Χόλυγουντ και έρωτας: Πώς οι ταινίες δημιουργούν μη ρεαλιστικές προσδοκίες

Τελικά οι ταινίες του Χόλυγουντ είναι ρεαλιστικές ως προς τον τρόπο με τον οποίο αποτυπώνουν τον έρωτα;

Ας δούμε 12 κλισέ από ρομαντικές ταινίες όπου «Το Χόλυγουντ κατέστρεψε την ερωτική μας ζωή».

#12 Το να πας διακοπές είναι η απόλυτη θεραπεία της αγαμίας.

Κάθε φορά που τα πράγματα δυσκολεύουν στο μέρος όπου ζει η ηρωίδα, η μόνη λύση είναι να αλλάξει περιβάλλον. Το καινούργιο αυτό περιβάλλον είναι ιδανικό για την εύρεση σχέσης και μάλιστα, μιας σχέσης που δεν τελειώνει με το που η ηρωίδα γυρίσει πίσω στο σπίτι της, αλλά που έχει μέλλον σε βάθος χρόνου. Είναι ένα ολόκληρο είδος των ρομαντικών ταινιών, όπου περιγράφονται οι σχέσεις που συνάπτουμε κατά τη διάρκεια των διακοπών. Στις ταινίες, οι διακοπές αποτελούν το ιδανικό μέρος για να βρεις σύντροφο και θεωρείται εξ’ αρχής δεδομένο ότι αυτό είναι όλα όσα επιθυμεί η πρωταγωνίστρια για τις διακοπές της. Ακόμα κι όταν η ηρωίδα δεν επιθυμεί καμία νέα σχέση, όπως στο The Holiday (2006), ο ιδανικός σύντροφος εμφανίζεται από το πουθενά για να μείνει και θα ήταν ανόητο για την ίδια να κλωτσήσει μια τέτοια ευκαιρία.

#11 Το να είσαι stalker είναι ρομαντικό

Aυτό το αρχέτυπο είναι ένα από τα πιο προβληματικά που βγαίνουν από το κινηματογραφικό είδος του ρομάντζου. Στις ταινίες θεωρείται απολύτως φυσιολογικό να ακολουθείς κάποιον ή να τον παρακολουθείς από μακριά. Θεωρείται επίσης απολύτως αποδεκτό, αν όχι ρομαντικό, να ζητάς επίμονα από κάποιον να βγει μαζί σου, ακόμα κι αν έχει πει ξεκάθαρα «όχι» πολλές φορές. Το γεγονός ότι αυτές οι ανησυχητικές συμπεριφορές ανταμείβονται τόσο συχνά στην ταινία δίνει στους θεατές τη λανθασμένη εντύπωση για το τι είναι και τι δεν είναι αποδεκτό όταν πρόκειται για ρομαντικές σχέσεις και οδηγεί σε αποκλίνουσες και παρενοχλητικές συμπεριφορές στον πραγματικό κόσμο.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια υπάρχει το φαινόμενο να διακρίνεται ως ανώμαλη μια τέτοια συμπεριφορά και να κατακρίνεται από το κοινό. Είναι αυτή η τάση που έχει κάνει το Twilight Saga (2008-2012) να μην έχει γεράσει με τον καλύτερο τρόπο και έχει μετατραπεί από ένα supernatural blockbuster σε μια cult ταινία. Οι θεατές πλέον αναγνωρίζουν την ανθυγιεινή σχέση της Bella και του Edward.

