Holy Motors vs Α-μηχανία

Πόσο έχουμε ξεχάσει να αφηνόμαστε στο trip ενός έργου (τέχνης)…

Άσχετα αν το “Holy motors” δεν είναι ακριβώς ένα αριστούργημα, είναι μία τέτοια Πράξη Ελευθερίας, που αναγνωρίζει την μελαγχολία του ζην μα και τη φαντασμαγορία της ύπαρξης, λέει τόσα και τόσα με τρόπο τόσο και τόσο (και όχι τόσο όσο), έχει τέτοια ειλικρινή αγωνία να ανοίξει χώρο, να μιλήσει για μια αυτοπροσωπογραφία (αλλά και μία ετεροπροσωπογραφία: του καθενός μας ως διαρκώς άλλου), που αδυνατώ να εννοήσω τη –λίγο πολύ– μίζερη αντιμετώπισή του από ανθρώπους που υποτίθεται ότι αγαπούν το σινεμά στην Ελλάδα.

Όπως και η ποίηση, το σινεμά είναι τέχνη, και η ταινία αυτή είναι αν μη τι άλλο κινηματογράφος όπως έχουμε ξεμάθει να βλέπουμε και να ζούμε. Όχι στο ύψος που υπόσχεται ίσως, αλλά με ένα εύρος και μια ευελιξία, που δημιουργεί χώρο για να ανθίσει το ανοίκειο. Όσο λίγα, ελάχιστα έργα τέχνης τα τελευταία χρόνια. Φαίνεται πως τίποτα, ή πολύ λίγα πια, πέρα από τον στενό (όχι διευρυμένο) εαυτό μας δεν μπορούμε να δούμε. Μια τέτοια και μια έτσι φτιαγμένη μελαγχολική φαντασμαγορία για το είδος “άνθρωπος” όσο και για το είδος “σινεμά” μάς γεμίζει αδιέξοδη αμηχανία ή μας αφήνει αδιάφορους. Γιατί είναι, λέει, κλειστό, ακατανόητο, εφετζίδικο, και τα λοιπά. Λες και η ύπαρξη δεν είναι (και) αυτό ακριβώς, και τα λοιπά. Η ύπαρξη βέβαια θα μπορούσε να είναι και πολλά πολλά άλλα, που θα τα πουν –και τα λένε– άλλοι, όταν, ίσως, και τα λοιπά. Αλλά: Όταν ένα έργο μάς προτείνει χώρο για καθρέφτισμα τού καθενός από εμάς, εμείς όχι μόνο επιλέγουμε να αρνηθούμε τον χώρο αυτόν αλλά κατηγορούμε το ίδιο το έργο για αυτιστική στενότητα.

Το “Holy motors” είναι μια χρήσιμη χειρονομία, (σχεδόν) αριστοτεχνικά φτιαγμένη. Δεν ανακαλύπτει την “Αμερική”, αλλά μας θυμίζει την έννοια της εξερεύνησης. Της σαγήνης και της πολλαπλότητάς της. Την ιδέα του ανοιχτού σχήματος, που μας συμπεριλαμβάνει, αλλά μόνον εφόσον πρώτα μάς έχει εκπαιδεύσει στη διαδικασία του και στους δικούς του όρους. Και ναι, αν δεν ανακαλύπτει την “Αμερική”, μας υπενθυμίζει επίσης πως η στερεότυπη αυτή φράση αποτελεί μια σκέτη αηδία. Δεν υπάρχει Αμερική για να ανακαλυφθεί – η Αμερική υπήρχε εκεί, από πάντα, με τον δικό της ιθαγενή πληθυσμό. Θέλω να πω: Ο ιθαγενής πληθυσμός των καλλιτεχνών είναι έτσι κι αλλιώς εκεί, αυτό είναι το μόνο βέβαιο.