Γιώργος Τόλιος: Ο ντράμερ που μάγευε τα χελιδόνια

Λέξεις: Δάφνη Τραγάκη

O Γιώργος Τόλιος γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη στις 23 Φεβρουαρίου του 1965. Έζησε μέχρι το 1991-92 στο κέντρο της πόλης, όπου διαμόρφωσε και τους μουσικούς του ορίζοντες κοντά στον αδελφό του Πάνο, επίσης, καταξιωμένο ντράμερ. Στα 14 χρόνια του άρχισε τις πρώτες αναζητήσεις με τα κρουστά ακολουθώντας την πορεία του μεγαλύτερου αδελφού. Η κρίσιμη περίοδος της μύησης στον κόσμο της ροκ μουσικής, ωστόσο, έγινε ακόμη νωρίτερα, στα παιδικά του χρόνια:

“Είχαμε ένα μεγάλο ξάδερφο, 15-17 χρόνια μεγαλύτερο, τον Βασίλη, ο οποίος ήταν από τους πρώτους χίπις της εποχής. Ο Βασίλης τότε ταξίδευε πολύ στην Ευρώπη και είχε καταπληκτική δισκοθήκη που δεν υπήρχε εδώ. Έφερνε τους δίσκους απ’ έξω. Είχε δίσκους που δεν κυκλοφορούσαν.

Οπότε κάπου εκεί στο ‘70 (όταν ήμουν 5 χρονών) πέφτω πάνω στους Lez Zeppelin, Deep Purple, Black Sabbath. Έπαθα πολιτισμικό σοκ! Με ενθουσίασαν, τρελάθηκα. Αυτός ο Βασίλης μας έβαλε το μικρόβιο του Ροκ. Βέβαια αρχίσαμε κι εμείς, σαν παιδιά πια, να ψάχνουμε και κάτι να παίξουμε. Κάπως να συμμετέχουμε σε αυτό. Οπότε ξεκίνησε ο Πάνος, ο αδελφός μου, ξεκίνησε με τα τύμπανα. Εγώ μαγεμένος έτρεχα από πίσω, σε κάθε πρόβα του Πάνου. Σε κάθε ευκαιρία, όταν κάνανε διάλειμμα από τις πρόβες, ανέβαινα στα τύμπανα, έπαιζα ό,τι καταλάβαινα. Και μου ‘λέγαν ότι έχω πολύ ταλέντο, διότι χωρίς να μου δείξει κανένας τίποτα, έπαιζα σωστά. Αυτή ήταν η καθοριστική επαφή με τη μουσική. Ο Βασίλης, ο ξάδελφος. Ήταν και ωραίο παιδί, ψηλός με μαλλί, όμορφος, έπαιζε τότε στους Olympians. Οπότε τον κοιτούσαμε σαν… παιδικό ήρωα! Έπαιζε μπάσο. Στους Idols, έκαναν περιοδεία τότε στην Ευρώπη, ήμασταν μαγεμένοι από αυτό το πράγμα. Ξάδελφος από την πλευρά της μαμάς. Βασίλης Παπαβασιλείου. Τρομερός μπασίστας και τρομερή φωνή. Από εκεί το πράγμα πήρε το δρόμο του.”

Μεταξύ των ντράμερ που τον επηρέασαν στο ξεκίνημά του ήταν ο John Bonham από τους Led Zeppelin, ο Ιan Paice από τους Deep Purple, ο Mick Tucker από τους Sweet, ο Bill Ward των Βlack Sabbath. “΄Ολοι αυτοί οι κλασικοί ντράμερ ήταν σχολή και για ‘μένα. ‘Oλη μέρα, κάθε μέρα αυτούς άκουγα, οπότε ασυναίσθητα κι ασυνείδητα, περνάς και στο παίξιμό σου ό,τι έχεις εντυπώσει από αυτούς. Μετά μεγαλώνοντας, ανοίγοντας το αυτί, οπότε μπορείς να ακούσεις και άλλα πράγματα, πιο απαιτητικά, πιο περίπλοκα… Όταν άρχισα να ακούω progressive rock, Υes, Genesis, και ακόμη περισσότερο, όταν άρχισα να ακούω τζαζ, που εκεί έχει ΤΟΥΣ ντράμερ, εκεί είναι….οι καθηγητές!