Αντίθετα, κάτι τέτοιο δεν ισχύει με άλλες ταινίες του είδους, όπως το The Notebook (2004), όπου η εμμονική στάση του Noah απέναντι στην Allie, θεωρείται, όχι μόνο ρομαντική, αλλά και μια κίνηση που υποδηλώνει ότι ξέρει καλύτερα από την Allie ποιος της ταιριάζει καλύτερα, υπονοώντας ότι οι γυναίκες δεν έχουν σωστό κριτήριο στον έρωτα. Η νόηση αυτή είναι άκρως τοξική για τις γυναίκες, οι οποίες, σύμφωνά με το παραπάνω πρότυπο, αξίζουν την ανδρική χειραγώγηση «για το καλό τους». Ακούγεται ακόμα ρομαντικό;

#10 Η αξιοσημείωτη πρώτη συνάντηση

Πολλοί πρωταγωνιστές σε ρομαντικές ταινίες συναντιούνται τυχαία και «τυχαία» ερωτεύονται με την πρώτη ματιά. Συμβαίνει αυτό στην πραγματική ζωή; Είναι απίθανο, αλλά όχι αδύνατο, ωστόσο, αυτές οι ταινίες έκαναν το κοινό να πιστέψει ότι ήταν τόσο εύκολο να βρουν την αδελφή ψυχή τους. Tο Wedding Planner (2001) ξεκινάει με αυτόν τον τρόπο. Τη Mary παραλίγο να την χτυπήσει ένα όχημα, όταν ο Steve σπεύδει να τη σώσει. Κλείνουν τα μάτια και ήδη ξέρουν ότι είναι ο ένας για τον άλλον.

Με όρους κινηματογραφικού σεναρίου, η πρώτη συνάντηση του ζευγαριού είναι το λεγόμενο meet cute της ταινίας. Συνήθως περιγράφει ένα αξιοσημείωτο γεγονός, στην πλειοψηφία του που οφείλεται στο πόσο απρόσεκτη ή αδέξια είναι η πρωταγωνίστρια, το οποίο σημαδεύει και τους δύο χαρακτήρες το ίδιο. Σε καμιά ρομαντική ταινία δεν περιγράφεται μια αδιάφορη πρώτη γνωριμία που ένας από τους δύο ή ακόμα και οι δύο δεν θυμούνται.

#9 Οι άνδρες και οι γυναίκες δεν μπορούν να είναι φίλοι

Πόσες ρομαντικές ταινίες μπορείτε να σκεφτείτε όπου ένας άντρας και μια γυναίκα είναι στενοί φίλοι; Πόσα παραδείγματα όπου και οι δύο είναι ετεροφυλόφιλοι; Τώρα πόσα παραδείγματα ταινιών μπορείτε να σκεφτείτε όπου οι δύο αυτοί φίλοι δεν καταλήγουν μαζί;

Σε μια ρομαντική ταινία οι μόνοι άντρες φίλοι που συναντάμε να έχει μία ετεροφυλόφιλη γυναίκα είναι είτε ο γκέι κολλητός -που μοναδικός του σκοπός είναι να τη συμβουλεύει-, είτε ο κολλητός εκείνος που είναι κρυφά ερωτευμένος μαζί της και πριν το τέλος της ταινίας, η ηρωίδα μπορεί επιτέλους να δει καθαρά ότι αυτός είναι ο κατάλληλος για εκείνη. Η πραγματικότητα είναι ότι οι άντρες και οι γυναίκες δημιουργούν φιλίες συνεχώς, αλλά με βάση τις ρομαντικές ταινίες θα πίστευε κανείς ότι οι παιδικοί φίλοι προορίζονται να παντρευτούν μια μέρα, αν είναι μέλη του αντίθετου φύλου.

Όταν το When Harry Met Sally κυκλοφόρησε το 1989, ασχολήθηκε με αυτό το ερώτημα και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όχι, στους φίλους περνάει πάντα από το μυαλό το σεξουαλικό κάποια στιγμή και τελικά ερωτεύονται. Ευτυχώς πιο πρόσφατες ταινίες, όπως η σειρά ταινιών The Kissing Booth (2018-2021) δείχνουν φίλους του αντίθετου φύλου να διατηρούν αυστηρώς πλατωνικές σχέσεις, αλλά παραμένουν η μειοψηφία.

#8 Η ετεροσσεξουαλικότητα είναι ο μόνος δρόμος.

