Μάνος Λοΐζος: Έφυγε και είναι ακόμα εδώ

Θυμόμαστε τον μεγάλο δημιουργό με αναμνήσεις της κόρης του Μυρσίνης, του Θανάση Παπακωνσταντίνου, του Απόστολου Ρίζου και του Γιώργου Τούλα

Γιώργος Σταυρακίδης

17 Σεπτεμβρίου 2022, 7:56 πμ

Γιώργος Σταυρακίδης

17 Σεπτεμβρίου 2022, 7:56 πμ

Μπορεί να πέρασαν χρόνια από τότε που έφυγε από τη ζωή ο Μάνος Λοΐζος, παραμένουν όμως ανάγκη για την εποχή μας όλα εκείνα που έγραψε και ζήτησε μέσα από τα τραγούδια του.

Ένας από τους μεγαλύτερους μουσικοσυνθέτες της χώρας, ο Λοΐζος άφησε ως παρακαταθήκη εμβληματικά τραγούδια που ερμηνεύτηκαν από τους σπουδαιότερους τραγουδιστές της Ελλάδας.

Τον Λοΐζο, δεν έχει τόση σημασία αν τον γνώρισε κάποιος από κοντά ή όχι. Είναι από εκείνους τους δημιουργούς που σημασία έχει να ένιωσες αυτά που έγραψε, να έκλαψες με αυτά που ψιθύρισε, να θύμωσες με αυτά που αντέδρασε και να τον τραγουδάς ακόμα. Δυνατά, με φωνή.

Στην εικοσαετή μουσική του διαδρομή αγωνίστηκε για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης και έγραψε τραγούδια που μπήκαν στο στόμα του απλού λαού και έγιναν συνθήματα, συνεργαζόμενος με τους στιχουργούς Γιάννη Νεγρεπόντη, Φώντα Λάδη, Μανώλη Ρασούλη, Δημήτρη Χριστοδούλου και Λευτέρη Παπαδόπουλου.

Τα τραγούδια του, γεμάτα λυρισμό και τρυφερότητα, ερμήνευσαν μεγάλα ονόματα, όπως ο Γιάννης Καλατζής, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, η Χάρις Αλεξίου, ο Γιάννης Πουλόπουλος, ο Γιάννης Πάριος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Στέλιος Καζαντζίδης και η Δήμητρα Γαλάνη.

Τα τραγούδια του, μίλησαν για την ειρήνη και την ισότητα, ενάντια στην αδικία και τον κοινωνικό ρατσισμό, κάνοντας τα επίκαιρα όλα τα επόμενα χρόνια, μέχρι και σήμερα.

«Ο Μάνος έφυγε χωρίς να έχει τίποτα δικό του. Ούτε καν τα τραγούδια του. Γιατί δεν έγραφε ποτέ για τον εαυτό του. Πάντα για τους ανθρώπους. Γι’ αυτό και τα τραγούδια του είναι δικά μας τραγούδια» έχει πει παλιότερα ο Γιώργος Νταλάρας.

Γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 1937 στο χωριό Άγιοι Βαβατσινιάς της επαρχίας Λάρνακας και ήταν το μοναδικό παιδί του παντοπώλη Ανδρέα Λοΐζου και της Δέσποινας Μανάκη. Η οικογένειά του μετακόμισε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου προς αναζήτηση καλύτερης τύχης, όταν ο Μάνος ήταν επτά ετών.

Με τη μουσική ασχολήθηκε από όταν ήταν ακόμα μαθητής. Στην αρχή γράφτηκε σε τοπικό Ωδείο για να μάθει βιολί, αλλά τελικά… έμαθε κιθάρα. Το 1955 ήρθε στην Αθήνα και γράφτηκε αρχικά στη Φαρμακευτική Σχολή και στη συνέχεια στην ΑΣΟΕΕ, ενώ στις αρχές του 1960 αποφασίζει να εγκαταλείψει τις σπουδές του και να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη μουσική.

Το 1962 έρχεται σε επαφή με τον Μίμη Πλέσσα από μία φίλη του που εργάζεται εκείνη την εποχή στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Ο Πλέσσας μεσολαβεί στη «Phillips» για την ηχογράφηση του πρώτου του τραγουδιού. Πρόκειται για το «Τραγούδι του δρόμου», ελληνική απόδοση του Νίκου Γκάτσου σ’ ένα ποίημα του Λόρκα με ερμηνευτή τον Γιώργο Μούτσιο.

