στοιχείο: πίσω από την μουσική αφήγηση των ιστοριών τους κρύβεται ο ιδιοφυής συνθέτης Τζον Γουίλιαμς.

https://www.youtube.com/watch?v=4rQSJDLM8ZE

Ένας συνθέτης που έχει συνεργαστεί με τον αφρό του Χόλυγουντ (Σπήλμπεργκ, Λούκας, Στόουν, Πόλακ, Κολόμπους, Έμεριχ, Πάρκερ, Κουαρόν, Άμπραμς, κ.α.) και της σοβαρής μουσικής. (Μιστλαβ Ροστροπόβιτς, Αντρέ Πρεβέν, Τζιλ Σάχαμ, Γιο Γιο Μα, Γιτζάκ Πέρλμαν, κ.α.). Έχει συνθέσει μουσική για τις κορυφαίες ταινίες του αμερικάνικου box office, το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Ινστιτούτο μάλιστα έχει αξιολογήσει την μουσική εργασία του για τον Πόλεμο των Άστρων ως την σημαντικότερη μουσική στην ιστορία του κινηματογράφου. Παράλληλα έχει κερδίσει πλήθος βραβείων και αναγνωρίσεων: Συνθέτης για τα επίσημα μουσικά θέματα τεσσάρων ολυμπιακών διοργανώσεων (όσες ανέλαβαν οι ΗΠΑ από το 1984 και μέχρι σήμερα), πάνω από 20 χρυσούς και πλατινένιους δίσκους, 50 υποψηφιότητες για Όσκαρ, ένα αξεπέραστο ρεκόρ, εκ των οποίων οι 5 οδήγησαν και στο πολυπόθητο αγαλματάκι, 4 Χρυσές Σφαίρες, 7 BAFTA, 3 ΕΜΜΥ, 23 Γκράμι και πλήθος άλλων διακρίσεων σε όλη την υφήλιο είναι η απόδειξη πως η σπουδαία εργασία του για τον κινηματογράφο παραμένει αξεπέραστη και ιδιαιτέρα δημοφιλής.

Φυσικά δεν χρειάζεται να κομπλάρουμε όταν σκεφτόμαστε ή όταν μετράμε τα καλλιτεχνικά κατορθώματα και τις διακρίσεις του Τζον Γουίλιαμς. Αρκεί να σκεφτούμε την δημιουργική διαδρομή του. Η τζαζ υπήρξε ίσως η πρωταρχική του αγάπη. Νέος ακόμα, είχε στα αυτιά του τις μελωδίες από το πιάνο που έπαιζε ο πατέρας του, ο οποίος ήταν ένας εξίσου εξαιρετικός τζαζ πιανίστας που συνεργάστηκε με σημαντικά ονόματα όπως ο Μπένι Γκουντμαν, ο Τζορτζ Ντάνινγκ και ο Λέοναρντ Μπερνσταϊν.

Παιδί του μουσικού σχολείου Τζούλιαρντ θα κάνει το μεγάλο άλμα με τις πρώτες δημόσιες εμφανίσεις του ως μουσικός, παίζοντας πιάνο, όταν σπούδαζε και προσπαθούσε να επιβιώσει επαγγελματικά. Σύντομα θα ξεχωρίσει και ως συνθέτης και μάλιστα θα κερδίσει και τις πρώτες του υποψηφιότητες για Όσκαρ, γεγονός που θα του δώσει το εισιτήριο για να καθιερωθεί στην αμερικάνικη κινηματογραφική βιομηχανία και να του δοθούν ακόμα καλύτερες ευκαιρίες.

Ο Στήβεν Σπήλμπεργκ πάντα θυμάται τη μουσική του στους Αλήτες του Μαρκ Ραϊντελ, μια κλασική ταινία για την pop culture των 60s με τον Στηβ Μακ Κουιν. Ήταν άλλωστε η μουσική της ταινίας που του κέντρισε το ενδιαφέρον. «Νόμιζα ότι είχα να κάνω με κάποιον 80άρη κύριο, αξιοσέβαστο, που είχε στην πλάτη του δεκαετίες δουλειάς. Όταν είδα πόσο νέος ήταν έμεινα στήλη άλατος», θυμάται σε μια συνέντευξη του ενθυμούμενος για το πως πήρε το θάρρος να τον αναζητήσει για να του ζητήσει να συνεργαστούν για την πρώτη του ταινία, το Σουγκαρλαντ Εξπρες (1974), ταινία στην οποία ο Γουίλιαμς χρησιμοποιεί τις αρετές της τζαζ φυσαρμόνικας του βασιλιά του είδους, Τουτς Τίλεμανς.

