Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης: Η πιο σπουδαία ορχήστρα της πόλης λάμπει!

Εικόνες: Ευθύμης Βλάχος | Γιώργος Νιάκας

Από το 1959, όταν ιδρύθηκε, από τον σπουδαίο συνθέτη και αρχιμουσικό Σόλωνα Μιχαηλίδη, η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης διένυσε μία μοναδική πορεία για να γίνει το μουσικό σύνολο που τιμούν και αγαπούν όλοι.

Με 118 μουσικούς αυτή τη στιγμή και με λειτουργία καλύτερη από ποτέ, τόσο οργανωτικά όσο και λειτουργικά, η Κ.Ο.Θ. φαίνεται να ξεπέρασε τα προβλήματα περασμένων ετών και οδεύει για ένα σπουδαίο μέλλον γεμάτο σχέδια, μουσικές και προγραμματισμούς.

Βρεθήκαμε στα γραφεία και τις πρόβες της, συναντώντας το Διευθυντή της, τον αρχιμουσικό Σίμο Παπάνα, την αναπληρώτρια Διοικητική Διεθύντρια Χρυσή Γκαρίπη, τον πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου Στάθη Γεωργιάδη και τον Νίκο Κυριακού, υπεύθυνο Μάρκετινγκ & Επικοινωνίας.

Μια κουβέντα που ρίχνει φως στην ιστορία, τα προβλήματα, τα σχέδια και τα οράματα ενός φορέα που από μόνος του μπορεί να σκορπίζει λάμψη, αρκεί να μπορούμε και να είμαστε κοντά του. Ένα ατέλειωτο πάρε – δώσε που δεν περιορίζεται στη μουσική αλλά περνάει στο συναίσθημα που ανταλλάσσεται μεταξύ των δύο πλευρών.

Τι είναι για σένα ΚΟΘ

Σίμος Παπάνας: Κατά ένα τρόπο η ΚΟΘ εκτός από μουσικό μου σπίτι, είναι για μένα και ένα στοίχημα ως μουσικός της πόλης. Ξεκινώντας από την ιστορία της ορχήστρας, βρίσκω πολύ συγκινητική την ιστορία αλλά και τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε. Σε μία Θεσσαλονίκη πολύ διαφορετική, το 1959, όταν δεν υπήρχαν πνευστά και δημιούργησαν, χωρίς καν δασκάλους, μπάντες πνευστών στα ορφανοτροφεία Παπάφειο και Αριστοτέλειο, και από αυτά τα παιδάκια τα ορφανά, έγινε ο πρώτος πυρήνας της ορχήστρας. Δηλαδή εδώ στη Θεσσαλονίκη φτιάξαμε ένα El Sistema πριν το περίφημο El Sistema. Η ορχήστρα δημιουργήθηκε με ιδεαλισμό και αυτόν καλούμαστε να τον κρατάμε μέσα μας και να αποδώσουμε σεβασμό στους ανθρώπους οι οποίοι δώσανε τα πάντα για να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους.

Χρυσή Γκαρίπη: Για μένα η ορχήστρα ήτανε μία έκπληξη. Προέρχομαι από έναν οικονομικό κλάδο, ήμουν πρώην ορκωτός ελεγκτής, και κάποια στιγμή κλήθηκα να αναλάβω τα καθήκοντά μου. Υπήρχαν πάρα πολλές οικονομικές δυσκολίες στην αρχή, και ουσιαστικά κλήθηκα για να διεκπεραιώσω αυτές ακριβώς. Δυσκολίες οι οποίες τελικά έχουν εξισορροπηθεί και έχουμε πάει πλέον σε ένα άλλο επίπεδο, έχουμε τελειώσει με όλες τις υποχρεώσεις, με ό, τι κακώς κείμενα υπήρχαν τα προηγούμενα χρόνια. Επομένως όλη αυτή η υπηρεσία μου, από εκεί που ήταν μία έκπληξη, μετά έγινα ένα με την ορχήστρα γιατί την αγάπησα. Ήθελα να λυθούν όλα τα προβλήματα και είχα βάλει στόχο μέσα σε αυτά τα τρία χρόνια της θητείας μου να κάνω ό, τι καλύτερο μπορούσα για να λυθούν όλα. Το ευτύχημα είναι ότι συνεχίζω και επομένως έχω συνέχεια της προσπάθειας μου και έχουμε φτάσει σε ένα πολύ καλό σημείο.