Τον Μάρτιο του 1965 παντρεύεται τη Μάρω Λήμνου, τη μετέπειτα συγγραφέα παιδικών βιβλίων, γνωστή ως Μάρω Λοΐζου. Ένα χρόνο αργότερα, τον Αύγουστο του 1966, θα γεννηθεί η κόρη τους Μυρσίνη. Τα επόμενα χρόνια θα είναι αρκετά δημιουργικά για τον συνθέτη. Γράφει τραγούδια και μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο.

Σταθερός στις πολιτικές πεποιθήσεις του, είχε πει το 1966 σε συνέντευξή του: «Σαν μουσικός που γράφω τραγούδια, ξέρω καλά ότι μπορώ να κάνω τον κόσμο να συνειδητοποιήσει ορισμένα πράγματα κι αυτό το θεωρώ μια πολύ σοβαρή λειτουργία. Μ’ ενδιαφέρει να γράφω όχι ωραία πράγματα, αλλά πώς θα ‘ρθω σ’ επαφή με τον κόσμο που πονάει κι αγωνίζεται». Και όπως έλεγε πάλι ο ίδιος: “Πρέπει να υπάρχει στρατευμένη τέχνη, γιατί, μέσα στο δρόμο αυτής της σχολής, μπορούν να βγουν αριστουργηματικά έργα. Αλλά το πιο σπουδαίο είναι, ότι η στρατευμένη τέχνη είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής στις χιλιάδες των φτωχών παιδιών που πεινάνε, αγωνίζονται και σκοτώνονται καθημερινά».

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας μπήκε πολλές φορές στο στόχαστρο των αρχών για τις αριστερές πολιτικές του πεποιθήσεις. Το 1967, που το πραξικόπημα θα φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή του Ελλάδας και του καλλιτεχνικού κόσμου, ο Μάνος Λοϊζος θα καταφύγει στην Αγγλία προκειμένου να γλυτώσει τη σύλληψη και θα επιστρέψει στην Ελλάδα 6 μήνες μετά. Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος του παρέχει καταφύγιο αλλά και την ευκαιρία να βρεθούν οι δύο άνδρες καλλιτεχνικά. Σε σύντομο διάστημα θα κυκλοφορούσαν έναν σπουδαίο δίσκο που ονομάστηκε «Ο Σταθμός» από τον οποίο ξεχώρισαν, εκτός από το ομώνυμο τραγούδι, το «Παλιό Ρολόι» και το «Δελφίνι Δελφινάκι».

Οι στίχοι στον «Σταθμό», σε ένα τραγούδι ήταν του Μάνου Λοΐζου, τέσσερα από τα επτά τραγούδια ερμήνευε ο Γιάννης Καλατζής, ενώ με ένα τραγούδι συμμετείχαν η ανερχόμενη Λίτσα Διαμάντη, ο καθιερωμένος λαϊκός τραγουδιστής και μπουζουξής Δημήτρης Ευσταθίου και ο Γιώργος Νταλάρας, που έψαχνε τότε να βρει το δρόμο του. Το δίσκο συμπλήρωναν πέντε ορχηστρικά, τα περισσότερα από τα οποία αποτελούσαν διασκευές και συρραφές από τα θέματα των τραγουδιών.

Στις 17 Νοεμβρίου του 1973 ο Μάνος Λοΐζος συλλαμβάνεται. Οι χωροφύλακες του τμήματος της Νέας Ιωνίας, δεν δίστασαν να τον σύρουν μπροστά στην κόρη του και να τον οδηγήσουν στη φυλακή. Εννέα μέρες μετά θα αφεθεί ελεύθερος.

Το 1974 η Χούντα πέφτει. Ο Μάνος Λοΐζος είναι ελεύθερος να ηχογραφήσει τα τραγούδια που του είχε απαγορεύσει η λογοκρισία, και να βγάλει στο τέλος του χρόνου το δίσκο “Τα Τραγούδια του Δρόμου”. Τον Απρίλιο είχε κυκλοφορήσει ο δίσκος “Καλημέρα Ήλιε” σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου.

Την επόμενη χρονιά θα κυκλοφορήσουν “Τα Νέγρικα” σε στίχους του Γ. Νεγρεπόντη. Ήταν το ίδιο διάστημα που ο Φώντας Λάδης θα δώσει στον Μάνο Λοΐζο στίχους που μιλάνε για συνδικάτα και απεργίες. Ο Λοΐζος θα τα μελοποιήσει και θα βγάλει το δίσκο “Τα Τραγούδια Μας” μαζί με τον Γιώργο Νταλάρα.

