Ένα ντοκιμαντέρ κατάθεση ψυχών για τον Γιώργο Χριστιανάκη

Ο Γιώργος Χριστιανάκης είναι ένα αναμφίβολα ένα σπουδαίο κεφάλαιο στη μουσική ιστορία της πόλης αλλά και της χώρας. Με τις καλλιτεχνικές του εμπνεύσεις άμεσα συνδεδεμένες με τις μεγαλειώδεις μελωδίες του για το θέατρο, δρα και λειτουργεί ως μια διακριτική μουσική παρουσία. Αυτός είναι και ο τίτλος του ντοκιμαντέρ της Τζίνας Γεωργιάδου με θέμα το έργο και την πορεία του.

Η ταινία τεκμηρίωσης «Γιώργος Χριστιανάκης – Μια διακριτική μουσική παρουσία», διάρκειας 86 λεπτών, κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα του στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με δύο προβολές (Σάββατο 2 Μαρτίου, αίθουσα Τζον Κασσαβέτης, στις 22.30 & Κυριακή 3 Μαρτίου, αίθουσα Χρήστος Τσακίρης στη Σταυρούπολη, στις 21.30).

«Στη Θεσσαλονίκη, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, η εφηβική ανία κι ένα αθώο ψέμα ήταν η αφορμή για τις μουσικές αναζητήσεις του Γιώργου Χριστιανάκη. Από τότε, δημιουργεί ασταμάτητα, παίρνοντας ερεθίσματα από ανθρώπους, κείμενα, εικόνες και διαδρομές, ”συνομιλώντας” παράλληλα με το έργο του Arthur Rimbaud ”Μια Εποχή στην Κόλαση”. Το ντοκιμαντέρ, μέσα από το μουσικό έργο του Γιώργου Χριστιανάκη, δίνει στους θεατές του την ευκαιρία να μάθουν για την εναλλακτική μουσική σκηνή στη Θεσσαλονίκη από την δεκαετία του ’80 μέχρι και σήμερα, να γνωρίσουν τον κόσμο του θεάτρου καθώς και τις δημιουργικές προκλήσεις στην τέχνη».

Η σκηνοθέτρια, Τζίνα Γεωργιάδου, μίλησε στην Parallaxi για το ντοκιμαντέρ πάνω στον Γιώργο Χριστιανάκη, μια ιδέα που ξεκίνησε ασυνείδητα ως σπόρος το 2013 και έφτασε το 2017 να ξεκινήσει να πραγματώνεται. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι όλοι όσοι συμμετείχαν στην παραγωγή του εν λόγω ντοκιμαντέρ είναι φοιτητές (στο δεύτερο πτυχίο τους) του τμήματος Κινηματογράφου του Α.Π.Θ. Μια ταινία που έχει άρωμα Θεσσαλονίκης στο σύνολό της και μας καλεί στις σκοτεινές αίθουσες του πρώτου δεκαημέρου του Μαρτίου…

Ο Γιώργος Χριστιανάκης μοιάζει να είναι ακριβώς αυτό που αναφέρετε στο ντοκιμαντέρ σας, μια διακριτική μουσική παρουσία. Τι σας γοήτευσε σε αυτόν και αποφασίσατε να ξεδιπλώσετε σε ένα ντοκιμαντέρ την πορεία του;

Το 2013, η φίλη μου η Άντα Θεοδωρίδου μου έκανε δώρο ένα βιβλίο που περιείχε 2 CD -ορχηστρικό και αφήγηση- με τίτλο «Γιώργος Χριστιανάκης Αρθούρος Ρεμπώ Μια Εποχή στην Κόλαση», που αποτελεί μια προσπάθεια του Γιώργου Χριστιανάκη να αποδώσει τον ηχόκοσμο του ομώνυμου κειμένου του Αρθούρου Ρεμπώ, σε μετάφραση Χριστόφορου Λιοντάκη. Το άκουσα ξανά και ξανά. Πραγματικά με άγγιξε και το θεωρώ μουσικά μοναδικό και απόλυτα ειλικρινές. Στον πρόλογο που υπάρχει στο βιβλίο, ο Γιώργος Χριστιανάκης αναφέρεται στην περιπέτειά του με το κείμενο αυτό, η οποία διήρκησε σχεδόν 30 χρόνια, παράλληλα με τις άλλες δραστηριότητες του ως μουσικός και συνθέτης. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Άρχισα σταδιακά να ενδιαφέρομαι για το έργο του συνολικά. Τον βρήκα να παίζει με συγκροτήματα της Θεσσαλονίκης τις δεκαετίες ’80-’90, άκουσα προσωπικούς του δίσκους, κατάλαβα -παρότι δεν ήξερα το όνομά του τότε- ότι αυτός ήταν που είχε γράψει τη μουσική που μου είχε αρέσει σε θεατρικά και κινηματογραφικά έργα που είχα δει.