Στάθης Γεωργιάδης: Εγώ είμαι κοντά στην ορχήστρα σαν φιλόμουσος μόνο και ακροατής από παιδί. Η εμπλοκή μου στα διοικητικά της, ξεκινάει από τον Ιανουάριο του 2020 όταν διορίστηκα σε αυτή τη θέση από την Υπουργό. Μάλιστα ήταν δύσκολα χρόνια και άχαρα γιατί περάσαμε την περίοδο του εγκλεισμού και της καραντίνας. Πρέπει να πω βέβαια ότι η ορχήστρα ποτέ δεν έμεινε χωρίς δραστηριότητα. Από την αρχή λοιπόν το είδα ως μία πρόκληση πέρα από μία πολύ ευχάριστη ενασχόληση. Βρήκα μία πολύ καλή ατμόσφαιρα γενικώς. Βρήκα μουσικούς οι οποίοι είναι ενθουσιώδεις και ταγμένοι στην αποστολή που υπηρετούν. Βρήκα ένα διοικητικό προσωπικό που ξέρει τη δουλειά του και αποδίδει και νομίζω πως ο τομέας που εμένα και το διοικητικό συμβούλιο μας έχει εμπιστευτεί το κράτος, έχει πάει πολύ καλά δεδομένου ότι η βασική μας μέριμνα είναι η διοικητική και οικονομική ευρωστία της ορχήστρας.

Νίκος Κυριακού: Για μένα η ορχήστρα όταν μπήκα ήταν ένα καινούργιο άνοιγμα στον κόσμο. Είχα πάντα σχέση με τη μουσική αλλά δεν είχα ζήσει ποτέ την καθημερινότητα μίας συμφωνικής ορχήστρας. Ήρθα πριν 27 χρόνια με σκοπό να βάλω την ορχήστρα στον ψηφιακό κόσμο και να επικοινωνήσουμε τις δράσεις της. Ξαφνικά βρέθηκα μπροστά σε κάτι εντυπωσιακό και την αγάπησα. Τότε ήταν που είπα ότι αυτούς τους ανθρώπους δεν θέλω να τους ακούνε λίγοι αλλά θέλω να τους ακούει ένα γεμάτο Μέγαρο. Και όλα αυτά τα χρόνια έχουμε καταφέρει να παίξουμε παντού, από σχολεία μέχρι πλατείες και γυμναστήρια. Ήταν σκοπός μας η ορχήστρα να φτάσει σε κάθε γειτονιά. Ο κόσμος πλέον ξέρει ποια είναι η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, την αγαπάει και την αγκαλιάζει. Έτσι πλέον χαιρόμαστε γεμάτες αίθουσες και αυτό μας γεμίζει.

Η ορχήστρα και η πόλη

Σίμος Παπάνας: Το κοινό της Θεσσαλονίκης διευρύνεται όλο και περισσότερο αλλά είναι και ένα πολύ καλό κοινό. Από την άποψη ότι ο κόσμος είναι ανοιχτός σε καινούργια πράγματα και σε καινούργιες ιδέες. Επίσης έχουμε πολύ νέο κόσμο και αυτό είναι κάτι το οποίο είναι ανατροφοδοτούμενο. Δίνουμε λοιπόν κάτι καλό στο κοινό και το κοινό το αγκαλιάζει όλο και περισσότερο. Εφόσον λοιπόν μας αγκαλιάζει το κοινό, αυτό εμάς μας δίνει δύναμη για να πάμε στο επόμενο βήμα.