Τον Οκτώβριο του 1981 ο Μάνος Λοϊζος εισάγεται στο Γενικό Κρατικό με περικαρδίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια και πίεση. Θα βγει με την υγεία του κλονισμένη. Θα μείνει όρθιος για να βγάλει στις αρχές του επόμενου χρόνου τον τελευταίο δίσκο του τα “Γράμματα στην Αγαπημένη” σε στίχους του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ με απόδοση στα ελληνικά του Γιάννη Ρίτσου.

Στις 8 Ιουνίου του 1982 παθαίνει εγκεφαλικό επεισόδιο και νοσηλεύεται για ένα μήνα. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, ταξιδεύει για νοσηλεία στη Μόσχα, όπου στις 7 Σεπτεμβρίου υφίσταται δεύτερο εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο Μάνος Λοΐζος θα φύγει από τη ζωή δέκα ημέρες αργότερα στις 17 Σεπτεμβρίου του 1982.

13 Σεπτεμβρίου του 1985, τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Λοΐζου, το Ολυμπιακό Στάδιο κατακλύστηκε από χιλιάδες θεατές που παρακολούθησαν τη θρυλική συναυλία-αφιέρωμα στον μεγάλο συνθέτη. Γιώργος Νταλάρας, Χάρις Αλεξίου, Δήμητρα Γαλάνη, Γιάννης Καλατζής και Βασίλης Παπακωνσταντίνου βρέθηκαν μαζί στη σκηνή και τραγούδησαν – μαζί με δεκάδες χιλιάδες θεατές – τα τραγούδια που οι ίδιοι ερμήνευσαν πρώτοι.

16 Σεπτεμβρίου του 2022, Παρασκευή βράδυ, μια ακόμα μεγάλη συναυλία με τα τραγούδια του Λοΐζου στήθηκε από τον 9.84 για τα 40 χρόνια από τον θάνατο του, με αφορμή μάλιστα ένα καινούριο σημαντικό άλμπουμ που κυκλοφόρησε την ίδια μέρα με τίτλο «Μάνος Λοΐζος – ΜΕΤΑ» με περισσότερους από 35 καλλιτέχνες – κυρίως της νέας γενιάς – που παρουσιάζουν το σύγχρονο πρόσωπο της καλλιτεχνικής δημιουργίας του μεγάλου συνθέτη.

«Θα μπορούσε να είναι μια συναυλία, στην πραγματικότητα όμως είναι ένα καλλιτεχνικό κίνημα που βγαίνει στο δρόμο, το δρόμο που έχει πάντα την δική του ιστορία.» αναφέρει το δελτίο τύπου. Τον δρόμο – συμπληρώνω εγώ – που ήξερε καλά να περπατάει ο Μάνος Λοΐζος και να παίρνει από το χέρι κι άλλους, συνοδοιπόρους.

ΜΥΡΣΙΝΗ ΛΟΪΖΟΥ

Για τις αναμνήσεις, τις συναυλίες που ετοιμάζονται, το cd που μόλις κυκλοφόρησε, αλλά και ένα επόμενο που θα κυκλοφορήσει (και σας το έχουμε ως είδηση) με ανέκδοτα τραγούδια του Λοΐζου, σε συνεργασία μάλιστα με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου που στα 20 χρόνια του, έστειλε στίχους του στον μεγάλο συνθέτη, αλλά ενώ τους είχε μελοποιήσει δεν πρόλαβε να δισκογραφήσει εκείνη την εποχή, μιλάει στην Parallaxi η κόρη του, Μυρσίνη Λοΐζου, αλλά και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου.

Φωτογραφία από την official fb σελίδα Manos Loizos

«Είναι πλέον πολλά τα χρόνια από τότε που έφυγε, πάνε 40 χρόνια από την απώλεια του. Λόγω πόνου λοιπόν, όταν ήμουν μικρή και συμβαίναν όλα αυτά, εγώ με κάποιο τρόπο έσβησα από τη μνήμη μου πάρα πολλά. Οπότε, ό,τι εικόνες έχω, είναι δύσκολο να τις μεταφέρω. Μου φαίνεται κάτι πολύ μακρινό. Ίσως αυτή να ήταν η άμυνα μου για να μπορέσω να αντέξω, δε ξέρω. Ήμουν 16 τότε, πολύ μικρή και ήταν για μένα δυστυχώς, μια πολύ δύσκολη περίοδος.

