Ο απόλυτος οδηγός για το 60ο ΦΚΘ: Όσα δεν πρέπει να χάσεις!

Λέξεις: Γιάννης Γκροσδάνης | *Κυκλοφορεί επίσης με την έντυπη Parallaxi Νοεμβρίου 2019

Φεστιβάλ ετών 60 με όλη τη σοφία του χρόνου πάνω στους ώμους του αλλά και με ηθικόν ακμαιότατον πάντα για σινεμά. Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος η σπουδαία αυτή διοργάνωση παρουσιάζει ένα πλούσιο πρόγραμμα, με αφιερώματα, ρετροσπεκτίβες και με λαμπερά ονόματα από τον χώρο της έβδομης τέχνης να επισκέπτονται την Θεσσαλονίκη. Και φυσικά σημαντικές συνέργειες με φορείς όπως η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης και η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης.

Ταινίες έναρξης και λήξης

Διπλή Σκάρλετ Γιόχανσον έχει φέτος το Φεστιβάλ στην Έναρξη και στη Λήξη του. Η αυλαία του ΦΚΘ ανοίγει την Πέμπτη 31 Οκτωβρίου με την ταινία «Ιστορία Γάμου» του Νόα Μπόμπακ, στην οποία πρωταγωνιστεί η ηθοποιός μαζί με τον Άνταμ Ντράιβερ. Το Φεστιβάλ κλείνει την Κυριακή 10 Νοεμβρίου με το «Τζότζο» του Τάικα Γουατίτι – ξανά – με την Σκάρλετ Γιόχανσον σε κύριο ρόλο.

Ο εικαστικός Κούνδουρος

Οι ταινίες του Νίκου Κούνδουρου έχουν καθορίσει τον ελληνικό κινηματογράφο. Η δε σχέση του έργου του με τη Θεσσαλονίκη και το Φεστιβάλ υπήρξε στενή από το ξεκίνημα της διοργάνωσης. Για αυτό και το #tiff60 έχει την τιμή να παρουσιάσει για πρώτη φορά στο κοινό της Θεσσαλονίκης μια διαφορετική πτυχή του δημιουργού σε μια μεγάλη έκθεση, αφιερωμένη στο εικαστικό έργο του Νίκου Κούνδουρου, σε χώρο που θα διαμορφωθεί ειδικά στην Προβλήτα Α΄ του Λιμανιού της Θεσσαλονίκης.

Η ζωγραφική του Νίκου Κούνδουρου εμπνέεται από τη λαϊκή τέχνη, την κρητική παράδοση και την εκκλησιαστική ζωγραφική –κυρίως τη μεταβυζαντινή τέχνη της Κρήτης, τον γενέθλιο τόπο του. Γυναίκες, άγιοι, δαίμονες, μάσκες ως όργανα εξαπάτησης και λατρείας, ήρωες του πραγματικού κόσμου, γυμνά σώματα ανυψωμένα σε σύμβολα, μύθοι, σκιές και φως αναμετρήθηκαν με τον ζωγράφο Νίκο Κούνδουρο. Στην έκθεση, που πραγματοποιείται με την πολύτιμη συμβολή και συνεργασία της Σωτηρίας Ματζίρη – Κούνδουρου, σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Γιώργου Μυλωνά και επιστημονική σύμβουλο την ανθρωπολόγο Μαρία Καραμητσοπούλου, πέρα από τους πίνακες ζωγραφικής περιλαμβάνονται, επίσης, ελαιογραφίες, σκίτσα, κοστούμια, μάσκες, επιστολές, ημερολόγια, σημειώσεις και προσωπικά αντικείμενα -ανάμεσά τους και η αγαπημένη του παλέτα με την αυτοπροσωπογραφία του.

Τζον Γουότερς: Ο Πάπας του trash

Σκηνοθέτης, σεναριογράφος, συγγραφέας, καλλιτέχνης, ο Τζον Γουότερς έχει γράψει ιστορία στο ανεξάρτητο αμερικάνικο σινεμά και έγινε γνωστός για το ασυγκράτητο χιούμορ του, την αγάπη του για το κακό γούστο και την διαστρέβλωση των παραδοσιακών ηθικών αξιών. Χαρακτηρίστηκε μάλιστα ως ο «Πάπας του Τrash» από τον Γουίλιαμ Μπάροουζ.

Το κοινό του #tiff60 θα έχει μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά και να απολαύσει τον underground δημιουργό που θα τιμηθεί από την διοργάνωση με τον Χρυσό Αλέξανδρο, αλλά και την αισθητική του καθώς θα παρουσιάσει με μια carte blanche 10 αγαπημένες του ταινίες. Πρόκειται για εξωφρενικά ξεκαρδιστικές ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ που αντικατοπτρίζουν την αγάπη του για το ακραίο στην τέχνη και ειδικότερα στις ταινίες exploitation. Ο μοναδικός δημιουργός θα παρουσιάσει επίσης δύο masterclasses (ένα για το κοινό του Φεστιβάλ και ένα workshop για νέους κινηματογραφιστές) καθώς και το one-man show “This Filthy World”, μια standup comedy παράσταση αφιερωμένη στο εμμονικό του γούστο, τις παράλογες συμβουλές του και την επαγγελματική του καθοδήγηση για το πώς να γίνει κανείς ένας επιτυχημένος και ευτυχισμένος νευρωτικός.

