Μουσείο Βερολίνου: Η διαδρομή των αρχαίων έχει έντονο ελληνικό χρώμα

Να ήταν μόνο το Βρετανικό Μουσείο… Σε πολλά ευρωπαϊκά Μουσεία υπάρχουν ελληνικές αρχαιότητες και ένα από αυτά είναι και το Παλαιό Μουσείο (Altes Museum) του Βερολίνου.

Στο συγκεκριμένο Μουσείο δεν το αντιλαμβάνεσαι μόνο από τα εκθέματα που βλέπεις, αλλά και απ’ όσα παρουσιάζονται σε μία αίθουσα, λίγο πριν από την έξοδο.

Eκεί οι υπεύθυνοι αισθάνονται την ανάγκη να πληροφορήσουν τους επισκέπτες για όλο το χρονικό των ενεργειών τους, από τα μέσα του 17ου αιώνα μέχρι και το σήμερα, τις σημαντικές ημερομηνίες, για την απόκτηση των συγκεκριμένων αρχαιοτήτων και της μεταφοράς τους στο Βερολίνο.

Διαβάζοντάς το, αντιλαμβάνεται κανείς και το «ελληνικό χρώμα» των ευρημάτων στην Αρχαία Ολυμπία, τη Σάμο, αλλά και σε ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας όπως η Πέργαμος, η Μαγνησία του Μαιάνδρου, η Πριήνη, η Μίλητος. 

Οι ανασκαφές στις εν λόγω αρχαίες πόλεις άρχισε από το 1870 και μετά, στις τελευταίες δεκαετίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην οποία ως γνωστόν η Γερμανία είχε καταφέρει να διεισδύσει πολιτικά και οικονομικά.

Για πάνω από 50 χρόνια αντλήθηκαν από τις αρχαίες ελληνικές πόλεις σημαντικά ευρήματα της Εποχής του Χαλκού, χάλκινα και πήλινα ειδώλια της κλασικής αρχαιότητας, σημαντικά αγγεία του αττικού Κεραμεικού, έργα γλυπτικής και κοσμήματα. 

Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως το Παλαιό Μουσείο του Βερολίνου οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1828 και 1830, προκειμένου να στεγάσει τη Συλλογή Αρχαιοτήτων του Βερολίνου (Antikensammlung Berlin), βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Καρλ Φρίντριχ Σίνκελ (Karl Friedrich Schinkel), στη συνέχεια όμως φιλοξένησε αρχαιότητες από ελληνικές πόλεις, αλλά και την Ρώμη. 

Και αρχιτεκτονικά όμως παραπέμπει σε αρχαιοελληνικό κτίριο, καθώς ως πρότυπο χρησιμοποιήθηκε η αθηναϊκή στοά, με τη συνεχή κιονοστοιχία καθ’ όλο το μήκος της πρόσοψης. Ο αρχιτέκτονας τοποθέτησε στην επίστεψη εννέα ζεύγη αετών, αντικριστών ανά δύο, σε αραιή διάταξη.

Ας δούμε όμως τις ημερομηνίες που αναγράφονται στο Μουσείο 

1648: Οι αρχαιότητες από τη συλλογή του εκλέκτορα μεταφέρονται στο Kunst – kammer στο παλάτι του Βερολίνου.

Oι αρχαιότητες της συλλογής μεταφέρονται στην αίθουσα τέχνης στο παλάτι της πόλης του Βερολίνου

1671: Ο εκλέκτορας Φρειδερίκος Γουλιέλμος του Βρανδεμβούργου αποκτά γλυπτά αντίκες στο Άμστερνταμ.

1696: Απόκτηση της συλλογής Giovanni Pietro Bellori στη Ρώμη.

1696-1701: O Lorenz Beger γράφει το Thesaurus Brandenburgicus Selectus.

1742-1767: Ο βασιλιάς της Πρωσίας Φρειδερίκος Β’ αποκτά και κληρονομεί διάσημες συλλογές αρχαιοτήτων και μεμονωμένων αντικειμένων.

1770: Ολοκλήρωση του Κτιρίου του Ναού των Αρχαιοτήτων στο πάρκο του παλατιού Sanssouci, Πότσδαμ.

1815: επιστροφή αρχαίων έργων τέχνης στο Βερολίνο (Ο Ναπολέων κηρύσσει τον πόλεμο).

1823: Εντολή υπουργικού συμβουλίου για την κατασκευή μουσείου στο Lustgarten.

