Faces Places: ένα συγκινητικό οδοιπορικό για δύο πρόσωπα σε τρεις χρόνους

Δεν ξέρω κατά πόσο ευσταθεί αλλά προσωπικά σκέφτομαι πως το Faces/Places ολοκληρώνει μια άτυπη τριλογία για την Βαρντά που ξεκίνησε το 2000 με το «Μην Πετάξεις Τίποτα», ντοκιμαντέρ χάρη στο οποίο η Γαλλίδα δημιουργός περιπλανιέται στη γαλλική επαρχία και στο Παρίσι για να κινηματογραφήσει ανθρώπους που περισυλλέγουν ότι απομένει παρατημένο στους δρόμους. Η αναφορά άλλωστε στην πατάτα με σχήμα καρδιάς εκεί παραπέμπει. συνεχίστηκε το 2008 με τις «Παραλίες της Ανιές», ένα απόλυτα αυτοβιογραφικό ντοκιμαντέρ προσπαθώντας να μεταποιήσει τις ιστορίες του παρελθόντος σε μια ώριμη αφήγηση ενός αέναου (κινηματογραφικού) παρόντος.

Όλα φαίνεται πως αποτελούν μια συνδυαστική συνταγή για ένα νέο μεγάλο ταξίδι που η Βαρντά θα πραγματοποίησει αυτή τη φορά με τη βοήθεια του νέου της φίλου JR. άλλοτε με χαλαρή διάθεση, άλλοτε κοιτώντας με τρυφερότητα το παρελθόν που ανακυκλώνεται σε σκέψεις, εικόνες, αναμνήσεις, άλλοτε διερευνητικά και με τεράστια περιέργεια για όσα θα ακολουθήσουν.

Το Faces/Places είναι επομένως ένα τέτοιο μεγάλο ταξίδι. Κεντρικός άξονας αυτού του ταξιδιού δύο διαφορετικές καλλιτεχνικές προσωπικότητες. Από τη μια η σκηνοθέτις Ανιές Βαρντά. Κάποιοι χαϊδευτικά προς την προχωρημένη ηλικία της, την λένε και γιαγιά της νουβέλ βαγκ. Από την άλλη ο νέος (μόλις 33) και δημιουργικός avant garde εικαστικός και visual artist JR. Η ουσία της ιστορίας που θα στήσουν στην ταινία τους είναι ένα τολμηρό project – οδοιπορικό. Η αφορμή που θα τους δοθεί είναι η γνωριμία και η εξαιρετική φιλία που θα χτίσουν μεταξύ τους.

Το Faces/Places είναι το αποτέλεσμα αυτής της περιπλάνησης. Μιας περιπλάνησης που μας προσφέρει ένα υπέροχο και δυνατό ντοκιμαντέρ με πολλά και διαφορετικά χαρακτηριστικά. Πρώτα απ’ όλα είναι ένα οδοιπορικό στο εσωτερικό της Γαλλίας, κοιτώντας πιο κοντά και κατανοώντας τους ανθρώπους και τις ιστορίες τους. Η Ανιές Βαρντά και ο JR διασχίζουν τη χώρα με σκοπό να αποτυπώσουν την ανθρώπινη μικροϊστορία και παράλληλα να την αιχμαλωτίσουν σε γιγάντιες φωτογραφίες – πορτραίτα αξιοποιώντας τεράστιες επιφάνειες κτισμάτων. Το αποτέλεσμα είναι σειρά από ιστορίες με εθνογραφικό/ανθρωπολογικό περιεχόμενο. Οι επιλογές ωστόσο που θα πάρουν οι δύο καλλιτέχνες ισορροπούν μεταξύ τους καθώς ο JR προσανατολίζεται στο εφήμερο παρόν και στην δύναμη που προσφέρει (σε αυτό το εφήμερο παρόν) η τέχνη της εικόνας (φωτογραφίας) ενώ η Βαρντά ενδιαφέρεται να σκάψει στο παρελθόν της γαλλικής εργατικής και αγροτικής τάξης και πιο ειδικά των γυναικών που γράφουν με την δικιά τους ευαισθησία την άτυπη ιστορία/ιστορίες σε όλο αυτό το φάσμα. Το αποτέλεσμα είναι πολύ γοητευτικό και συγκινητικό, αν σκεφτεί κανείς τις αυθόρμητες θετικές αντιδράσεις των πρωταγωνιστών αυτών των συνεντεύξεων / πορτραίτων.