Γκρέγκορι Μαρκόπουλος – Ρόμπερτ Μπίβερς

Ένα αφιέρωμα στο πρωτοποριακό, πειραματικό σινεμά του Γκρέγκορι Μαρκόπουλος και του Ρόμπερτ Μπίβερς διοργανώνει το #tiff60. Από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του αβάν γκαρντ σινεμά, ο Γκρέγκορι Μαρκόπουλος χρησιμοποιούσε θέματα από τη μυθολογία και τη λογοτεχνία, μεταφέροντάς τα σε ένα σύγχρονο πλαίσιο. Η πρωτοποριακή του ματιά, η αισθαντική χρήση του χρώματος και οι κινηματογραφικοί του νεωτερισμοί εντυπωσίασαν καλλιτέχνες όπως ο Άντι Γουόρχολ και ο Γιόνας Μέκας. Ο Ρόμπερτ Μπίβερς αποτελεί μια εμβληματική φυσιογνωμία του πειραματικού κινηματογράφου. Συνδέθηκε στενά με τον ανεξάρτητο κινηματογραφιστή Γκρέγκορι Μαρκόπουλος, το 1966. Την επόμενη χρονιά μετακόμισαν στην Ευρώπη και απέσυραν τις ταινίες τους από την επίσημη διανομή, με αποτέλεσμα οι ταινίες του Μπίβερς να μην προβληθούν στις ΗΠΑ μέχρι και το 1996.

Το αφιέρωμα αποτελείται από 12 ταινίες ενώ τo Φεστιβάλ διοργανώνει, στο πλαίσιο του αφιερώματος, μια ανοιχτή συζήτηση ανάμεσα στον Ρόμπερτ Μπίβερς και τον Μαρκ Γουέμπερ, κιθαρίστα των Pulp, μελετητή του έργου του Μαρκόπουλου και ανεξάρτητο επιμελητή ταινιών και βίντεο στο BFI, το Tate Modern, το Κέντρο Πομπιντού κ.ά. Επιπλέον στο αφιέρωμα συμπεριλαμβάνεται μια ειδική προβολή του Devotion της Γεωργίας Κορώση, που επιμελείται και το αφιέρωμα στους δύο δημιουργούς, και αποτελεί μια σπάνια οπτική μαρτυρία και συναρπαστικό προσκύνημα για τη δουλειά ενός από τους λιγότερο γνωστούς πρωταγωνιστές του αβάν γκαρντ κινηματογράφου.

Μεγαλώνοντας στα 80s με τον Boy

Τα 80s θεωρούνται ως μια παρεξηγημένη δεκαετία. Από όσους την έζησαν οι μισοί θέλουν να ξεχάσουν για πάντα ότι υπήρξε και οι άλλοι μισοί να επιστρέψουν σε αυτήν και να τη ζούνε μέχρι το τέλος της ζωής τους ξανά και ξανά σαν μια Δεκαετία της Μαρμότας. Αυτή η μεταβατική και ταυτόχρονα αθώα δεκαετία που επηρέασε με τρόπο καθοριστικό την ποπ κουλτούρα επιστρέφει με κινηματογραφικό τρόπο καθώς το #tiff60 ανέθεσε στον γνωστό σκηνοθέτη και μουσικό The Boy (Αλέξανδρος Βούλγαρης) να βουτήξει στα 80s και να επιλέξει δέκα ταινίες γεμάτες τρόμο, τρυφερότητα, χιούμορ, μουσική.

Στο Foxes του Άντριαν Λιν τέσσερα κορίτσια (έναν από τους κεντρικούς ρόλους ερμηνεύει η Τζόντι Φόστερ) βρίσκονται αντιμέτωπα με συναισθηματικές εμμονές και αδιάφορες οικογένειες, αναζητούν την ανεξαρτησία τους μέσα από το σεξ, τη ροκ μουσική, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά και σχηματίζουν τη δική τους ιδιότυπη οικογένεια καθώς καλούνται να περάσουν από τον κόσμο των 16χρονων σε εκείνον των ενηλίκων. Ένα σκοτεινό παραμύθι είναι το Return to Oz του Γουόλτερ Μερτς, μία από τις πιο ανατρεπτικές δημιουργίες της Disney, που όταν προβλήθηκε προκάλεσε πολλούς παιδικούς εφιάλτες. Η Ντόροθι περνά μια νύχτα σε ψυχιατρική κλινική, καταφέρνει να δραπετεύσει και φτάνει στη χώρα του Οζ, όπου βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πριγκίπισσα που μπορεί να αλλάζει κεφάλια, έναν σαδιστή βασιλιά και τους Wheelers, μια ομάδα ανατριχιαστικών πλασμάτων που κινείται με ρόλερ σκέιτ. Στο σινεμά των 80s, ακόμα και τα πιο αθώα σύμβολα μπορούσαν να αποκτήσουν τρομακτική υπόσταση. Στο Christmas Evil (1980) του Λούις Τζάκσον ένας εργάτης σε εργοστάσιο παιχνιδιών, ο οποίος φέρει παιδικά τραύματα από την αποκάλυψη ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης, καταλαμβάνεται από δολοφονική μανία, φορά την κόκκινη και άσπρη στολή και σκορπά γύρω του τον τρόμο.

Αγορά: Meet the Future and the ambassador of #tiff60

Στο πλαίσιο αναβάθμισης της αγοράς το Φεστιβάλ από πέρυσι θεσμοθέτησε τον ρόλο του πρέσβη (ambassador). Στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι η ενδυνάμωση του ρόλου της Αγοράς, με τον ambassador να λειτουργεί ως γέφυρα που θα ενώνει τα μυστικά των επαγγελματιών του κινηματογράφου με τους προσκεκλημένους του Φεστιβάλ, τους δημοσιογράφους και το ευρύ κοινό. Φέτος τον διαφορετικό αυτό «ρόλο» θα έχει ο ηθοποιός Γιώργος Πυρπασόπουλος ο οποίος θα βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, θα φέρει σε επαφή τους διεθνείς επαγγελματίες του χώρου με την ελληνική κινηματογραφική κοινότητα, ενώ θα παρουσιάσει στις 8 Νοεμβρίου την τελετή απονομής των βραβείων της Αγοράς του 60ού Φεστιβάλ.

