O Δημήτρης Μυστακίδης γράφει για το Φεστιβάλ Λαϊκής Κιθάρας που οργανώνει στη Θεσσαλονίκη

Λέξεις: Δημήτρης Μυστακίδης

Η ιδέα για μια «γιορτή» της λαϊκής κιθάρας είναι αρκετά παλιά. Από τη στιγμή που κατάλαβα το μεγαλείο αυτού του οργάνου κάπου στο 2003, έστρεψα όλη μου την προσοχή σ΄ αυτό. Καταλυτικό ρόλο φυσικά είχε παίξει και η πρόταση που μου είχε γίνει από τους τότε υπεύθυνους του Τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής Mουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου, Γιώργο Κοκκώνη και Μαρία Ζουμπούλη, να διδάξω αυτό το όργανο στο πλαίσιο ενός ιδρύματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Τότε, αναλύοντας όλα αυτά που απλώς έπαιζα μέχρι τότε προκειμένου να μπορώ να τα διδάξω, ανακάλυψα και εγώ μαζί με τους μαθητές μου το μεγαλείο αυτού του οργάνου, αλλά ταυτόχρονα και την υποτιμητική αντιμετώπιση που είχαν όλα τα λαϊκά όργανα. Έτσι ξεκίνησε μια προσπάθεια για να ανατραπεί όλη αυτή η κατάσταση. Δημιούργησα το πρώτο σχήμα με λαϊκές κιθάρες και αρχίσαμε να παίζουμε σε μικρούς χώρους.

Εκεί είδα ότι η αποδοχή του κόσμου ήταν πολύ μεγάλη και το 2006 έβγαλα τον πρώτο δίσκο που περιείχε ρεμπέτικα τραγούδια παιγμένα μόνο με λαϊκές κιθάρες. Ο δίσκος αυτός είχε τεράστια αποδοχή, και από εκεί και μετά δημιουργήθηκε ένα ολόκληρο ρεύμα, με πολλούς νέους μουσικούς να ασχολούνται με το όργανο και πολλά νέα κιθαριστικά σχήματα να κάνουν την εμφάνισή τους.

Το 2014 εξέδωσα το βιβλίο «Λαϊκή Κιθάρα, Τροπικότητα και Eναρμόνιση» ένα τεχνικό βιβλίο εκμάθησης της λαϊκής κιθάρας.

Εδώ πρέπει να κάνω μια παρένθεση για να πω, πως είναι πολύ σημαντικό οι κοντινοί σου άνθρωποι να αγκαλιάζουν το όνειρό σου και να το κάνουν και δικό τους. Αυτό έγινε στις συζητήσεις που ακολούθησαν για την παρουσίαση του βιβλίου. Οι κοντινοί μου άνθρωποι μου πρότειναν να μην κάνουμε κάτι συνηθισμένο. Να δημιουργήσουμε μια συνολική εμπειρία.

Τεχνοκράτες οι ίδιοι, μου πρότειναν να γίνει ένα τριήμερο με έκθεση οργάνων, συναυλίες, σεμινάρια, διαλέξεις κ.λπ., όλα σχετικά με τη λαϊκή κιθάρα και μέσα σε αυτό το πλαίσιο να γίνει και η παρουσίαση του βιβλίου. Αυτό εμένα μου φαίνονταν βουνό, αλλά με τη βοήθεια του Μπάμπη Μητσιόπουλου, του Γιάννη Ασπιώτη και της Θεοπούλας Αρβανιτίδου, αλλά και την αμέριστη συμπαράσταση από το Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής έγιναν όλα πολύ πιο εύκολα και κυρίως σωστά. Ο οργανοποιός Τάσος Θεοδωράκης ανέλαβε την οργάνωση της έκθεσης και έγινε ένα ανοιχτό κάλεσμα σε όποιον ήθελε να συμμετέχει αφιλοκερδώς σε αυτή την προσπάθεια.

Και ως εκ θαύματος η ανταπόκριση ήταν απίστευτη. Μαζεύτηκαν κιθάρες από όλη την Ελλάδα, πάρα πολλοί μουσικοί δήλωσαν συμμετοχή και φυσικά με πάρα πολύ προσωπική εργασία το τριήμερο πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2014 στο Γενί Τζαμί στην Θεσσαλονίκη με απίστευτη επιτυχία.