Λίγο καιρό αργότερα άκουσα κάποιον να αφηγείται στο ραδιόφωνο πως όταν αποφάσισε στα δεκαεπτά του να μάθει πιάνο, στο ωδείο που απευθύνθηκε του είπαν πως ήταν ήδη αρκετά μεγάλος για πιάνο και καλύτερα να ασχοληθεί με κάποιο άλλο όργανο ή ακόμα και κάποιο άλλο ‘χόμπι’. Πριν όμως προλάβει να απογοητευτεί, οι γονείς του, αντιλαμβανόμενοι την ανάγκη του, τον στήριξαν με κάθε τρόπο να ακολουθήσει το όνειρό του. Καθώς άκουγα την αφήγηση σκέφτηκα δύο πράγματα: πώς μπορεί να εξελιχθεί η ζωή ενός ανθρώπου αν ακούσει μια λάθος συμβουλή και πόσο σημαντικό είναι να πιστεύουν οι γονείς σου σε εσένα, όταν είσαι στην εφηβεία και ψάχνεις να βρεις τον δρόμο σου. Δεν είχα ακούσει την εκπομπή από την αρχή και έτσι δεν ήξερα ποιος μιλούσε. Στο τέλος είπε ο ραδιοφωνικός παραγωγός «είχαμε μαζί μας τον Γιώργο Χριστιανάκη».

Αυτά τα δύο περιστατικά αποτέλεσαν την αφορμή. Όλοι όσοι συμμετέχουμε στην παραγωγή αυτού του ντοκιμαντέρ είμαστε φοιτητές -σε δεύτερο πτυχίο- του τμήματος Κινηματογράφου του Α.Π.Θ. Τον Σεπτέμβριο του 2017, ως ομάδα, καταθέσαμε κάποιες προτάσεις για 15λεπτά ντοκιμαντέρ στη Σχολή. Πρότεινα μία από αυτές να είναι για τον Γιώργο Χριστιανάκη. Στην πρώτη επαφή που είχαμε μαζί του δέχτηκε και αυτό που κατάλαβα ήταν πως το έκανε πρωτίστως για να μας βοηθήσει. Στην έρευνα που ακολούθησε για τη δουλειά του και τις συνεργασίες του επιβεβαιώσαμε πως, εκτός από ένας πολύπλευρα ταλαντούχος μουσικός και συνθέτης με πάθος για τη μουσική, είναι ένας άνθρωπος που θέλει να βοηθάει και σε μια συνεργασία δεν τον ενδιαφέρει το «εγώ» αλλά το «εμείς».

Ποιοι άνθρωποι μιλούν για τον ίδιο, πώς έγινε η επιλογή τους από εσάς και για ποια δικά του θέματα μιλά ο Γιώργος Χριστιανάκης;

Για την πληρότητα του πορτρέτου επιλέχθηκαν να μιλήσουν για αυτόν στενοί του φίλοι και μουσικοί του συνεργάτες στις προσωπικές του δουλειές, στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στο έργο «Μια εποχή στην κόλαση»: ο Γιάννης Αγγελάκας, ο Τίτος Καργιωτάκης, ο Φώτης Σιώτας, ο Γιάννης Ρήγας, ο Πέτρος Μάρκαρης, ο Γιάννης Αναστασάκης, η Φωτεινή Σισκοπούλου, ο Ταξιάρχης Χάνος και ο Χριστόφορος Λιοντάκης. Επίσης, σημαντική ήταν για την αφήγηση η συνεισφορά των γονιών του Νίκου και Σταυρούλας Χριστιανάκη, καθώς και της συζύγου του Σβετλάνας Μαμαλούι Χριστιανάκη.

Ο ίδιος μιλά για την εναλλακτική μουσική σκηνή της πόλης από τη δεκαετία του ’80 μέχρι και σήμερα, για τη σημασία της συλλογικότητας στο θέατρο, στον κινηματογράφο και γενικότερα σε κάθε μουσική συνεργασία, για την αγαπημένη του Κρήτη, καθώς και για την πολύχρονη συνομιλία του με το έργο του Ρεμπώ «Μια εποχή στην Κόλαση». Όλα τα παραπάνω τεκμηριώνονται με αρχειακό υλικό, δηλαδή αποσπάσματα από συναυλίες και πρόβες, θεατρικά και κινηματογραφικά έργα, φωτογραφίες, αλλά και λήψεις που έγιναν τον τελευταίο χρόνο.

Πόσο καιρό δουλεύατε το εν λόγω ντοκιμαντέρ και ποιες δυσκολίες ενδεχομένως συναντήσατε στο δρόμο σας;

Αρχίσαμε γυρίσματα τον Οκτώβριο του 2017. Είναι η πρώτη φορά για όλους/ες όσους/ες συμμετέχουμε στην παραγωγή που κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ τόσο μεγάλης διάρκειας και αυτό πέρα από την πρόκληση είχε και αρκετές δυσκολίες. Υπήρχε πολύ αρχειακό υλικό, το οποίο έπρεπε να ψηφιοποιηθεί, αλλά και πολύ υλικό που προέκυψε από λήψεις και συνεντεύξεις σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα και Κρήτη. Επιπλέον, έπρεπε να ζητηθούν άδειες για το υλικό που ενσωματώθηκε στην ταινία και με την αφορμή θέλουμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους ανταποκρίθηκαν στο αίτημά μας. Τέλος, να τονίσω πως δεν υπήρχε κάποια χρηματοδότηση για το ντοκιμαντέρ και έτσι όλοι δουλέψαμε εθελοντικά και χωρίς αμοιβή.