Ωστόσο η σπουδαία είδηση της φετινής αγοράς είναι η νέα πρωτοβουλία του Φεστιβάλ να στρέψει το βλέμμα στο μέλλον του σινεμά εγκαινιάζοντας τη νέα ενότητα Meet the Future, στο οποίο θα παρουσιαστούν σκηνοθέτες ελληνικών ταινιών που έχουν ταξιδέψει με μικρού μήκους ταινία τους στα δεκατρία μεγαλύτερα Κινηματογραφικά Φεστιβάλ του κόσμου (Κάννες, Βενετία, Βερολίνο, Λοκάρνο, Κάρλοβι Βάρι, Σαν Σεμπαστιάν, Λονδίνο, Ρότερνταμ, Νέα Υόρκη, Τραϊμπέκα, Τορόντο, Σάντανς, Μπουσάν). Οι νέοι δημιουργοί θα βρεθούν στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για να παρουσιάσουν στο πλαίσιο της Αγοράς προσχέδια για την πρώτη τους ταινία μεγάλου μήκους, που δεν έχει γυριστεί ακόμα. Μια ευκαιρία για τους επαγγελματίες που θα είναι μαζί μας να γνωρίσουν από κοντά το νέο αίμα του ελληνικού σινεμά.

Να σημειωθεί πως και φέτος θα πραγματοποιηθούν όλες οι σημαντικές δράσεις της αγοράς ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν το Works in Progress στο οποίο απονέμονται βραβεία σε υπηρεσίες και χρηματικά έπαθλα συνολικής αξίας 130.000 ευρώ, το Thessaloniki Locarno Industry Academy International, εκπαιδευτική πλατφόρμα που έχει ως στόχο να βοηθήσει τους νέους και ανερχόμενους επαγγελματίες του σινεμά να επεκτείνουν τις εμπειρίες και διασυνδέσεις τους στους τομείς των διεθνών πωλήσεων, του μάρκετινγκ, της διανομής και του προγραμματισμού, το Crossroads, το οποίο επιλέγει κινηματογραφικά σχέδια με βάση την ποιότητα του σεναρίου, τη δημιουργική ομάδα και την πιθανότητα παραγωγής τους με σκοπό να υποστηρίξει παραγωγούς ταινιών μεγάλου μήκους που σχετίζονται με τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο καθώς και τρία διαφορετικά επιμορφωτικά workshops – ανοιχτές συζητήσεις που απευθύνονται σε επαγγελματίες του κινηματογράφου (αιθουσάρχες και κινηματογραφικούς παραγωγούς).

Αλμπέρτ Σέρα

Σε δύο ανατρεπτικούς και δυναμικούς καλλιτέχνες εστιάζει φέτος το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ο πρώτος είναι ο Καταλανός Άλμπερτ Σέρα, ο οποίος εμπνέεται από τη λογοτεχνία, την ιστορία και την τέχνη. Από τον Δον Κιχώτη και τον Καζανόβα, στον Δράκουλα και τον Λουδοβίκο XIV, o Σέρα χειρίζεται με τρόπο πρωτότυπο τους κινηματογραφικούς του χαρακτήρες, προσδίδοντας γήινη υπόσταση σε σχεδόν μυθικές φιγούρες. Το φεστιβαλικό κοινό θα έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει επτά μεγάλου μήκους και μία μικρού μήκους ταινία του ενώ ο σκηνοθέτης θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσει το έργο του και θα δώσει ένα masterclass ανοιχτό στο κοινό.

Ανάμεσα στις ταινίες του αφιερώματος ξεχωρίζει το Liberté, ένα γκροτέσκο, προκλητικό και φιλήδονο ταμπλό βιβάν της παρηκμασμένης Παλαιάς Ευρώπης, η οποία αντιστέκεται σθεναρά στην πνευματική, ηθική και σεξουαλική απελευθέρωση που διαδραματίζεται λίγο πριν το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης. Αποτελεί την πιο πρόσφατη ταινία του Σέρα και απέσπασε εξαιρετικές κριτικές ενώ βραβεύτηκε με ειδικό βραβείο της Επιτροπής του τμήματος «Ένα Κάποιο Βλέμμα» του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.

Από τα θέματα που υπήρξαν υλικό έμπνευσης για τον Άλμπερτ Σέρα είναι η παρακμή και ο θάνατος του Λουδοβίκου XIV. Η θεματική αυτή έδωσε την ευκαιρία στον δημιουργό να γυρίσει δύο ταινίες: το Roi Soleil, ένα έργο που παρουσίασε στην γκαλερί Tate Modern και συνδυάζει στοιχεία περφόρμανς, installation και κινηματογράφου και τον Θάνατο του Λουδοβίκου XIV στις οποίες ο Σέρα προσεγγίζει την ιδέα ενός ισχυρού ανθρώπου που στέκεται ανίσχυρος απέναντι στην αγωνία του τέλους.

Τζοάνα Χογκ

Το #tiff60 διοργανώνει, επίσης, ένα αφιέρωμα στην Τζοάνα Χογκ, πρωτοπόρο ενός νέου ρεύματος κοινωνικού ρεαλισμού στο βρετανικό σινεμά. Το έργο της περιλαμβάνει τολμηρά πορτραίτα της μεσαίας τάξης ενώ σταθεροί της συνεργάτες είναι η Τίλντα Σουίντον και ο Τομ Χίντλεστον.