Κατά κανόνα οι ρομαντικές κομεντί εξελίσσονται γύρω από έναν cisgender άντρα και μια cisgender γυναίκα (άτομα δηλαδή που το γενετήσιο φύλο τους συμφωνεί με την παρούσα έμφυλη ταυτότητά τους), οι οποίοι θα είναι ή δεν θα είναι στο τέλος μαζί. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν απόπειρες για απεικόνιση μεγαλύτερου φάσματος της σεξουαλικότητας, αλλά ακόμα και αυτές περιορίζονται στα ομόφυλα ζευγάρια. Δεν υπάρχει επαρκής εκπροσώπηση όλης της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, όπως ρομαντικές ιστορίες με trans ή asexual άτομα.

#7 Το Γρήγορο Χρονικό Πλαίσιο

Οι ταινίες δεν μπορούν να δείχνουν τα πάντα για το ταξίδι προς την αγάπη. Τα 90 λεπτά παραμένουν ένας περιορισμός του κινηματογραφικού μέσου και είναι απολύτως κατανοητό. Αλλά πολλές ταινίες κάνουν το να ερωτεύεσαι να φαίνεται πιο γρήγορη διαδικασία από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Οι χαρακτήρες συναντιούνται, προσπαθούν να αρνηθούν τα συναισθήματά τους και μετά συνάπτουν σχέση για πάντα –ή έστω μέχρι τους τίτλους τέλους-. Συνήθως, στις ταινίες, η διαδικασία του να βρεις τον σύντροφο σου διαρκεί περίπου μια εβδομάδα, όσο και ο αφηγηματικός χρόνος της ταινίας. Όλα κλιμακώνονται πολύ γρήγορα με αποτέλεσμα οι πρωταγωνιστές να καταλήγουν παντρεμένοι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και μάλιστα, πριν πέσει οριστικά το μαύρο στη μεγάλη οθόνη, τίποτα δεν μαρτυρά ότι κάτι τέτοιο πρόκειται να πάει λάθος. Ποιος δεν θα θεωρούσε τουλάχιστον ανώριμη την απόφαση να παντρευτείς κάποιον λίγες μέρες αφότου τον έχεις γνωρίσει;

Το κλισέ αυτό διογκώνεται στις παιδικές ταινίες με πριγκίπισσες, όπου δεν χρειάζεται παρά μόνο ένα βλέμμα για να κάνει την πρωταγωνίστρια να πει ναι σε μια πρόταση γάμου. Ο τρόπος αυτός απεικόνισης των σχέσεων στο παιδικό κοινό είναι ιδιαίτερα επιβλαβής και δημιουργεί λανθασμένα πρότυπα για τα παιδιά. Στο Frozen (2013) υπάρχει μια ανάλογη συζήτηση μεταξύ της Anna και του Kristoff, όπου ενώ η Anna, έπειτα από την πλύση εγκεφάλου που έχει υποστεί τόσα χρόνια, θεωρεί φυσιολογικό να παντρευτεί κάποιον που μόλις γνώρισε, ο Kristoff, όπως και η Elsa νωρίτερα, το βρίσκουν το λιγότερο παράλογο.

Η πραγματική ζωή δεν είναι τόσο απλή και γρήγορη. Οι ταινίες δεν δείχνουν καυγάδες, ενοχλητικά κουσούρια ή κακές συνήθειες. Τις περισσότερες φορές, δεν δείχνουν τη διαδικασία του να ερωτεύεσαι, όπως είναι στην πραγματικότητα, δημιουργώντας μια ψευδαίσθηση για τον έρωτα.