Υπάρχει μια ρήση, μια άποψη για τη ζωή, μια σκέψη που ακούσατε από τον κ. Χριστιανάκη στα γυρίσματα και την κρατάτε από εδώ και πέρα στη ζωή σας;

Κάποια στιγμή ο Γιώργος Χριστιανάκης αναφέρεται σε ένα ρητό του Samuel Ullman που τον εκφράζει: «η νεότητα δεν είναι μια χρονική περίοδος αλλά μια πνευματική κατάσταση». Νομίζω πως με εκφράζει και εμένα απόλυτα αυτή η φράση γιατί το ξέρω πως μεγαλώνω, αλλά ακόμα ψάχνω να βρω τι θέλω να γίνω όταν μεγαλώσω.

Αγαπάτε να προσηλώνεστε σε ανθρώπους στις κινηματογραφικές δουλειές σας. Γιατί επιλέγετε ανθρώπους, ταινίες – πορτρέτα; Ποιος είναι ο στόχος σας;

Εδώ και πολλά χρόνια εργάζομαι ως εκπαιδευτικός. Ένα σημαντικό στοιχείο στην εκπαίδευση, σε όλες τις βαθμίδες, είναι το παράδειγμα. Γοητεύομαι από ανθρώπους/καλά παραδείγματα, γιατί πιστεύω πως μπορούν μέσα από τη δουλειά τους ή το δημιουργικό τους «πάθος» να δείξουν έναν άλλο δρόμο, να εμπνεύσουν και να λειτουργήσουν ευεργετικά σε άλλους.

Πείτε μας δυο λόγια για την ομάδα σας και αν υπάρχουν σκέψεις για κάποια επόμενη δουλειά.

Όπως ανέφερα, οι βασικοί συντελεστές που συμμετέχουμε στην παραγωγή αυτού του ντοκιμαντέρ είμαστε όλοι φοιτητές/τριες -σε δεύτερο πτυχίο- στο τμήμα Κινηματογράφου του Α.Π.Θ.: ο Απόστολος Καρουλάς, Διεύθυνση Φωτογραφίας, οπερατέρ και χρωματικές διορθώσεις, ο Michael Stadniychuk, ηχοληψία και επεξεργασία ήχου/μιξάζ, ο Δημήτρης Καλίγκος, line producer και η Ιωάννα Χρυσανθοπούλου, μοντάζ και χρωματικές διορθώσεις σενάριο/έρευνα, βοηθός σκηνοθέτη. Είχαμε και βοήθεια από κάποιους άλλους ανθρώπους, όπως ο Αλκαίος Νικολάου-Μιχαήλ και ο Αντώνης Σαμαράς στην ηχοληψία, ο Άρης Γαληνός, η Έλλη Δέλιου και η Κατερίνα Ντόνα σε β’ κάμερα και η Κωνσταντίνα Παπαθεοδώρου στον υποτιτλισμό. Με τη βασική ομάδα έχουμε συνεργαστεί και στο παρελθόν στο πλαίσιο των μαθημάτων της σχολής αλλά και σε παραγωγές μικρού μήκους. Η συνεργασία μας ήταν και είναι εξαιρετική σε όλα τα επίπεδα. Δεν ξέρω τι θα φέρει το μέλλον, αλλά νιώθω πολύ τυχερή που η σχολή στάθηκε η αφορμή να γνωρίσω αυτούς τους ανθρώπους και να συνεργαστώ μαζί τους.

*Γιώργος Χριστιανάκης – Μια διακριτική μουσική παρουσία, Σάββατο 2 Μαρτίου, αίθουσα Τζον Κασσαβέτης, στις 22.30 & Κυριακή 3 Μαρτίου, αίθουσα Χρήστος Τσακίρης στη Σταυρούπολη, στις 21.30 | Facebook Page του ντοκιμαντέρ ΕΔΩ | Η φιλμογραφία της Τζίνας Γεωργιάδου: 2016 Beatbox και αερόφωνα – Νίκος Δημηνάκης, 2016 Η Ιουλίτα Ηλιοπούλου και ο Γιώργος Κουρουπός συναντούν την Πράσινη Σκουφίτσα (μμ), 2017 Θεσσαλονίκη 2017 – Ένας αιώνας από τη μεγάλη πυρκαγιά (μμ), 2018 Ο θείος μου ο Αρχιμήδης (μμ), 2018 Αμαλία Ζογλοπίτου – Προσεγγίζοντας την ψυχή (μμ)