Δημήτρης Παπαϊωάννου: «Εκφράζομαι διαφορετικά ως πολίτης απ’ ότι ως καλλιτέχνης επειδή σέβομαι την τέχνη μου»

Συνάντηση με δημοσιογράφους είχε το μεσημέρι της Κυριακής στο Green Room του Ολύμπιον ο διεθνούς φήμης καλλιτέχνης Δημήτρης Παπαϊωάννου για να μιλήσει για τα έργα του που θα προβληθούν στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Ξεκινώντας, σε εξαιρετικά φιλική ατμόσφαιρα, ο ίδιος ο δημιουργός εξέφρασε την επιθυμία να σχολιάσει την επίθεση που δέχτηκαν το βράδυ του Σαββάτου τα δύο νέα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας στην Πλατεία Αριστοτέλους, από δεκάδες νέους, λέγοντας μάλιστα προς τους δημοσιογράφους πως είναι χρέος των ΜΜΕ να δημιουργήσουν γέφυρες μεταξύ των ανθρώπων, ενώ σε ερώτηση αν το queer είναι μόδα, ανέφερε πως «Ασφαλώς και το queer είναι μόδα, αλλά δε σημαίνει ότι δεν είναι και ουσία. Κι αν η μόδα κάποια στιγμή φύγει, η ουσία είναι που θα μείνει».

“Δε μπορώ να καταλάβω γιατί κάτι που δε μοιάζει με εμάς απειλεί εμάς”

Σχολιάζοντας την χθεσινοβραδινή επίθεση, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, είπε χαρακτηριστικά: «Η ζωή είναι ένα δυναμικό πράγμα και τα πράγματα αλλάζουν διαρκώς, οπότε είναι φυσικό μερικές φορές η επιτάχυνση να ανησυχεί την κοινωνία. Αυτό που είναι ανησυχητικό είναι γιατί αυτή η κοινωνία αντιδρά με βία και αυτό είναι που πρέπει να κοιτάξουμε. Πέρα από τις ομοφοβίες και όσα μπορεί να συζητήσουμε είναι το πώς μας φαίνεται οι οικογένειες να μεγαλώνουν εφήβους που όταν κάτι διαταράσσει το πώς αυτοί καταλαβαίνουν τον κόσμο, η αντίδραση τους να είναι η βία. Αυτό είναι που πρέπει να κοιτάξουμε. Αυτό τουλάχιστον εμένα με απασχολεί. Το πατροπαράδοτο της βίας που εκφράζεται μέσω της αγέλης και η, επίσης πιο πατροπαράδοτη, μεσογειακή τοποθέτηση του ανδρισμού με τέτοια ανασφάλεια στο κέντρο της, που κάθε τι που είναι διαφορετικό από αυτό, να μοιάζει να απειλεί το κέντρο της δικής της κοινωνικής ισορροπίας. Δε μπορώ να καταλάβω γιατί κάτι που δε μοιάζει με εμάς απειλεί εμάς. Ήθελα να το σχολιάσω, γιατί δεν έχει νόημα να μιλάμε για φεστιβάλ ενώ από κάτω κάτι βράζει όλο τον κόσμο». Ανέφερε, ενώ συνεχίζοντας πως «Είμαστε όλοι συνάνθρωποι. Δεν είμαστε οι καλοί και οι κακοί. Εξέλιξη σημαίνει πολυπλοκότητα. Δε θέλω να πάρω θέση για την ελληνική οικογένεια, απλά θα επισημάνω πως εκεί πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας».

“Είμαι στρατιώτης και μοναχός επειδή σέβομαι το πεδίο που αγωνίζομαι”

Ενώ όταν ήρθε η κουβέντα στο αν θέλει να σχολιάζει την πραγματικότητα μέσα από την τέχνη του, απάντησε αφοπλιστικά πως «Αυτό είναι ένα άλλο είδος καλλιτέχνη. Εγώ επηρεάζομαι από τη ζωή. Δεν με ενδιαφέρει καθόλου η επικαιρότητα, δεν είμαι εγώ ένας τέτοιου είδους καλλιτέχνης. Εκφράζομαι λίγο διαφορετικά ως πολίτης απ’ ότι ως καλλιτέχνης επειδή σέβομαι την τέχνη μου. Εγώ είμαι στρατιώτης και μοναχός επειδή σέβομαι το πεδίο που αγωνίζομαι».