1827: Aπόκτηση της συλλογής Bartholdy.

1828: Aπόκτηση της συλλογής Koller.

1830: Εγκαίνια του Royal Museum στο Lustgarten.

1831: Απόκτηση της συλλογής Dorow.

1832: O Eduard Gerhard διορίζεται αρχαιολόγος στο Μουσείο.

1855: Εγκαινιάζεται το Neues Museum.

1869: Ο ασημένιος θησαυρός του Χίλντεσχαϊμ ανήκει στη Συλλογή Κλασικών Αρχαιοτήτων.

1875: Η συλλογή αγγείων μεταφέρεται στο Neues Museum και παράλληλα αρχίζουν οι ανασκαφές στην Ολυμπία.

1878: Αρχίζουν οι ανασκαφές στην Πέργαμο.

1879: Μέσω των επίσημων διαχωρισμών των ευρημάτων, ο αριθμός των αρχαιοτήτων στα Μουσεία του Βερολίνου αυξάνεται σημαντικά.

1883: Απόκτηση του ευρήματος χρυσού της Σκυθίας από τον Vettersfelde.

1885: Απόκτηση της σαρκοφάγου από το Palazzo Caffarelli στη Ρώμη.

1891: Εκκίνηση της ανασκαφής στην Μαγνησία του Μαιάνδρου.

1895: Εκκίνηση ανασκαφών στην αρχαία Πριήνη.

1899: Έναρξη ανασκαφών στη Μίλητο.

1900: Ανασκαφές στο Μπάαλμπεκ (Ηλιούπολη) στο σημερινό Λίβανο.

1901: Εγκαίνια του παλιού Μουσείου της Περγάμου.

1905: Ανασκαφές στα Δίδυμα της Μιλήτου.

1907: Απόκτηση της Συλλογής merle de Massonneau από τη Γιάλτα της Κριμαίας.

1909: Κατάρρευση του Παλιού Μουσείου της Περγάμου και έναρξη κατασκευής του νέου μουσείου.

1910: Έναρξη των ανασκαφών στο Ηραίο της Σάμου.

1915: Απόκτηση της Ένθρονης Θεάς του Τάραντα.

1921: Μεταφορά των γύψινων εκμαγείων στο Βερολίνο.

1922: Η συλλογή των αγγείων εκτίθενται στο Νέο Μουσείο.

1924: Απόκτηση της Θεάς του Βερολίνου.

1930: Εγκαίνια του νέου μουσείου της Περγάμου.

1946-1948: Κατανομή αρχαιοτήτων άγνωστης προέλευσης από την Επιτροπή Διάσωσης του Πλημμελειοδικείου Βερολίνου.

1957: Νομοθεσία για την ίδρυση του Ιδρύματος Πρωσικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

1958: Απόκτηση αγγείων και γλυπτών και μπρούντζινων αγαλματιδίων από το Μουσείο Αρχαιοτήτων του Βερολίνου.

1959: Τα εγκαίνια του Μουσείου της Περγάμου.

1960-1966: Εγκαίνια των Μουσείων του Βερολίνου στο Σαρλότενμπουργκ και επανεγκαίνια του Altes Museum.

1975: Ανασυγκρότηση των αρχαιοτήτων στο Μουσείο της Περγάμου.

1982-85: Κατασκευή περιπτέρου εισόδου και ανασυγκρότηση της Έκθεσης στο Μουσείο της Περγάμου.

1988: Δήλωση του Βερολίνου για την απαγόρευση διακίνησης των αρχαιοτήτων.

1989: Επανεκκίνηση της επανακατασκευής του Νέου Μουσείου.

1990: Η γερμανική επανένωση.

1991: Επιστροφή του μνημείου του Σαρδανάπαλου και μακροπρόθεσμο δάνειο της Σαρκοφάγου με τον Αχιλλέα.

1999: Aποκατάσταση και επιστροφή τριών αρχαίων γλυπτών από την εξοχική κατοικία του Hermann Goering στο Carinhall, στην Ιταλία και τη Λιβύη αντίστοιχα.

2003: Δήλωση της Ρώμης σχετικά με την ανταλλαγή μακροπρόθεσμων δανείων.

Οι αρχαιολόγοι που πρωτοστάτησαν στις παραπάνω ενέργειες και τις ανασκαφές είναι οι εξής:

Eduard Gerhart 

Ernst Curtius

Alexander Conze

Richhard Schone 

Carl Blumel