Αν κάτι μου έχει μείνει, είναι σίγουρα η τρυφερότητα του, η ειλικρίνεια του, η αγωνιστικότητα του, η ελευθερία που ένιωθε, η αλληλεγγύη που είχε για τον κόσμο. Ο Λοΐζος ήταν αυτό ακριβώς που ήταν και τα τραγούδια του, αυτό που ακούμε και νιώθουμε ο καθένας μας. Είναι πολύ περίεργο, αλλά παραμένει πάντα πολύ σημερινός. Αξιοσημείωτο για έναν άνθρωπο που είχε πεθάνει το 1982.

Μου είναι δύσκολο να ξεχωρίσω τραγούδια του πατέρα μου. Σίγουρα ο τελευταίος του δίσκος ήταν ο λιγότερο αγαπημένος για μένα. Κάποια εποχή, για χρόνια, θυμάμαι άκουγα του Χικμέτ ασταμάτητα. Τώρα τελευταία, για να μπούμε και στα καινούρια, ακούω τις κασέτες με τα ανέκδοτα τραγούδια του που έχουμε βρει και θέλουμε να κυκλοφορήσουν σε λίγο καιρό από την MINOS. Πρόκειται για 18 τραγούδια που δεν έχουν κυκλοφορήσει και τώρα ψηφιοποιήθηκαν. Τα τραγουδάει ο ίδιος ο Λοΐζος και τα έξι, εφτά από αυτά είναι του Θανάση Παπακωνσταντίνου. Ο πατέρας μου, είχε πει χαρακτηριστικά στον Θανάση τότε που άκουσε τα πρώτα του τραγούδια, ότι είχε πάθει το πρώτο του εγκεφαλικό όταν διάβαζε τους στίχους του. Χαίρομαι που συνεργάζομαι με τον Θανάση για τα τραγούδια του Λοΐζου, για όλα αυτά που ο Θανάσης είναι και πρεσβεύει. Νιώθω να υπάρχει ρε παιδί μου μια συγγένεια ανάμεσα τους και είναι περίεργο γιατί ο Θανάσης τότε ήταν 20 χρονών. Υπάρχουν και τηλεγραφήματα που αντάλλασσαν μεταξύ τους και μπορεί να μιλήσει γι’ αυτά ο Θανάσης. Άλλωστε θα τα δείτε και στο άλμπουμ που ετοιμάζουμε.

Ο Λοΐζος είχε ένα ταλέντο να συνομιλεί με τους νέους όσο ζούσε. Και σαράντα χρόνια μετά, βλέπουμε ότι αυτό το χέρι που τους άπλωσε, το πήρανε τα παιδιά. Ήταν πάντα πολύ δοτικός δυστυχώς. Όταν είσαι πολύ δοτικός, χάνεις πολλά από τον εαυτό σου…

Τους τελευταίους μήνες που ακούω τις κασέτες του και τους διαλόγους που υπάρχουν μέσα, με τον Άκο τον Δασκαλόπουλο, τον Λεοντή και άλλους που εκείνη την ώρα που ηχογραφεί, χτυπάει το τηλέφωνο και μιλάνε, είναι σαν να είμαι δίπλα. Επιστρέφει όλο αυτό που ζούσα μαζί του όλα τα χρόνια. Εκείνος να γράφει στο κασετοφωνάκι, το πιάνο να παίζει, να πετάει τα Rothmans στο καλάθι δίπλα του. Είναι ωραίο που υπάρχουν αυτές οι κασέτες και φέρνουν αυτές τις εικόνες. Είναι και πολύ καλύτερα πιστεύω για την κόρη μου την Εμμανουέλλα, που έχει και το όνομα του, που σε έναν μήνα γίνεται 18 χρονών και θα το δεχτεί μέσα της πιο ελεύθερα από μένα. Δεν θα έχει αυτό το βάρος. Την συγκινεί πολύ ο παππούς της, δεν το έχει κάνει ακόμα λόγια, αλλά την συγκινεί πολύ.»

ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

«Όταν ήμουν φοιτητής, μόλις είχα μπει στο Πολυτεχνείο, αποφάσισα να του στείλω κάτι στίχους. Μια μέρα γυρίζαμε σπίτι, μέναμε με τη Φανούλα σε ένα διαμέρισμα στη Θεαγένους Χαρίση, βρήκα στην πόρτα κάτι σφηνωμένο. Ήταν ένα τηλεγράφημα. Ανοίγω και έγραφε:

Θανάση μου άρεσαν οι στίχοι σου και θέλω να συνεργαστούμε. Μάνος Λοΐζος.

