Νατάσσα Μάρε Μουμτζίδου: πανδημία και πολιτισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένα

Το όνομά της ενέχει κάτι από θάλασσα, καθώς και τη λέξη μητέρα – «mare» που στα ιταλικά σημαίνει θάλασσα και «μάρε» που στο Λευκαδίτικο γλωσσικό ιδίωμα σημαίνει μητέρα. Πρόκειται για μία καλλιτέχνιδα υψηλών προδιαγραφών με κλασική μουσική παιδεία, μία δημιουργό σπάνιας ευαισθησίας που κάθε τραγούδι που ερμηνεύει μοιάζει με ονειρικό ταξίδι.

Η χαρισματική ερμηνεύτρια, στιχουργός, συνθέτις και μουσικός, με την κρυστάλλινη φωνή τραγουδά και μας μαγεύει καθώς ελίσσεται ανάμεσα στη μελωδία και τον αυτοσχεδιασμό με μοναδική εκφραστική δεινότητα. Μπορεί να διατηρεί μια διακριτική παρουσία, όμως η καλλιτεχνική της δράση στο χώρο της jazz και της σύγχρονης αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής είναι πλούσια με συμμετοχές σε πολυάριθμες παραστάσεις, διοργανώσεις και φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό αλλά και συνεργασίες με σημαντικούς πολιτιστικούς φορείς της χώρας μας. 

Ποιες θεωρείτε πως είναι οι σημαντικότερες επιπτώσεις της πανδημίας γενικότερα στον πολιτισμό αλλά και ειδικότερα στη μουσική; Πώς βλέπετε το μέλλον της μουσικής μετά την πανδημία;

«Η ερώτησή σας είναι δύσκολο να απαντηθεί με συμβατικούς όρους. Αν θέλουμε να υπερβούμε τα κραταιά στερεότυπα και τα τρέχοντα αυτονόητα θα πρέπει πρωτίστως να ορίσουμε – κατά προσέγγιση πάντοτε – την έννοια Πολιτισμός. Θα μου επιτρέψετε λοιπόν, να μην αναφερθώ στην μουσική βιομηχανία και το μέλλον των συναυλιών καθώς ακράδαντα πιστεύω ότι αλλού βρίσκεται αυτή τη στιγμή το Νόημα του πράγματος σε σχέση με τον Πολιτισμό. Ας ανασηκώσουμε ελαφρώς το πέπλο των ερμηνειών και προσεγγίσεων λέγοντας πως η πανδημία είναι επίσης απόρροια και φυσικό αποτέλεσμα του πολιτισμού της σύγχρονης κοινότητας / πραγματικότητας. Ο όρος πολιτισμός είναι ευρύς. Αναφέρεται στην οποιαδήποτε μορφής συμπεριφεριστική, συναισθηματική, διανοητική, πνευματική, λεκτική, ψυχολογική και κάθε άλλη εκδήλωση διεπαφής των ανθρώπων. Είναι η κουλτούρα, η καλλιέργεια (culte)  που βιώνεται στο βάθος μίας κοινωνίας και ακτινοβολείται στο και από το συλλογικό της πρόσωπο. Όταν βάλλεται το ουσιαστικόν Ήθος στην λειτουργία ενός συστήματος και δεν αναφέρομαι σε πεπερασμένες σεμνοτυφίες και ηθικές, το σύστημα και τα μέρη του α/σθενούν. Χάνουν δηλαδή την Ισχύ, το σθένος τους έναντι στην ίδια την ζωή. Άρα, πανδημία και πολιτισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Πιστεύω ότι όλοι είμαστε πλέον υποψιασμένοι ότι ο Πολιτισμός μας τίθεται υπό ριζική αμφισβήτηση. Η πανδημία κατά μία έννοια είναι μία από τις επιπτώσεις του πολιτισμού μας στο συλλογικό ανθρώπινο σώμα. Ο δε πολιτισμός στην μετά covid εποχή, θα διαμορφωθεί κατ’ αναλογία με την ηθοπνευματική εκπαίδευση που θα έχουμε εμπεδώσει μέσα από τις διαδικασίες και τις τριβές που βιώνουμε λόγω της πανδημίας που ο ίδιος ο σύγχρονος πολιτισμός εισήγαγε. Κύκλος δηλαδή. Το καλό νέο είναι ότι το σύμπαν έχει τον τρόπο του να μετουσιώνει τα πάντα υπέρ του. Υπέρ της συνέχειας. Υπέρ της Ζωής. Όποιος νοήσει τις τρέχουσες διαδικασίες θα παράγει στο εξής πολιτισμό με όρους ζωοδοσίας προς τον άνθρωπο. Όποιος πάλι όχι, αμετακίνητα θα συντηρεί τον πολιτισμό της α/σθενούς νοοτροπίας με όποια αποτελέσματα η νοοτροπία αυτή επιφέρει.

