Σινεμά που επιπλέει

Στην καρδιά της 79ης κινηματογραφικής Biennale στη Βενετία, στα κανάλια της Γαληνοτάτης, ταξιδεύει εδώ και λίγες μέρες ένας ξεχωριστός υπαίθριος κινηματογράφος. 

Αντί για συμβατικά καθίσματα διαθέτει θέσεις σε διάσπαρτα σκάφη, αλλά και σε μια πλωτή εξέδρα, ειδικά διαμορφωμένη με μια τεράστια οθόνη, όπου πραγματοποιούνται καθημερινά οι προβολές στο «Σινεμά που επιπλέει-Σε αχαρτογράφητα νερά» ―στο ιταλικό πρωτότυπο “Cinema Galeggiante – Acque Sconosciute”.

Η ξεχωριστή αυτή εμπειρία στα βενετσιάνικα κανάλια, πίσω από το νησί της Giudecca, προσφέρεται φέτος για τρίτη χρονιά από τη Biennale Cinema, από τις 25 Αυγούστου έως τις 10 Σεπτεμβρίου 2022, υποσχόμενη μια σειρά από ιδιαίτερες ταινίες, αλλά και θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, που διεξάγονται εν πλω. 

Στην πρωτοβουλία, που εμπνεύστηκαν οι Edoardo Aruta και Paolo Rosso και επιμελούνται οι Edoardo Aruta, Alice Ongaro Sartori και Paolo Rosso, το κεντρικό θέμα της φετινής διοργάνωσης είναι τα ονειρικά, υπερ-ρεαλιστικά, συχνά και παράλογα σύμπαντα του σινεμά -τόσο κοντινά με το πνεύμα της παράξενης εποχής μας. 

Όπως εξομολογούνται οι εμπνευστές του «Σινεμά που επιπλέει», η αναζήτηση για το παράδοξο βρίσκεται στον πυρήνα της διοργάνωσης, που υλοποιείται σε μια ιδιότυπη πλωτή εγκατάσταση, με στόχο να μεταδώσει τη συλλογική γοητεία του σινεμά στον ορίζοντα της λιμνοθάλασσας.

Πειραματικές performance και σινεφίλ επιλογές

Ο φετινός προγραμματισμός αντικατοπτρίζει τις προσδοκίες των διοργανωτών με τη φιλοδοξία να ενισχύσει μια διαφορετική πρόσληψη του κινηματογράφου, που και αυτή επιπλέει σε αχαρτογράφητα νερά, ξεπερνώντας τα συνηθισμένα. Έτσι, στο πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα των προβολών του «Σινεμά που επιπλέει» συναντά κανείς πειραματικές ταινίες και καλλιτεχνικές συμπράξεις εικαστικών τεχνών, όπως αυτή της Ελληνίδας γλύπτριας-performer από την αθηναϊκή Στοά 42 Δέσποινας Χαριτωνίδου, που συμμετέχει με ένα βίντεο και παράσταση, σε συνεργασία με τις «Ναϊάδες», μια ομάδα συγχρονισμένης κολύμβησης, με μέλη πρώην αθλήτριες της γυναικείας ελληνικής ομάδας. 

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ακόμη παραστάσεις με κοινωνικό πρόσημο, όπως η δράση της Associazione Closer, εμπνευσμένη από τα γραπτά των κρατουμένων στις γυναικείες φυλακές της γειτονικής Giudecca, καθώς και ταινίες με περιβαλλοντικό πρόσημο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το “The Snorks: A Concert for Creatures” (Γαλλία, 2012), μία ταινία μικρού μήκους του Γάλλου καλλιτέχνη Loris Gréaud, πρεσβευτή του οργανισμού για την προστασία της φύσης “The Sense of Silence”, με διάσημους πρωταγωνιστές (David Lynch και Charlotte Rampling) και …υποβρύχιο soundtrack, που παρατηρεί τα θαλάσσια πλάσματα σε μεγάλα βάθη και τις αντιδράσεις τους σε μια υποβρύχια συναυλία χιπ-χοπ.

Απαραίτητες στο πρόγραμμα και οι πιο σινεφίλ αναφορές: Ταινίες από το βωβό κινηματογράφο, όπως η εμβληματική σουρεαλιστική ταινία της Γαλλίδας πρωτοπόρου φεμινίστριας, κριτικού και σκηνοθέτιδας Germain Dulac «Το κοχύλι και ο κληρικός» (“La Coquille et le clergyman”, Γαλλία, 1928), με τη συνοδεία ζωντανής μουσικής. Η ταινία αποτελεί επιλογή της συλλογής Peggy Guggenheim Collection, που εμπνέεται από την έκθεση Σουρεαλισμός και μαγεία. Το πρόγραμμα συμπληρώνεται με προβολές που παρουσιάζουν βελτιωμένες κόπιες από κλασικά αριστουργήματα του σινεμά, όπως «Οι Μοντέρνοι Καιροί» (ΗΠΑ, 1936) του Charlie Chaplin.