Ανάμεσα στις ταινίες της ξεχωριστής αυτής ρετροσπεκτίβας ξεχωρίζει το πρόσφατο και ημι-αυτοβιογραφικό The Souvenir, στο οποίο η Χογκ παρουσιάζει τη σχέση μιας νεαρής φοιτήτριας κινηματογράφου (την ερμηνεύει η Όνορ Σουίντον – Μπερν, κόρη της Τίλντα Σουίντον) με τον μεγαλύτερης ηλικίας, εκλεπτυσμένο εραστή της. Οι πρώτες ερωτικές απογοητεύσεις, η ενηλικίωση, οι δημιουργικές αναζητήσεις απασχολούν την Χογκ στην τελευταία της ταινία, η οποία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου και κέρδισε βραβείο της Επιτροπής στο Σάντανς. Αυτή τη στιγμή η Χογκ ετοιμάζει το δεύτερο μέρος της ταινίας, το οποίο θα παρακολουθεί την ηρωίδα, Τζούλι, στα πρώτα της χρόνια ως νεαρής ενηλίκου.

Άλλο ένα έργο της Χογκ που προκάλεσε ιδιαίτερες συζητήσεις είναι το Exhibition, ταινία – μυστήριο και ταυτόχρονα μια μελέτη της σύγχρονης καλλιτεχνικής σκηνής. Εδώ η Χογκ χρησιμοποιεί δύο μη επαγγελματίες ηθοποιούς (την Βιβ Άλμπερτιν, πρώην μέλος των the Stilts και τον υποψήφιο για βραβείο Turner καλλιτέχνη Λίαμ Γκίλικ) στους ρόλους ενός ζεύγους καλλιτεχνών που ετοιμάζεται να μετακομίσει σε ένα σπίτι που λειτουργεί συγχρόνως ως λαβύρινθος, καταφύγιο, φυλακή, ψυχολογικό πεδίο μάχης, λίκνο έμπνευσης και οχύρωμα απέναντι στον εξωτερικό κόσμο και τις εσωτερικές αμφιβολίες.

Meet the Overview Effect

Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, το Φεστιβάλ προτείνει έναν ανατρεπτικό τρόπο προσέγγισης του σινεμά, βλέποντας, ερμηνεύοντας, σχολιάζοντας τις ταινίες του Διαγωνιστικού τμήματος μέσα από ένα θέμα, ένα βιβλίο, μια ιδέα, παρμένη από μια άλλη τέχνη ή επιστήμη.

Το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπει φέτος τις 14 ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού το Φεστιβάλ είναι το Overview Effect, δηλαδή το φαινόμενο της Πανοραμικής Εντύπωσης, μιας εμπειρίας που συγκλονίζει την ανθρώπινη διάνοια στον πυρήνα της. Η πανοραμική εντύπωση αφορά τον τρόπο που κοιτάζουμε τη Γη, τη ζωή, τους εαυτούς μας από μακριά. Το πώς ανακαλύπτουμε ότι αυτά που μοιάζουν να μας χωρίζουν στη Γη, εξαφανίζονται όταν τα κοιτάς από απόσταση. Η αποκαλυπτική ιδέα που εκφράζεται μέσα από το Overview Effect βρίσκεται πίσω από τις 14 ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού, αλλά βγαίνει και έξω από τη μεγάλη οθόνη. Όπως και τα προηγούμενα χρόνια έτσι και φέτος οι ταινίες του τμήματος αποτελούν πηγή έμπνευσης για μια πρωτότυπη έκθεση νέων Ελλήνων εικαστικών, οι οποίοι βλέπουν ο καθένας με τον τρόπο του μια ταινία του διαγωνιστικού και φιλοτεχνούν ένα έργο εμπνευσμένο από αυτήν. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν στις 2 Νοεμβρίου και τα έργα θα παρουσιαστούν στο MOMus – Πειραματικό Κέντρο Τεχνών (Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης).

Επίσης ο ελληνικός κινηματογράφος φέτος εκπροσωπείται στο διαγωνιστικό πρόγραμμα από τρεις ξεχωριστούς νέους δημιουργούς: Στον Απόστρατο ο Ζαχαρίας Μαυροειδής παρουσιάζει την ιστορία ενός τριαντάρη που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη χρεοκοπία της εταιρίας του και το οικογενειακό παρελθόν. Η ταινία συμμετείχε στη δράση Thessaloniki Goes to Cannes Works in Progress 2019 της Αγοράς του ΦΚΘ. Στο Cosmic Candy η Ρηνιώ Δραγασάκη αφηγείται την ιστορία μιας μοναχικής και ιδιόρρυθμης ταμίας σουπερμάρκετ, που αναγκάζεται να πάρει υπό την προστασία της το δεκάχρονο κορίτσι του διπλανού διαμερίσματος, ύστερα από την μυστηριώδη εξαφάνιση του πατέρα του. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Fantastic Fest του Όστιν στο Τέξας και στο Sitges στην Ισπανία. Τέλος ο Βαρδής Μαρινάκης με το Ζιζοτεκ, που έκανε πρεμιέρα στο τμήμα East of the West στο Κάρλοβι Βάρι, αφηγείται μια συγκινητική ιστορία ενός παιδιού και τη λαχτάρα του για οικειότητα.

Γνωρίζοντας τους Γείτονες

Ένας από τους διαχρονικούς στόχους του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είναι η διαρκής προσέγγιση των εκλεκτικών συγγενειών μας με τους γείτονές μας. Βιώματα, κουλτούρες, πολιτισμικές ανταλλαγές, όλα ανιχνεύονται σε ένα νέο διαγωνιστικό τμήμα, το Γνωρίζοντας τους Γείτονες/ Meet the Neighbors που θα περιλαμβάνει πρώτες και δεύτερες ταινίες σκηνοθετών από την ανατολική Ευρώπη και Μεσόγειο.

