Ιστορίες πίσω από ελληνικά τραγούδια που αγαπήθηκαν
Aγαπήθηκαν, μας κράτησαν συντροφιά, μας συγκίνησαν, μας ξεσήκωσαν. Ποια η ιστορία όμως πίσω από γνωστά ελληνικά τραγούδια;
Τραγούδια που τραγουδήσαμε μόνοι μας ή με την παρέα σε μια παραλία κάτω από τον έναστρο ουρανό ή σε ένα μαγαζάκι μισομεθυσμένοι. Τραγούδια που μας συγκίνησαν, μας ξεσήκωσαν, μας έφεραν αναμνήσεις και μέχρι σήμερα σιγοτραγουδάμε, δακρύζουμε ή γελάμε.
Ποια είναι όμως η ιστορία πίσω από γνωστά και πετυχημένα ελληνικά τραγούδια, που ξεκινάνε από την δεκαετία του ’30, περνάνε στην δεκαετία του ’40 ,του ’80 και φτάνουν μέχρι σήμερα. Από το μελαγχολικό τραγούδι του Αττίκ « Ζητάτε να σας πω», μέχρι την συγκινητική ιστορία πίσω από το τραγούδι «Μου πες θα φύγω» του Σιδηρόπουλου και τον «Πεχλιβάνη» του Θανάση Παπακωνσταντίνου, θα δούμε τι ήταν αυτό που ενέπνευσε τους δημιουργούς να μας χαρίσουν αυτά τα αριστουργήματα.
«Ζητάτε να σα πω»
O Αττίκ ήταν Έλληνας συνθέτης, στιχουργός και ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές του ελληνικού ελαφρού τραγουδιού(έντεχνο ελληνικό τραγούδι ευρείας κατανάλωσης που κυριάρχησε στην αστική διασκέδαση και τη ψυχαγωγία, από την εποχή του Μεσοπολέμου μέχρι τη δεκαετία του 1960). Οι περισσότεροι ίσως τον γνωρίζετε από την Μάνδρα του Αττίκ, ένα αρκετά προοδετικό και μπροστά από την εποχή του εγχείρημα όπου ουσιαστικά επρόκειτο για έναν καλλιτεχνικό όμιλο που περιλάμβανε τραγουδιστές και άλλους αυτοσχέδιους παρουσιαστές, μίμους κλπ. και διοργάνωνε διάφορες δημόσιες εμφανίσεις και εκδηλώσεις στην Αθήνα.
Θα μπούμε για λίγο στην μηχανή του χρόνου και θα μεταφερθούμε στην ρομαντική Αθήνα του ’30. Ένα βράδυ στην Μάντρα του Αττίκ εμφανίζεται η πρώην γυναίκα του και μεγάλος του έρωτας Μαρίκα Φιλιππίδου. Γι αυτόν η Μαρίκα ήταν πηγή έμπνευσης, ζωής αλλά και μεγάλου πόνου. Το τραγούδι « Είδα μάτια», ένα βαλσάκι που έκανε μεγάλη επιτυχία τότε , είχε γραφτεί γι’ αυτήν, για τα μάτια της.
“Είδα μάτια πολλά γαλανά στην ζωή μου
να κοιτούν απαλά και να ανάβουν την ψυχή μου
Μα τόσο μαγικά, να μιλούν πιο γλυκά
δεν είδα άλλα και τόσο μεγάλα, στο λέω αληθινά”
Όταν λοιπόν εκείνο το βράδυ, ο Αττικ βρισκόταν στο πιάνο του και εμφανίστηκε η πρώην γυναίκα του με τον νέο της άνδρα, όλη η Μάντρα άρχισε να φωνάζει και να τον πειράζει, λέγοντας του να πει το “Είδα μάτια”. Ο Αττικ αποσύρθηκε στο καμαρίνι, επιστρέφει μετά από 10 λεπτά, πλησιάζει το πιάνο και ξεκινά« Ζητάτε να σας πω τον πρώτο μου σκοπό, τα περασμένα μου γινάτια. Ζητάτε Είδα μάτια, με σκίζετε κομμάτια». Και συνεχίζει το μελαγχολικό του κομμάτι, που έγραψε σε μόλις 10 λεπτά.
