Μια ματιά στο συνδυασμό AI και Τέχνης μέσα από το 27ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) δεν είναι πλέον απλώς ένα εργαλείο για τη βιομηχανία και την επιστήμη. Τα τελευταία χρόνια, καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο την αξιοποιούν για να δημιουργήσουν πρωτοποριακά έργα, να εξερευνήσουν νέες αφηγηματικές φόρμες και να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση μεταξύ ανθρώπου και μηχανής. Αυτή η σύγκλιση τεχνολογίας και δημιουργικότητας παρουσιάστηκε δυναμικά στο 27ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου η COSMOTE και η TELEKOM προσέφεραν στο κοινό μια ξεχωριστή εμπειρία που ανέδειξε τη σύμπραξη AI και τέχνης.

Η TELEKOM, μέλος της οποία είναι η COSMOTE, ως το κορυφαίο brand τηλεπικοινωνιών παγκοσμίως βρίσκει συνεχώς τρόπους να αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, με στόχο να προσφέρει στον κόσμο εμπειρίες που ξεχωρίζουν. Στο πλαίσιο αυτό, προσέφερε στο κοινό του 27ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (6-16 Μαρτίου 2025), με μεγάλο χορηγό την COSMOTE TV, μια μοναδική εμπειρία που εξερευνά τη σύνδεση της τέχνης και της τεχνητής νοημοσύνης.  Μέσω του «AI and ART EXPERIENCE powered by TELEKOM», παρουσίασε το πρωτοποριακό art installation «LAUREN: Anyone Home?» της Αμερικανίδας καλλιτέχνιδος και καθηγήτριας στο UCLA, Lauren Lee McCarthy, ενώ παράλληλα διοργάνωσε το masterclass «Η επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην τέχνη». Σε αυτή τη συζήτηση κορυφαίοι καλλιτέχνες και επιστήμονες επιχείρησαν να εξερευνήσουν ποια είναι τα όρια μεταξύ τέχνης και AI.

Το διαδραστικό installation «LAUREN: Anyone Home?»

Το «LAUREN: Anyone Home?» είναι ένα art installation της καλλιτέχνιδας Lauren Lee McCarthy, που επανεξετάζει τη σχέση μας με την AI τεχνολογία. Στο έργο, η McCarthy λειτουργεί ως ένας «ανθρώπινος ψηφιακός βοηθός» (human AI assistant), μετατρέποντας τον προσωπικό χώρο των συμμετεχόντων σε ένα έξυπνο σπίτι γεμάτο κάμερες, μικρόφωνα και άλλες συνδεδεμένες συσκευές. Εστιάζοντας στην ανθρώπινη παρουσία, το αρχικό έργο LAUREN, στο οποίο βασίζεται το installation, ισορροπεί ανάμεσα στην οικειότητα και την ιδιωτικότητα, καλώντας το κοινό να σκεφτεί πώς η τεχνολογία επηρεάζει τις ζωές μας και τι έλεγχο ασκεί στον προσωπικό μας χώρο.

Το έργο έχει βραβευτεί με το βραβείο “Human AI Art Award” της TELEKOM και του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Βόννης, αναδεικνύοντας την κριτική προσέγγιση της Τεχνητής Νοημοσύνης και τη δυνατότητά της να πυροδοτήσει διάλογο για τη συνύπαρξη ανθρώπου, φύσης και τεχνολογίας.

Το masterclass: Δημιουργικότητα στην εποχή του AI

Στο πλαίσιο του «AI and ART EXPERIENCE powered by TELEKOM», η COSMOTE διοργάνωσε, επίσης, masterclass με θέμα «Η επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην τέχνη». Η καλλιτέχνις και καθηγήτρια στο UCLA Lauren Lee McCarthy, η ηθοποιός Στεφανία Γουλιώτη, ο εικαστικός καλλιτέχνης και σκηνοθέτης Γιώργος Δρίβας και ο τραγουδοποιός Κωστής Μαραβέγιας, υπό την καθοδήγηση του ιδρυτή και προέδρου του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας και Τεχνολογίας Γιάννη Σταματέλλου, μοιράστηκαν τις απόψεις τους για τον ρόλο της AI στη δημιουργική διαδικασία. Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από το αν η AI μπορεί να είναι συνεργάτης ή αν κινδυνεύει να απομακρύνει τον ανθρώπινο παράγοντα από την τέχνη.