Σε αυτό το παρθενικό ντεμπούτο αυτού του νέου διαγωνιστικού τμήματος του Φεστιβάλ συμμετέχουν 10 ταινίες από την Τουρκία, το Ισραήλ, την Ουγγαρία την Σλοβενία, την Ρωσία ενώ δύο από τις συμμετοχές του προγράμματος θα προέρχονται από την Ελλάδα. Οι φετινές πρώτες ελληνικές συμμετοχές είναι το Δε θέλω να γίνω δυσάρεστος αλλά πρέπει να μιλήσουμε για κάτι πολύ σοβαρό του Γιώργου Γεωργόπουλου, ένα υπαρξιακό ταξίδι συναντήσεων ενός νεαρού άνδρα που μαθαίνει ότι είναι φορέας ενός θανατηφόρου σεξουαλικού μεταδιδόμενου ιού και αρχίζει μια κοπιώδη αναζήτηση τόσο με τις πρώην του όσο και με τις συνέπειες των επιλογών του καθώς και ο Πύραυλος του Στέφανου Σιταρά, μια ταινία γυρισμένη με μη-ηθοποιούς στην πορεία τεσσάρων ετών, που αφηγείται την πραγματική ιστορία μιας παρέας, την τελευταία νύχτα του καλοκαιριού.

Ελληνικό Φεστιβάλ

Το Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου φέρνει και φέτος στη Θεσσαλονίκη το σύνολο της ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής. Πρωτοεμφανιζόμενοι πολλά υποσχόμενοι σκηνοθέτες, καθώς και έμπειροι δημιουργοί φέρνουν τις ταινίες τους στη Θεσσαλονίκη και οι θεατές θα δουν σε πρώτη προβολή 17 φιλμ, τρία εκ των οποίων συμμετέχουν στο Διεθνές Διαγωνιστικό. Να υπενθυμίσουμε ότι το Ελληνικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου δεν έχει διαγωνιστικό χαρακτήρα, ωστόσο φιλοξενεί ορισμένα ανεξάρτητα βραβεία που ενισχύουν το ελληνικό σινεμά.

Ανάμεσα στις ταινίες του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου ξεχωρίζουν:

Η Ανάκριση του Παναγιώτη Πορτοκαλάκη, κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος του δημοσιογράφου και συγγραφέα Ηλία Μαγκλίνη. Επίσης την πρώτη πανελλαδική προβολή της κάνει στη Θεσσαλονίκη και η πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία του του Αλέξανδρου Βούλγαρη (The Boy), η Winona η οποία είναι γυρισμένη με φιλμ 16mm. Στις ταινίες πρεμιέρες του #tiff60 συμπεριλαμβάνεται και η νέα ταινία του Σύλλα Τζουμέρκα, Το θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών, η οποία προκάλεσε ήδη αίσθηση στην παγκόσμια πρώτη της στο πρόσφατο Φεστιβάλ Βερολίνου, ενώ έχει πραγματοποιήσει σημαντική διεθνή πορεία σε φεστιβάλ και ξένες αγορές.

Στο πρόγραμμα του ελληνικού τμήματος το #tiff60 εντάσσει επίσης και κάποιες ειδικές προβολές όπως την προβολή της ταινίας Ο κήπος του Θεού, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Τάκη Σπυριδάκη τιμώντας τη μνήμη του αγαπημένου ηθοποιού και σκηνοθέτη που έφυγε πρόσφατα από κοντά μας. Επίσης και φέτος θα πραγματοποιηθούν δύο ειδικές προβολές με ακουστική περιγραφή για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης και με υπότιτλους για κωφούς και βαρήκοους με την επιμέλεια και πιστοποίηση της Κίνησης Καλλιτεχνών με Αναπηρία. Η πρώτη αφορά την ταινία Στη σκιά του φόβου (1988) και αποτελεί παράλληλα μια τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του πρόσφατα εκλιπόντος σκηνοθέτη Γιώργου Καρυπίδη, καθώς και Το Ποτάμι του Νίκου Κούνδουρου. Τέλος, όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος θα παρουσιαστούν οι βραβευμένες 16 μικρού μήκους ταινίες από το πρόσφατο 42ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας.

Ετών 60

Το 1960 ήταν η Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου. Το 2019 είναι το (Διεθνές) Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το οποίο κλείνει τα 60 του και το γιορτάζει με μια σειρά δράσεων. Η πιο πρωτότυπη από αυτές αφορά σε μια ξεχωριστή έκδοση, το… Φεστιβάλ, ένα κόμικ, που επιμελήθηκαν οι comic artists Γιώργος Γούσης, Παναγιώτης Πανταζής και Γεωργία Ζάχαρη, φτιαγμένο από νέους δημιουργούς, μπολιασμένο με σινεμά, τέχνη, αλλά και την ίδια τη ζωή.

Το ρολόι του Φεστιβάλ θα γυρίσει στην 1η Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου και το φεστιβαλικό κοινό θα έχει την ευκαιρία να θυμηθεί (ή αλλιώς να γνωρίσει) τις πέντε ταινίες που βραβεύτηκαν σε εκείνη την παρθενική διοργάνωση, που έγινε στο Ολύμπιον τον Σεπτέμβρη του 1960. Έτσι το Ποτάμι του Νίκου Κούνδουρου, η Μανταλένα του Ντίνου Δημόπουλου, το Έγκλημα στα Παρασκήνια του Ντίνου Κατσουρίδη, ο Μακεδονικός Γάμος του Τάκη Κανελλόπουλου και το Μια του Κλέφτη του Δημήτρη Ιωαννόπουλου θα αποτελέσουν μια σειρά ειδικών προβολών με τις οποίες το Φεστιβάλ γιορτάζει αυτή την ιδιαίτερη επέτειο από τη γέννηση του.