Καθώς η ταινία προχωρά το καλλιτεχνικό project του JR απλώνεται στη Γαλλία, οι ιστορίες-φιλίες που συλλέγουν οι JR-Βαρντά εμπλουτίζουν την ταινία και η σχέση των δύο σκηνοθετών γίνεται πιο στενή και αποκτά πιο ευαίσθητο χαρακτήρα. Αυτό το τελευταίο στοιχείο είναι το δεύτερο ταξίδι που πραγματοποιεί το Faces/Places. Γιατί τι άλλο μπορεί να είναι μια αληθινή φιλία από ένα όμορφο ταξίδι εμπειριών και συγκινήσεων; Για την Ανιές Βαρντά οι σταθμοί αυτού του ταξιδιού συνδέονται με αγαπημένα πρόσωπα, φίλοι και συνεργάτες από το παρελθόν που πλέον δεν ζουν. Για τον JR αποτελούν μια δημιουργική πρόκληση για να συνεχίσει αποτυπώνει πρόσωπα του παρόντος που αργότερα θα γίνουν εφήμερες τοιχογραφίες σε τεράστιες επιφάνειες: σε παλιά σπίτια, σε ερειπωμένα χωριά, σε κοντέϊνερ.

Οι δύο φίλοι τιμούν τους νεκρούς (και το παρελθόν τους) και γιορτάζουν με την ανάλαφρη διάθεση τους και με την τέχνη τους το παρόν. Και όλο αυτό καταλήγει στο πιο βαθύ και ουσιαστικό ταξίδι, αυτό που θα κάνει ο καθένας από τους δύο πρωταγωνιστές μέσα του. Για την Ανιές Βαρντά η παρουσία του JR είναι μια αφορμή για να γυρίσει νοσταλγικά το χρόνο πίσω, στα χρόνια της δημιουργικής νιότης και της νουβέλ βαγκ, τότε που υπήρχε μια δημιουργική παρέα η Ανιές, ο Ζακ (Ντεμί), ο Ζαν Λυκ (Γκοντάρ) και τόσοι άλλοι. Άλλωστε η μυστηριώδης εικόνα που διαλέγει ο ίδιος ο avant garde καλλιτέχνης για τον εαυτό του μοιάζει με ένα κισμέτ μιας οπτικής (κινηματογραφικής) ανάμνησης που έχει η Βαρντά για τον αγαπημένο φίλο της Ζαν Λυκ Γκοντάρ.

Για τον JR από την άλλη η παρουσία της υπερήλικης Βαρντά είναι η τέλεια αφορμή για να γεφυρώσει την παιδική αθωότητα του παρελθόντος (που του θυμίζει την αγαπημένη του γιαγιά) με την ωριμότητα του παρόντος. Και οι δύο μαζί, ο καθένας με τον δικό του τρόπο αφήνεται μέσα από αυτή τη φιλία να ονειρευτεί το μέλλον. Το Faces/Places είναι ίσως μια από τις πιο συγκινητικές ταινίες που θα δείτε αυτή τη χρονιά στις αίθουσες. Και αυτό γιατί συνδυάζει την ανάλαφρη πλευρά των πραγμάτων με τη συγκίνηση που κρύβουν οι μικρές και μεγάλες ιστορίες που κρύβει ο καθένας μέσα του. Γιατί οι άνθρωποι είναι οι τόποι τους, εκεί που χτίζουν τις αναμνήσεις τους. και οι αναμνήσεις τους είναι τα πρόσωπα που αγαπήσανε, ζήσανε, ονειρευτήκανε. Κι αυτό είναι ένα ταξίδι που χρωστάμε όλοι στον εαυτό μας.