#tiff65: Ο απόλυτος οδηγός για το 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης επιστρέφει με την 65η διοργάνωση του (#tiff65 αν προτιμάτε για να μην ξεχνάμε και τα posts που θα κάνουμε στα social media).

Οι δύο κεντρικές αίθουσες του, στο ανανεωμένο Ολύμπιον, με νέα καθίσματα και εξοπλισμό, αποτελούν πλέον σημεία κινηματογραφικής άνεσης και προσβασιμότητας για όλους τους σινεφίλ.

Και ενώ κόβετε το εισιτήριο σας για κάποια προβολή θα πρέπει να είστε έτοιμοι (ή έτοιμες) να συναντήσετε – εκτός από τους λαμπερούς και διάσημους καλεσμένους του Φεστιβάλ – ίσως και κάποια από τα τέρατα, που κρύβονται στη μεγάλη ρετροσπεκτίβα της διοργάνωσης.

Φέτος στο Φεστιβάλ, τα τέρατα βγαίνουν από τις οθόνες και οι θεατές τρέμουν – όχι μόνο από φόβο, αλλά και από την υπερένταση να βρουν θέση! 

Ταινίες έναρξης – λήξης

Η νέα ταινία του σπουδαίου χιλιανού σκηνοθέτη Πάμπλο Λαραΐν, με τίτλο Maria και πρωταγωνίστρια την Αντζελίνα Τζολί, θα σηματοδοτήσει την έναρξη του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης την Πέμπτη 31 Οκτωβρίου. Έχοντας στο επίκεντρο τις τελευταίες μέρες στη ζωή της θρυλικής σοπράνο Μαρίας Κάλλας, η ταινία έναρξης του φετινού Φεστιβάλ ολοκληρώνει την άτυπη τριλογία του Πάμπλο Λαραΐν για ισάριθμες εκθαμβωτικές γυναικείες προσωπικότητες που άφησαν το δικό τους στίγμα στην ιστορία και στον πολιτισμό του 20ού αιώνα, παίρνοντας τη σκυτάλη από το Jackie (για την Τζάκι Κένεντι) και το Spencer (για την πριγκίπισσα Νταϊάνα). Η Maria έχει κάνει ήδη την παγκόσμια πρεμιέρα της στο πρόσφατο Φεστιβάλ Βενετίας κεντρίζοντας τα βλέμματα του κοινού αλλά και των κριτικών ενώ εκτιμάται πως θα έχει σημαντικό ρόλο στην κούρσα των Όσκαρ που θα απονεμηθούν το 2025.

Την αυλαία της φετινής διοργάνωσης θα ρίξει η νέα ταινία του δύο φορές υποψήφιου για Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ Τζόσουα Οπενχάιμερ, με τίτλο The End και πρωταγωνιστές την Τίλντα Σουίντον και τον Μάικλ Σάνον. Μέσα από ένα ευρηματικό και αντισυμβατικό μιούζικαλ, που διαδραματίζεται την επόμενη μιας δυστοπικής περιβαλλοντικής καταστροφής που έχει σχεδόν αφανίσει κάθε μορφή ζωής στον πλανήτη, ο Οπενχάιμερ σκιαγραφεί μια προκλητική παραλλαγή ορισμένων από τις θεματικές που τον έχουν απασχολήσει στα αριστουργηματικά The Act of Killing (2012) και The Look of Silence (2014). 

Δείτε ΕΔΩ αναλυτικά το πρόγραμμα των προβολών, αφιερωμάτων και παράλληλων εκδηλώσεων του φετινού ΦΚΘ

Τα πολλά διαγωνιστικά πρόσωπα του Φεστιβάλ

Και φέτος το Φεστιβάλ υπόσχεται ένα πλήθος συγκινήσεων μέσα από τις πρωτοποριακές δημιουργίες που φιλοξενεί στα έξι διαγωνιστικά προγράμματα που διαθέτει. Να υπενθυμίσουμε ότι η πρόσφατη προσθήκη εδώ είναι το Smart 7, ένα διαγωνιστικό που προέκυψε μέσα από την σύμπραξη επτά περιφερειακών ευρωπαϊκών φεστιβάλ. Αλλά ας τα πάρουμε με την σειρά: Στο επίσημο διαγωνιστικό 14 ταινίες δοκιμάζουν να μεταφέρουν διαφορετικές οπτικές από όλο τον κόσμο.