Ζητάτε να σας πω τον πρώτο μου σκοπό τα περασμένα μου γινάτια ζητάτε είδα μάτια με σκίζετε κομμάτια
Σε μια παλιά πληγή που ακόμα αιμορραγεί μη μου γυρνάτε το μαχαίρι αφού ο καθένας ξέρει τι πόνο θα μου φέρει
Είναι πολύ σκληρό να σου ζητούν να τραγουδήσεις έναν παλιό σκοπό που προσπαθείς να λησμονήσεις
Στο γλέντι σας αυτό δε θα ‘τανε σωστό αντί για άλλο πιοτό να πιω εγώ φαρμάκι μ’ ένα τέτοιο τραγουδάκι
Γελάτε ειρωνικά και λέτε μυστικά ίσως με κάποια καταφρόνια μια και περάσαν χρόνια εσύ τι κλαις αιώνια
Γιατί βαρυγκωμείς δεν είδαμε και μεις μια ομορφιά σ’ αυτή τη ζήση δεν πήραμε απ’ τη φύση καρδιά για ν’ αγαπήσει
Αχ, δεν είν’ οι καρδιές όλες το ίδιο καμωμένες ούτε κι οι ομορφιές στον κόσμο δίκαια μοιρασμένες
Και μες στη συντροφιά σε κάθε ρουφηξιά ξεχνώ μιαν ομορφιά που γέμιζε μεράκι το παλιό μου τραγουδάκι
Τα γαλανά μάτια της Μαρίκας δάκρυσαν και αποχώρησε από την Μάντρα
«Πασατέμπος»
Πασατέμπος: Μικροί, λευκοί, αλατισμένοι σπόροι, οι γνωστοί σε όλους μας κολοκυθόσποροι, που πωλούνται από τους μικροπωλητές στα γήπεδα και στα θερινά σινεμά.
Passo σημαίνει περνάω και tempo χρόνος, γιατί καταναλώνονται για να περάσει η ώρα
Η λέξη λοιπόν δεν χρησιμοποιείται μόνο για τους σπόρους, αλλά και ως έκφραση που σημαίνει « περνάει η ώρα». Με αυτή την έννοια χρησιμοποιείται και στο ρεμπέτικο τραγούδι.
«όταν θα σμίξεις με τον μάγκα π’αγαπάς, να μην του πεις ότι για πασατέμπο μ’ είχες»…
Σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Εδώ Αθήναι», το 1948 ο Γιώργος Γιαννακόπουλος αποκάλυψε για ποια γυναίκα έγραψε αυτό το τραγούδι. «Φαίνεται λοιπόν ότι ο διχασμός του Εγώ δεν αποτελεί σπάνια περίπτωση. Κι έτσι ένα βράδυ, πλημμυρισμένος από έρωτα, παραπονεμένος για τη συμπεριφορά της απέναντί μου, φτιαγμένος από κρασί και επηρεασμένος από μια συντροφιά που τραγουδούσε όλο ζεϊμπέκικα και χασάπικα, έγινα άλλος άνθρωπος. Όσο για τη μούσα μου, τη λένε… πάλι Μαρίνα Σμυρνάκη».
Το τραγούδι γνώρισε μεγάλη επιτυχία και όπως ανέφερε ο Γιαννακόπουλος οι περισσότεροι αποκαλούσαν την Σμυρνάκη« Πασατέμπο».
Σε ηλικία 25 ετών ο Μανώλης Χιώτης έκανε τη σύνθεση και αρχικά ερμηνεύτηκε από την Ιωάννα Γεωργακοπούλου και τον Στελλάκη Περπινιάδη.
«Μου πες θα φύγω»
Παύλος Σιδηρόπουλος και Γιόλα Αναγνωστοπούλου, μια σχέση πάθους και αυτοκαταστροφής. Βρισκόμαστε στα μέσα του ’70, όταν ο Παύλος γνωρίζει την Γιόλα. Είχε μόλις βγει από μια μικρή αλλά έντονη ερωτική σχέση με την συμμαθήτριά της την Κάθυ, για την οποία είχε γράψει και το τραγούδι “Στην Κ”. Χωρίζοντας λοιπόν από την Κάθυ, γοητεύεται από την Γιόλα, η οποία ήταν εδώ και καιρό ερωτευμένη μαζί του.