Τα 60 χρόνια του Φεστιβάλ θα εορταστούν επίσης και με μία ειδική έκθεση που θα στηθεί μέσα στο Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και θα διατρέχει όλες τις δεκαετίες, τις στιγμές, τους ανθρώπους, τις τάσεις που καθόρισαν την πορεία του και την εξέλιξή του. Επιπλέον φωτογραφίες από το πρώτο Φεστιβάλ μέχρι σήμερα, αστέρες, κόκκινα χαλιά, πηγαδάκια, παρέες, ιστορικά σημεία θα εκτεθούν σε καταστήματα, εστιατόρια, μπαρ της πόλης της Θεσσαλονίκης μεταδίδοντας και στην πόλη την εορταστική διάθεση του Φεστιβάλ.

Film Forward και VR

Ανάμεσα στις πολλές ειδικές προβολές του #tiff60 ξεχωρίζουν και αυτές που αφορούν στο παράλληλο εναλλακτικό τμήμα του Film Forward. Δοκιμάζοντας τα όρια της φόρμας και κοιτάζοντας την κινηματογραφική πρακτική μέσα από ένα ριζοσπαστικό πρίσμα, το Film Forward διευρύνει την αντίληψη μας για το σινεμά.

Επιπλέον με ιδιαίτερη επιτυχία, το ΦΚΘ διοργανώνει και φέτος στο πλαίσιο του δεκαημέρου προγράμματος του κοινό, το VR Competition, διεθνές διαγωνιστικό πρόγραμμα για ταινίες μικρού μήκους εικονικής πραγματικότητας, αποδεικνύοντας πως τα νέα μέσα μπορούν να ανοίξουν νέους δρόμους στην κινηματογραφική εμπειρία. Η υποδοχή του προγράμματος εδώ και 2 χρόνια είναι θερμή. Έτσι το VR Competition συνεχίζεται παρουσιάζοντας οκτώ νέες ταινίες με συμμετοχές από όλο τον κόσμο.

Ειδικές προβολές

Οι ειδικές προβολές του Φεστιβάλ φυσικά δεν τελειώνουν εδώ καθώς αποτελούν πάντα ένα από τα πιο ελκυστικά κομμάτια της διοργάνωσης. Κι αυτό γιατί εδώ οι φεστιβαλιστές βρίσκουν πάντα την ευκαιρία να γνωρίσουν πρώτοι από όλους τους σινεφίλ σημαντικές ταινίες που κάνουν την πρεμιέρα τους στη Θεσσαλονίκη λίγο πριν την αφετηρία του ταξιδιού τους στις κινηματογραφικές αίθουσες.

Βραβευμένο εις διπλούν στο Λοκάρνο (με τα βραβεία καλύτερης ταινίας και γυναικείας ερμηνείας) η Vitalina Varela του Πέδρο Κόστα αποτελεί μια από τις προτάσεις του φεστιβάλ σε αυτό το τμήμα. Παίρνοντας τον τίτλο της από το όνομα της πρωταγωνίστριας της ταινίας γυρίστηκε εξ ολοκλήρου νύχτα και αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας από το Πράσινο Ακρωτήρι που φτάνει στην Πορτογαλία τρεις μέρες μετά τον θάνατο του συζύγου της προσπαθώντας να επιβιώσει και να προσδιορίσει μια νέα προσωπική διαδρομή ζωής στις γειτονιές της Λισαβόνας.

Δύο ταινίες που συζητήθηκαν αρκετά λόγω της συμμετοχής τους στο επίσημο διαγωνιστικό του Φεστιβάλ Καννών συμπεριλαμβάνονται στις ειδικές προβολές του #tiff60. Η πρώτη φέρει την υπογραφή ενός αγαπημένου δημιουργού για το ελληνικό κοινό. Ο λόγος για τον Ελία Σουλεϊμάν που επιστρέφει με μια νέα ταινία, το It Must Be Heaven, το οποίο τιμήθηκε με ειδική μνεία από το Φεστιβάλ Καννών και αποτελεί την πρόταση της Παλαιστίνης για το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Ο Σουλεϊμάν ταξιδεύει σε διάφορες πόλεις του κόσμου, έχοντας εγκαταλείψει τη γενέτειρά του Παλαιστίνη και προσπαθεί να βρει έναν άλλον τρόπο όπου θα νιώσει ευπρόσδεκτος. Άλλος ένας βετεράνος του σινεμά, ο Μάρκο Μπελόκιο, εστιάζει την προσοχή του σε μια πολύκροτη υπόθεση και με αρκετή μαεστρία αφηγείται στο Il Traditore την δίκη, που συγκλόνισε στα μέσα της δεκαετιας του ’80 την Ιταλία, με την οποία αρκετά μέλη της περίφημης σιτσιλιάνικης Μαφία καταδικάστηκαν σε αρκετά χρόνια φυλάκισης.

Αντίστοιχο ενδιαφέρον παρουσιάζουν δύο ταινίες που διακρίθηκαν στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα του φετινού Φεστιβάλ Καννών: η μία είναι η κωμωδία On a Magical Night του Κριστόφ Ονορέ με την Κιάρα Μαστρογιάνι σε μια εξαιρετική ερμηνεία. Η δεύτερη ταινία, ένα τροπικό μελόδραμα, είναι το Invisible Life of Euridice Gusmao του Καρίμ Αϊνούζ το οποίο αφηγείται τα όνειρα και τη σχέση δύο νεαρών κοριτσιών που ζουν στο Ρίο ντε Τζανεϊρο του ’50 και από ένα παιχνίδι της μοίρας οι ζωές τους ξαφνικά χωρίζονται ωστόσο εκείνες δεν χάνουν το κουράγιο και την πίστη τους ότι κάποια στιγμή οι δρόμοι τους θα ξαναενωθούν. Η ταινία αποτελεί την πρόταση της Βραζιλίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ του 2020 ενώ ανάμεσα στα ονόματα του καστ ξεχωρίζει και αυτό της Φερνάντα Μοντενέγκρο.