Πρόκειται για πρωτότυπες ταινίες δημιουργών που υπόσχονται να απασχολήσουν το παγκόσμιο σινεμά με το έργο τους στο μέλλον. Ανάμεσα τους θα βρούμε μεταξύ άλλων το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Αριάν Λαμπέντ με τίτλο September Says, το Under the Volcano του Ντάμιαν Κότσουρ που εστιάζει στα δραματικά διλήμματα μιας οικογένειας από την Ουκρανία μετά την κήρυξη του πολέμου, το Happy Holidays του Παλαιστίνιου Σκάνταρ Κόπτι, το κοινωνικό δράμα On Falling της Λάουρα Καρεϊρα, το οποίο έρχεται ήδη με ένα σημαντικό βραβείο στις αποσκευές του από το Σαν Σεμπαστιάν. Η Ελλάδα φέτος εκπροσωπείται στο Διεθνές Διαγωνιστικό από τις ταινίες Αγαπούσε τα λουλούδια περισσότερο του Γιάννη Βεσλεμέ, Arcadia του Γιώργου Ζώη και Meat του Δημήτρη Νάκου. 

Το διαγωνιστικό τμήμα Meet the Neighbors περιλαμβάνει πρώτες και δεύτερες ταινίες σκηνοθετών από 36 χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Αφορά επί της ουσίας ταινίες νέων δημιουργών, που εστιάζουν κινηματογραφικά σε θέματα γύρω από τη ζωή, τους ανθρώπους και την κατάσταση των πραγμάτων στην ευρύτερη περιοχή μας – ή που κοιτάζουν τον κόσμο πέρα από «τη γειτονιά μας».  Στο συγκεκριμένο διαγωνιστικό την Ελλάδα εκπροσωπούν φέτος οι ταινίες Κυνήγι του Χρήστου Πυθαρά, Ριβιέρα του Ορφέα Περετζή και Killerwood του Χρήστου Μασσαλά. 

Επίσης στο διαγωνιστικό τμήμα >>Film Forward το οποίο διευρύνει την αντίληψη μας για το σινεμά με πρωτότυπες, avant garde και πειραματικές ταινίες θα προβληθούν τρεις ακόμη ελληνικές ταινίες: Κιούκα πριν το τέλος του καλοκαιριού του Κωστή Χαραμουντάνη, Μαλδίβες του Ντανιέλ Μπόλντα και Cafe 404 του Αλέξανδρου Τσιλιφώνη.

Να υπενθυμίσουμε εδώ επίσης το διαγωνιστικό πρόγραμμα επαυξημένης πραγματικότητας VR στο οποίο συμμετέχουν οκτώ ταινίες, το διαγωνιστικό πρόγραμμα για τα podcast με 28 «ταινίες», τις οποίες οι ενδιαφερόμενοι ακροατές μπορούν να βρουν στο διαδίκτυο και τέλος το ξεχωριστό διαγωνιστικό πρόγραμμα, Smart 7, που ξεκίνησε πέρυσι με την συνεργασία επτά ευρωπαϊκών κινηματογραφικών φεστιβάλ με στόχο να αναδείξουν τις εθνικές κινηματογραφίες τους. Στη φετινή, δεύτερη διοργάνωση, την Ελλάδα εκπροσωπεί το Καλοκαίρι της Κάρμεν του Ζαχαρία Μαυροειδή, μια από τις ταινίες που αγαπήθηκαν από το κοινό της Θεσσαλονίκης στην περσινή διοργάνωση. Οι υπόλοιπες ταινίες του Smart 7 προέρχονται από ένα δίκτυο κινηματογραφικών φεστιβάλ από χώρες όπως Πορτογαλία, Ρουμανία, Λιθουανία, Ισλανδία, Ισπανία, Πολωνία.

Ελληνικό Φεστιβάλ

Ένα πλούσιο πρόγραμμα με 27 μεγάλου μήκους (οι 18 εκ των οποίων σε πρώτη προβολή) και 29 μικρού μήκους ελληνικές ταινίες φιλοξενεί στο πρόγραμμα του το #tiff65. Παράλληλα και για ακόμη μια χρονιά, το Φεστιβάλ στηρίζει σταθερά την ελληνική παραγωγή και τους εγχώριους δημιουργούς μέσα από συγκεκριμένες δράσεις και πρωτοβουλίες. Πέρα από τις ελληνικές ταινίες που θα παρουσιαστούν σε ειδική πρεμιέρα στα τρία διαγωνιστικά προγράμματα του, η διοργάνωση φέτος θα τιμήσει τον σημαντικό δημιουργό Πάνο Χ. Κούτρα για τη συνολική προσφορά του στο ελληνικό σινεμά. Επιπλέον, όπως κάθε χρόνο, το Φεστιβάλ προσφέρει και φέτος την ευκαιρία στο κοινό να παρακολουθήσει δύο διαμάντια του ελληνικού σινεμά σε καθολικά προσβάσιμες προβολές: Πρόκειται για τις εμβληματικές ταινίες Ιωάννης ο βίαιος της Τώνιας Μαρκετάκη και Ληστεία στην Αθήνα του Βαγγέλη Σερντάρη. Τέλος θα παρουσιαστούν όλες οι βραβευμένες ελληνικές ταινίες, από όλα τα εγχώρια και διεθνή διαγωνιστικά προγράμματα του πρόσφατου 47ου Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας.

