Κοίτα πως έλαμπε η Καρέζη μέσα απ΄τα ασπρόμαυρα φιλιά…

Η Τζένη Καρέζη, γεννημένη ως Ευγενία Καρπούζη στις 12 Ιανουαρίου 1932 στην Αθήνα, ήταν μια από τις πιο δημοφιλείς Ελληνίδες ηθοποιούς του θεάτρου και του κινηματογράφου.

Θυμόμαστε την ιστορική της πορεία στον ελληνικό κινηματογράφο και στο θέατρο, με αφορμή τη συμπλήρωση 31 χρόνων από το θάνατό της, στις 26 Ιουλίου 1992.

Το εξαιρετικό ταλέντο της, σε συνδυασμό με τη σημαντική αντιδικτατορική της δράση, της χάρισε σεβασμό τόσο στις τέχνες όσο και στον αγώνα για πολιτική ελευθερία.

Από τα παιδικά της χρόνια και την εκπαίδευσή της μέχρι την ανάδειξή της ως εμβληματική φιγούρα στον ελληνικό κινηματογράφο και το θέατρο, ας εξερευνήσουμε το μαγευτικό ταξίδι της Τζένης Καρέζη.

Παιδικά χρόνια και εκπαίδευση

Τα παιδικά χρόνια της Τζένης Καρέζη σημαδεύτηκαν από τη δέσμευση των γονιών της στην εκπαίδευση και την έκθεσή της στη λογοτεχνία και τις τέχνες. Ο πατέρας της, Κωνσταντίνος Καρπούζης, μαθηματικός, και η μητέρα της, Θεώνη Καρπούζη, δασκάλα, προσέφεραν ένα περιβάλλον ανατροφής που ενέπνευσε τις καλλιτεχνικές της κλίσεις. Πέρασε τα σχολικά της χρόνια πρώτα στη Θεσσαλονίκη, εσωτερική στην «Ελληνογαλλική Σχολή Καλαμαρί» και κατόπιν στην Αθήνα, στην Ελληνογαλλική Σχολή «Άγιος Ιωσήφ».

Ως μαθήτρια έπαιξε στο έργο «Αντιγόνη» του Σοφοκλή στο θέατρο Rex, σε μια παράσταση των τελειοφοίτων της Σχολής «Άγιος Ιωσήφ». Αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου για να πρωταγωνιστήσει επί τέσσερις δεκαετίες στο θέατρο και τον κινηματογράφο.

Ένα ανερχόμενο αστέρι στο θέατρο και τον κινηματογράφο

Παρά τις αρχικές επιφυλάξεις από τον πατέρα της, η Τζένη Καρέζη συνέχισε το πάθος της για την υποκριτική και γράφτηκε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου το 1951. Υπό την καθοδήγηση αξιότιμων καθηγητών, όπως ο Δημήτρης Ροντήρης και ο Γεώργιος Παππάς, βελτίωσε τις δεξιότητές της και αποφοίτησε σύντομα με άριστα . Έκανε το ντεμπούτο της στο θέατρο στο πλευρό της Μελίνας Μερκούρη και του Βασίλη Διαμαντόπουλου στην «Ωραία Ελένη».Την ίδια χρονιά έπαιξε πλάι στην Κατίνα Παξινού στο έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα «Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα».

Το χάρισμά της και οι εξαιρετικές της υποκριτικές ικανότητες μεταφέρθηκαν αβίαστα στην μεγάλη οθόνη. Το 1955, μπήκε στον κινηματογράφο, πρωταγωνιστώντας στην ταινία «Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο». Η ταινία σημείωσε μεγάλη επιτυχία, κάτι που έδωσε το έναυσμα να γυριστεί και η συνέχειά της, το «Λατέρνα, φτώχεια και γαρίφαλο» το 1957. Η ταινία αυτή αποτέλεσε το πρώτο σίκουελ στον Ελληνικό κινηματογράφο. Συνέχισε να κυριαρχεί στον ελληνικό κινηματογράφο με πολλές επιτυχημένες ταινίες, καθιστώντας την μια από τις πιο επιτυχημένες εμπορικά και πιο ακριβοπληρωμένες καλλιτέχνες της εποχής της.

