Πίσω από τις Θυμωνιές: Ρεαλισμός και δύναμη από την ελληνική περιφέρεια

Συμβαίνει κάτι εκπληκτικό στον ελληνικό κινηματογράφο τα τελευταία 2-3 χρόνια. Μια νέα γενιά κινηματογραφιστών (με πολλές γυναίκες ανάμεσα τους) κάνει την εμφάνιση της.

Μια νέα γενιά που δεν φοβάται να μιλήσει για το σήμερα και το κάνει με αρκετή τόλμη και ρεαλισμό και λιγότερο με νατουραλιζέ αφηρημένη (weird) διάθεση.

Κάντε σούμα: Τζώρτζης Γρηγοράκης (Digger), Σιαμάκ Ετεμάντι (Παρί), Φωκίων Μπόγρης (Πρόστιμο), Χρήστος Μασάλας (Broadway), Αρασέλη Λαιμού (Αγία Έμυ), Ζακλίν Λέντζου (Σελήνη 66 Ερωτήσεις), Σόνια Κέντερμαν (Ράφτης).

Σε αυτό το νέο αίμα του ελληνικού κινηματογράφου προσθέστε και την Ασημίνα Προέδρου της οποίας το σκηνοθετικό ντεμπούτο μεγάλου μήκους, το Πίσω από τις Θυμωνιές, περιέχει κοινωνικό ρεαλισμό και αποτελεί ένα έξοχο ψυχογράφημα της Ελλάδας από την κρίση των μνημονίων και το προσφυγικό/μεταναστευτικό, μέχρι και την πανδημία.  

Μεταφέροντας την δράση όχι σε κάποιο αστικό περιβάλλον αλλά στην ελληνική επαρχία (και μάλιστα στη Βόρεια Ελλάδα, κάτι αρκετά πρωτότυπο από μόνο του ως επιλογή, αν σκεφτεί κανείς τις μετρημένες ταινίες που «τολμάνε» να βγουν από το αθηναϊκό κλεινόν άστυ) περιγράφει όλα τα κοινωνικά αδιέξοδα αλλά και την λιγοστή αισιοδοξία που μπορεί να βρει κάποιος σε αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον.

Πρωταγωνιστές της ταινίας είναι τα μέλη μιας οικογένειας, που ζει στην ύπαιθρο, κοντά στα σύνορα (κι αυτό έχει τη δική του σημασία, ψυχολογικά, και για τους ήρωες). Ο πατέρας της φαμίλιας (Στάθης Σταμουλακάτος) πνιγμένος στα χρέη και τις υποχρεώσεις αναγκάζεται να βγει στην παρανομία ως διακινητής προσφύγων για να επιβιώσει, η μητέρα (Λένα Ουζουνίδου) βρίσκεται μεταξύ μιας χριστιανικής συντηρητικής ηθικής (ως μέλος της τοπικής ενοριακής επιτροπής) και (ως νοικοκυρά ενός σπιτιού) ενός άντρα που ορίζει ως πάτερ-φαμίλιας την πορεία της οικογένειας ενώ η νεαρή κόρη της οικογένειας αγωνίζεται να βρει την φωνή της (καθόλου τυχαία μάλιστα ονειρεύεται/επιλέγει να γίνει τραγουδίστρια σε τοπικό λαϊκό κέντρο διασκέδασης) και να κερδίσει την δική της ανεξαρτησία.

Η Προέδρου χωρίζει την ιστορία της σε τρία κεφάλαια με τρεις διαφορετικές σπονδυλωτές ιστορίες, που η καθεμία φανερώνει -με τις δικές της ανατροπές- την οπτική του κάθε μέλους της οικογένειας. Η αυτονομία των ιστοριών αυτών και το σφιχτοδουλεμένο αποτέλεσμα σε συνδυασμό με τη στιλπνότητα της αφήγησης δίνει μια εξαιρετική ιστορία για την πολύχρονη παρακμή της ελληνικής περιφέρειας, τις περιορισμένες επιλογές των ανθρώπων της, τον υφέρποντα ρατσισμό, τις προκαταλήψεις, την κρατική αδιαφορία, την συντηριτική χριστιανική οπτική, την πατριαρχία αλλά και ευρύτερα ένα δίκτυο αλληλοεξαρτήσεων.

Στέκομαι κυρίως στο ζευγάρι της ταινίας: Ο Στάθης Σταμουλακάτος ξεφεύγει δημιουργικά από την στιλιζαρισμένη οικονομίδεια παρουσία του και δίνει μια άλλη – εξαιρετικά δημιουργική και εξίσου βαριά ως περσόνα – ερμηνεία ενός άντρα/πατέρα/συζύγου/αγρότη που ζει στην ελληνική ύπαιθρο.

Η Ελένη Ουζουνίδου από την δική της πλευρά δίνει επίσης μια υπέροχη γεμάτη συναισθήματα ερμηνεία ως μητέρα (κυρίως μέσα από τα εκπληκτικά βλέμματα σιωπής και πόνου). Μέσα σε αυτά προσθέστε την εκπληκτική φωτογραφία του Σίμου Σαρκετζή, που αποτυπώνει την χειμωνιάτικη χιονισμένη Δοϊράνη (μέσα στη μουντίλα της μέρας ή την νύχτα) με μοναδικό τρόπο και στηρίζει υπέροχα όλα τα συμπληρωματικά πλάνα (όπως πχ στο νοσοκομείο ή στο σκυλάδικο).  

Η Προέδρου -παρά τις πολλές επιμέρους σκοτεινές πτυχές τους -βλέπει με κάποια συμπάθεια τους ήρωες της έχοντας στο κέντρο ακριβώς αυτά τα περιοριστικά στοιχεία που δεν τους δίνουν και πολλά περιθώρια αντιδράσεων. Και στηρίζει πολλά σε αυτό και στις ερμηνείες των πρωταγωνιστών της.

Το Πϊσω από τις Θυμωνιές είναι ίσως η καλύτερη ελληνική ταινία της σεζόν αλλά και μια ταινία που φανερώνει μια νέα δημιουργό με ανήσυχο βλέμμα που δεν κρύβεται σε κάποια αφαίρεση αλλά στην αλήθεια και στην ευθύτητα που διαθέτουν οι ιστορίες της.

Ελπίζουμε σε μια εξίσου δημιουργική συνέχεια.