Πλησιάζοντας τους νέους

Σίμος Παπάνας: Είναι από τους πολύ βασικούς μας στόχους, αλλά να τους φέρουμε κοντά μας χωρίς καλλιτεχνικές εκπτώσεις. Να τους φέρουμε δηλαδή κοντά μας σε αυτό που κάνουμε.

Βγαίνοντας στο δημόσιο χώρο

Σίμος Παπάνας: Είχαμε να αντιμετωπίσουμε διαχρονικά μία προκατάληψη πως  ό, τι είναι δημόσιο και κρατικό δυσλειτουργεί.  Το έχουμε όμως εμείς κερδίσει αυτό το ότι δεν είμαστε έτσι. Είμαστε η ορχήστρα με την εκτενέστερη δισκογραφική παρουσία σε διεθνές επίπεδο. Αυτή η δισκογραφία κερδίζει διεθνείς κριτικές και απασχολεί τα ραδιόφωνα όλου του πλανήτη. Αυτός λοιπόν είναι ο δικός μας στόχος και νομίζω πως έχουμε κερδίσει και σε καλλιτεχνικό και σε επικοινωνιακό επίπεδο αυτή τη μάχη. Είμαστε αναπόσπαστο μέρος της πόλης. Αυτή ίσως είναι η μεγαλύτερη νίκη. Δεν μπορεί κανείς να φανταστεί τη Θεσσαλονίκη χωρίς την ορχήστρα της.

Χρυσή Γκαρίπη: Όλη αυτή η εξάπλωση του κοινού και το αποτέλεσμα που έχει επιτευχθεί , σε ένα μεγάλο μέρος οφείλεται στους μουσικούς που παράγουν το τελικό προϊόν. Από πίσω όμως, έχει έναν πολύ μεγάλο όγκο δουλειάς τον οποίο επιτελούν οι 13 μόνο διοικητικοί υπάλληλοι και δύο εξωτερικοί συνεργάτες με σύμβαση έργου. Αυτοί είναι που προσπαθούν και καταφέρνουν με άψογο τρόπο και χωρίς το τυπικό ωράριο όλα αυτά που βλέπετε.

Οι δυσκολίες είναι πια πίσω

Σίμος Παπάνας: Έχουν περάσει εποχές που η ορχήστρα ήταν υποστελεχωμένη. Η κατάσταση βελτιώθηκε ραγδαία την περίοδο της δεκαετίας του ‘90 και ξαφνικά ανέβηκε πάρα πολύ το επίπεδο. Επίσης σημαντική για μια ορχήστρα είναι η ομαλότητα. Σκεφτείτε πως είμαστε 118 μουσικοί και θα πρέπει να συνεργαστούμε για ένα τελικό αποτέλεσμα. Ασφαλώς οποιοδήποτε κακό κλίμα επηρεάζει. Επειδή όμως έχω δει πολλές ορχήστρες στον κόσμο, πρέπει να πω πως το κλίμα στη δική μας ορχήστρα είναι εξαιρετικά καλό. Είμαστε μία πολύ δεμένη ορχήστρα. Βεβαίως η οικονομική κρίση ήταν ένα τεράστιο πρόβλημα για την ορχήστρα. Είναι σαφές πως χωρίς στήριξη δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Ευτυχώς στηρίχτηκε πολύ εκείνη την εποχή. Ήταν όμως μία πολύ δύσκολη εποχή επίσης και επειδή ήταν μία περίοδος που γινόταν συζητήσεις για το αν χρειάζεται η τέχνη ή όχι. Υπήρξαν λοιπόν εποχές εκείνη την περίοδο που φοβόμασταν αν θα υπάρχουμε ή δεν θα υπάρχουμε. Ασφαλώς δύσκολα ήταν και τα πρώτα χρόνια της ορχήστρας με μουσικούς που δεν πληρωνόταν καλά, με χώρους προβών που ήταν ακατάλληλοι. Ελπίζω και στο μέλλον ότι θα έχουμε την αντίστοιχη στήριξη ώστε η ορχήστρα να αποτελεί πόλο έλξης για μουσικούς που θα ενισχύσουν το επίπεδό της.