Εκεί άρχισα να εξελίσσω και το δικό μου παίξιμο”.

Στα επόμενα χρόνια οι αναζητήσεις του επεκτάθηκαν: “Πολύ μεγάλο ρόλο έπαιξε στο παίξιμό μου, κάποια στιγμή όταν άρχισα ν’ ακούω και λαϊκές μουσικές από όλο τον πλανήτη και κυρίως αφρικάνικα. H Αφρική είναι η πατρίδα των κρουστών. Mε επηρέασαν πολύ στο παίξιμο πράγματα που άκουσα από αφρικάνους κρουστούς. Γιατί με ενθουσίασε αυτό που άκουσα και το πέρασα αμέσως και στο παίξιμο. Το παίξιμό μου έγινε πιο έντεχνο, πιο δυναμικό – πάντα ήταν – αυτή τη φορά, όμως, και με πολυρυθμίες”.

Η μουσική ευφυία του να μετασχηματίζει αυτές τις επιρροές σε μία προσωπική ρυθμική γλώσσα καθόρισαν τον ήχο του του σχήματος “Τρύπες”, όπου συμμετείχε από το 1985. Στα “χρυσά” χρόνια με τις Τρύπες πραγματοποιείται σταδιακά αυτή η μετάβαση από το κλασικό ροκ σε ένα ιδιοσυγκρασιακό ύφος κρουστών: “Ξεκινάμε από κλασικό ροκ παίξιμο στους πρώτους δύο δίσκους, στο Πάρτυ στο 13ο Όροφο και στο Τρύπες στον Παράδεισο, κυρίως τα στοιχεία είναι Ροκ. Από τα Εννιά Πληρωμένα Τραγούδια και μετά, ανοίγει πολύ το πράγμα, ξεφεύγει. Ένας βασικός λόγος γι’ αυτό είναι ότι μερικούς μήνες πριν από τα 9 Πληρωμένα Τραγούδια παίρνω τα πρώτα δικά μου τύμπανα. Επειδή είναι πολύ καλά τύμπανα, ένα πολύ καλό εργαλείο, βοηθάνε και ‘μένα να εξελιχθώ. Γιατί, με όσο πιο καλό εργαλείο δουλεύεις, τόσο πιο καλή δουλειά βγάζεις. Οπότε, από τα 9 Πληρωμένα Τραγούδια και μετά, εξελίσσεται το παίξιμο μου και αρχίζω να βάζω στοιχεία από το progressive rock. Από μεγάλους ντράμερ του progressive rock, τον Phil Collins των Genesis, τον Bill Bradford των Yes, Pierre Moerlen των Gong, πολύ μεγάλα γκρουπ, εξαιρετικά! Ψυχεδελοτζαζ καταστάσεις. Και αρχίζω μετά να χρησιμοποιώ όλες αυτές τις φόρμες και στο Κεφάλι Γεμάτο Χρυσάφι και στο Μέσα στη Νύχτα των Άλλων. Δηλαδή παίζω πια από ροκ τύμπανα μέχρι τζαζ. Σε κάποια σημεία. Όπου θεωρώ ότι ταιριάζει, ότι το εξελίσσει και δίνει ένα άλλο ύφος”.