Η μουσική ανήκει στον χώρο του αοράτου. Δομεί την Ύπαρξη γιατί είναι συχνότητα, είναι καθαρή ενέργεια. Μορφοποιεί και επιφέρει βαθιές και ουσιαστικές μεταμορφώσεις. Έχει δύναμη. Είναι διεισδυτική, ομιλούσα, πανπληρωτική. Η δε βάση της είναι η σιωπή. Κάτι που μας χρειάζεται εν γένει. Μόνο μέσα στην σιωπή μπορεί να αρθρώσει και να ορθώσει ο άνθρωπος λόγο. Ας κάνουμε λοιπόν σιωπή σε πρώτη φάση και στην αμέσως επόμενη ας επανεφεύρουμε τον πολιτισμό που μας πρέπει. Να απαλλαγούμε από το πτωχόν φαίνεσθαι, τον ανταγωνισμό, την σύγκρουση, την επιβίωση σε ένα σύστημα που συντηρείται σερβίροντας στο πιάτο του τα ίδια τα παιδιά του. Αυτή είναι η προσωπική μου θέση που υποστηρίζει τον όρο «διακριτική παρουσία» με τον οποίον τόσο όμορφα με καλωσορίσατε.

Ολοκληρώνοντας δε την σκέψη μου να πω ότι Τέχνη σημαίνει αποκλειστικά διεπαφή. Δεν είναι Τέχνη μόνον η μουσική, τα εικαστικά, η λογοτεχνία… Τέχνη είναι η μεταμορφωτική διαδικασία που σου συμβαίνει στην ζώσα επαφή σου με τον άλλον άνθρωπο. Δεν αντικαθίσταται σε καμία περίπτωση από οποιαδήποτε ψηφιακή πύλη. Εύχομαι ο πολιτισμός μας να μας επιτρέψει να αποκαταστήσουμε την ρωγμή που δημιουργήθηκε στην ΕΠΑΦΗ ανάμεσά μας. Προτού γίνει χάσμα. Είμαι αισιόδοξη γιατί πιστεύω στον άνθρωπο και την πληροφορία που μεταφέρει μέσα του. Εκείνη της ενότητας.»

Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς παραμένετε δημιουργική και πριν λίγες μέρες κυκλοφορήσατε, σε συνεργασία με την κορυφαία τσελίστρια Μαρία Χρίστοβα, ένα ιδιαίτερο τραγούδι με τίτλο «Λευκοσέντονο». Θέλετε να μας μιλήσετε για την πειραματική προσέγγιση σας πάνω στην σύγχρονη ποιητική μέσα από το νέο μουσικό σας project;