Οι δυο τους συνάπτουν σχέση, μια σχέση που ήθελε την Γιόλα πιστή σε αυτόν, αν και προσπαθεί να μην δεθεί συναισθηματικά μαζί του και τον Παύλο ξεκάθαρο μεν, άπιστο δε. Mέχρι που φτάνει η στιγμή η Γιόλα να φύγει στο Παρίσι για σπουδές. Το βράδυ που του το ανακοινώνει, ο Παύλος καταλαβαίνει πόσο την θέλει και προσπαθεί να την μεταπείσει. Τελικά χωρίζουν. Εκείνο το βράδυ γράφει και το τραγούδι «Μου πες θα φύγω», οι στίχοι του οποίου θα ξεχαστούν για καιρό στο συρτάρι και η μουσική και παραγωγή του τραγουδιού θα γίνει χρόνια μετά.
Για την ιστορία ο Παύλος και η Γιόλα τα ξαναβρίσκουν. Λέγεται μάλιστα ότι μέσω αυτής γνώρισε και την ηρωίνη, από την οποία και έφυγε το 1990.
Μου ‘πες θα φύγω χτες το βράδυ ξαφνικά
Απλώς κουράστηκα, δε φταίω για ολ’αυτά
Θεέ μου δε θέλει, το βλέπω καθαρά
Κι όλα, γίνανε Θεέ μου τόσο, μα τόσο ξαφνικά
Σηκώθηκα μονάχος το πρωί
Χωρίς καφέ, χωρίς τσιγάρο και ψυχή
Θεέ μου το ξέρω, τώρα είμαι μοναχός
Κι όμως, θα γυρίσει πάλι, δεν μπορεί να κάνει αλλιώς
Το ξέρω είναι λίγο δύσκολο μα εγώ
Στο λέω μπορούσα να περιμένω, και μπορώ
Βλέπεις οι δυο μας μόνοι δε νιώσαμε ποτέ
Τώρα πες μου ποιον, πες μου ποιον θα’χεις να τα λες
«Αύγουστος»
Ιούνιος 1978: Ο καταστροφικός σεισμός της Θεσσαλονίκης επέφερε πολλές ζημιές σε πολλά σπίτια, ανάμεσά τους και στο σπίτι του Νίκου Παπάζογλου όπου έμενε με την γυναίκα του, Βαρβάρα, και την νεογέννητη κόρη τους. Για την ασφάλειά τους φεύγουν στην Αμερική και έτσι ο Παπάζογλου μένει μόνος του. Ύστερα από πρόσκληση του Σαββόπουλου, πηγαίνει στο σπίτι στο Πήλιο. « Εκεί έπεσα μπροστά σε μια φοβερή καλλονή. Φοβήθηκα ότι θα την ερωτευτώ και επέστρεψα τρέχοντας στην Θεσσαλονίκη. Κλείστηκα στο σπίτι και έγραψα τον “Αύγουστο”. Βασικά, ποτέ δεν τον έγραψα σε χαρτί, τον θυμόμουν απ’έξω». ‘Οπως λέει ο ίδιος το μισό τραγούδι ήταν για εκείνη την κοπέλα και το άλλο μισό για την κόρη του.
Όπως είχε πει σε συνέντευξή του ο τραγουδοποιός, μια μέρα επισκέφθηκε το πατρικό του και είδε τους γονείς του να παρακολουθούν μια σαπουνόπερα. Παρόλο που είχαν καιρό να τον δουν, του είπαν μόνο ένα «ξερό γεια» και το βλέμμα τους στράφηκε ξανά στην τηλεόραση.