Η Lauren Lee McCarthy ανέδειξε τη διττή φύση της AI ως εργαλείου που προσφέρει νέες δυνατότητες, αλλά απαιτεί κριτική ματιά για να διασφαλιστεί ότι δεν θα υποκαταστήσει τον άνθρωπο. Η Στεφανία Γουλιώτη εξέφρασε ανησυχίες για την απώλεια της αυθεντικής ανθρώπινης έκφρασης μέσω της τυποποίησης που μπορεί να επιφέρει η AI. Υπογράμμισε ότι η τέχνη βασίζεται στο «μυστήριο» της έμπνευσης και στη συναισθηματική αλληλεπίδραση μεταξύ καλλιτέχνη, κοινού και έργου – κάτι που η AI, λόγω της εγγενούς λογικής του, δυσκολεύεται να αναπαράγει.

Ο Γιώργος Δρίβας περιέγραψε την AI ως έναν «συνεργάτη» στη δημιουργική διαδικασία, που αρχικά λειτουργεί ως εργαλείο αλλά σταδιακά επηρεάζει και τον ίδιο τον δημιουργό. Παρότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εμπλουτίσει τη δημιουργικότητα, σημείωσε ότι η ουσία βρίσκεται στο πώς ο άνθρωπος την αξιοποιεί. Επιπλέον, ο Κωστής Μαραβέγιας ανέδειξε τις ανησυχίες του για τον πολιτικό και κοινωνικό αντίκτυπο της μαζικής χρήσης της AI, ενώ ταυτόχρονα αναγνώρισε τη χρησιμότητά της στη μουσική. Εξέφρασε, ωστόσο, την πεποίθηση ότι η μουσική παραμένει βαθιά προσωπική και δύσκολα αναπαράγεται από μηχανές, καθώς κουβαλάει μέσα της την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Συνολικά, οι ομιλητές συμφώνησαν ότι η AI είναι ένας καινοτόμος σύμμαχος που μπορεί να διευρύνει τα όρια της τέχνης, ανοίγοντας νέους δρόμους στη δημιουργία. Ωστόσο, επισήμαναν ότι η χρήση της απαιτεί προσοχή, ώστε να μην καταστεί απειλή για την ανθρώπινη έκφραση. Η τέχνη, όπως τονίστηκε, παραμένει μια βαθιά ανθρώπινη δραστηριότητα, και η ισορροπία ανάμεσα στον άνθρωπο και την τεχνολογία είναι κρίσιμη για το μέλλον της δημιουργικότητας.

Έντονη παρουσία της COSMOTE TV στο φεστιβάλ με 6 παραγωές/συμπαραγωγές

Η παρουσία της COSMOTE TV στο φεστιβάλ δεν περιορίστηκε μόνο στις δράσεις που αφορούσαν την AI και την τέχνη. Ως μεγάλος χορηγός συμμετείχε και στο φετινό πρόγραμμα με 6 ντοκιμαντέρ, δικής της παραγωγής και συμπαραγωγής. Στο πλαίσιο ειδικής προβολής, έκανε πρεμιέρα η παραγωγή της COSMOTE TV, «Σκοτεινοί θάνατοι στην αρχαιότητα – Ολυμπιάδα: Δίψα για εξουσία», που αφηγείται την ιστορία της μητέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ στο Τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες» του φεστιβάλ συμμετείχε κι άλλη μία παραγωγή της, «Η πολιορκία του Χάνδακα: Mama Creta», που παρουσίασε με τη χρήση 3D τεχνολογίας το χρονικό της πολιορκίας του Χάνδακα. Το πρόγραμμα του φετινού φεστιβάλ περιείχε, επίσης, τις εξής συμπαραγωγές της COSMOTE TV: «Τάναϊς: Στην Αγκαλιά της Αβύσσου», «Σμιλεμένες Ψυχές», «Τόποι του Ελληνισμού: Νάουσα» και «Η πολιτεία του Αιγαίου»