Συνεχίζοντας με ερωτήσεις των δημοσιογράφων, ο Δημήτρης Παπαιωάννου, μίλησε για τις ταινίες που θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε στο 26^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντερ Θεσσαλονίκης, το 43λεπτο«Nowhere» (Director’s Cut) σε σύλληψη, κινηματογράφηση και μοντάζ δικά του, ως μία κινηματογραφική εκδοχή της ομώνυμης θεατρικής παραγωγής και το 17λεπτο «Primal Matter» (2013) ως μια συμπυκνωμένη κινηματογραφική περίληψη της πρωτότυπης παραγωγής του. Οι προβολές τους θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 13 Μαρτίου -με αλλαγή ώρας όμως- στις 17.00 στην αίθουσα Σταύρος Τορνές, ενώ μετά την προβολή των δύο ταινιών θα ακολουθήσει συζήτηση με τον δημιουργό. «Το λατρεύω το σινεμά» θα πει, ενώ έθιξε το θέμα των παραγωγών που γυρίζονται ξανά για να κινηματογραφηθούν, «Λατρεύω το πώς μια ζωντανή παράσταση γίνεται ντοκιμαντερ για να μείνει για πάντα. Φτάνει με τις παραγωγές που ξαναγυρίζονται χωρίς κόσμο».

Ειδική αναφορά έγινε στην προβολή του ντοκιμαντέρ «Η καρδιά του ταύρου» (working title) με θέμα της την παράσταση «Εγκάρσιος Προσανατολισμός» του καλλιτέχνη (σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση) καθώς και στη συνεργασία του με την σκηνοθέτρια Εύα Στεφανή λέγοντας πως «Την εκτιμώ απεριόριστα κι αυτό ήταν το εισιτήριο για τη συνεργασία μας. Ωστόσο, την αγαπώ και ως άνθρωπο». Η πολυβραβευμένη σκηνοθέτρια ακολούθησε την περιοδεία του έργου στις ευρωπαϊκές σκηνές και παρατηρεί από απόσταση αναπνοής με την τολμηρή ματιά της τον Παπαϊωάννου και τους συνεργάτες του, στην προσπάθειά τους να δώσουν σχήμα και πνοή στο έργο. Η κάμερα κατέγραφε επί δύο χρόνια σκηνές από τις πρόβες και τις παραστάσεις στη Λυών, το Παρίσι, το Λονδίνο, τη Ρώμη, το Τελ Αβίβ, έως και την τελευταία παράσταση στο Σαν Φρανσίσκο. Στο έργο Εγκάρσιος Προσανατολισμός, το οποίο ξεκίνησε το παγκόσμιο ταξίδι του το 2021, ο Παπαϊωάννου μάς προσανατολίζει προς την πηγή του φωτός. Εγκάρσιος Προσανατολισμός ονομάζεται η μέθοδος που χρησιμοποιούν τα έντομα για να διατηρούν μια σταθερή γωνία προς μια μακρινή πηγή φωτός για προσανατολισμό, ο λόγος για τον οποίο πετούν προς ό,τι λάμπει. Μία διαδικασία που οφείλουν να ακολουθούν και οι άνθρωποι.