#6 Οι Μεγάλες Χειρονομίες και η Δραματική Δημόσια Εξομολόγηση Αγάπης

Ποιος μπορεί να ξεχάσει τον Heath Ledger ως Patrick να τραγουδάει μπροστά σε όλο το σχολείο με τη σχολική μπάντα στο 10 Things I Hate About You (1999); Σίγουρα μόνο κάποιος που δεν το έχει δει. Αλλά και το κυνηγητό της τελευταίας στιγμής στο αεροδρόμιο είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στις ταινίες, αγνοώντας πώς λειτουργούν στην πραγματικότητα τα αεροδρόμια με τους αυστηρούς ελέγχους και τις μεγάλες ουρές. Το γυναικείο κοινό ονειρεύεται τον έρωτα της ζωής του με μεγαλειώδες χειρονομίες και δημόσιες δηλώσεις αγάπης… ή έστω έτσι πιστεύει το Χόλυγουντ!

Ας είμαστε ειλικρινείς, οι περισσότεροι άνθρωποι είμαστε αρκετά ντροπαλοί και αμήχανοι και σπάνια νιώθουμε ευχαρίστηση τραβώντας τα βλέμματα όλων πάνω μας. Έτσι, είναι λίγο μη ρεαλιστικό όταν τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες εκτελούν υπερβολικές μεγαλειώδεις χειρονομίες σε ταινίες, ειδικά όταν βρίσκονται μπροστά σε πλήθος. Και από την άλλη, θέλει κανείς να του γίνει μια φανταχτερή ερωτική εξομολόγηση; Αυτού του είδους οι χειρονομίες, που συνήθως ονειρεύονται οι άνθρωποι, σπάνια πετυχαίνουν, καθώς οι οικείες και προσωπικές εξομολογήσεις λειτουργούν συνήθως καλύτερα.

Οι άνθρωποι, όμως, όντως αναζητούν αυτό το είδος δημόσιας επικύρωσης της σχέσης τους; Αυτή η τάση από τη μυθοπλασία έχει βρει τον δρόμο της στον πραγματικό κόσμο με ακραία βίντεο γαμήλιων προτάσεων με flash mobs. Ίσως αξίζει να ερευνήσουμε γιατί οι άνθρωποι νιώθουν να δηλώνουν την αγάπη τους με τόσο μεγάλους επιδεικτικούς τρόπους.

#5 Κανείς δεν είναι ποτέ σε εκείνες τις μέρες του μήνα

Υπάρχουν αμέτρητες ρομαντικές ταινίες όπου το σεξ γίνεται κομβική στιγμή στην ιστορία των κύριων χαρακτήρων. Τα τελευταία χρόνια, οι ταινίες έχουν εξελιχθεί και γίνονται πιο ρεαλιστικές με one night stand ή απλές περιπετειούλες. Αλλά εξακολουθεί να υπάρχει μια ασυμφωνία: δεν βλέπουμε ποτέ τη γυναίκα πρωταγωνίστρια να έχει περίοδο. Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, ποτέ δεν αναφέρεται πραγματικά σ’ αυτό ή κάνει μια αδέξια προσπάθεια να αποφύγει το σεξ εξαιτίας αυτού -συνήθως σε κωμωδίες/παρωδίες-. Στις ρομαντικές ταινίες η γυναίκα είναι πάντα διαθέσιμη για σεξ με τις ταινίες να επικεντρώνονται περισσότερο στο τι σημαίνουν οι σεξουαλικές συναντήσεις για την ιστορία παρά στο τι μπορεί πραγματικά να συμβεί.

#4 Το πρώτο φιλί και η πρώτη φορά είναι μαγικά (αν είσαι με τον κατάλληλο άνθρωπο)

Ναι, υπάρχουν περισσότερες από μια χούφτα ταινίες που δείχνουν τις άβολες σεξουαλικές συναντήσεις, αλλά είναι πολύ σπάνιο. Ρίχνοντας μια πιο προσεκτική ματιά, η πλειονότητα των άβολων σκηνών σεξ συμβαίνουν σε ταινίες κωμωδίας ή παρωδίας, όπως ο 40-Year–Old Virgin (2005) ή το American Pie (1999). Αντίθετα, οι ρομαντικές ταινίες θέλουν να δείξουν αυτή τη συνάντηση ως σέξι, στοργική, παθιασμένη και σίγουρα όχι 100% ρεαλιστική. Οι περισσότερες σκηνές διαρκούν δύο έως τρία λεπτά, δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου ιδρώτας και είναι πάντα τυλιγμένοι μέσα στα σεντόνια. Παράλληλα, δεν φαίνεται να υπάρχει καμία συνεννόηση κατά τη διάρκεια της συνουσίας. Αυτό το στερεότυπο περνάει το πολύ λανθασμένο μήνυμα ότι αν ο άνθρωπος απέναντί σου είναι ο έρωτας της ζωής σου, θα ξέρει ως διά μαγείας τι σε ευχαριστεί στο κρεβάτι, όπως κι εσύ, κάτι που απλώς δεν συμβαίνει.