«Οι καιροί είναι κατά μίαν έννοια ιδανικοί για τους αναζητητές του Νοήματος της Τέχνης και της Ωραιότητας του Υπάρχειν όπως προκύπτουν από την κατανόηση της λειτουργίας του κόσμου, των διαδικασιών και των πραγμάτων. Ιδανικοί για την απαραίτητη εκείνη εσωστρέφεια και επεξεργασία των δεδομένων. Ιδανικοί λόγω της αισθηματικής και πνευματικής έντασης και αποκάλυψης του ουσιώδους. Ιδανικοί για την σιωπή τους. Ακροβατούμε όλοι, πόσο μάλλον οι καλλιτέχνες που είθισται να έχουμε ιδιαίτερα ανοιχτές προσλαμβάνουσες. Αυτά τα ρευστά μίας εσώτερης ενέργειας, ο έρωτας για τους βαθύτερους των ήχων, η λαχτάρα να αφουγκραστούμε τα αληθέστερα αποτυπώνεται σε μία μικρή σαφέστατα κλίμακα στο ιδιαίτερο αυτό μουσικό έργο. Όπως γνωρίζετε, το κέντρο των μουσικών μου αναζητήσεων είναι η έρευνα του ήχου μέσα από τα πεδία της σύγχρονης μουσικής και αυτοσχεδιαστικής τέχνης. Καθώς επίσης και η λαχτάρα μου για την απόδοση μίας νέας ερμηνείας στην λέξη, τον λόγο, την σκέψη, την θέαση και την προσέγγιση των πραγμάτων. Τα τελευταία χρόνια έχω συνεργαστεί με μεγάλα ονόματα του ελεύθερου αυτοσχεδιασμού σε συναυλίες, ηχογραφήσεις και εργαστήρια. Το ανεπανάληπτον σε αυτές τις δουλειές είναι που ιδιαίτερα με συναρπάζει. Ποτέ δεν μπορείς να επαναλάβεις το αυτοσχεδιαστικό κείμενο. Συλλαμβάνεις και συμμετέχεις στην εκτός χρόνου διατύπωση. Στην περίπτωση του «Λευκοσέντονου» είμαι ευγνώμων προς την Μαρία γιατί συνυπάρξαμε μέσα σε τούτη ακριβώς την διαδικασία. Ευγνώμων διότι η αισθαντική της ικανότητα και η τεχνική της αρτιότητα συνέλαβαν και αποτύπωσαν τέλεια το μουσικό μου αυτό ποθούμενο. Προσβλέπουμε σε μία εκτενή συνεργασία για την οποία ανυπομονώ.»

Λευκοσέντονο

Τί είναι η μουσική για εσάς; Ποιος είναι ο δικός σας προσωπικός ορισμός της μουσικής; «H μουσική για εμένα είναι η σχεδία του αοράτου. Το κάθε τί, από την πρώτη ύλη έως το σημείο εκείνο όπου η ανθρώπινη διάνοια δύναται να επεκταθεί και να το συμπεριλάβει είναι αποτέλεσμα συχνοτήτων, έχει δηλαδή ουσιαστικά να κάνει με τον ήχο. Ο ήχος λοιπόν έχει Θεουργική διάσταση στην ζωή του ανθρώπου και απαιτείται να προσεγγίζεται με τον δέοντα σεβασμό. Μέσα στο περιβάλλον της σιωπής, όπως αναφέρω και παραπάνω, αναζητώ να εναποθέσω τον δικό μου προσωπικό λόγο. Μου πήρε πολλά χρόνια για να αρχίσω να τον αποκαλύπτω αφ’ ενός και να τον δομώ, να τον συγκροτώ ως μία πρόταση συγκεκριμένη αφ’ ετέρου. Πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως, είτε είμαστε καλλιτέχνες μουσικοί, είτε είμαστε άνθρωποι που απλά αγαπούμε και εκτιμούμε την μουσική, στον ήχο συναντούμε μέρη του εαυτού μας. Όσο βαθύτερα εισδύουμε στην κατανόησή του, όσο περισσότερο διαθέσιμοι είμαστε στην βαθιά μεταμορφωτική του δύναμη τόσο εγγύτερα πλησιάζουμε στο πυρηνικό μας κέντρο που δεν είναι άλλο παρά μία και μόνη νότα για τον καθένα. Ένας ήχος. Μία συχνότητα που μας συνδέει με το άστρο μας στον ουρανό.»