Σινεμά εν πλω: Από τη Θεσσαλονίκη στο Παρίσι

Η ιδέα του πλωτού κινηματογράφου δεν είναι βέβαια σημερινή καινοτομία, αλλά μια εναλλακτική κινηματογραφική θέαση και ταυτόχρονα μια εμπνευσμένη επιχειρηματική ιδέα, που καταγράφηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα και μάλιστα στη Θεσσαλονίκη. Μια από τις πιο πρωτότυπες κινηματογραφικές αίθουσες –ο πλωτός κινηματογράφος Κουρσάλ στην παλιά παραλία της Θεσσαλονίκης, που άκμασε στη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, αποτελεί, «πρωτοτυπία καθαρά Θεσσαλονικιώτικη», όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο σκηνοθέτης και ιστορικός κινηματογράφου Νίκος Θεοδοσίου, στο βιβλίο του «Στα Παλιά τα Σινεμά – Το χρονικό των κινηματογράφων στην Ελλάδα» (Αθήνα, Εκδ. Finatec, 2000).

Γράφοντας για τη μοναδικότητα του Κουρσάλ στη συλλογική έκδοση «Σινέ Θεσσαλονίκη: Ιστορίες από την πόλη και τον κινηματογράφο» (Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2012), ο Νίκος Θεοδοσίου καταγράφει την ξεχωριστή ατμόσφαιρα της πλωτής αίθουσας στην πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη, που διαφημίζεται εκτεταμένα στον Τύπο της εποχής, χωρίς να λείπουν και οι αντιδράσεις του κοινού: «Τέλη Ιουνίου 1925 εμφανίζονται στις εφημερίδες της πόλης οι πρώτες διαφημίσεις για τη λειτουργία ενός μοναδικού κινηματογράφου. Το όνομά του Κουρσάλ. Είναι πλωτός, υπαίθριος, με μπαρ στο αμπάρι, και εκτός από ταινίες προσφέρει εκλεκτό φαγητό: φρέσκα ψάρια, κρύα πιάτα και δροσερή μπύρα. Αυτό το εγχείρημα χαρακτηρίζεται ως “πρωτοφανής αμερικανισμός”, μόνο που ούτε στην Αμερική ούτε στον υπόλοιπο κόσμο υπήρξε ποτέ τέτοιος κινηματογράφος».

Έκτοτε, οι πλωτοί κινηματογράφοι δεν έπαψαν να γοητεύουν το κοινό και να απαντούν σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Όχι πάντα για λόγους ψυχαγωγίας, αλλά και εξαιτίας της επιβεβλημένης απόστασης στα δημόσια θεάματα που έφερε η πανδημία του κορωνοϊού. Το πιο δημοφιλές παράδειγμα στις υπαίθριες αίθουσες της Ευρώπης είναι το παριζιάνικο Cinéma sur l’Eau (σινεμά στο νερό), που στήνεται κάθε καλοκαίρι στο Παρίσι, στο πάρκο La Villete, σε βάρκες αλλά και στις όχθες του Σηκουάνα, συνδυάζοντας ταινίες με φόντο ένα υπέροχο σκηνικό.

Εξαιρετικά δημοφιλές είναι και το πλωτό “Mov ’in Boat” στο Sydney της Αυστραλίας, ένας θερινός κινηματογράφος κυριολεκτικά στημένος μέσα στο νερό, στο λιμάνι Darling Harbour. Εκεί, οι θεατές έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν την ταινία της επιλογής τους, καθισμένοι σε πλωτά κρεβάτια, που εγγυώνται μια μοναδική ψυχαγωγική εμπειρία κάτω από τα άστρα.

Η επαφή με το υγρό στοιχείο φαίνεται να φέρνει τους ανθρώπους ευκολότερα σε επαφή με τον εαυτό τους, αφού ενεργοποιεί το υποσυνείδητο και ανασύρει στην επιφάνεια μνήμες και συναισθήματα. 

Η εμπειρία του πλωτού θερινού σινεμά, με τους σιωπηλούς και ακανόνιστους κυματισμούς του νερού να συνοδεύουν τις προβολές, χαλαρώνει τους θεατές και δημιουργεί μια ονειρική διάθεση, σχεδόν θεραπευτική, που προσκαλεί το κοινό στη μέθεξη και τη μαγεία του κινηματογράφου, μέσα από την ονειροπόληση και τη φυγή από την πραγματικότητα.

Δείτε περισσότερα εδώ:

www.cinemagalleggiante.it

Διαβάστε περισσότερα εδώ:

• Ν. Θεοδοσίου. Στα Παλιά τα Σινεμά – Το χρονικό των κινηματογράφων στην Ελλάδα. Αθήνα, Εκδ. Finatec, 2000.

• Α. Μυλωνάκη και Γ. Γκροσδάνης (επιμ.). Σινέ Θεσσαλονίκη: Ιστορίες από την πόλη και τον κινηματογράφο. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2012.