Ανοιχτοί Oρίζοντες

Οι Ανοιχτοί Ορίζοντες αποτελούν χωρίς αμφιβολία ένα παράθυρο στον κόσμο καθώς το φεστιβαλικό κοινό βρίσκει κάθε χρόνο εδώ ένα πλούσιο υλικό ταινιών του ανεξάρτητου κινηματογράφου που συζητιούνται έντονα στα φεστιβάλ του κόσμου. Αυτό μάλλον θα γίνει και φέτος καθώς το πλούσιο πρόγραμμα του #tiff60 έχει συγκεντρώσει πλήθος εξαιρετικών προτάσεων με πετυχημένη πορεία σε αρκετά κινηματογραφικά φεστιβάλ, κερδίζοντας βραβεία και θερμές κριτικές.

Βασισμένο στο ομώνυμο μπεστ σέλερ του διάσημου Αλγερινού συγγραφέα Γιασμίνα Χαντρά τα Χελιδόνια της Καμπούλ (Swallows of Kabul) αποτελεί ένα πρωτότυπο και αρκετά δημιουργικό animation δύο γυναικών – των Ζαμπού Μπρεϊτμάν και Ελέα Γκομπέ-Μεβελιέ – και εξετάζει τις δυσκολίες της καθημερινότητας στο Αφγανιστάν του ’90 υπό τον ασφυκτικό έλεγχο των Ταλιμπάν. Γνωστός ως δημιουργός μέσα από ταινίες, όπως τα Σπουργίτια και το Volcano, ο Ισλανδός Ρούναρ Ρούναρσον σηματοδοτεί με τη νέα του ταινία, Echo, μια ριζική αλλαγή στο έργο του. Το Echo αποτελεί μια σύνθεση που θα μπορούσε να είναι και ο καθρέφτης μιας μεταμοντέρνας κοινωνίας μέσα από ένα σύνολο 56 σκηνών, που χρονολογούνται μεταξύ των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

Ο Ζαϊρε Μπουσταμάντε θεωρείται ένας από τους πιο συναρπαστικούς νέους δημιουργούς της Λατινικής Αμερικής τα τελευταία χρόνια. Με την τρίτη του ταινία, La Llorona, συνθέτει ένα κινηματογραφικό παζλ που συνδυάζει μια ιστορία μυστηρίου με έντονα λαϊκά στοιχεία και ένα μάθημα από την αιματοβαμμένη ιστορία της πατρίδας του τοποθετώντας τη δράση της ιστορίας του στη Γουατεμάλα του ’80, λίγο μετά τον 40χρονο εμφύλιο σπαραγμό.

Γυρισμένο στην Ελλάδα (στη Νίσυρο) και με τη συμμετοχή και Ελλήνων ηθοποιών όπως ο Ακύλας Καραζήσης ο Ισπανός δημιουργός Μιγκέλ Ανχέλ Χιμένεθ στήνει στο Window to the Sea ένα ενδιαφέρον κοινωνικό δράμα με πρωταγωνίστρια μια γυναίκα στα 55 της, η οποία αποφασίζει να κάνει ένα ταξίδι ζωής για την ίδια, ξεπερνώντας τα όρια που είχε μέχρι τότε στη ζωή της. Με συμμετοχή στο Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών στο πρόσφατο Φεστιβάλ Καννών και δύο σπουδαίες διακρίσεις στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σανγκάης το To Live to Sing του Τζόνυ Μα συνδυάζει στοιχεία κινέζικου φολκλόρ και αφηγείται την ιστορία ενός περιπλανώμενου θιάσου παραδοσιακής κινέζικης όπερας που παλεύει για την επιβίωση σε μια διχασμένη Κίνα που ζει μεταξύ της τοπικής παράδοσης και της κρατικής νομενκλατούρας και γραφειοκρατίας.

Ένας από τους πιο ενδιαφέροντες Ιρανούς δημιουργούς των τελευταίων ετών, ο Νίμα Τζαβίντι, έρχεται επίσης στο Φεστιβάλ με τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του, το Warden. Γνωστός για την παραδοξότητα μέσα στην οποία τοποθετεί τους χαρακτήρες των ταινιών του ο Τζαβίντι χτίζει εδώ ένα δράμα με έντονο μυστήριο με πρωταγωνιστή έναν αστυνομικό καριέρας που βλέπει την επιτυχημένη πορεία του να απειλείται από μια επιχείρηση μεταφοράς φυλακισμένων την οποία αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας.

Sweet Balcan Movies

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος το βαλκανικό πανόραμα δίνει στους φεστιβαλιστές την ευκαιρία να δουν μερικές από τις καλύτερες ταινίες της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Στο φετινό πρόγραμμα δεσπόζουν ταινίες όπως η κοινωνική και φεμινιστική σάτιρα God Exists, Her Name is Petrunya της Τεόνα Στρουγκάρ Μιτέφσκα από τη Βόρεια Μακεδονία. Η ταινία λαμβάνει εξαιρετικές κριτικές και βραβεία από τις συμμετοχές της σε σημαντικά φεστιβάλ του εξωτερικού, όπως λ.χ. την Μπερλινάλε. Ας σημειωθεί ότι η ταινία διαγωνίζεται και συμμετέχει επίσης στην short list του βραβείου του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου LUX.

