Απαγορευτικό για τις εργαζόμενες μαμάδες στις αίθουσες των Καννών

Ανοιχτή επιστολή επαγγελματιών του σινεμά  στο 70ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών

της Λίνας Μυλωνάκη -ιστορικού κινηματογράφου, Δρ. Κινηματογραφικών Σπουδών ΑΠΘ

Το ζήτημα της ισότητας των δύο φύλων πρωταγωνιστεί ολοένα και συχνότερα στον, ομολογουμένως ανδροκρατούμενο, χώρο του κινηματογράφου. Πρόσφατα δύο Χολυγουντιανές σταρ, η Nicole Kidman και η Reese Witherspoon, έφεραν ξανά στην επικαιρότητα το πρόβλημα του σεξισμού στην κινηματογραφική βιομηχανία, κάνοντας λόγο για απουσία σημαντικών ρόλων για τις γυναίκες, αλλά και για τις ίδιες τις συνθήκες παραγωγής. Συνθήκες που δημιουργούν προβλήματα και ανισότητες, από τα ανύπαρκτα σενάρια έως τις πρακτικές δυσκολίες στην εξισορρόπηση καριέρας και προσωπικής ζωής.

Απαντήσεις σχετικά με τους ρόλους των δύο φύλων στο σινεμά δεν αναζητούν όμως μόνο οι σταρ του Χόλυγουντ. Το θέμα απασχολεί με μεγαλύτερη συχνότητα εκατοντάδες εργαζομένους της κινηματογραφικής βιομηχανίας, ιδίως γυναίκες, που διατυπώνουν δημόσια το ερώτημα αν μπορεί σήμερα μια εργαζόμενη μητέρα να συνδυάσει μητρότητα και εργασία, όταν εργάζεται για τον κινηματογράφο. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα καταγράφεται στην περίπτωση 340 επαγγελματιών του σινεμά, ανδρών και γυναικών, που σε ανοιχτή τους επιστολή προς το φετινό 70ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών[1], εκφράζουν την ανησυχία τους για την αντιμετώπιση των γονιών και, κυρίως, των μητέρων, που έφτασαν με τα παιδιά τους στις Κάννες.

Στη συγκέντρωση των υπογραφών (σκηνοθετών, ηθοποιών, κριτικών κινηματογράφου, παραγωγών, διανομένων, ακαδημαϊκών και ακτιβιστών του κινηματογράφου) και τη σύνταξη της ανοιχτής επιστολής προς το Φεστιβάλ των Καννών πρωταγωνιστεί η Agnès Films. Ο λόγος για ένα ακτιβιστικό δίκτυο γυναικών επαγγελματιών του κινηματογράφου, που εμπνέεται από τα ιδανικά της Γαλλίδας κινηματογραφίστριας Agnès Varda –προς τιμήν της οποίας επέλεξαν το όνομά τους, στηρίζοντας και προβάλλοντας το έργο γυναικών στο σινεμά. Στην ανοιχτή επιστολή προς τις Κάννες οι υπογράφοντες θίγουν μια διαφορετική πτυχή του γυναικείου ζητήματος στην κινηματογραφική βιομηχανία. Η συζήτηση για τους έμφυλους ρόλους διεξάγεται όχι μόνο εντός αλλά και εκτός πλατώ, καθώς τα ερωτήματα δεν εξαντλούνται στο πόσο μεγάλοι ή μικροί ρόλοι, πρωτεύουσας ή δευτερεύουσας σημασίας, προσφέρονται για τις γυναίκες στις ταινίες.

Η δυσκολία έγκειται, σύμφωνα με τους συντάκτες της επιστολής, στη γυναικεία παρουσία στον κινηματογραφικό χώρο και την ισότιμη αντιμετώπιση των γυναικών με τους άνδρες συναδέλφους τους, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μητέρες. Έτσι, όπως επισημαίνεται στην επιστολή, «η Sofia Coppola δεν είναι μόνο η –μόλις δεύτερη γυναίκα- στην ιστορία του φεστιβάλ που κέρδισε το βραβείο σκηνοθεσίας, αλλά και μία από τις μεγάλες νικήτριες των Καννών, η οποία, όπως και η έτερη νικήτρια-σταρ Nicole Kidman, απουσίαζε από την τελετή απονομής για οικογενειακούς λόγους».