Οι πολλαπλές αυτές διαδρομές στους κόσμους των κρουστών συνέβαλαν καθοριστικά στη σμίλευση του ήχου του συγκροτήματος που συχνά περιγράφεται ως αντιπροσωπευτικό του “ελληνικού ροκ” – ανοίγοντας σημαντικά ερωτήματα για το περιεχόμενό του όρου. Ένα από τα κομμάτια που αγαπούσε ιδιαίτερα ήταν το Κεφάλι Γεμάτο Χρυσάφι. Την εποχή που ζούσε στην Κατερίνη, εκεί κάπου στο 1996, κουβαλούσε τα απαραίτητα εξαρτήματα στο πορτ-μπαγκάζ του αυτοκινήτου και έστηνε τα τύμπανα σε ένα πλατανόδασος έξω από την πόλη. “Για να παίξω και να είμαι ζεστός, επειδή το Κεφάλι Γεμάτο Χρυσάφι έχει απαιτητικό μπιτ, έχει γρήγορα όγδοα στα χάι-χατ, έχει πολλές μπότες, θέλει να είσαι σε φόρμα! Την Άνοιξη του 1996, όταν ήρθαν τα πρώτα χελιδόνια, όπως ξεκίνησα να παίζω το ΚΓΧ και το ‘παιζα για ώρα, καθώς αυτά πετούσαν χαρωπά, παρατήρησα ότι εκεί που πετούσαν ακανόνιστα, χαρούμενα, προς όλες τις κατευθύνσεις, ξαφνικά, κάποια στιγμή, μαζεύονταν και ‘κάναν έναν κύκλο από πάνω μου. Και γυρνούσαν από πάνω μου πετώντας επί ώρα. Εγώ έπαιζα, τα έβλεπα, έβλεπα σιγά-σιγά να κατεβαίνει αυτός ο κύκλος γύρω μου, κατέβαινε, κατέβαινε, κι όταν έφτανα στο επίπεδο των ματιών μου, έκαναν ένα “πατ!” και διαλύονταν. Εγώ συνέχιζα, έπαιζα.

Το ‘δα μία φορά, το θεώρησα τυχαίο. Όταν είδα, όμως, ότι ξαναγίνεται, μετά από ώρα ξαναμαζεύτηκε ο κύκλος, ξανα-άρχισε να κατεβαίνει γύρω μου, να κατεβαίνει, έφτανε στο επίπεδο των ματιών, διαλύονταν. Τελικά φτάσαμε σε ένα σημείο όπου με πομπό εμένα γινόταν μία υπέροχη γέφυρα επικοινωνίας μέσω της μουσικής ανάμεσα σε εμένα και ένα άλλο είδος! Πρώτη φορά έπαιζα δηλαδή όχι για ανθρώπους, αλλά για κάτι άλλο, για χελιδόνια! Και ήταν καταπληκτικό, γιατί κατάλαβα ότι τα χελιδόνια χορεύανε με το ΚΓΧ. Αυτό με έκανε να μη μπορώ να σταματήσω. Σχεδόν μία ώρα έπαιζα το ΚΓΧ μέχρι που ψόφησα πια και σταμάτησα. Με το που σταμάτησα, φύγαν και τα χελιδόνια. Πέρα από το ότι αγαπάω αυτό το τραγούδι σαν τραγούδι, αυτή η στιγμή ήταν από τις πιο ωραίες που έχω ζήσει στα τύμπανα. Γιατί, άλλο να επικοινωνείς με ανθρώπους και άλλο να επικοινωνείς με κάτι άλλο, όπου καταλαβαίνεις ότι η μουσική είναι ένα μαγικό κλειδί που μπορεί να ανοίξει και την πιο απίθανη πόρτα. Ήταν καταπληκτικό να βλέπεις ότι η μουσική έχει επίδραση σε κάτι τελείως άλλο.”

Καλό ταξίδι, Γιώργο, σε ευχαριστούμε για όλα, rest in power!

*Tα αποσπάσματα προέρχονται από συζητήσεις που έγιναν στα πλαίσια υπό έκδοση μελέτης για το άλμπουμ «Κεφάλι Γεμάτο Χρυσάφι» σε αγγλόφωνο εκδοτικό οίκο. Στα ελληνικά θα βγει από τις εκδόσεις Οξύ.

**Η Δάφνη Τραγάκη είναι Επίκουρος Καθηγήτρια, Διευθύντρια Τομέα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας