Πέθανε ο Ιταλός σκηνοθέτης Πάολο Ταβιάνι σε ηλικία 92 ετών

Πέθανε σήμερα Πέμπτη (29/02/2024) στη Ρώμη σε ηλικία 92 ετών ο σκηνοθέτης Πάολο Ταβιάνι ο οποίος, μαζί με τον αδελφό του Βιτόριο, ήταν ένα από τα ισχυρότερα ονόματα του ιταλικού κινηματογράφου.

Στον μακροχρόνιο βίο του, ο Πάολο Ταβιάνι δούλεψε ως σκηνοθέτης, σεναριογράφος, ηθοποιός και συγγραφέας.

Στα γνωστότερα έργα των αδελφών Ταβιάνι (ο Πάολο απεβίωσε το 2018) συμπεριλαμβάνονται το «Ο Σαν Μικέλε είχε έναν κόκορα», του 1972, το «Αλοζανφάν», το οποίο γυρίστηκε δυο χρόνια αργότερα με τους Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Λάουρα Μπέτι και Λέα Μασάρι, και το «Πατέρας Αφέντης,» του 1977, το οποίο βραβεύθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ των Καννών.

Το 2012 οι αδελφοί Ταβιάνι βραβεύθηκαν με τη Χρυσή Άρκτο του Φεστιβάλ του Βερολίνου για το έργο τους «Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει» στο οποίο έπαιζαν κρατούμενοι των φυλακών της Ρώμης.

Όπως υπογραμμίζει η εφημερίδα La Repubblica, «οι αδελφοί Ταβιάνι συνεργάστηκαν με απόλυτη αρμονία, τόσο που ήταν αδύνατον να ξεχωρίσει κανείς τις σκηνές που γύρισε ο Πάολο από εκείνες του Βιτόριο» ενώ «κινήθηκαν με απόλυτη άνεση σε όλα τα είδη του κινηματογράφου: με έμπνευση από την επικαιρότητα, την Ιστορία (συχνά με μεταφορική σημασία) και την λογοτεχνία.

Στο έργο των αδελφών Taviani/ Ταβιάνι -Paolo Taviani (1931) και Vittorio Taviani (1929)-, κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες και στοιχεία ντοκιμαντέρ -απόρροια των νεορεαλιστικών επιρροών- αναμειγνύονται με μια οπτική μοντερνισμού. Το τελικό οπτικό και ακουστικό αποτέλεσμα -όπως φαίνεται στα αριστουργήματά τους La Notte di San Lorenzo (1982) και Kaos (1984), – χαρακτηρίζεται από μια έντονη μουσική, ονειρική και ποιητική διάσταση. Το έργο τους συχνά είχε την αφετηρία του στη λογοτεχνία, αφού περιλαμβάνει πλήθος διασκευών έργων κλασικών συγγραφέων όπως οι Τολστόι, Γκαίτε, Πιραντέλο, Αλέξανδρος Δουμάς (πατήρ) . Και οι δύο αδελφοί Taviani αποφοίτησαν από το Πανεπιστήμιο της Πίζας. Αποκτούν τις πρώτες τους εμπειρίες από τον κόσμο του θεάματος γράφοντας, σκηνοθετώντας θεατρικά έργα με τον Valentino Orsini, μια πολυσχιδή προσωπικότητα (γλύπτης, κριτικός κ.λπ.). Επηρεασμένοι από την κλασική νεορεαλιστική ταινία του Roberto Rossellini, Paisà, άρχισαν να ενδιαφέρονται, να μελετούν και να ασχολούνται με τον κινηματογράφο. Οι πρώτες προσπάθειες τους, συχνά σε συνεργασία με τον Orsini, ήταν μια σειρά από ντοκιμαντέρ με μια ποικιλία θεμάτων (όπως το San Miniato: luglio 1944). Το Un uomo da bruciare (1962) που γίνεται με τη συνεργασία του Orsini, ήταν η πρώτη τους μεγάλου μήκους ταινία. Πρόκειται για το πορτρέτο ενός συνδικαλιστή που δολοφονήθηκε, και σ’ αυτήν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα μακρινά πλάνα που αργότερα θα γίνουν ένα από το χαρακτηριστικά των Taviani. Έκαναν ακόμη μια ταινία με τον Orsini -το I fuorilegge del matrimonio (1963), σχετικά με τους νόμους για τον γάμο και το διαζύγιο στην καθολική Ιταλία-, πριν ξεκινήσουν την δική τους καριέρα στα μέσα της δεκαετίας του 1960.

Η ταινία I sovversivi (1967) αναμειγνύει λήψεις ντοκιμαντέρ με στοιχεία μυθοπλασίας για μια ιστορία σχετικά με το θάνατο ενός ηγέτη και το τέλος μιας εποχής για την ιταλική Αριστερά. Κέρδισαν την προσοχή με το Sotto il segno dello scorpione (1969) όπου παίζει ο Gian Maria Volonté, μια ταινία με επιρροές -απόηχους από τους Brecht, Pasolini και Godard. Το θέμα της επανάστασης υπάρχει επίσης και στο San Michele aveva un gallo (1971), μια εξαιρετική διασκευή έργου του Τολστόι. Το Allonsanfan (1974) είναι μια από τις σημαντικότερες ταινίες του πολιτικού κινηματογράφου και ένα έργο-σταθμός για τη δεκαετία του ’70: είναι ένα σχόλιο πάνω στη πολιτική στράτευση, τη φύση της- σύμφωνα με τους σκηνοθέτες είναι μια κατεξοχήν ποιητική πράξη-, τις εκδοχές της, τις συνέπειες της. Η πρώτη τους μεγάλη επιτυχία, το Padre Padrone (1977) – Palme d’Or στο Φεστιβάλ των Καννών- βασίζεται στη ζωή ενός ιταλού γλωσσολόγου ο οποίος στη νεανική του ηλικία ήταν ένας αγράμματος βοσκός. Στην ταινία La Notte di San Lorenzo (1982) -που χαρακτηρίζεται από μια διάσταση παραμυθιού-, μια γυναίκα θυμάται ένα περιστατικό από τα παιδικά της χρόνια την περίοδο του πολέμου: αναμνήσεις από μια νύχτα κατά την οποία οι κάτοικοι από το χωριό της αγωνίστηκαν για να μείνουν ζωντανοί. Το Kaos (1984), ίσως η καλύτερη ταινία των αδελφών Taviani, είναι μια σπονδυλωτή στη δομή της ποιητική μεταφορά διηγημάτων του Λουίτζι Πιραντέλο, που με αφορμή λαϊκούς μύθους και παραδόσεις, επιχειρούν να προσεγγίσουν πώς επιδρά το φεγγάρι στους ανθρώπους. Το Fiorile (1993) αφηγείται την ιστορία δύο αγοριών που πηγαίνουν για να επισκεφθούν τον παππού τους, και μαθαίνουν την ιστορία μιας κατάρας, που για δύο αιώνες καταδιώκει όλους τους άνδρες της οικογένειάς τους. Το βραβευμένο στο Βερολίνο Cesare deve morire / Ο Καίσαρας Πρέπει να Πεθάνει (2012) είναι ένα ασπρόμαυρο δράμα με στοιχεία ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε σε μια φυλακή υψηλής ασφαλείας στα περίχωρα της Ρώμης. Οι αδελφοί Taviani παρακολουθούν μια ομάδα κατάδικων, ανάμεσά τους και δολοφόνοι και μέλη της Μαφίας, ενώ κάνουν πρόβες για να ανεβάσουν τον Ιούλιο Καίσαρα του Σαίξπηρ μέσα στη φυλακή. Η φιλμογραφία των αδελφών Taviani περιλαμβάνει και άλλες ταινίες όπως τα Il sole anche di notte (1990) που διαδραματίζεται στην Νάπολη του 18ου αιώνα και βασίζεται στο «Ο πατήρ Σέργιος» του Τολστόι, το Il prato (1979) με νεορεαλιστικούς απόηχους, το Good morning Babilonia (1987), μια αναφορά στους πρωτοπόρους του κινηματογράφου, το Le affinità elettive (1996), βασισμένο στο ομότιτλο έργο του Γκαίτε, ή το La Masseria delle allodole (2007).