Το αληθινό σινεμά του Πάνου Χ. Κούτρα

Ένα μεγάλο αφιέρωμα σε έναν αντισυμβατικό, πρωτοπόρο και τολμηρό σκηνοθέτη, τον Πάνο Χ. Κούτρα, έναν από τους σημαντικότερους εκφραστές του ελληνικού queer cinema, διοργανώνει το #tiff65. Το Φεστιβάλ θα του απονείμει τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο για το σύνολο της προσφοράς του στο σινεμά, ενώ η ειδική ρετροσπεκτίβα θα δώσει την ευκαιρία στο κοινό να ξαναδεί το σύνολο της φιλμογραφίας του και να προσεγγίσει εκ νέου έναν σπουδαίο δημιουργό, ο οποίος αποδομεί και ξαναχτίζει με τρόπο πρωτότυπο, τρυφερό και συγκινητικό την ελληνική κοινωνία και οικογένεια.

Να θυμίσουμε πως ανάμεσα στις ταινίες που θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε περιλαμβάνονται : Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά (1999) σε επετειακή ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια για τα 25 χρόνια από την πρώτη προβολή, Αληθινή Ζωή (2004) σε επετειακή ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια για τα 20 χρόνια από την πρώτη προβολή, Στρέλλα (2009) σε  ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια, Xenia (2014) και Dodo (2022), αλλά και μικρού μήκους ταινίες του που δεν έχουν προβληθεί ξανά στην Ελλάδα.

Αξίζει να σημειωθεί πως στη διάρκεια του Φεστιβάλ, μία ολόκληρη ημέρα θα είναι αφιερωμένη στον Πάνο Χ. Κούτρα, με τον δημιουργό να δίνει ένα masterclass ανοιχτό στο κοινό, ενώ το Φεστιβάλ, σε συνεργασία με το Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και το Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, θα πραγματοποιήσει προβολές, συζητήσεις και workshops για φοιτητές. Τέλος το περιοδικό του Φεστιβάλ Πρώτο Πλάνο θα μεταμορφωθεί σε φανζίν και θα είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στον Πάνο Χ. Κούτρα.

Masterclasses

Μια σειρά από ενδιαφέροντα masterclasses με ξεχωριστούς καλεσμένους θα προσφέρει το Φεστιβάλ στο πλαίσιο της φετινής του διοργάνωσης. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν  ο Έλληνας σκηνοθέτης και τιμώμενο πρόσωπο του #tiff65 Πάνος Χ. Κούτρας, η  καταξιωμένη αμερικανίδα casting director Έλεν Λούις ενώ ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει η φετινή θεματική του Meet the future, η οποία θα εστιάζει στην δημιουργία της κινηματογραφικής μουσικής. 

Ο Πάνος Χ. Κούτρας θα συζητήσει, μεταξύ άλλων, με το κοινό του Φεστιβάλ για τις άγνωστες πτυχές του έργου του, τις πολύτιμες εμπειρίες του από τα σχεδόν 25 χρόνια διαδρομής του στον ελληνικό κινηματογράφο, το εγχώριο αλλά και το διεθνές queer σινεμά, καθώς και τις επιρροές και τις αναφορές που έχουν διαμορφώσει τη σκηνοθετική του ματιά. 

Συνεργάτιδα εμβληματικών σκηνοθετών όπως ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ και ο Τζιμ Τζάρμους η Έλεν Λιούις έρχεται στη Θεσσαλονίκη για να μοιραστεί με το κοινό τα μυστικά της τέχνης της και θα μιλήσει για τις πιο σημαντικές στιγμές στην καριέρα της, τη συνεργασία της με διακεκριμένους σκηνοθέτες και ηθοποιούς του αμερικανικού κινηματογράφου, αθέατες πτυχές και λεπτομέρειες σχετικά με την τέχνη του casting, ενώ παράλληλα θα αναφερθεί στις προκλήσεις και στο μέλλον του επαγγέλματός της, αλλά και της κινηματογραφικής βιομηχανίας συνολικά.