Μια ταινία που περιγράφει με πιο ρεαλιστικό τρόπο αυτήν την πρώτη συνάντηση και πώς επηρεάζει τα νεαρά άτομα το παραπάνω κλισέ είναι το The First Time (2012). Ένα βράδυ σε ένα πάρτι ο Dave συναντά ένα κουλ και καλλιτεχνικό κορίτσι, την Aubrey. Οι δυο τους μιλούν για τα συναισθήματα του Dave για μια άλλη κοπέλα και για… την παρθενιά τους. Ο Dave και η Aubrey έρχονται κοντά, αλλά η πρώτη τους φορά δεν είναι όπως τη φανταζόταν ο καθένας τους. Αυτό τους οδηγεί να διακόψουν τη σχέση τους, αλλά στο τέλος κατανοούν ότι το σεξ είναι θέμα εξάσκησης και καλής συνεννόησης.

#3 Δεν υπάρχει ενδιάμεσο στάδιο στο σεξ.

Ξεκινά με μια σκηνή όπου οι δύο πρωταγωνιστές κοιτάνε για ώρες ο ένας τα μάτια του άλλου -ίσως δίνουν και ένα παθιασμένο φιλί- και στη συνέχεια ακολουθεί ένα smash cut και βλέπουμε τους δύο ήρωες ξαπλωμένους στο κρεβάτι, τυλιγμένους με τα σεντόνια και λαχανιασμένους από την προσπάθεια. Από την επιβολή του κώδικα Χέιζ (ενός καταστατικού λογοκρισίας όπου τα ίδια τα στούντιο είχαν επιβάλει στον εαυτό τους για να αποφύγουν την εξωτερική παρέμβαση, ιδίως από το ομοσπονδιακό κράτος κατά το 1934-1966) μέχρι σήμερα υπάρχει ένα ταμπού στην απεικόνιση του σεξ. Όταν, ωστόσο, αποφασίσουν να δείξουν κάτι, δεν είναι παρά 30 δευτερόλεπτα ιεραποστολικό, με τη γυναίκα να έρχεται σε οργασμό πάντα και μόνο μέσω του διεισδυτικού σεξ.

#2 Το makeover είναι μέρος του παιχνιδιού

Είναι λυπηρό να το λέμε αυτό, αλλά πρέπει να ειπωθεί: οι ρομαντικές ταινίες έκαναν πολύ καλή δουλειά στο να πιστέψει το γυναικείο κοινό ότι μια εξωτερική ανανέωση θα προσέλκυε το ιδανικό τους ταίρι. Υπάρχουν δύο τύποι μεταμοργώσεων που λαμβάνουν χώρα. Το ένα είναι το ακραίο που φαίνεται στο The Princess Diaries (2001) και το άλλο είναι πιο μετριοπαθές, όπως το να βγάλει απλώς τα γυαλιά η πρωταγωνίστρια. Αυτό που αγνοούν επιδεικτικά όλες αυτές οι ταινίες είναι το γεγονός ότι οι χαρακτήρες ενσαρκώνονται ήδη από πολύ όμορφες γυναίκες και τα μπερδεμένα μαλλιά, τα παλιομοδίτικο ρούχα και τα γυαλιά δεν είναι αρκετά να καλύψουν το πόσο όμορφες είναι. Όπως και στο μύθο του ασχημόπαπου, στο οποίο βασίστηκε το παραπάνω κλισέ, παραβλέπουμε όλοι ότι με ή χωρίς makeover, το «ασχημόπαπο» θα εξελισσόταν πάλι σε «κύκνο», αφού αυτό ήταν από την αρχή.