Νίκος Κυριακού: Όταν εγώ μπήκα στα γραφεία το 2001 είδα έναν υπολογιστή και πέντε υπαλλήλους. Δεν είχαμε χρήματα να πάρουμε υπολογιστές. Ήταν μία τρελή περίοδος τότε που θυμάμαι ότι κάναμε promotion των παραστάσεων με το τηλέφωνο. Δεν υπήρχε κανένας πόρος για marketing. Αυτό το πράγμα λοιπόν χτίστηκε από το μηδέν. Φτάσαμε σε ένα πολύ καλό επίπεδο το 2000 με την ορχήστρα να παίζει στο εξωτερικό και εκεί ακριβώς πάνω στο «πικ» της, ήρθε η οικονομική κρίση και είδαμε την επιχορήγηση να πέφτει στο ένα πέμπτο. Τότε ήταν που είπαμε ότι θα πάμε σε πλατείες και σε σχολεία. Θέλαμε να δείξουμε έργο με ό, τι μπορούσαμε να κάνουμε. Περάσαμε εκείνη την περίοδο, ξαναφτάσαμε στο «πικ» μας το 2019 και στη συνέχεια ήρθε η πανδημία και εκεί ελιχθήκαμε και είχαμε λύσεις. Παίρναμε ειδικές άδειες και βγαίναμε στο διαδίκτυο. Αυτό ευτυχώς ο κόσμος το αγκάλιασε. Περάσαμε πολλές δυσκολίες μπορώ να πω με μεγαλύτερη το ότι είμαστε «τσιγγάνοι στην πόλη». Δηλαδή δεν έχουμε ένα τοπόσημο όπως έχει το ΚΘΒΕ ή το Μέγαρο. Εμείς πάντα πηγαίναμε από Βασιλικό θέατρο στο ΑΠΘ και από εκεί στο Μέγαρο. Αυτή λοιπόν ήταν μία τεράστια δυσκολία. Τόσο για τους μουσικούς για το πώς θα προετοιμαστούν όσο και στην επικοινωνία. Δεν είχαμε ένα μέρος δικό μας ώστε να προσκαλέσουμε κόσμο και να το κάνουμε σπίτι μας. Ήμασταν πάντα φιλοξενούμενοι.

Η ανάγκη για ένα σπίτι

Στάθης Γεωργιάδης: Έχουν συζητηθεί κάποια σενάρια τελευταία αλλά επειδή δεν έχει επισημοποιηθεί κάτι δεν μπορούμε και να τα συζητήσουμε. Αλλά ναι προφανώς και θα μπορούσε να γίνει.

Χρυσή Γκαρίπη: Αυτό νομίζω είναι και το όνειρο τόσο της διοίκησης όσο και των μουσικών.

Σίμος Παπάνας: Σαφώς και μας καλύπτει η αίθουσα Σαλτιέλ. Από εκεί και πέρα όμως πρέπει να πούμε ότι υπάρχουν όλο και όλο δύο χώροι για να κάνουμε συναυλίες, ένας στο Μέγαρο και ένας στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ. Δεν φτάνουν οι χώροι αυτοί. Γνώμη μου είναι πως θα ήταν πάρα πολύ χρήσιμη μία ακόμη αίθουσα στην πόλη. Τώρα αυτή η αίθουσα αν είναι και δική μας, ακόμα καλύτερα…

Βάσει του δυναμικού, αξιοποιούνται όλες οι δυνατότητες της ορχήστρας;