Τέλος η επιτυχημένη δράση Meet the Future, μια συνεργασία του ελληνικού προγράμματος και της Αγοράς του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που ξεκίνησε το 2019 και έχει ως στόχο να αναδείξει νέους έλληνες επαγγελματίες από διαφορετικούς κλάδους του κινηματογράφου, φέρνει φέτος στο προσκήνιο την τέχνη του film scoring και υποδέχεται συνθέτριες/συνθέτες κινηματογραφικής μουσικής της νεότερης γενιάς από την Ελλάδα, παίρνοντας τη σκυτάλη από τη σκηνοθεσία, τη φωτογραφία, το μοντάζ, την υποκριτική και το σενάριο, που είχαν βρεθεί σε προηγούμενες διοργανώσεις στο επίκεντρο της δράσης.

Τα συναρπαστικά masterclasses, που θα είναι ελεύθερα και για το κοινό, θα παραδώσουν σπουδαία ονόματα του χώρου, όπως ο Πολωνός συνθέτης Ζμπίγκνιου Πράισνερ και η μοντέζ μουσικής Σουζάνα Πέριτς από την Κροατία, με πολυετή καριέρα στις ΗΠΑ, καθώς και οι Νίκος Κυπουργός, Ευανθία Ρεμπούτσικα-Τάσος Μπουλμέτης, Κώστας Χριστίδης (Kostas Christides) και Coti K. που θα ρίξουν φως στον πολυσύνθετο ρόλο και την κομβική λειτουργία της μουσικής στο σινεμά.

Εμείς, το Τέρας

Παράξενα και μυστηριώδη κινηματογραφικά πλάσματα, τέρατα που κατοικούν δίπλα μας και μέσα μας πρωταγωνιστούν στο μεγάλο αφιέρωμα του φετινού φεστιβάλ. Το αφιέρωμα με τίτλο Εμείς, το τέρας / We, the Monster,  επιμελείται ως guest curator o διεθνούς φήμης Κάρλο Σατριάν, πρώην Καλλιτεχνικός Διευθυντής των Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου και του Λοκάρνο, κριτικός κινηματογράφου, συγγραφέας και προγραμματιστής. Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει περισσότερα από 20 αριστουργήματα του παγκόσμιου σινεμά, τα οποία διερευνούν και διατρέχουν τους σύνθετους και συναρπαστικούς συμβολισμούς και γρίφους που κρύβουν μέσα τους τα κάθε λογής τέρατα. 

Τα τέρατα γεννήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα με την αφήγηση, τη δημιουργία ιστοριών, αλλά και την πανανθρώπινη και διαχρονική ανάγκη να δώσουμε σχήμα και μορφή στους φόβους μας προκειμένου να τους διαχειριστούμε και να τους αντιμετωπίσουμε, λειτουργώντας ως πηγή έμπνευσης για αμέτρητες ιστορίες τρόμου, αγάπης και αποδοχής στη διάρκεια των αιώνων. Έτσι χρησιμοποιήθηκε από την πρώτη κιόλας στιγμή ως σύμβολο στη λογοτεχνία και στη ζωγραφική, στις περισσότερες περιπτώσεις για να εκφράσει το άγνωστο, το ανοίκειο, το βλέμμα του Άλλου. Φυσικά, δεν θα μπορούσε να λείψει από τον κινηματογράφο. 

Η θεματική του αφιερώματος κεντρίζει το ενδιαφέρον της καθιερωμένης δίγλωσσης ειδικής θεματικής έκδοσης του Φεστιβάλ και θα περιλαμβάνει κείμενα και αναλύσεις από θεωρητικούς του σινεμά, κοινωνιολόγους και δημοσιογράφους. Επιπλέον εμπνέει και την κεντρική έκθεση της διοργάνωσης. Το Φεστιβάλ ανέθεσε στους εικαστικούς Μαλβίνα Παναγιωτίδη και  Δαυίδ Σαμπεθάι να δημιουργήσουν έργα που βρίσκονται σε διάλογο μεταξύ τους και θα παρουσιαστούν στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, σε επιμέλεια του Ορέστη Ανδρεαδάκη, κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ, με δωρεάν είσοδο για το κοινό. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Παρασκευή 1η Νοεμβρίου. 

