Ένα άλμπουμ γεμάτο ελληνική κλασσική μουσική από μουσικούς της Θεσσαλονίκης

Την σημαντική της καλλιτεχνική θέση αλλά και δράση στην Θεσσαλονίκη, έρχεται να ενισχύσει η Κρατική Ορχήστρα της Θεσσαλονίκης με την κυκλοφορία ενός σπουδαίου cd από την μεγάλη δισκογραφική εταιρεία Naxos με γενικό τίτλο «TOPOS» δίνοντας ως γενικότερο στίγμα την κλασσική ορχηστρική μουσική της Ελλάδας με έργα σημαντικών Ελλήνων δημιουργών.

Από τον Νίκο Σκαλκώτα και τον Γιάννη Κωνσταντινίδη μέχρι τον Μανώλη Καλομοίρη και τον ιδρυτή της ΚΟΘ, τον Ελληνοκύπριο συνθέτη Σόλωνα Μιχαηλίδη, περνάνε σπουδαία μουσικά έργα μέσα από αυτό το άλμπουμ που με την φροντίδα των μουσικών της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης και την εξαιρετικά προσεγμένη παραγωγή, παραδίδεται ένα έργο ισάξιο της ιστορίας της Ορχήστρας αλλά και των συνθετών που επιλέχθηκαν να παρουσιαστούν σε ένα κοινό που μπορεί να απολαύσει αλλά και να γνωρίσει – σε κάποιες περιπτώσεις – έργα και δημιουργούς  της Ελλάδας.

Υπέροχα παιγμένοι οι γνωστοί “5 Ελληνικοί Χοροί” του Σκαλκώτα, εξαιρετικές οι 2 “Δωδεκανησιακές Σουίτες” του Κωνσταντινίδη, αξιόλογες οι «Νησιωτικές ζωγραφιές» του Καλομοίρη αλλά η «αποκάλυψη» της “Αυγής στον Παρθενώνα” του Μιχαηλίδη που «υποδέχεται» τους ακροατές αφού είναι το πρώτο κομμάτι του “TOPOS”, είναι σπουδαία!

«Είναι μουσική που διαλέξαμε με τους συνεργάτες μου, τους μουσικούς της ΚΟΘ και ουσιαστικά είναι η αγαπημένη μας ορχηστρική μουσική που εκπροσωπεί τον ελληνικό τόπο. Έτσι έγινε η επιλογή των έργων και έχει μέσα και τα λεγόμενα hight lights της ορχηστικής μουσικής οπου η Ορχήστρα παίζει με μία φυσικότητα και , ίσως όπως θα λέγαμε, με «κλειστά τα μάτια» αναφέρει στην Parallaxi η αρχιμουσικός  Ζωή Τσόκανου που υπό τη διεύθυνση της έγινε αυτή η ηχογράφηση της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, ενώ συνεχίζει λέγοντας πως «Παράλληλα επιλέξαμε κάποια πιο άγνωστα έργα, όπως είναι η εξαιρετική «Αυγή στον Παρθενώνα» του Σόλωνα Μιχαηλίδη, του ιδρυτή της ΚΟΘ που είναι ένα έργα σχετικά άγνωστο, ενώ θέλαμε να κάνουμε και μία παγκόσμια πρεμιέρα, ηχογραφίοντας τις «Νησιώτικες ζωγραφιές» του Μανώλη Καλομοίρη είναι η πρώτη φορά που ηχογραφείται. Κάμανε λοιπόν έναν συνδυασμό έργων, γνωστών και άγνωστων που πραγματικά χαρακτηρίζουν και δίνουν έναν ήχο στον ελληνικό τόπο».

«Κουβεντιάζαμε για πολλά χρόνια στην Ορχήστρα την ανάγκη να μπορεί να θέλει κάποιος να ανατρέξει σε ένα από τα κλασικά έργα της λόγιας ελληνικής μουσικής, να υπάρχει μία ηχογράφηση αναφοράς» συμπληρώνει ο Αντώνης Σουσάμογλου, εξάρχων βιολιστής της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης και σπουδαίος μουσικός της χώρας. «Υπάρχουν κάποια έργα που έχουν μεγάλη σημασία λόγω  της ιστορικότητας και λόγω της συνθετικής τους δεξιοτεχνίας, ας πούμε ο Σκαλκώτας είναι πολύ χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιου συνθέτη, ενώ υπάρχουν και κάποια έργα που συνδυάζουν ότι έχουν μπει στο ρεπερτόριο και στην συναυλιακή καθημερινότητα της ΚΟΘ. Η σημασία τους λοιπόν δεν είναι μόνο ιστορική αλλά είναι και η ανάγκη των μουσικόφιλων. Είναι η ανάγκη των ελληνικών ορχηστρών να έχουν τη δική τους συμφωνική παράδοση. Όπως ισχύει σε μία ιταλική ορχήστρα για τον Βέρντι, σε μια ρώσικη ορχήστρα για τον Τσαϊκόφσκι και τον Σοστακόβιτς κι αυτό το θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό» αναφέρει ο κ. Σουσάμογλου.