Στον κινηματογράφο γύρισε συνολικά 33 ταινίες. Το 1958 πρωταγωνίστησε στην ταινία του Γιώργου Ζερβού «Η λίμνη των πόθων», η οποία διακρίθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Κορκ στην Ιρλανδία, παίρνοντας το αργυρό μετάλλιο. Την επόμενη χρονιά έπαιξε στην ταινία «Το νησί των γενναίων», στο οποίο ερμήνευσε αξέχαστα το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι «Μην τον ρωτάς τον ουρανό». Το 1960 μετέφερε τη μεγάλη της θεατρική επιτυχία «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος» στον κινηματογράφο, σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη και με συμπρωταγωνιστές τους Διονύση Παπαγιαννόπουλο και Ντίνο Ηλιόπουλο.

Το 1963 ήταν μια χρονιά σταθμός για την κινηματογραφική της καριέρα. Πρωταγωνίστησε στην ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη «Τα κόκκινα φανάρια». Η ταινία ήταν υποψήφια για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας στην 36η απονομή τον Απρίλιο του 1964, ενώ έλαβε μέρος και στο Διεθνές Φεστιβάλ των Καννών την άνοιξη του 1964.

Η τεράστια επιτυχία της ταινίας έκανε τον Φιλοποιμένα Φίνο να την εντάξει στην εταιρία του Φίνος Φίλμ, ως αδιαμφισβήτητη σταρ. Με την επιστροφή της στη Φίνος Φιλμ η Καρέζη γύρισε τις δραματικές ταινίες «Λόλα» και «Ένας μεγάλος έρωτας» και την κλασική πλέον κωμωδία «Δεσποινίς Διευθυντής». Την περίοδο 1965-1966 γύρισε τις δυο μεγαλύτερες κινηματογραφικές της επιτυχίες «Μια τρελή… τρελή οικογένεια» και «Τζένη Τζένη», οι οποίες εκτόξευσαν την δημοτικότητα της στα ύψη.

Το 1966 γύρισε τη μοναδική ξενόγλωσση ταινία της «Μια σφαίρα στην καρδιά», ελληνογαλλικής παραγωγής σε σκηνοθεσία Ζαν Ντανιέλ Πολέ και με μουσική Μίκη Θεοδωράκη.

Η ταινία αποδείχθηκε εμπορική αποτυχία, όπως και η επόμενη ταινία της, το «Εκείνος και Εκείνη» της Φίνος Φιλμ.

Το 1967 συμπρωταγωνίστησε για πρώτη φορά με τον Κώστα Καζάκο στο πολεμικό δράμα «Κοντσέρτο για πολυβόλα». Η ταινία είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία, κόβοντας συνολικά 427.698 εισιτήρια. Το 1972 γύρισε την ταινία «Ερωτική συμφωνία» σε σενάριο δικό της και σκηνοθεσία Κώστα Καζάκου. Η «Λυσιστράτη» ήταν η τελευταία κινηματογραφική ταινία της.

Σε όλη την δεκαετία του 60 θεατρικά η Καρέζη σημείωσε τεράστιες εμπορικές επιτυχίες, παίζοντας συνήθως μπουλβάρ, όπως το «Μαίρη Μαίρη», «Δεσποινίς Διευθυντής», «Ένας Ιππότης για την Βασούλα», «Η Κυρία δε με μέλει» κ.ά. Μετά το 1968 και την θεατρική επιτυχία «Θεοδώρα η Μεγάλη» σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, θα συνεργαστεί αποκλειστικά με τον ηθοποιό και πλέον σύζυγό της Κώστα Καζάκο.

Η Καλλιτεχνική και Πολιτική Εξέλιξη

Η καριέρα της Τζένης Καρέζη άνθισε τη δεκαετία του 1960, όπου έδειξε την ευελιξία και τη λάμψη της τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο. Ενώ η φήμη της εκτοξεύτηκε στα ύψη στον κινηματογραφικό κόσμο, παρέμεινε βαθιά συνδεδεμένη με το αληθινό της πάθος, το θέατρο. Συνεργαζόμενη με αξιόλογους ηθοποιούς και σκηνοθέτες, μεταξύ των οποίων και τον Κώστα Μουσούρη, εδραίωσε τη θέση της ως θεατρική επιχειρηματίας.