Βρεθήκαμε μερικές φορές, ήρθε και σπίτι μας μια φορά για φαγητό, είχαμε μια καλή σχέση.

Ξεκίνησε να ετοιμάζει τις μουσικές που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει. Παραγωγός ήταν ο Αχιλλέας Θεοφίλου που μου είχε πει τότε ότι ένα κομμάτι ήταν ισάξιο με το ”Όλα σε θυμίζουν” και θα τα έλεγε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου με τον οποίο γνωρίστηκα τότε και προέκυψε ο Μαύρος Γάτος.

Κάποια στιγμή η Μυρσίνη βρήκε κασέτες με υλικό που ετοίμαζε ο Μάνος και μου τις έστειλε να τις ακούσω. Ανάμεσα σε αυτά βρήκα 5-6 που ήμουν σίγουρος ότι ήταν δικοί μου οι στίχοι. Είχαν περάσει πολλά χρόνια πια…

Η πρώτη συνάντηση που κάναμε από κοντά έγινε μετά από άλλο ένα τηλεγράφημα. Τα κρατάω ως κειμήλια.

Τηλέφωνα δεν είχαμε στα σπίτια. Έδωσα το τηλέφωνο μιας γειτόνισσας να με βρει. Πήρε λοιπόν ο Μάνος να με βρει κάποια στιγμή, το σηκώνει ο γιος της γειτόνισσας που ήταν και ΚΚΕ. «Είμαι ο Μάνος Λοΐζος και θα ήθελα να μιλήσω στο Θανάση» του λέει. Σιγά μην είσαι και ο Λοΐζος απαντά το παιδί έκπληκτο, αμφισβητώντας την αλήθεια.

Τον συνάντησα από κοντά όταν ήρθε να παίξει το ‘80 σε μια συναυλία της ΕΜΣΕ που διεκδικούσαν οι μουσικοί κάτι. Πήγαμε μαζί στο Φιλίππειον που έμενε. Ήταν διάφοροι στο λεωφορείο. Ο Απόστολος Καλδάρας που τον εκτιμούσε πολύ, η Πρωτοψάλτη και διάφοροι άλλοι.

Είχε μια υφέρπουσα, αδιόρατη μελαγχολία. Σαν τον Μάσιμο Τροίζι στο Ιλ Ποστίνο. Επειδή ήταν άρρωστος και πέθανε μετά από λίγο. Ήταν φιλικός πολύ και προσηνής. ‘Ήταν ωραίος άνθρωπος. Έφυγε πολύ νωρίς. Θα είχε να δώσει πάρα πολλά πράγματα…»

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΡΙΖΟΣ

Ο Απόστολος Ρίζος, τραγουδοποιός νεότερης γενιάς, έχει μελετήσει πολύ το υλικό του Μάνου Λοΐζου, φτιάχνοντας μάλιστα και μία σπουδαία παράσταση πριν μερικά χρόνια, με τίτλο «Σ’ ένα δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο» που, μου αποκαλύπτει, πως σύντομα θα κυκλοφορήσει δισκογραφικά. Φέτος, μαζί με την Μαργαρίτα Ζορμπαλά, επιστρέφουν στα τραγούδια του Λοΐζου «Με φάρο το φεγγάρι», στις 22 Οκτωβρίου (ημέρα γέννησης του μεγάλου συνθέτη) στο Θέατρο Άκροπολ στην Αθήνα και 6 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής της Θεσσαλονίκης, με την συμβολή της Μυρσίνης Λοΐζου.

«Για μένα ο Μάνος Λοΐζος είναι η μεγαλύτερη επιρροή που είχα όταν μάθαινα να παίζω τραγούδια. Τα πρώτα τραγούδια που έμαθα, ήταν δικά του. Καθόρισε το ξεκίνημα και επηρέασε όλη τη συνέχεια. Η παράσταση «Σ’ ένα δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο» που κάποια στιγμή είχαμε παρουσιάσει και θα κυκλοφορήσει μάλιστα και δισκογραφικά, ήταν κάτι που το χρωστούσα στον εαυτό μου και σε αυτό το βίωμα και χαίρομαι που πραγματοποιήθηκε και αγαπήθηκε επίσης. Αυτό που με είχε γοητεύσει εξαρχής ήταν αυτό το δικό του, ιδιαίτερο χαρμάνι από όλα τα μουσικά ρεύματα δύσης και ανατολής, που έφτιαχνε αυτές τις καταπληκτικές μελωδίες. Αυτό σε συνδυασμό με μία αύρα που είχε, τρυφερή και συγκινητική, η οποία πότιζε και τα τραγούδια του. Είναι μία σχέση χρόνων και θα την έβαζα ισάξια στα σημαντικά βιώματα της ζωής μου.