Στη Θεσσαλονίκη παρουσιάζεται και η βίντεο –  εγκατάσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου με τίτλο «Inside» και η παράλληλη κινηματογραφική απεικόνιση των παρασκηνίων του Inside, με τίτλο «Backside», στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών. Το Inside, από τα πιο αγαπημένα έργα του, όπως ανέφερε στη συνάντηση αυτή, δεν είναι απλά μία καλλιτεχνική εγκατάσταση. Είναι ένας δωδεκάωρος εικαστικός διαλογισμός, του οποίου η δράση εκτείνεται από τις 8 έως τις 17 Μαρτίου. Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου μάς καλεί να καθίσουμε αναπαυτικά, να ξαπλώσουμε, να πιούμε, να χαλαρώσουμε, να ονειρευτούμε ή και να κοιμηθούμε ακόμα στη φιλόξενη ατμόσφαιρα του Inside. «Έκανα ένα τεράστιο πείραμα με το “Inside” και είμαι περήφανος» θα πει στους δημοσιογράφους. Παράλληλα με την βίντεο-εγκατάσταση, θα παρουσιαστεί το «Backside» -ένα φιλμ-καταγραφή των μυστικών μηχανισμών του «Inside» και της ακαταμάχητης γοητείας των πρωταγωνιστών της- που γύρισε και μόνταρε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου στα παρασκήνια της μαραθώνιας εξάωρης παράστασης.

“Τη χαρά τη βρίσκω σχεδιάζοντας γυμνά στην παραλία ή μοντάροντας στον υπολογιστή μου”

Μιλώντας για την πορεία του, ο διεθνής δημιουργός, μίλησε για το «πέρασμα» του από διάφορες μορφές τέχνες ξεκινώντας από τη ζωγραφική, τα κομικ και αργότερα τις παραστατικές τέχνες λέγοντας χαρακτηριστικά πως δεν πρόκειται για κύκλους που κλείνουν. «Είναι ένα μάτι που κλέβει. Δεν κλείνουν ποτέ οι κύκλοι για μένα», ενώ για την εσωτερικότητα που παρατηρείται πλέον στα έργα του, δήλωσε: «Μεγαλώνω όπως όλοι και η ορμή του σώματος, εκτός από κούραση, μεταμορφώνεται και σε μία θέαση της πραγματικότητας που είναι άλλης οπτικής γωνίας. Αποστολή είναι να σας παραδώσουμε το έργο κι αυτό έχει πάντοτε να κάνει με γεωμετρίες, όπως η φιλοσοφία και η τέχνη»», ενώ αναφέροντας την πρόσκληση του Φεστιβάλ στο έργο του, λέει πως «Το φεστιβάλ τελείως τυχαία μου προτείνει να δείξω μια πτυχή της προσωπικότητάς μου που είναι μια ενέργεια που μπορεί να κυριαρχήσει, κι αυτό έχει να κάνει με τη μεταφορά της ζωντανής μου τέχνης σε ένα ντοκιμαντερ από εμένα τον ίδιο ως καλλιτέχνη κινηματογραφιστή. Έχει να κάνει με τη δουλειά μου που θα οδηγήσει σε αυτή την τελική ταινία την οποία θα παραδώσω ελεύθερα στο ίντερνετ και αυτό με έλκει περισσότερο. Έχω κουραστεί πολύ τα τελευταία χρόνια με τις περιοδείες και την μανία μου να είμαι πάντα παρόν εκεί που πηγαίνουμε, κοντά στο κοινό. Ολοένα και περισσότερο τη χαρά τη βρίσκω σχεδιάζοντας γυμνά στην παραλία ή μοντάροντας στον υπολογιστή μου τα πράγματα που έχω φτιάξει».

Τέλος, αποκάλυψε πως επισκέφτηκε την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη για να δει τα ψηφιδωτά επειδή κάποτε ο δάσκαλός του, Γιάννης Τσαρούχης, του είπε πως για να γίνει ζωγράφος θα πρέπει να τα μελετήσει, ενώ απαντώντας αν υπάρχει άλλος κινηματογραφιστής εκτός από την Στεφανή, που να έχει προσεγγίσει για έργα του, αποκάλυψε πως ο Γιώργος Λάνθιμος έχει κινηματογραφήσει τέσσερα έργα του, τα «Μήδεια», «Δράκουλας», «Ανθρώπινη Δίψα» και «Καταιγίδα», τα οποία πρόκειται στο μέλλον να μοντάρει ο ίδιος για να τα παρουσιάσει κάποια στιγμή ως ντοκιμαντερ.