Καθώς άνθιζε το καλλιτεχνικό της ταξίδι, μεγάλωνε και η πολιτική της συνείδηση. Επηρεασμένη από τα ιστορικά γεγονότα και τον γάμο της με τον ηθοποιό Κώστα Καζάκο, η Καρέζη δραστηριοποιήθηκε πολιτικά. Συμμετείχε σε πορείες ειρήνης και συμμετείχε στον αντιδικτατορικό αγώνα κατά τη διάρκεια του καθεστώτος της Χούντας.

Η πολιτικοποίηση της Τζένης Καρέζη φαίνεται να ξεκινάει, έστω και ακόμα χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση, από την θεατρική παράσταση «Βίβα Ασπασία» (1966) του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Παρά την αρχική κοσμοπλημμύρα των θεατών, οι οποίοι αποθέωναν τους συντελεστές, ξεκίνησε μια συντονισμένη επίθεση από κριτικούς της εποχής, χαρακτηρίζοντας το έργο ως «επαίσχυντη ύβρις προς την Εθνική Αντίσταση!». Το κοινό διαβάζοντας τις κριτικές τρόμαξε, φοβούμενο ότι στηρίζει ένα «εθνικό αμάρτημα». Οι επιστολές συμπαράστασης από προοδευτικούς πολιτικούς, συγγραφείς και καλλιτέχνες δεν στάθηκαν ικανές να ανατρέψουν την δυσφήμηση του έργου. Η «Βίβα Ασπασία» κατέβηκε άρον-άρον. Η Καρέζη συνειδητοποίησε για πρώτη φορά, ότι το θέατρο και η πολιτική δεν είναι χώροι άσχετοι μεταξύ τους.

Ήταν στρατευμένη στο κομμουνιστικό κίνημα, συμμετέχοντας σε πολλές πορείες ειρήνης. Στα χρόνια της Χούντας συμμετείχε ενεργά στον αντιδικτατορικό αγώνα. «Το μεγάλο μας τσίρκο» πέρα από την τεράστια επιτυχία του ήταν μια παράσταση με έντονα πολιτικά μηνύματα κατά της Χούντας των συνταγματαρχών.

Η συμμετοχή της στο πολιτικό έργο «Το μεγάλο μας τσίρκο» την οδήγησε σε φυλάκιση. Με τα γεγονότα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και την υιοθέτηση των συνθημάτων της παράστασης από τους φοιτητές («Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία», «Φωνή Λαού – Οργή Θεού») η Καρέζη συνελήφθη και οδηγήθηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ Νέας Φιλαδελφείας, όπου και κρατήθηκε στην απομόνωση από τις 22 Νοεμβρίου ως τις 15 Δεκεμβρίου 1973. Μετά την πτώση της δικτατορίας η παράσταση ανέβηκε ξανά και οι εισπράξεις κατατέθηκαν υπέρ της Κύπρου, ενώ το 1975 ανέβασε το έργο του Καμπανέλλη «Ο εχθρός λαός».

Προσωπική ζωή και προκλήσεις

Η προσωπική ζωή της Τζένης Καρέζη σημείωσε δύο σημαντικούς γάμους. Ο πρώτος της γάμος με τον εφοπλιστή και δημοσιογράφο Ζάχο Χατζηφωτίου κατέληξε σε διαζύγιο λόγω διαφορών στον τρόπο ζωής και των επαγγελματικών τους υποχρεώσεων. Ωστόσο, η αγάπη την βρήκε ξανά στο πλατό της ταινίας «Κοντσέρτο για πολυβόλα», όπου γνώρισε και ερωτεύτηκε τον συμπρωταγωνιστή της Κώστα Καζάκο. Ο έρωτάς τους άνθισε, οδηγώντας σε έναν αγαπημένο γάμο και στη γέννηση του γιου τους, Κωνσταντίνου Καζάκου.