Στο άλμπουμ, η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, συνεργάζεται για ακόμα μία φορά με τον σπουδαίο ελληνοϊάπωνα βιολονίστα Noé Inui που δίνει το δικό του στίγμα στον ήχο του cd. Ο Inui, γεννημένος στις Βρυξέλλες το 1985 από Ελληνίδα μητέρα και Ιάπωνα πατέρα, έχει ποικιλία επιρροών. Ξεκίνησε να παίζει βιολί σε ηλικία τεσσάρων ετών και σπούδασε στα ωδεία των Βρυξελλών, του Παρισιού, της Καρλσρούης και του Ντίσελντορφ. Εξοικειώθηκε με διάφορες «σχολές παιχνιδιού», συμπεριλαμβανομένων των γαλλοβελγικών, γερμανικών και ρωσικών παραδόσεων, και εμπνεύστηκε από θρυλικούς παιδαγωγούς όπως ο Ivan Galamian και ο Pyotr Stolyarsky.

«Είναι από τους πιο λαμπρούς βιολιστές που έχουμε αυτή τη στιγμή» αναφέρει ο Αντώνης Σουσάμογλου. «Είναι με μεγάλη και σημαντική καριέρα στην Ευρώπη και ως σολίστας και ως καθηγητής. Είναι συνεργάτης μας αρκετά χρόνια και είναι μία πολύ ευτυχής συγκυρία που ηχογραφήσαμε μαζί αυτό το cd και είναι ένας άνθρωπος που ήδη έχει κάνει μία σημαντική καριέρα και είμαστε τυχεροί που ένα κομμάτι αυτής της καριέρας συνδέεται με εμάς».

Ο όρος «Τόπος» (πληθ. «τόποι») έχει πολλαπλές έννοιες τόσο για Έλληνες όσο και για μη Έλληνες. Σημαίνει «γη» ή «τόπος» και στην έκφραση «ο τόπος μου» («γη μου») δηλώνει χαϊδευτικά τη γη ή τον τόπο καταγωγής, είτε είναι μικρό είτε μεγάλο: ένα χωριό, μια πόλη, μια χώρα. Το λεξικό Merriam-Webster ορίζει τον «τόπο» επίσης ως «παραδοσιακό ή συμβατικό λογοτεχνικό ή ρητορικό θέμα ή θέμα». Ανάλογο στη μουσική είναι ο μουσικός «τόπος»: ένα στυλιζαρισμένο, τροποποιημένο πρωτότυπο μουσικό σημάδι με εξωμουσικούς συνειρμούς, σαν μια κλήση κόρνας που παραπέμπει στο κυνήγι.

Οι τέσσερις συνθέτες αυτού του δίσκου έζησαν, σπούδασαν και εργάστηκαν σε διάφορες χώρες: Κύπρο, Οθωμανική Αυτοκρατορία, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία και Ελλάδα. Αλλά ο καθένας άντλησε έμπνευση από τον τόπο του, είτε πρόκειται για πόλη (Σμύρνη, τώρα Σμύρνη, για τον Καλομοίρη και τον Κωνσταντινίδη) είτε για μια χώρα (Κύπρος για τον Μιχαηλίδη και Ελλάδα για τους άλλους τρεις). Οι μουσικοί τόποι που μοιράζονταν, ωστόσο, περικλείονται στην ελληνική λαϊκή μουσική.

Ο Τόπος με όλες του τις έννοιες, λοιπόν, αναδεικνύεται ως ενωτική έννοια για αυτούς τους συνθέτες. Αναπόφευκτα, όλοι έπρεπε να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της ουσιαστικής ενσωμάτωσης λαϊκών ρυθμών και μελωδιών στην έντεχνη μουσική, επινοώντας δημιουργικούς τρόπους χειρισμού του διαθέσιμου ρυθμικού ή μελωδικού υλικού, είτε λαϊκού είτε λαϊκού. Τελικά, έπρεπε να διαπραγματευτούν την εθνική τους ταυτότητα μέσω της τέχνης τους, όπως και οι συνθέτες με εθνικιστικές μουσικές τάσεις παντού.

Σχετικά με την κυκλοφορία του «TOPOS», Ζωή Τσόκανου, αναφέρει: «Ήταν μια τεράστια επιθυμία, δική μου και της ορχήστρας, και με την κυκλοφορία αυτή γίνεται πραγματικότητα. Πριν αλλά και κατά τη διάρκεια του covid, θέλαμε πραγματικά να επανεκκινήσουμε τη δισκογραφική παρουσία της Ορχήστρας δυναμικά. Θέλαμε να κάνουμε μια σειρά ηχογραφήσεως κι αυτή η κυκλοφορία είναι η πρώτη από μια σειρά που βασίζεται στην ελληνική ορχηστική μουσική.