Το ότι ο Λοΐζος είναι τόσο σύγχρονος, έχει να κάνει πολύ και με τους στίχους – οι στιχουργοί που μελοποίησε ήταν ευαισθητοποιημένοι όπως και ο ίδιος, σε διαχρονικά, κοινωνικά ζητήματα. Επίσης, παίζουν μεγάλο ρόλο σε αυτό και όλοι οι μεγάλοι ερμηνευτές που είπαν τα τραγούδια του και τα πέρασαν σε εμάς τους νεότερους.

Αν και είχε μία εικοσαετία δισκογραφικής δράσης, με δέκα, έντεκα δίσκους, όλα τα τραγούδια του είναι ξεχωριστά. Ένα κι ένα. Η εικόνα που έχουμε από τον Λοΐζο, έχει άμεση σχέση με το ανθρώπινο στοιχείο. Αυτή η συγκίνηση και η τρυφερότητα που εξέπεμπε είναι στοιχεία που νομίζω πως κάθε γενιά θα τα συναντά γιατί τα έχει ανάγκη, πόσω μάλλον σε εποχές οι οποίες εμφανίζουν μια απροκάλυπτη βαρβαρότητα.»

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥΛΑΣ

Μιλώντας με τον Γιώργο Τούλα, για να στήσουμε αυτό το αφιέρωμα, μου αποκάλυψε μια πολύ δική του ιστορία που έχει σχέση με τον Μάνο Λοΐζο και έχει απόλυτη θέση σε αυτό το αφιέρωμα στον μεγάλο συνθέτη, δίνοντας το μέγεθος που είχε αυτός ο καλλιτέχνης, αλλά και την σύνδεση που είχε – πάντα – με όσους τον άκουγαν.

«Εκτός από το Μίκη, που τον ακούγαμε στο σπίτι από τη μέρα που γεννήθηκα, ο συνθέτης που καθόρισε τα εφηβικά μου χρόνια ήταν ο Λοϊζος. Οι στιγμές που διαλέγαμε τραγούδια για τις σχολικές γιορτές, τα φεστιβάλ των πολιτικών νεολαιών στην παραλία και τη Νέα Ελβετία που άρχισα να πηγαίνω από νωρίς στο Γυμνάσιο, τα τραγούδια στο ράδιο και κυρίως οι κασέτες.

Η ανατριχίλα που ένοιωθα όταν πλησίαζα στα Φεστιβάλ και τα ηχεία έπαιζαν δυνατά το ”Για της Μυρσίνης την ποδιά μια Παναγιά.

Όταν μάθαμε ότι ο Λοϊζος ήταν άρρωστος, για πρώτη φορά ένοιωσα τι σημαίνει απειλή. Και όταν έφυγε αισθάνθηκα την έννοια της απώλειας, που δεν είχα αισθανθεί τόσο έντονα, ούτε με συγγενή.

Λίγους μήνες μετά το θάνατο του κατέβαινα 17 χρόνων στη Ρόδο για διακοπές. Κανόνισα να έχει ένα κενό ανάμεσα σε ένα πλοίο και μια πτήση για να κάνω κάτι που το ένοιωθα σαν χρέος και ομολογώ ότι δεν το ξανάκανα ποτέ από τότε μέχρι σήμερα για κανένα επώνυμο. Να ανάψω ένα κερί στον τάφο του.

Είχαμε μαζί μας μια kodak instamatic και βγήκα και μια φωτογραφία γιατί ήθελα να το κρατήσω με κάποιο τρόπο αυτό το προσκύνημα. Με θυμάμαι ακόμα να κλαίω λες και ήμουν σε τάφο δικού μου ανθρώπου. Θυμάμαι το διακριτικό ξύλινο σταυρό. Θυμάμαι το σφίξιμο.

Πέρασαν 40 χρόνια και όμως ο δικός μας άνθρωπος δεν έφυγε ποτέ. Ζει στα ράδια, ζει στις ουτοπίες μας που διαψεύστηκαν, σε κάτι ελπίδες που καμιά φορά σκάνε ότι μπορεί ο κόσμος να γίνει λίγο καλύτερος.»