Ανάμεσα στις ταινίες του αφιερώματος ξεχωρίσουν σημαντικές δημιουργίες από την ιστορία του κινηματογράφου όπως: τα Μάτια χωρίς πρόσωπο (1960) του Ζορζ Φρανζού, το ιστορικό ντοκιμαντέρ To Arms, We’re Fascists! (1962), μια δημιουργία του διδύμου (τόσο στο σινεμά όσο και στη ζωή) Τσετσίλια Μαντζίνι και Λίνο Ντελ Φρα, το εκκωφαντικό σκηνοθετικό ντεμπούτο της Τώνιας Μαρκετάκη με τίτλο Ιωάννης ο βίαιος (1973), το καλτ horror movie του Τζορτζ Ρομέρο Η Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών (1968), η αποτύπωση της δράσης ενός διαβόητου serial killer που συντάραξε την γαλλική κοινωνία του Μεσοπολέμου στο Λαντρί, ο Δολοφόνος των Γυναικών (1963) του Κλωντ Σαμπρόλ, το βικτωριανό αριστούργημα του Ντεϊβιντ Λυντς Ο Άνθρωπος Ελέφαντας (1980), το τρυφερά παιδικό αλλά πάντα παράξενο παραμύθι Where the Wild Things Are του Σπαϊκ Τζόνζ (2009). Φυσικά ο κατάλογος των ταινιών του αφιερώματος δεν εξαντλείται εδώ και αξίζει να τον ανακαλύψετε, όπως επίσης αποτελεί μοναδική ευκαιρία να δείτε όλες τις ταινίες στην μεγάλη οθόνη των αιθουσών του Φεστιβάλ.

Οι εναλλακτικές μορφές της οικογένειας

Η διευρυμένη έννοια της οικογένειας σε όλες τις σύγχρονες και εναλλακτικές μορφές και εκφράσεις της, ως κομμάτι ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου κόσμου, βρίσκεται στο επίκεντρο του αφιερώματος «Un-Family-ar» που παρουσιάζεται στο πλαίσιο της ενότητας Survey Expanded του #tiff65. 

Οι ταινίες του αφιερώματος αποτυπώνουν τη διαχρονική και επίπονη αμφισβήτηση του κλασικού μοντέλου της οικογένειας από κινηματογραφικούς δημιουργούς των Βαλκανίων (και όχι μόνο), ρίχνοντας φως στις δυσλειτουργίες και παθογένειές της, όπως  ο αυταρχισμός της πατρικής εξουσίας, οι ποικίλες μορφές ενδοοικογενειακής βίας, τα έμφυλα στερεότυπα, η καταπίεση των άγραφων παραδόσεων, το αδιόρατο βάρος της κάθε είδους «κληρονομιάς», το σοκ και η αναγκαιότητα του απογαλακτισμού, το πέπλο σιωπής που πολύ συχνά καλύπτει τις πληγές και τα τραύματα που προορίζονται να παραμείνουν στο σκοτάδι. Προσφέρουν συνολικά μια ευέλικτη, φρέσκια και συμπεριληπτική ματιά, υπενθυμίζοντάς μας πως η οικογένεια έχει ανάγκη από ένα και μόνο μαγικό συστατικό για να φυτρώσει στα πιο απίθανα και απρόβλεπτα μέρη: την άνευ όρων αγάπη. 

Ανάμεσα στις ταινίες του «Un-Family-ar» ξεχωρίζουν μεταξύ άλλων ο πολυβραβευμένος Κυνόδοντας του Γιώργου Λάνθιμου, που ταυτίζει την οικογενειακή δομή με ένα περίκλειστο αυταρχικό κύκλωμα, το οποίο ασκεί εξουσία, το Dormitory του Νεχίρ Τούνα, που αντλεί έμπνευση από προσωπικά βιώματα του σκηνοθέτη στην Τουρκία της δεκαετίας του ’80, το Windless του Πάβελ Βεσνάκοφ από την Βουλγαρία, που αναδεικνύει τα εσωτερικά τραύματα μιας οικογένειας σε μια ιστορία συγχώρεσης και συμφιλίωσης, το Three kms to the end of the World του Εμανουέλ Πάρβου από την Ρουμανία, ένα δυσοίωνο ταξίδι αποδόμησης και απομάγευσης της οικογενειακού άβατου, το Aga’s House της Λεντίνα Ζακίρι το οποίο ξεδιπλώνει τη συγκινητική ιστορία μιας αυτοσχέδιας οικογένειας, η οποία διαμορφώθηκε μέσα από τον σπαραγμό και τη φρίκη του πολέμου στο Κόσοβο.  