Πότε και πως ξεκίνησε η βαθιά σχέση σας με την μουσική; Ποια ήταν τα πρώτα σας ακούσματα και πως γεννήθηκε η ανάγκη σας να ασχοληθείτε με την jazz;

«Η μουσική υπήρχε ανέκαθεν στην ζωή μου. Από την στιγμή που θυμάμαι τον εαυτό μου τον συναντώ να συνομιλεί και να συναλλάσσεται με την μουσική και με τον ήχο ευρύτερα. Να συγκινείται σε σημείο που μικρό παιδί ακόμα να δακρύζω στο άκουσμα της Ρυθμολογίας του Μ. Χατζιδάκι, ένα έργο εξαιρετικά εξειδικευμένο. Ο Μεγάλος Ερωτικός, ο Nino Rota, o σπουδαίος Ρώσος πιανίστας Sviatoslav Richter υπήρξαν τα πρώτα μου ακούσματα, χάριν πάντοτε στην μητέρα μου. Νομίζω πως δεν χρειάστηκε να ανακαλύψω την μουσική, αλλά περισσότερο να την αφυπνίσω εσωτερικά. Να αφυπνίσω την γλώσσα της μέσα μου, να μάθω να την μιλώ, να την συνθέτω, να πορεύομαι, να αναγνωρίζω και να εκτιμώ τα πολλαπλά της τοπία. Να αντέχω την ισχύ της παρουσίας της. Πιστεύω δε, ότι φωνητικά και μουσικά δεν ανήκω στην jazz σκηνή αλλά περισσότερο στην σύγχρονη αυτοσχεδιαστική ζώνη με νεοκλασικά και avant-garde στοιχεία. Σαφέστατα υπάρχουν χρωματικές οδοί στις δουλειές μου που έχουν εκτενείς jazz αναφορές, αλλά αποδίδονται κυρίως στο ταλέντο και την εξειδίκευση των συνεργατών μου.»

Τρυγόνα

Έχετε δηλώσει πως «είναι σημαντικό να μάθουμε να αγαπάμε τον ήχο από όπου κι αν προέρχεται». Εσείς ποιους ήχους αγαπάτε; Ποιες μελωδίες σας εμπνέουν; «Αγαπώ το κάθε τί που ενέχει το ήθος της ωραιότητας και την ωραιότητα του ήθους. Μου αρέσει ο ήχος όταν είναι αυθεντικός, πηγαίος, ειλικρινής. Μπορεί να σταθώ στο κέντρο της πόλης για να ζήσω σε μια στιγμή εσωτερικής σιωπής την υπέρτατη συναυλιακή εμπειρία προσλαμβάνοντας τον ήχο σφαιρικά, να έρχεται να με συναντά από όλες τις κατευθύνσεις, δίχως να έχει, ούτε να χρειάζεται να έχει ταυτότητα. Ήχοι που δεν έχουν την ανάγκη δηλαδή – κατ’ αναλογία με τον άνθρωπο – να δηλώσουν γιατροί ή δικηγόροι, ερωτευμένοι με έναν άλλον ήχο ή μοναχικοί, σπουδαίοι, περισπούδαστοι, διάσημοι ή μη. Όμως έχουν Πρόσωπο. Τούτο το Ιερόν τους Πρόσωπο προσλαμβάνω. Το Πρόσωπο της ενέργειας που μεταφέρουν. Της ζωής την οποία υπηρετούν μέσα από την κίνηση του πεδίου. Τούτη είναι μία μορφή πληρότητας που αναζητεί η ψυχή.»

Μέσα από την συναρπαστική μουσική διαδρομή σας ποιες στιγμές ξεχωρίζετε;

«Ξεχωρίζω ανθρώπους που αγάπησα. Που συνομίλησα μαζί τους εκ βαθέων επί σκηνής. Ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου κατέχει ο Νίκος Χαριζάνος και η συνεργασία μας στην μονάκριβή μας Μήδεια, ο Νίκος Τουλιάτος που μαζί του έχω ατενίσει μεγαλειώδη πεδία αυτοσχεδιαστικής έκφρασης, ο Μανώλης Κουτσουνάνος αδελφός της καρδιάς μου, δια βίου συνοδοιπόρος και συνοραματιστής και φυσικά ο Jason Carter ένας από τους σπουδαίους μουσικούς και κινηματογραφιστές της γενιάς μας με τον οποίον μας συνδέει μία φιλία μεγάλης αγάπης και μία δισκογραφική δουλειά που έλαβε διεθνώς εξαιρετικές κριτικές.»