Στην Μπερλινάλε συμμετείχε και το Tale of Three Sisters του Εμίν Αλπέρ, ελληνοτουρκική συμπαραγωγή, που αφηγείται την ιστορία τριών κοριτσιών που θα αφήσουν το σπίτι τους για να γίνουν παρακόρες στα σπίτια τριών πλουσίων οικογενειών. Όταν τα πράγματα δεν θα εξελιχθούν όπως τα ονειρεύτηκαν και θα αναγκαστούν να γυρίσουν στο χωριό τους, οι δεσμοί τους θα γίνουν στενότεροι και θα μοιραστούν μεταξύ τους πίκρες και επιθυμίες.

Γνωστή του φεστιβάλ – μέσα από τις ταινίες της Το Μάθημα και Glory στις οποίες κάνει μια εξονυχιστική ανατομία στο σώμα της βουλγάρικης κοινωνίας του σήμερα – η Κριστίνα Γκρόζεβα επιστρέφει στην Θεσσαλονίκη με τη νέα της ταινία, το Father, ένα οικογενειακό δράμα για την δυσκολία της επικοινωνίας με τους πιο κοντινούς σου ανθρώπους. Η ταινία πήρε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι.

Τα μυστήρια του Ντούσαν Μακαβέγιεφ

Πέρα από τις τρέχουσες κυκλοφορίες το Βαλκανικό πανόραμα εστιάζει φέτος την προσοχή του σε μια εμβληματική προσωπικότητα του σινεμά, τον μεγάλο αναρχικό του γιουγκοσλαβικού σινεμά, Ντούσαν Μακαβέγιεφ για τον οποίο διοργανώνει μια ρετροσπεκτίβα, την πρώτη σημαντική στο έργο του, απ’ όταν έφυγε από τη ζωή τον Ιανουάριο του 2019, με το σύνολο της φιλμογραφίας του. Ο Μακαβέγιεφ υπήρξε μέλος του Novi Film, ενός τολμηρού κινηματογραφικού κύματος που άνθισε στη Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1960. Το έργο του συνδυάζει το ερωτικό με το πολιτικό, αναφέρεται στην πολιτική της σεξουαλικότητας και αντιμετωπίζει την απελευθέρωση της λίμπιντο ως επαναστατική πράξη. Παράλληλα, ασκεί κριτική τόσο στη σοσιαλιστική κοινωνία όσο και στον καπιταλισμό.

Ο σκηνοθέτης αγαπήθηκε στην Ελλάδα μέσα από τη συνεργασία του με τον Μάνο Χατζιδάκι στο υπέροχο Sweet Movie, την πιο γνωστή ταινία του στο ελληνικό κοινό. Οι δυο τους έγραψαν ιστορία, δίνοντας πνοή σε μια εποχή όπου οι έννοιες της ελευθερίας και της απελευθέρωσης, αποκτούν νέες διαστάσεις. Η ταινία προκλητική, θαρραλέα και εκρηκτική ασκεί κριτική και στον σοσιαλισμό και στον καπιταλισμό διχάζει το κοινό στην εποχή της. Σκηνές κοπρολαγνείας και παιδικής κακοποίησης προκαλούν θύελλα αντιδράσεων, οδηγώντας στην απαγόρευσή της ή στη λογοκριμένη προβολή της σε αρκετές χώρες.

Από το έργο του ξεχωρίζουν επίσης Τα Μυστήρια του Οργασμού, μια σουρεαλιστική δημιουργία που ξεκινά ως αναφορά στο έργο του ψυχολόγου Βίλχελμ Ράιχ για να μετατραπεί σε μια ωδή στη σεξουαλική απελευθέρωση η οποία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών και προκάλεσε αίσθηση καθώς το κοινό χειροκροτούσε όρθιο επί 13 λεπτά αν και έκανε τον δημιουργό της persona non grata στην πατρίδα του όταν προβλήθηκε. Με αφορμή αυτή την πολύκροτη ιστορία πίσω από την ταινία στην ρετροσπεκτίβα συμπεριλαμβάνεται και το ντοκιμαντέρ του Γκόραν Ραντοβάνοβιτς, The Makavejev Case, or Trial in a Movie Theater, παραγωγής 2019, το οποίο εξερευνά μέσα από το έργο του Μακαβέγιεφ και την αντιμετώπισή του από το σοσιαλιστικό καθεστώς όπως και τη θέση του καλλιτέχνη στη Γιουγκοσλαβία του Τίτο.

Παράλληλες Εκδηλώσεις

Πέρα από τις ειδικές εκθέσεις για τον εικαστικό Νίκο Κούνδουρο, για τα 60χρονα και τον θεματικό άξονα του φετινού διαγωνιστικού του φεστιβάλ στις παράλληλες δράσεις του #tiff60 εντάσσονται και τα πάρτι της διοργάνωσης. Ξεχωρίζει φυσικά το μεγάλο επετειακό πάρτι για τα 60 χρόνια του Φεστιβάλ.

Οι μουσικές εκπλήξεις δεν σταματούν βέβαια εδώ καθώς η φετινή συναυλία της Κ.Ο.Θ. στο πλαίσιο της συνεργασίας της με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου αφορά σε μια εναλλακτική πρόταση γνωριμίας του διαστήματος για όλη την οικογένεια, μέσα από το συνδυασμό εικόνας και ήχου. Πρόκειται για ένα ξεχωριστό ταξίδι σε μικρούς και μεγάλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, με όχημα τη διάσημη συμφωνική σουίτα του Χολστ. Η δημιουργία του βίντεο (την σκηνοθετική επιμέλεια έχει αναλάβει ο Φραγκίσκος Φαντόπουλος) είναι μια συρραφή από το παγκόσμιο σινεμά και αποτελεί μια ειδική συνεργασία της Κ.Ο.Θ. με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

*Βρείτε τα πάντα για το 60ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στο επίσημο site του ΦΚΘ ΕΔΩ