Στέλιος Τατασόπουλος: Πρωτοπόρος σκηνοθέτης, κοινωνικά συνειδητοποιημένος καλλιτέχνης
Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή ο καταξιωμένος Έλληνας σκηνοθέτης και παραγωγός, μία αληθινή εικόνα του ελληνικού κινηματογράφου
13 Ιουλίου. Την ημέρα αυτή, θυμόμαστε και τιμούμε τη ζωή και την προσφορά του Στέλιου Τατασόπουλου, καταξιωμένου Έλληνα σκηνοθέτη και παραγωγού.
Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη το 1908, ο Τατασόπουλος ξεκίνησε ένα αξιόλογο ταξίδι που θα διαμόρφωνε την πορεία του ελληνικού κινηματογράφου και θα άφηνε ανεξίτηλο το στίγμα του στην ιστορία του.
Σήμερα, αποτίουμε φόρο τιμής στο καλλιτεχνικό του όραμα, την αφοσίωσή του στον κοινωνικό σχολιασμό και την ανεκτίμητη συνεισφορά του στον κόσμο του κινηματογράφου.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο Τατασόπουλος μετακόμισε στην Ελλάδα σε ηλικία 14 ετών. Βυθίστηκε στον κόσμο του κινηματογράφου, ξεκινώντας τις κινηματογραφικές του σπουδές στη σχολή Κινηματογράφου Dag των αδελφών Γαζιάδη. Αποφασισμένος να διευρύνει τους ορίζοντές του, πήγε στο Παρίσι για να παρακολουθήσει μαθήματα υποκριτικής στη σχολή Cine Essor. Ήταν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου στο Παρίσι που έγραψε το σενάριο για την πρωτοποριακή ταινία του, Κοινωνική Σαπίλα.
Επιστρέφοντας στην Αθήνα το 1931, ο Τατασόπουλος ζωντάνεψε το σενάριό του και σκηνοθέτησε την Κοινωνική Σαπίλα, η οποία χαιρετίζεται ως η πρώτη ελληνική ταινία με κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο. Παρά τις αρχικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς της πρεμιέρας από το Splendit στην Κοκκινιά, η ταινία άσκησε διαρκή επίδραση στον ελληνικό κινηματογράφο. Το πρωτοποριακό έργο του Τατασόπουλου δημιούργησε το σκηνικό για τους μελλοντικούς κινηματογραφιστές να εξερευνήσουν κοινωνικά ζητήματα μέσω του κινηματογράφου.
Το πάθος του Τατασόπουλου για τον κινηματογράφο τον οδήγησε πίσω στο Παρίσι το 1933, όπου ασχολήθηκε με τη σκηνοθεσία. Εφοδιασμένος με νέες γνώσεις και δεξιότητες, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα το 1939. Στα ταραχώδη χρόνια της Γερμανικής Κατοχής έδειξε ακλόνητη αντίσταση ιδρύοντας την Εταιρεία Κινηματογραφιστών και τεκμηριώνοντας τις τελευταίες μάχες του ΕΛΑΣ. Δυστυχώς, τόσο η ταινία του Κοινωνική Σαπίλα όσο και η πρωτότυπη κόπια της χάθηκαν, καταστράφηκαν από τους Χετταίους.
Τη δεκαετία του 1950 ο Τατασόπουλος αγκάλιασε τη νεορεαλιστική τάση που αναδυόταν στον ελληνικό κινηματογράφο. Η ταινία του Μαύρη Γη (1952), που γυρίστηκε στα σμυριδωρυχεία της Απείρανθου Νάξου, αποτελεί απόδειξη της δέσμευσής του στον κοινωνικό ρεαλισμό. Αποτελούσε τη δεύτερη νεορεαλιστική ελληνική ταινία, μετά το Πικρό ψωμί (1951) του Γρηγόρη Γρηγορίου. Η Μαύρη Γη κέρδισε την αναγνώριση στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, παρά τις προκλήσεις που θέτει η επικρατούσα δικτατορία.
Σε όλη τη γόνιμη καριέρα του, ο Τατασόπουλος σκηνοθέτησε συνολικά 27 ταινίες, εξερευνώντας συχνά θέματα κοινωνικής αδικίας στους τομείς του μελοδράματος και της κωμωδίας. Τα έργα του ανέδειξαν δημοφιλείς χαρακτήρες ενώ αναδείκνυαν κοινωνικά ζητήματα. Από τις αξιόλογες ταινίες του, πρώτα η Μαύρη γη (1952) απέσπασε την αποδοχή των κριτικών, κερδίζοντας το Α’ Βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου και την πρώτη τιμητική διάκριση στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1973. Κέρδισε επίσης αναγνώριση στο Διεθνές Φεστιβάλ της Σοβιετικής Ένωσης.
Η αφοσίωση του Τατασόπουλου στην τέχνη του ήταν εμφανής σε κάθε καρέ που αποτύπωνε. Οι ταινίες του αποτύπωσαν την ουσία της ανθρώπινης κατάστασης, ρίχνοντας φως στους αγώνες, τα όνειρα και τους θριάμβους της ελληνικής κοινωνίας. Είτε μέσω του βωβού κινηματογράφου είτε μέσω σύγχρονων έργων, άφησε μια ανεξίτηλη κληρονομιά, διαμορφώνοντας το μέλλον του ελληνικού κινηματογράφου.
Στις 13 Ιουλίου του 2000, η ελληνική κινηματογραφική βιομηχανία θρήνησε την απώλεια ενός οραματιστή. Ο Στέλιος Τατασόπουλος μπορεί να έφυγε από αυτόν τον κόσμο, αλλά οι ταινίες του συνεχίζουν να έχουν απήχηση στο κοινό, διατηρώντας το δημιουργικό του πνεύμα και τη δέσμευσή του στην αφήγηση. Σήμερα, τον θυμόμαστε ως έναν πρωτοπόρο σκηνοθέτη, έναν κοινωνικά συνειδητοποιημένο καλλιτέχνη και μια αληθινή εικόνα του ελληνικού κινηματογράφου.
Αφιέρωμα της ΕΡΤ εδώ
Στέλιος Τατασόπουλος. Οι συνεισφορές του στον ελληνικό κινηματογράφο θα είναι για πάντα αγαπητές. Η οραματική προσέγγιση, η αφοσίωσή του στον κοινωνικό σχολιασμό και η καλλιτεχνική του ακεραιότητα έχουν αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στον κόσμο του κινηματογράφου.
Είθε το πνεύμα του να συνεχίσει να εμπνέει τις μελλοντικές γενιές κινηματογραφιστών.
Με πληροφορίες από: Demopoulos, Michel (1995). Le Cinema grec (στα Γαλλικά). Παρίσι: Cinema/Pluriel, Centre Georges Pompidou. σελ. 263. ISBN 2858508135.
Πηγή Εικόνας: Αρχείο ΕΡΤ