«Το έγραψα όταν είδα ότι οι δικοί μου ήταν αποσβολωμένοι από την τηλεόραση. Το αυτί είναι δύστροπο σαν όργανο, το μάτι όμως είναι πιο δεκτικό κι ανεκτικό. Οι δικοί μου λοιπόν κόλλησαν με αυτήν κι ιδίως με κάτι σαβούρες σαν τις βραζιλιάνικες σαπουνόπερες. Πολύ αστείο είναι να ηχογραφήσετε ατάκες από τέτοια σίριαλ, το τι πλάκα πέφτει είναι άνευ προηγουμένου. Η γιαγιά μου έχει Αλτζχάιμερ και συζητάει με τους ηθοποιούς που παίζουν. Γύρισα κάποια στιγμή – ήμουν στο στρατό κι είχα καιρό να τους δω – και μπαίνω που λέτε μέσα στο σπίτι λέω γεια, μου λένε ένα ξερό γεια και γυρίζουν στην τηλεόραση ξανά. Κάθισα και σκέφτηκα να ερχόταν ο αέρας από το βουνό να έφερνε μαζί του τα χαλίκια και τα αγκάθια από το βουνό και να τρύπωνε κάτω από την πόρτα και να τα έπαιρνε όλα μαζί του. Η τηλεόραση είναι χρήσιμη για δυο κατηγορίες πληθυσμού: για τους ανήμπορους ηλικιωμένους και για τα ζευγάρια για να μην φαίνεται η ανία που μπορεί να υπάρχει στη σχέση. Το πλέον τραγικό είναι οι γονείς να βάζουν τα παιδιά μπροστά την τηλεόραση για να τους αφήσουν ήσυχους.»
Πηγή έμπνευσης του ήταν οι βραζιλιάνικες σαπουνόπερες που ήταν στην μόδα, γι αυτό και η εισαγωγή του τραγουδιού προέρχεται από βραζιλιάνικο σίριαλ «Φαίνεται σίγουρη για τον εαυτό της και αρκετά ανεξάρτητη η Μπαγκίτα Γκαλιέγκο, ακούστε τι απάντησε όταν την ρωτήσαμε αν γνώρισε ποτέ τον φόβο. Να η απάντηση: δεν τον γνώρισα και μην με ρωτάτε για αυτό παρακαλώ είμαι ευαίσθητη σε αυτό το θέμα»
Μια νύχτα θα ‘ρθει από μακριά, βρε αμάν αμάν αέρας Πεχλιβάνης να μην μπορείς να κοιμηθείς, βρε αμάν αμάν μόλις τον ανασάνεις θα ‘χει θυμάρι στα μαλλιά, βρε αμάν αμάν κράνα για σκουλαρίκια και μες στο στόμα θα γυρνά, βρε αμάν αμάν ρητορικά χαλίκια
Θα κατεβεί σαν άρχοντας, βρε αμάν αμάν θα κατεβεί σαν λύκος να πάρει χρώμα και ζωή, βρε αμάν αμάν της μοναξιάς ο κήπος τα μελισσάκια θα γυρνούν, βρε αμάν αμάν γύρω απ’ τις πολυθρόνες και το νερό το κρύσταλλο, βρε αμάν αμάν θα ρέει απ’ τις οθόνες
Αέρα να ‘σαι τιμωρός, βρε αμάν αμάν να ‘σαι και παιχνιδιάρης κι αν βαρεθεί η ψυχούλα μου, βρε αμάν αμάν να ‘ρθεις να μου την πάρεις για να κοιτάει από ψηλά, βρε αμάν αμάν του κόσμου τη ραστώνη να ξεχαστεί σαν των βουνών, βρε αμάν αμάν το περσινό το χιόνι
Πηγές:
«Ζητάτε να σας πω». Το μελαγχολικό τραγούδι του Αττίκ που έγραψε μέσα σε δέκα λεπτά για την πρώην γυναίκα του που βρισκόταν στην αίθουσα μαζί με νέο συνοδό. www.mixanitouxronou.gr
Από πού βγήκε η λέξη πασατέμπος. Πώς οι κολοκυθόσποροι έγιναν το αγαπημένο σνακ των φτωχών. Για ποια γυναίκα γράφτηκε το τραγούδι του Χιώτη «όταν θα σμίξεις με τον μάγκα π’αγαπάς, να μην του πεις ότι για πασατέμπο μ’ είχες» www.mixanitouxronou.gr
Ένα τραγούδι μια ιστορία: Παύλος Σιδηρόπουλος Μου πες θα φύγω www.rockap.gr
H ιστορία πίσω από τις νότες του Θανάση Παπακωνσταντίνου- Τι σημαίνει πραγματικά Πεχλιβάνης www.itravelPoetry.gr
Nίκος Παπάζογλου- Η αληθινή ιστορία του τραγουδιού Αύγουστος www.youtube.gr