Ωστόσο το μεγάλο μπαμ θα συμβεί λίγα χρόνια μετά όταν με αφορμή τα Σαγόνια του Καρχαρία. Εκεί  ο Γουίλιαμς θα συνθέσει ένα εξαίσιο μινιμάλ μουσικό θέμα πάνω σε δύο νότες, με το οποίο συνδέθηκε ο δολοφονικός καρχαρίας της ταινίας. Αποτελεί ίσως inside joke εδώ η έκπληξη του Σπήλμπεργκ όταν πρωτάκουσε στη διάρκεια των γυρισμάτων αυτό το θέμα θεωρώντας πως ο συνθέτης θα είχε ετοιμάσει ειδικά για τις τρομακτικές σκηνές του καρχαρία κάτι πιο συμφωνικό και κλασικό σε ήχο, που να τονίζει την υπαρξιακή διάσταση των σκηνών. Ωστόσο ο Γουίλιαμς δεν αστειευόταν όταν του παρουσίασε αυτό που χαρακτηρίζει το σύνολο της μουσικής διαδρομής του.

Ένα μουσικό θέμα που σε καμία περίπτωση ως συνθέτης δεν καπελώνει με φλύαρα μουσικά σχόλια τις εικόνες και την δράση της ταινίας αλλά συνοδεύει και εντείνει την αφήγηση της ταινίας, όπως τονίζει και ο ίδιος για τη δουλειά του. Κι όμως αυτό που ο ίδιος θεωρεί μουσικά ως συνοδευτικό σχολιασμό της εικόνας καταλήγει να είναι το σήμα κατατεθέν της ίδιας της αφήγησης των ταινιών.

Την ίδια εποχή θα συνθέσει και τη μουσική του Σούπερμαν, για την οποία ο πρωταγωνιστής της ταινίας Κρίστοφερ Ριβς έλεγε χαριτολογώντας ότι χωρίς αυτή τη μουσική οι πτήσεις του Σούπερμαν θα ήταν χαμηλές. Και εκεί που μπλέκει με τις ιστορίες του Καλ-Έλ και του Κλαρκ Κέντ να σου ξαφνικά το Star Wars, ο Χαν Σόλο, ο Λουκ Σκαϊγουοκερ, η πριγκίπισσα Λεία, οι Τζενταϊ και μια Αυτοκρατορία που αντεπιτίθεται. Αναμφισβήτητα η περίοδος 1975-1985 είναι η χρυσή εποχή Γουίλιαμς στον αμερικάνικο κινηματογράφο. Είναι η εποχή μάλιστα που οι μελωδίες του βρίσκονται και αρκετά ψηλά σε δημοφιλία πουλώντας σαν ζεστό ψωμί και δίνοντας το παρόν στα charts με τις επιτυχίες της εποχής. Μια εξέλιξη που οδήγησε την κινηματογραφική μουσική σε νέα μονοπάτια αγκαλιάζοντας την ιδιαίτερη παράδοση της συμφωνικής ορχήστρας, στοιχείο που διαθέτει εκ γενετής, χωρίς να απαρνείται την μεγάλη επιτυχία και τη δημοφιλία που επέφερε η χρυσή εποχή των σάουντρακ (1965-1975) μπλέκοντας στην ηχητική μπάντα των ταινιών τους ρυθμούς της αυθεντικής ροκ, τζαζ και ροκ εν ρολ μουσικής της εποχής.  

Μετά τον Πόλεμο των Άστρων άλλα χρυσά σάουντρακ που ακολουθούν είναι οι Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου (με το ρυθμικό μοτίβο των εξωγηινων), οι περιπέτειες του Ιντιάνα Τζοουνς αλλά και οι sci-fi περιπέτειες του εξωγήινου E.T. Για να ακολουθήσει μια εξαιρετικά δημιουργική διαδρομή με σπουδαίες ταινίες και τις οσκαρικές διακρίσεις να ακολουθούν με πιο ξεχωριστές ίσως το Τζουράσικ Παρκ και φυσικά τη Λίστα του Σίντλερ, το βασικό θέμα της ταινίας με το σόλο βιολί του Γιτζάκ Πέρλμαν είναι πραγματικά καταπληκτικό. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του Διάσωση του Στρ. Ραϊαν, το ίδιο και στο Μόναχο. Κι αν οι δραματικές εντάσεις είναι το φόρτε του ίσως η τζαζίστικη ανάλαφρη παιχνιδιάρικη και κωμική αίσθηση που διακατέχει μέρος της μουσικής του είναι ευδιάκριτη σε ταινίες όπως Terminal και Πιάσε με αν μπορείς.

Σχεδόν μισό αιώνα μετά και με το βάρος του χρόνου να συνοδεύει με σεβασμό την εργογραφία του ο Τζον Γουίλιαμς είναι σήμερα για το Χόλυγουντ, το σύνολο του αμερικάνικου κινηματογράφου και όλους όσους αγαπάνε την κινηματογραφική μουσική ο Μαέστρος. Σε επίπεδο κορυφής ίσως μόνο ένας θα μπορούσε να σταθεί ισάξιος του, θυμίζοντας μια τόσο πολύβουη και πλούσια δημιουργική διαδρομή, ο ανυπέρβλητος και ακάματος Ιταλός Έννιο Μορικόννε. Με άλλα λόγια ο Γουίλιαμς είναι ο Δάσκαλος, αυτός που χάραξε τον δρόμο για να απολαύσουμε αξεπέραστες φιλμικές εμπειρίες και μέσα από τις μουσικές του να αναδειχθούν και να αναβαπτιστούν κατοπινοί σημαντικοί συνθέτες όπως ο Χανς Τσίμερ, ο Αλεξάντερ Ντεσπλά (που είναι επίσης φέτος υποψήφιοι και φαβορί για την εξαιρετική μουσική τους στη Δουνκέρκη του Νόλαν και στη Μορφή του Νερού του Ντελ Τόρο αντίστοιχα), ο Ντάνι Έλφμαν, ο Τζον Πάουελ.   

Η φετινή υποψηφιότητα Όσκαρ είναι η 51η. Μάλιστα είναι η 5η φορά που προτείνεται για την μουσική εργασία του πάνω στο έπος του Star Wars. Γεγονός εξαιρετικά σημαντικό που αναδεικνύει και τη σπουδαιότητα της μουσικής εργασίας του πάνω σε έναν τόσο σημαντικό κινηματογραφικό μύθο. Είναι ο μοναδικός εν ζωή καλλιτέχνης με τις περισσότερες υποψηφιότητες Όσκαρ (τον ξεπερνάει μόνο ο μακαρίτης Γουόλτ Ντίσνει σε αριθμό αλλά είναι θέμα χρόνου να τον ξεπεράσει). Χορτασμένος από διακρίσεις μάλλον δεν θα αγχωθεί ιδιαίτερα αν χάσει. Το ίδιο θα συμβεί και για την Ακαδημία, η οποία αποδεδειγμένα έχει αγκαλιάσει το σύνολο της φιλμογραφία του και όχι άδικα. Ωστόσο η θέση του στην πεντάδα με τους καλύτερους υπενθυμίζει σε όλους πως παρά το βάρος του χρόνου παραμένει κάτι παραπάνω από δημιουργικός και χωρίς αμφιβολία αξεπέραστος ότι κι αν συμβεί. Κι αυτό γιατί πέρα από τις ιλιγγιώδεις σε αριθμό πωλήσεις, διακρίσεις και επιτυχίες παραμένει ο συνθέτης που όλοι κάποια στιγμή έχουν μουρμουρίσει τις μελωδίες του βγαίνοντας από την αίθουσα. Κι αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο πράμα για έναν μουσικοσυνθέτη.