Ανοιχτοί Ορίζοντες – Round Midnight

Όπως πάντα οι Ανοιχτοί Ορίζοντες συμπεριλαμβάνουν πλούσιο υλικό ταινιών του ανεξάρτητου κινηματογράφου που συζητιούνται έντονα στα φεστιβάλ του κόσμου. Αντιθέτως στο Round Midnight το φεστιβαλικό κοινό θα βρει ένα από τα πιο πειραγμένα τμήματα της διοργάνωσης με τις πιο εναλλακτικές και dark προτάσεις από την τρέχουσα παραγωγή. 

Σε ότι αφορά τους Ορίζοντες ξεχωρίζουμε μεταξύ άλλων ταινίες όπως το Balconettes, την δεύτερη σκηνοθετική προσπάθεια της Γαλλίδας ηθοποιού Νοεμί Μερλάν, μια ατμοσφαιρική ντραμεντί τρόμου με ηρωίδες τρεις νεαρές γυναίκες, οι οποίες παρακολουθούν με περιέργεια από το διαμέρισμα τους, μέσα στον θερινό καύσωνα της Κυανής Ακτής, έναν μυστηριώδη γείτονα. Όμως κάποια στιγμή όλα όσα φαντάζονται για αυτόν ανατρέπονται από μια αναπάντεχη πραγματικότητα.

Στο New Year That Never Came ο Ρουμάνος Μπόγκνταν Μουρεσάν γυρίζει το χρόνο πίσω στο 1989, όταν συνέβη η ανατροπή του κομμουνιστικού καθεστώτος Τσαουσέσκου, και μας αφηγείται το πως έξι άνθρωποι που συμμετέχουν στα δραματικά γεγονότα της εποχής προσπαθούν να ανορθώσουν τις ζωές τους.

Στο My Favourite Cake των Ιρανών Μαριάμ Μογκαντάμ και Μπεκτάς Σαναένα μια γυναίκα που βιώνει στα 70 της την απόλυτη μοναξιά, μετά από τον χαμό του αγαπημένου της συζύγου και της κόρης της, αποφασίζει να αλλάξει δραστικά την ζωή της, αν και το θεοκρατικό καθεστώς στη χώρα της δεν δίνει πολλά δικαιώματα και ευκαιρίες στις γυναίκες της χώρας. Στο Baby του Μαρσέλο Καετάνο ένα νεαρό αγόρι έρχεται αντιμέτωπο με τους νόμους της νύχτας του Ρίο όταν θα απολυθεί από το αναμορφωτήριο στο οποίο μεγάλωσε. Η γνωριμία του με ένα χαμίνι του δρόμου τον φέρνει αντιμέτωπο με μια παράφορη σχέση. 

Στο All That We Love του Γιέν Ταν, μια γυναίκα έρχεται αντιμέτωπη με μια προσωπική αποτίμηση και την επιθυμία να κάνει ένα προσωπικό restart στη ζωή της μετά από ένα οδυνηρό συμβάν. Στο Christmas Eve on Miller’s Point του Ταϊλερ Ταορμίνα βρισκόμαστε Παραμονή Χριστουγέννων, στο σπίτι μιας οικογένεια η οποία πιθανότατα συγκεντρώνεται για τελευταία φορά στο πατρικό τους σπίτι. Καθώς η νύχτα προχωρά και οι εντάσεις μεταξύ μεγάλων και μικρών αυξάνονται, μια από τις έφηβες της οικογένειας το σκάει με τους φίλους της για να διεκδικήσει τα χειμωνιάτικα προάστια για τον εαυτό της. Στο Mexico 86 του Σεζάρ Ντίας μια πολιτική ακτιβίστρια (την υποδύεται η Μπερενίς Μπεζό) στην Γουατεμάλα του 1976 μετά από τις σοβαρές απειλές θανάτου που δέχεται από το δικτατορικό καθεστώς της χώρας αποφασίζει να αφήσει το γιο της σε ασφαλές περιβάλλον κάπου στο Μεξικό. Δέκα χρόνια μετά το παιδί αναζητάει την μητέρα του και εκείνη έρχεται αντιμέτωπη με το δίλλημα να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο της ως μητέρα ή να συνεχίσει την ακτιβιστική της δράση ενάντια στο αυταρχικό καθεστώς της πατρίδας της. 