Από εκεί και μετά επικεντρώθηκα κυρίως στην προσπάθεια της επίσημης αναγνώρισης της λαϊκής κιθάρας από την Πολιτεία. Κάποια στιγμή έπεσε στην αντίληψή μου η διαδικασία εγγραφής στοιχείων του πολιτισμού μας στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς από το Υπουργείο Πολιτισμού. Η σκέψη ήταν λίγο πονηρή. Σκέφτηκα ότι εάν καταφέρναμε να εγγραφεί η Λαϊκή Κιθάρα σαν στοιχείο της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, θα ήταν πολύ πιο εύκολο να ακολουθήσει η επίσημη αναγνώριση των λαϊκών οργάνων και η ένταξή τους στη δημόσια εκπαίδευση.

Καθίσαμε τότε με τη Μαρία Ζουμπούλη και ετοιμάσαμε τον φάκελο που έπρεπε να κατατεθεί, προκειμένου να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία. Εδώ πρέπει να πω πως η συσπείρωση όλων των λαϊκών κιθαριστών γύρω από αυτήν την προσπάθεια ήταν απίστευτη και πάλι. Σε ο,τιδήποτε χρειαστήκαμε – γιατί δεν είναι καθόλου εύκολη η διαδικασία της ετοιμασίας ενός τέτοιου φακέλου – η ανταπόκριση ήταν τεράστια και άμεση.

Ο φάκελος κατατέθηκε και σιγά σιγά τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Το 2020 η Λαϊκή κιθάρα εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και το 2021 ακολούθησε η επίσημη αναγνώριση όλων των λαϊκών οργάνων από την Πολιτεία.

Η Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού κάθε χρόνο ανακοινώνει μια πρόσκληση για δράσεις που αφορούν στην ανάδειξη και διαφύλαξη αυτών των στοιχείων, γεγονός που αποτέλεσε αφορμή να ξεκινήσουμε πάλι την προσπάθεια για τη δημιουργία ενός φεστιβάλ. Στόχος μας, να μην είναι πυροτέχνημα, αλλά να εξελιχθεί σε θεσμό που θα πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην πόλη μου, τη Θεσσαλονίκη. Ταυτόχρονα, ζήτησα από το Κέντρο Πολιτισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης τη στήριξή του και από τον Δήμο Θεσσαλονίκης της παραχώρηση της αποθήκης Δ’ για την πραγματοποίηση του φεστιβάλ.

Εδώ οφείλω να κάνω ένα σχόλιο κυρίως για τους ανθρώπους που θεωρούν ότι όλες οι πόρτες είναι κλειστές και μόνο εάν έχεις «βύσμα» γίνονται πράγματα.  Οι πολιτικές μου θέσεις είναι γνωστές γιατί δεν τις έκρυψα ποτέ. Βύσμα δεν έχω κανένα και μιλώ με απόλυτη ειλικρίνεια. Και εγώ είχα ακριβώς αυτή την αντίληψη. Η πραγματικότητα όμως με διέψευσε. Η ανταπόκριση από όλους τους προαναφερθέντες φορείς ήταν θετική και χωρίς πολλά – πολλά. Βοήθησαν όλοι και έτσι το πρώτο Φεστιβάλ Λαϊκής Κιθάρας άνοιξε τις πόρτες του τον Μάιο του 2021. Εντάξει, μια μικρή ταλαιπωρία με την γραφειοκρατία υπάρχει, αλλά εάν υπάρχει θέληση, όλα ξεπερνιούνται.

Για να μην μείνουμε όμως μόνο στα θετικά να πω και τα αρνητικά.

Η Θεσσαλονίκη είναι δύσκολη πόλη. Σχεδόν το σύνολο της μικρής επιχορήγησης που καταφέρνουμε να πάρουμε κάθε χρόνο καλύπτει μόνο τις δαπάνες μετακίνησης και διαμονής των καλεσμένων, μουσικών, επιστημόνων, ομιλητών κ.λπ.. Κάθε χρόνο υπάρχει αγωνία για το εάν θα καταφέρουμε να καλύψουμε τις οικονομικές μας ανάγκες, προκειμένου το φεστιβάλ να είναι βιώσιμο και να συνεχίσει να γίνεται στη Θεσσαλονίκη. Η εύκολη λύση θα ήταν να το κάνω στην Αθήνα αλλά δεν το θέλω. Και παρά τη στήριξη από το Υπουργείο Πολιτισμού και τον Δήμο Θεσσαλονίκης το άγχος αυτό κάθε χρόνο είναι εξοντωτικό. Θα δούμε.