Την περίοδο 1988-1989 η Καρέζη έπαιζε στον «Βυσσινόκηπο» του Τσέχωφ. Τον Μάρτιο του 1989 η παράσταση διακόπηκε και η Καρέζη ταξίδεψε για εξετάσεις στο Λονδίνο.Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η υγεία της Καρέζη πήρε σοβαρή τροπή όταν διαγνώστηκε με γυναικολογικό καρκίνο. Παρά τη μάχη της με την ασθένεια, συνέχισε να επιδεικνύει την καλλιτεχνική της λαμπρότητα, δίνοντας αξέχαστες ερμηνείες στη σκηνή. Τελικά υπέκυψε στον καρκίνο στις 26 Ιουλίου 1992, αφήνοντας πίσω της μια κληρονομιά που συνεχίζει να εμπνέει γενιές.

Απεβίωσε στις 26 Ιουλίου 1992 τρία λεπτά πριν τα μεσάνυχτα προς 27 Ιουλίουμετά από τριετή αντιμετώπιση καρκίνου. Η σορός της τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης Αθηνών. Στις 29 Ιουλίου έγινε η κηδεία στον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών και η ταφή της πραγματοποιήθηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών δημοσία δαπάνη, παρουσία πολλών συναδέλφων της και απλού κόσμου. Στην κηδεία της παραβρέθηκαν χιλιάδες άνθρωποι, απόδειξη του αντίκτυπου που είχε στις ζωές των ανθρώπων.

Κληρονομιά 

Λίγους μήνες πριν το θάνατό της είχε συγγράψει την αυτοβιογραφία της, που εκδόθηκε ένα χρόνο μετά τον θάνατό της υπό τον τίτλο «Τετράδια Ζωής».

Τον Σεπτέμβριο του 1992 ιδρύθηκε η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρία «Ίδρυμα Τζένη Καρέζη», στόχος της οποίας είναι η ανακουφιστική φροντίδα για καρκινοπαθείς και ασθενείς με άλλες χρόνιες νόσους. Ιδρυτικά μέλη της ήταν μεταξύ άλλων ο Κώστας Καζάκος, η Μελίνα Μερκούρη, η Αλίκη Βουγιουκλάκη, ο Νίκος Κούρκουλος, η Νόνικα Γαληνέα και ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Θεσσαλονίκη, η πόλη όπου η Καρέζη φοίτησε σε γαλλικό σχολείο, διαθέτει θερινό σινεμά που αποτίει φόρο τιμής στη μνήμη της και στη μαγεία του ελληνικού κινηματογράφου.

Σήμερα, καθώς θυμόμαστε την Τζένη Καρέζη, αναλογιζόμαστε τις σαγηνευτικές ερμηνείες της, τη συνεισφορά της στον ελληνικό κινηματογράφο και το θέατρο και τη διαρκή κληρονομιά που άφησε πίσω της. Οι ταινίες της συνεχίζουν να φημίζονται και το ταλέντο και η χάρη της παραμένουν έμπνευση για τους επίδοξους ηθοποιούς. Όπως έγραφε συγκινητικά στο τραγούδι Βίντεο της η Λίνα Νικολακοπούλου:

Βάλε το βίντεο να παίζει, παρ’ το τηλέφωνο αγκαλιά κοίτα πώς έλαμπε η Καρέζη μέσα απ’ τ’ ασπρόμαυρα φιλιά.

Η ζωή της Τζένης Καρέζη ήταν μια μαγευτική αφήγηση καλλιτεχνικής υπεροχής και πολιτικής επιρροής. Από τους πρώτους αγώνες της και τη φήμη της στη βιομηχανία του θεάματος μέχρι την αταλάντευτη αφοσίωσή της στον πολιτικό ακτιβισμό, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της στο ελληνικό θέατρο και τον κινηματογράφο. Η συνεισφορά της στις τέχνες και την κοινωνία συνεχίζει να εμπνέει, σταθεροποιώντας τη θέση της ως μια από τις πιο αγαπημένες και διάσημες μορφές της Ελλάδας.