Αντιμέτωπή με την πρόκληση να κάνει την δική της νέα αρχή κάνει μια γυναίκα μετά από το διαζύγιο της και την διάλυση του σπιτιού της μας στο Loveable, το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Ισλανδής Λίλια Ινγκολσοφντότιρ, βραβευμένο στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι. Το Girls will be Girls της Ινδής Σούτσι Ταλάτι μας μεταφέρει σε ένα λύκειο στα Ιμαλάια, όπου μια 16χρονη κοπέλα ερωτεύεται έναν συμμαθητή της. Αυτή η εφηβική, ερωτική αφύπνιση που αισθάνεται αναστατώνει τη ζωή της παραπάνω από το κανονικό και ανατρέπει τις μέχρι τότε σταθερές μέσα στην οικογένεια της. Τέλος το βραβευμένο με Teddy στην Μπερλινάλε All Shall Be Well του Ρεϊ Γιούνγκ είναι μια ιστορία γυναικείας και LGTBQ+ ενδυνάμωσης για μια 60χρονη λεσβία που ζει στο Χονγκ Κονγκ και προσπαθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή της αντιμετωπίζοντας – μετά από τον χαμό της αγαπημένης της – το σοβαρό πλαίσιο προκαταλήψεων της τοπικής κοινωνίας και φυσικά αναδεικνύοντας την σημασία της αγάπης.

Τέλος από το Round Midnight αξίζει να προσέξετε το Spermaggedon των Ράσμους Σϊβερτσεν και Τόμι Βιρκόλα, οι οποίοι παρουσιάζουν με πρωτότυπο και χιουμοριστικό τρόπο την διαδικασία της ανθρώπινης αναπαραγωγής μέσα από ένα δημιουργικό αλλά ανατρεπτικό animation με ήρωες ένα αγόρι και ένα κορίτσι που γνωρίζουν τον έρωτα για πρώτη φορά. Στο μυστηριακό και σκοτεινό Hunting Daze της Ανίκ Μπλανκ ένα κορίτσι εισχωρεί στο μικρόκοσμο μιας ανδροπαρέας και αναστατώνει την ηρεμία της ενώ παράλληλα βιώνει την αμφισβήτηση. Στο Devil’s Bath των Σεβερίν Φιαλά και Βερόνικα Φραντς μια γυναίκα στην Αυστρία του 18ου αιώνα κατηγορείται για τον φόνο ενός μωρού. Είναι όμως πραγματικά ένοχη;

Special Screenings

Πλήθος επιλογών και στις ειδικές προβολές του Φεστιβάλ και φέτος από ταινίες που υπόσχονται να ξεχωρίσουν και να αφήσουν το αποτύπωμα τους στην κινηματογραφική σεζόν που τρέχει. 25 χρόνια μετά τον οσκαρικό Άγγλο Ασθενή οι Ρεϊφ Φαϊνς και Ζιλιέτ Μπινός ξανασυναντιούνται στο Return του Ουμπέρτο Παζολίνι, μια ταινία που θέλει να δώσει μια νέα ματιά στα ομηρικά έπη με την οποία ο Ιταλός δημιουργός αναπαριστά την δυναμική επάνοδο του πολυμήχανου Οδυσσέα στην Ιθάκη και στην αγαπημένη του Πηνελόπη. 

Έχοντας κάνει την πρεμιέρα του στην πρόσφατη Μόστρα της Βενετίας το Harvest της Αθηνάς Τσαγγάρη αποτελεί την πολυζητημένη διασκευή του ομώνυμου best seller του Τζιμ Γκρεϊς. Την πανελλήνια πρεμιέρα του κάνει στη Θεσσαλονίκη και το Quiet Life, η νέα ταινία του Αλέξανδρου Αβρανά, ο οποίος εισχωρεί για ακόμη μια φορά στα άδυτα μιας δυσλειτουργικής οικογένειας. Στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και του Ολοκαυτώματος μας μεταφέρει το The Most Precious of Cargoes του Μισέλ Χαζαναβίσιους, ο οποίος εδώ δοκιμάζει τις δυνάμεις του στο animation διασκευάζοντας ένα από τα πιο γνωστά έργα του Γάλλου συγγραφέα Ζαν-Κλωντ Γκρουμπέργκ. 

Μια δυνατή και ποιητική ιστορία αγάπης, φιλίας και αυτογνωσίας αφηγείται στο All We Imagine as Light η Ινδή Παγιάλ Καμπάντια, βραβευμένη με το Ειδικό Βραβείο του πρόσφατου Φεστιβάλ Kαννών. Μια ρομαντική ιστορία αποτελεί το When the Light Breaks του Ρούναρ Ρούναρσον – μια από τις φετινές εκπλήξεις του Un Certain Regard στις Κάννες – με ηρωίδα μια νεαρή γυναίκα που θρηνεί για τον θάνατο της πρώτης αγάπης της μια ηλιόλουστη, καλοκαιρινή μέρα του χρόνου. 