Σίμος Παπάνας : Θα σας το πω ανάποδα. Εμείς πάμε πρώτα στα πολλά και μετά βρίσκουμε τους τρόπους. Δηλαδή δεν θα αφήσουμε μία σπουδαία παραγωγή επειδή μπορεί να είναι δύσκολη. Μπαίνουν εμβόλιμα κάποιες φορές παραγωγές που δεν γίνεται να μην είμαστε. Αν έπρεπε να κάνω απλά ένα προγραμματισμό και να κυλάει, αυτό εμένα δεν με αφορά. Εγώ μουσικός είμαι και μουσικός θέλω να είμαι. Δεν έχω βλέψεις σε διοικητική καριέρα. Δεν είμαι τώρα εδώ διευθυντής και μετά θα πάω να γίνω διευθυντής κάπου αλλού. Θα είμαι εδώ διευθυντής και μετά θα επιστρέψω στη θέση μου ως μουσικός. Για μένα το στοίχημα της αποδοχής της θέσης του διευθυντή ήτανε να βοηθήσω να γίνουν κάποια πράγματα σε αυτό που θεωρώ μουσικό μου σπίτι ή να δω τους συναδέλφους μου να είναι χαρούμενοι.

Χρυσή Γκαρίπη: Μέσα στο 2024 προγραμματίζονται 64 παραγωγές. Πάνω από μία δηλαδή την εβδομάδα αν προσθέσουμε τις καλοκαιρινές άδειες και τα υπόλοιπα. Αυτό από μόνο του, δείχνει πόσο σπουδαία δουλειά γίνεται.

Η καλή φήμη

Σίμος Παπάνας: Ο μουσικός κόσμος δεν είναι πάρα πολύ μεγάλος και η φήμη ενός μουσικού φορέα είναι πάρα πολύ σημαντική. Δηλαδή, αν κάποιος φορέας δεν πληρώνει καλά, αυτό μαθαίνεται. Όλοι γνωρίζουμε τι συμβαίνει. Είναι πολύ σημαντική λοιπόν η θετική εμπειρία γιατί μεταφέρεται από έναν καλλιτέχνη στον άλλον. Ξέρουμε λοιπόν ότι οι συνεργαζόμενοι καλλιτέχνες που έρχονται περνάνε καλά εδώ. Μάλιστα αυτό είναι και οικονομικά συμφέρον γιατί ένας καλλιτέχνης που περνάει καλά θα κάνει και μία καλύτερη τιμή για να έρθει.

Στάθης Γεωργιάδης: Αντίστοιχοι φορείς ανά τον κόσμο στηρίζουν μεγάλο κομμάτι του προϋπολογισμού τους σε χορηγίες ή δωρεές. Στην Ελλάδα γενικότερα και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, αυτό δεν λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό. Θα ήταν σημαντική βοήθεια αν είχαμε σε κάποιες εκδηλώσεις και τέτοιες παροχές. Γι’ αυτό και είναι ακόμα πιο σημαντική η δουλειά που κάνει η διοικητική υπηρεσία.

Μια ματιά στο μέλλον

Σίμος Παπάνας: Έχουμε ξεκινήσει μία συνεργασία στη Βουλγαρία με στόχο την δημιουργία ενός άξονα με προοπτική να ανοίξει σε όλα τα Βαλκάνια. Υπάρχει σπουδαία μουσική δημιουργία τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Ήταν στόχος μου αυτές οι επαφές. Ένα όνειρο μου είναι να φτιάξουμε ένα πανβαλκανικό μουσικό δίκτυο ώστε αντί ο καθένας να είναι μόνος του και να προσπαθεί έτσι, να φτιάχνουμε πράγματα όλοι μαζί. Η Θεσσαλονίκη λόγω του γεωγραφικού της πλεονεκτήματος θα πρέπει να είναι η πρέσβειρα της Ελλάδος σε αυτό το εγχείρημα. Είμαστε μία παγκοσμίου επιπέδου ορχήστρα, πρέσβης του ελληνικού πολιτισμού στο παγκόσμιο στερέωμα και ταυτόχρονα αναπόσπαστο μέρος κάθε πτυχής της Θεσσαλονίκης.