Προς το παρόν, ας απολαύσουμε όλοι το 3^ο Φεστιβάλ Λαϊκής Κιθάρας το οποίο συνεχίζει να μεγαλώνει. Η άποψή μου είναι ότι ένα φεστιβάλ δεν είναι κάτι που γίνεται μια φορά τον χρόνο και επαναλαμβάνεται απλώς. Κάθε χρόνος συμπληρώνει ουσιαστικά αυτά που έχουν γίνει τα προηγούμενα χρόνια. Φέτος ανοίξαμε έναν διάλογο και με άλλες λαϊκές παραδόσεις, εντάξαμε θέματα που αφορούν τους σύγχρονους μουσικούς, γιατί η λαϊκή μουσική είναι ζωντανή και εξελίσσεται, βάλαμε θέματα που αφορούν τη σύγχρονη δημιουργία και πολλά άλλα.

Σας περιμένουμε!

Το 3ο Φεστιβάλ Λαϊκής Κιθάρας ανοίγει και πάλι τις πόρτες του στις 26, 27 και 28 Απριλίου στην Αποθήκη Δ’, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Πάντα με την πεποίθηση ότι η λαϊκή μουσική δεν αποτελεί μουσειακό είδος, αλλά πραγματικά ζωντανή παράδοση, το φετινό φεστιβάλ διευρύνει τις θεματικές σε όλες τις δράσεις του.

Σε αυτή την κατεύθυνση, οργανώνει στρογγυλά τραπέζια, σεμινάρια και ομιλίες γύρω από τους σύγχρονους προβληματισμούς που συνδέονται με τη μουσική “βιομηχανία” και τους μουσικούς της, υποδέχεται και συνομιλεί συναυλιακά και με άλλες λαϊκές παραδόσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, που έχουν φτάσει συνεχώς εξελισσόμενες μέχρι, ενώ στον χώρο της οργανοποιίας, φιλοξενεί πλέον όλα τα όργανα που κατασκευάζουν επιδέξια χέρια Ελλήνων οργανοποιών.

Από την άλλη, το ΦΛΚ 2024 τιμά το μπουζούκι, τον άρχοντα της λαϊκής μας μουσικής, με συναυλίες κορυφαίων εκπροσώπων του.

Πρόγραμμα Φεστιβάλ

Παρασκευή 26 Απριλίου

16:00 – 17:00 Παρουσίαση βιβλίου: «Η άλεξη γλώσσα των ξύλων – Τα μυστικά του ήχου στο μπουζούκι και στα υπόλοιπα έγχορδα» του Ισίδωρου Παπαδάμου

17:00 – 18:00 Στρογγυλό Τραπέζι Οργανοποιίας: Επιλογή και οπλισμός καπακιού Εισηγητής: Γιάννης Παβέζας Συντονιστής: Γιώργος Παπάζογλου

18:15 – 19:15 Σεμινάριο: “Η ακουστική κιθάρα στα Μπλουζ” Εισηγητής: Ηλίας Ζάικος

3ο Φεστιβάλ Λαϊκής Κιθάρας στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης 19:30 – 20:30 Ομιλία: Η δημοτική ποίηση ως πολυφωνική μαρτυρία Ομιλητής: Παντελής Μπουκάλας, συγγραφέας – δημοσιογράφος

20:30 – 21:00 Μουσική στο φουαγιέ με τον Θοδωρή Κότσυφα σε jazz αυτοσχεδιασμούς

21:00 – 22:00 Συναυλία: Τα αρχέγονα μπλουζ, Ηλίας Ζάικος

22:30 – 23:45 Συναυλία: “The white rose of Athens – Το μπουζούκι στην Αμερική” με τους Γρηγόρη Βασίλα και Νίκο Τατασόπουλο Συμμετέχουν: Σταυρούλα Μανωλοπούλου, Γιώργος Νικόπουλος, Γιώργος Βεντουρής, Φίλιππος Παχνιστής