«Απαγορευτικό» σε μωρά και γονείς

Σύμφωνα με την ανοιχτή επιστολή των 340 κινηματογραφιστών, η πρακτική των Καννών υπήρξε αποτρεπτική για τους περισσότερους διαγωνιζόμενους, που τύχαινε να είναι και γονείς, καθώς δεν τους επιτράπηκε να έχουν πρόσβαση στο φεστιβάλ με τις οικογένειές τους. Η επιστολή αναφέρει δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα από τη φετινή διοργάνωση: Το “Hollywood Reporter” δημοσιοποιεί την ιστορία της σκηνοθέτη και παραγωγού Annemarie Jacir, η οποία δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει μια επαγγελματική συνάντηση, γιατί το ενός έτους μωρό της δεν έφερε ειδική διαπίστευση του φεστιβάλ –κάτι που, όμως, δεν διέθεταν οι διοργανωτές.

Το “Women and Hollywood” γράφει για την 32χρονη Πολωνή δημοσιογράφο Anna Tatarska, συντάκτρια στη μεγαλύτερη κινηματογραφική ιστοσελίδα της χώρας της και ανταποκρίτρια του φεστιβάλ την τελευταία επταετία. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, οι διοργανωτές δεν επέτρεψαν στην Tatarska να παραλάβει τη διαπίστευσή της, επειδή κρατούσε αγκαλιά το πέντε μηνών μωρό της, επικαλούμενοι λόγους ασφαλείας που απαγορεύουν την παρουσία μη διαπιστευμένων στο χώρο. Αργότερα, βέβαια, η απαγόρευση ανακλήθηκε, ωστόσο το γραπτό μήνυμα που έλαβε η δημοσιογράφος όταν διαμαρτυρήθηκε για το γεγονός στο αρμόδιο Γραφείο Τύπου ήταν σε αυστηρό και επικριτικό τόνο. Η Anna Tatarska δεν έκρυψε την απογοήτευσή της για τα υπαινικτικά σχόλια των διοργανωτών για την επαγγελματική της σοβαρότητα. «Το μόνο που ζήτησα ήταν ένας ήσυχος, δροσερός και προστατευμένος χώρος για να θηλάσω το μωρό μου, μακριά από τη ζέστη του κοντινού πάρκου. Προφανώς και είχα κανονίσει να συνοδεύομαι από κάποιον που θα φρόντιζε το μωρό μου κατά τη διάρκεια των προβολών και των συνεντεύξεων. Αντιμετωπίζω τη δουλειά μου πολύ σοβαρά και δεν την υπονομεύω καθόλου λόγω του ότι είμαι μητέρα. Είμαι πραγματικά πολύ περήφανη που βρίσκομαι εδώ με ένα μωρό», δήλωσε στο “Women and Hollywood” η Tatarska.

«Η ιδιότητα του γονιού αποτελεί μια πραγματικότητα για πολλούς κινηματογραφιστές, διανομείς, κριτικούς και άλλους εργαζόμενους της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Ο γονεϊκός ρόλος συχνά εμπλουτίζει τις ιστορίες που αφηγούνται, καθώς και την προσέγγιση στο έργο τους. Το να μην μπορούν να έχουν τα παιδιά τους μαζί όταν πρέπει να υποστηρίξουν μια ταινία τους στο φεστιβαλικό κύκλωμα μπορεί να καταστεί τραυματική και οικονομικά ασύμφορη εμπειρία, τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά, ιδιαίτερα για όσους έχουν μικρά», υπογραμμίζεται στην επιστολή και γίνεται ξεχωριστή αναφορά στις θηλάζουσες μητέρες, που δεν μπορούν να μείνουν μακριά από τα μωρά τους για πολλές ώρες.

Οι συντάκτες της επιστολής δεν στέκονται ωστόσο μόνο στα προβλήματα, αλλά καταγράφουν στο κείμενό τους καλές πρακτικές από διάφορα κινηματογραφικά φεστιβάλ –ανάμεσά τους και το ελληνικό Athens International and Video Festival, που προβλέπουν κάποιους χώρους προσβάσιμους σε γονείς και παιδιά, όπως και δραστηριότητες και προβολές για παιδιά που τυχόν συνοδεύουν τους γονείς στις διοργανώσεις.

Υπερβολική ή όχι στα αιτήματά της, η φετινή ανοιχτή επιστολή των 340 επαγγελματιών του σινεμά προς το Φεστιβάλ των Καννών ανοίγει μια συζήτηση για ένα διαφορετικό μοντέλο εργασίας και στον κινηματογράφο, που διεκδικεί πιο «φιλικά» κινηματογραφικά φεστιβάλ προς εργαζόμενους και οικογένειες.

[1] Περισσότερα για την ανοιχτή επιστολή και τα δημοσιεύματα των ξένων ΜΜΕ εδώ:

Parents in the Palais: An Open Letter to the Cannes Film Festival