Το κλισέ αυτό γίνεται ακόμα χειρότερο, γιατί σε μεγάλο ποσοστό είναι κάποιος άντρας στην ταινία που αναλαμβάνει την επίμαχή αλλαγή. Ο άντρας δείχνει στην γυναίκα πώς πρέπει να μοιάζει δίχως να κατανοεί ούτε στο ελάχιστο την πολυπλοκότητα της γυναικείας φύσης.

Το κλισέ αυτό σατιρίζεται πετυχημένα στο Wonder Woman (2017), όπου ο Steve, θέλοντας να κάνει τη Diana να περάσει απαρατήρητη, την ντύνει με ρούχα της εποχής, της φοράει καπέλο και γυαλιά, τα οποία εν τέλει, όχι μόνο δεν την κάνουν ένα με το πλήθος, αλλά αποδεικνύονται και μη λειτουργικά στη μάχη.

Το γεγονός ότι αυτό το κλισέ έχει εφαρμογή κατά κύριο λόγο στις γυναίκες, το καθιστά ένα άκρως τοξικό πρότυπο που ενθαρρύνει τις γυναίκες να μισούν την εξωτερική τους εμφάνιση και να θέλουν διαρκώς να την αλλάξουν. Το να μην αποδέχεται και αγαπά κανείς το σώμα του προκαλεί χτύπημα στην αυτοπεποίθηση και τον καθιστά έρμαιο χειραγώγησης, τόσο από τους υπόλοιπους ανθρώπους, όσο και από τη βιομηχανία της ομορφιάς και της μόδας.

Ακόμα κι όταν στις ταινίες δεν υπάρχει η σεκάνς της μεταμόρφωσης, μοιάζει ήδη περιττή αφού όλοι είναι πολύ ελκυστικοί και γυμνασμένοι, θέτοντας ένα τεράστιο βάρος για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε αναζήτηση συντρόφου.

#1 Ο έρωτας είναι πάντα αμφίδρομος

Στις ρομαντικές ταινίες ο έρωτας βρίσκει πάντα ανταπόκριση. Ακόμα κι αν δεν είναι -σύμφωνα με τον σεναριογράφο- ο κατάλληλος άνθρωπος για τον/την ήρωα/ηρωίδα, υπάρχουν πάλι αισθήματα ανάμεσά τους. Μέχρι το τέλος της ταινίας, συνήθως η ηρωίδα, έχει να επιλέξει ανάμεσα στο ιδανικό «στα χαρτιά» σύντροφο -σε αυτόν δηλαδή που συγκεντρώνει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που ορίζει η ίδια ή η κοινωνία κατάλληλα για έναν σύντροφο- και στην αδερφή-ψυχή της, η οποίοι την επιθυμούν εξίσου. Μάλιστα, χαρακτηριστικό μιας τέτοιας πλοκής αποτελεί το γεγονός ότι για τον μεν η ηρωίδα μπαίνει στον κόπο να αλλάξει πράγματα πάνω της (όχι μόνο εμφανισιακά, αλλά συχνά αρχίζει να καταπιάνεται και με καινούργια ενδιαφέροντα), ενώ ο δε την αγαπάει όπως ακριβώς είναι, μαζί με τις παρεξενιές και τις ιδιομορφίες της, τις οποίες έχει μάθει να αγαπάει. Όσο γλυκό κι αν ακούγεται, απλά δεν συμβαίνει. Το στερεότυπο αυτό αγνοεί το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι δεν ταιριάζουν μεταξύ τους, ή ακόμα ότι όλοι οι άνθρωποι δεν ψάχνουν ανά πάσα στιγμή κάτι ερωτικό στις γνωριμίες τους.