00:15 – 02:00 Προβολή ντοκιμαντέρ: Μια φωνή μέσα στη νύχτα Σενάριο-σκηνοθεσία: Όλγα Λασκαράτου

Σάββατο 27 Απριλίου

11:00 – 12:00 Παρουσίαση βιβλίου: “Τραγούδια στο χαρτί – Έλληνες συνθέτες λαϊκών τραγουδιών των δεκαετιών 1930-1950” του Σταύρου Κρομμύδα

12:15 – 13:15 Ομιλία: Αναλύοντας την υβριδική τροπικότητα της αστικής λαϊκής μουσικής: μελωδικά και αρμονικά μονοπάτια σε επιλεγμένα τραγούδια Ομιλητής: Κώστας Τσούγκρας, καθηγητής συστηματικής μουσικολογίας στο ΑΠΘ και καθηγητής θεωρητικών και σύνθεσης στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης

13:30 – 14:30 Σεμινάριο: “Ψηφιακή Διανομή Μουσικής: Από το Α στο Ω” Εισηγητής: Μιχάλης Καλούδης, Director Greece της The Orchard

15:30 – 16:30 Ομιλία: Σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα των μουσικών Ομιλητής: Ηλίας Σακαλάκ, μουσικός – μέλος της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών – συγγραφέας

16:45 – 18:30 Στρογγυλό τραπέζι: Playlist και ραδιόφωνο: υπάρχει χώρος για τα έργα νέων δημιουργών;

Συμμετέχουν: Δημήτρης Βραχνός (διευθυντής προγράμματος ΜΕΛΩΔΙΑ 99,2), Μαρία Κοζάκου (διευθύντρια Δεύτερου Προγράμματος ΕΡΤ), Λευτέρης Μαρόγλου (πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ράδιο Θεσσαλονίκη και του Ερωτικός FM), Αλέξης Καρακατσάνης (digital audio manager της Audiomax, radio consultant στην BCI Research & Consulting, Country Manager στη Radioplayer Greece, ιδιοκτήτης του Press Play), Όλγα Λασκαράτου (ραδιοφωνική παραγωγός – σκηνοθέτρια του ντοκιμαντέρ “Μια φωνή μέσα στη νύχτα”)

Συντονίζει ο Άκης Σακισλόγλου (δημοσιογράφος – μέλος της καλλιτεχνικής επιτροπής του Φεστιβάλ Μονής Λαζαριστών)

19:00 – 19:30 Μουσικό πορτραίτο του Άκη Πάνου Παρουσιάζει ο συγγραφέας Θωμάς Κοροβίνης

3ο Φεστιβάλ Λαϊκής Κιθάρας στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης 20:00 – 21:15 Συναυλία: Petros Klampanis Trio Συμμετέχουν: Πέτρος Κλαμπάνης (κοντραμπάσο), Ραφαήλ Μελετέας (πιάνο), Θωμάς Μελετέας (ούτι)

21:45 – 22:45 Συναυλία: Γιώργης Ξυλούρης (Ψαρογιώργης)

23:15 – 24:30 Συναυλία: Αψιλίες Συμμετέχουν: Δημήτρης Μυστακίδης, Ευγένιος Βούλγαρης, Απόστολος Τσαρδάκας

Κυριακή 28 Απριλίου

11:30 – 12:30 Σεμινάριο: Εξερεύνησε τις Μουσικές σου Δυνατότητες Εισηγητής: Πέτρος Κλαμπάνης

12:45 – 13:45 Σεμινάριο: Ηχοληψία ακουστικών οργάνων Εισηγητής: Τίτος Καργιωτάκης

14:15 – 14:45 Μουσική στο φουαγιέ με τους Banda Entopica

15:00 – 16:00 Συναυλία: “Κλίμα τροπικό”, με την ορχήστρα Τμήματος Λαϊκής Κιθάρας του Δημοτικού Ωδείου Θεσσαλονίκης

16:15 – 16:30 Τιμητική βράβευση του Γιώργου Ξηντάρη, για τη συμβολή του στην αναβίωση του ρεμπέτικου Παρουσιάζει – απονέμει ο Γιάννης Τσολακίδης (ραδιοφωνικός παραγωγός)

16:30 – 18:00 Συναυλία: Γιώργος Ξηντάρης Συμμετέχουν: Θοδωρής Ξηντάρης, Αντώνης Ξηντάρης