“Το τραγούδι μας διασχίζει τους αιθέρες για να προσεγγίσει την καρδιά του Σύμπαντος. Στην ανταπόκριση παίζεται ο έρωτάς μας για την αποκάλυψη της Αλήθειας.” Η παραπάνω φράση σας συμπυκνώνει το νόημα του τραγουδιού “Χωρίς εσένα”, ένα τραγούδι που έχετε συνθέσει και ερμηνεύετε ίδια. Θέλετε να μας μιλήσετε για την ξεχωριστή θέση που κατέχει ο έρωτας και το φως στο τραγούδι αυτό αλλά και γενικότερα στο μουσικό σας έργο;

«O Έρωτας είναι ο Λόγος του Θεού μέσα μας. Είναι η σπερματοδότηση του Φωτός στο πυρηνικό κέντρο του ανθρώπου. Είναι η Ερώτηση που ενέχει εκ προοιμίου την απάντηση. Και η απάντηση αποκαλύπτεται με βεβαιωτική Ισχύ στην ανταπόκριση που βιώνει ο άνθρωπος όταν ακτινοβολεί το ουσιώδες μέρος του εαυτού του και εισπράττει εσωτερικά την ανάλογη ακτινοβολία σε μία κίνηση πανπληρωτική ψυχικά και πνευματικά. Είτε από άνθρωπο, είτε από τον Ουρανό. 

Ο Έρωτας είναι Φως. Και το Φως μόνον αν βαθύτατα το ερωτευτείς μπορείς εν μέρη να το προσεγγίσεις.»

Χωρίς εσένα

Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας τις επόμενες μουσικές σας ιδέες και τα καλλιτεχνικά σας σχέδια;

«Ανέκαθεν μου ήταν αδύνατον να προγραμματίσω, να εντοπίσω τον εαυτό μου καλλιτεχνικά κάπου στο απώτερο ή ακόμα και στο εγγύς μέλλον. Το αδύνατό μου σημείο. Είμαι παρορμητική και ανταποκρίνομαι σε ό,τι με συγκινεί στο τώρα, ετούτη δηλαδή την στιγμή. Μπορεί για ένα διάστημα να χάσω για κάτι το ενδιαφέρον μου, να απέχω λίγο ή περισσότερο έως ότου επανασυνδεθώ μαζί του. Συνήθως επιστρέφω. Σκεφτείτε λοιπόν, πόσο δύσκολο μου είναι τώρα, σε μία εποχή τέτοιας ρευστότητας να κάνω σχέδια. Ακόμα και αν υπάρχουν, μου είναι αδύνατον να τα ανακοινώσω ή επικοινωνιακά να τα προωθήσω. Θα πω μονάχα πως το Λευκοσέντονο που είναι και η αιτία της σημερινής μας όμορφης συζήτησης κυκλοφορεί αυτές τις ημέρες σε μία συλλογή έργων μου νεότερων και παλαιότερων υπό τον γενικό τίτλο: “Astran LFC”.»

Μια ευχή για το μέλλον…

«Eύχομαι να αποκτήσουμε πρόσβαση στα θαύματα που συντελούνται γύρω μας. Να απαλλαχθούμε από κάθε συναισθηματική, πνευματική ή άλλη τοξίνη. Να έχουμε και να είμαστε μέρος του φωτός και της χαράς του κόσμου…»

INFO

Μπορείτε να επισκεφθείτε το κανάλι της Νατάσσας Μάρε Μουμτζίδου στο YouΤube (https://www.youtube.com/user/MareNatassa/videos) καθώς και την ιστοσελίδα της  (http://natassamare.com)

*Φωτογραφίες: Από το αρχείο της Νατάσσας Μάρε Μουμτζίδου.