Ματιές στο σύμπαν των Νίκι Ντε Σεν Φαλ & Γέσπερ Γιούστ

Όπως κάθε χρονιά, έτσι και στο #tiff65, το Φεστιβάλ αναδεικνύει το έργο ξεχωριστών, πρωτοποριακών καλλιτεχνών που συνδέουν την εικαστικότητα της δημιουργικής ματιάς τους με τον χώρο του κινηματογράφου. Στη φετινή διοργάνωση την τιμητική τους θα έχουν η Γαλλίδα Νίκι Ντε Σεν Φάλ και ο Δανός Γέσπερ Γιούστ. 

Γλύπτρια, ζωγράφος και σκηνοθέτις η Νίκι Ντε Σεν Φαλ ξεκίνησε την πορεία της μέσα από το εικαστικό κίνημα του νεορεαλισμού,  που αναπτύχθηκε μεταπολεμικά στην Ευρώπη και στην Αμερική, ενώ στην πορεία αυτονομήθηκε και διαφοροποιήθηκε δίνοντας στο έργο της μια πιο φεμινιστική χροιά. Γνωστή για τα μεγάλα και επιβλητικά γλυπτά της που βρίσκονται στο Παρίσι, στο Ανόβερο, στην Τοσκάνη και στη Νίκαια η Σεν Φαλ ασχολήθηκε παράλληλα με τον κινηματογράφο. Το Φεστιβάλ εστιάζει στο έργο της με αφορμή την πρόσφατη κινηματογραφική της βιογραφία με τίτλο Niki, ταινία που αποτελεί το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Σελίν Σαλέ με την Σαρλότ Λε Μπον να υποδύεται την εμβληματική καλλιτέχνιδα. Η ταινία θα κάνει την πρεμιέρα της στη Θεσσαλονίκη ενώ με αφορμή αυτή την πρεμιέρα το φεστιβάλ θα προβάλει επίσης μια από τις πλέον χαρακτηριστικές ταινίες της Φαλ, το φαντασιακό Un rêve plus long que la nuit.

Αντίστοιχης φιλοσοφίας είναι και η μεγάλη ρετροσπεκτίβα στον Γέσπερ Γιουστ. Ο Δανός καλλιτέχνης έχει παρουσιάσει εκθέσεις του σε σημαντικά μουσεία σε όλο τον κόσμο, όπως το Γκουγκεχνχαϊμ και η Tate Modern ενώ το 2013 εκπροσώπησε την Δανία στη Biennale της Βενετίας. Ο Γιούστ έχει γίνει γνωστός όχι μόνο για την ξεχωριστή οπτική των μη αφηγηματικών ταινιών του αλλά και για τη σύλληψη τους ως μέρος εξαιρετικά περίπλοκων αρχιτεκτονικών εγκαταστάσεων που, παρεμβαίνοντας στην εμπειρία του επισκέπτη, δημιουργούν ένα αισθητηριακό ταξίδι που απαιτεί να «αποτελέσουν» -πρόθυμα ή όχι- οδοδείκτες εντός του χώρου για να τον περιηγηθούν. Ασχολούμενος με θέματα ταυτότητας, φύλου, αρρενωπότητας και θηλυκότητας, ο Γιούστ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα μέρη στα οποία κινηματογραφεί. Από την φιλμογραφία του ανατρεπτικού Δανού καλλιτέχνη ξεχωρίζουμε το Interfears, την τελευταία του ταινία, στην οποία ο Γιούστ εξερευνά το συναισθηματικό τοπίο του εγκεφάλου ενός ηθοποιού. Ενσωματωμένος σε έναν σαρωτή fMRI, ο ηθοποιός Ματ Ντίλον απαγγέλλει έναν μονόλογο, ενώ το μηχάνημα καταγράφει και αποτυπώνει τα εγκεφαλικά του κύματα σε δισδιάστατες και τρισδιάστατες αναπαραστάσεις.

Συνδυάζοντας την απεικόνιση των συναισθημάτων με την τεχνολογία fMRI, η ταινία στρέφει ένα αποστασιοποιημένο βλέμμα στα συναισθήματα ως πολιτισμικά αγαθά και στις συναισθηματικές αναπαραστάσεις ως τεχνητές – είτε αυτές τις υποδύεται ένας ηθοποιός είτε τις αποτυπώνει ένα μηχάνημα.