Είναι καθήκον μας και χαρά μας ταυτόχρονα να κάνουμε δισκογραφία και με όλα αυτά τα νέα μέσα και τις πλατφόρμες, είναι σημαντικό που φτάνουν στον κόσμο πολύ πιο εύκολα αυτές οι μουσικές. Το κάναμε με μεγάλη λαχτάρα όλο αυτό και είναι αυτό που έχω κρατήσει και από τις μέρες της ηχογράφησης. Πρόκειται για ένα προϊόν μεγάλης αγάπης».

Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης αποτελεί τον σημαντικότερο και ιστορικότερο φορέα συμφωνικής μουσικής στη Βόρεια Ελλάδα και έναν από τους μείζονες πολιτιστικούς οργανισμούς της χώρας. Ιδρύθηκε το 1959 από τον σπουδαίο συνθέτη και αρχιμουσικό Σόλωνα Μιχαηλίδη και σήμερα το καλλιτεχνικό δυναμικό της ανέρχεται σε 118 μουσικούς.

Έχει διεθνή δισκογραφική παρουσία, ηχογραφώντας συστηματικά με παγκόσμιας ακτινοβολίας εταιρείες, όπως η EMI, η BIS και η NAXOS. Οι ηχογραφήσεις της έχουν λάβει βραβεία και διθυραμβικές κριτικές σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας την Κ.Ο.Θ. πρέσβειρα του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής μουσικής δημιουργίας στο εξωτερικό. Η περίοδος της πανδημίας και οι περιορισμοί της, άφησαν «πίσω» τα δισκογραφικά σχέδια της Ορχήστρας, κάτι που αλλάζει με την κυκλοφορία του “TOPOS” που αποκαθιστά την ιστορία.

«Ο πρώτος λόγος που είμαι πολύ περήφανος για την κυκλοφορία αυτού του άλμπουμ, είναι επειδή η ΚΟΘ είναι η αγαπημένη μου ορχήστρα» αναφέρει ο Αντώνης Σουσάμογλου για το cd. «Ήταν μία ηχογράφηση που έγινε παρότι τις δύσκολες συνθήκες του covid με τις αποστάσεις και όλα τα άλλα θέματα περιορισμού που προέκυψαν εκείνο το διάστημα. Ήταν μία ηχογράφηση που όλοι έβαλαν τον καλύτερο τους εαυτό. Ο δεύτερος λόγος που αισθάνομαι περήφανος είναι ότι είναι μία παραγωγή που τη θεωρώ διεθνών προδιαγραφών και έγινε εξ’ ολοκλήρου στη Θεσσαλονίκη με συντελεστές πολλών ειδικοτήτων. Η παραγωγή έγινε με εγχώριο δυναμικό και πολύ καλές προδιαγραφές με όλους τους εμπλεκόμενους και τον τεχνικό εξοπλισμό. Ένας άλλος λόγος, που είναι και ο σημαντικότερος, είναι ότι αυτό το cd είναι υπό τη διεύθυνση της Ζωής Τσόκανου που ήταν μέχρι πρόσφατα η Καλλιτεχνική Διευθύντρια της ΚΟΘ. Οργανώθηκε και έγινε με πολλή προσπάθεια με δεδομένες τις δυσκολίες της εποχής. Το θεωρώ λοιπόν πραγματικά μία από τις μεγάλες στιγμές της Ορχήστρας. Φτάνοντας στο σήμερα, με διευθυντή τον συνάδελφο μου Σίμο Παπάνα, ο οποίος εκτός από την πολύ καλή γνώση του ρεπερτορίου και των προσώπων, είναι και γνώστης της ίδιας της ορχήστρας, των ανθρώπων και της ιστορίας της πόλεως»

Σχετικά με την …επανέκκινηση της ΚΟΘ, ο Α. Σουσάμογλου αναφέρει: «Ο προγραμματισμός που θα ανακοινωθεί σε λίγες μέρες, με βρίσκει πάρα πολύ χαρούμενο και  τον βρίσκω συναρπαστικό. Επαναφέρουμε τις συχνές εμφανίσεις στο εξωτερικό, την δισκογραφία και κάνουμε έντονα όλες τις δράσεις που κάνουμε όλα αυτά τα χρόνια, αλλά πλέον με μεγαλύτερο ενθουσιασμό. Επίσης, προστίθεται και η εμπειρία που μαζεύουμε όλα αυτά τα χρόνια».

Χαρακτηριστική, τέλος, η ευχή της Ζωής Τσόκανου για το μέλλον της Ορχήστρας και την κυκλοφορία αυτού του σπουδαίου άλμπουμ, λέγοντας πως «  Είναι μια μεγάλη στιγμή αυτή η κυκλοφορία για εμάς και είμαστε όλοι πολύ χαρούμενοι που μπορούμε να μοιραστούμε αυτή τη μουσική με όλο τον κόσμο. Είμαι σίγουρη πως θα έρθουν πολλές τέτοιες μεγάλες στιγμές για την ΚΟΘ».

Ακούστε το άλμπουμ ΕΔΩ