Όσα (δεν) ξέρουμε για τις Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης το 2023
Η ελληνική πόλη που παίρνει ξανά το συγκεκριμένο τίτλο και οι επιλογές από Ουγγαρία και Ρουμανία
Μετά από αρκετά χρόνια, μια ελληνική πόλη, λαμβάνει τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, με την Ελευσίνα, το 2023, να μπαίνει στη λίστα μαζί με τις Τιμισοάρα από την Ρουμανία και το Βέσζπρεμ από την Ουγγαρία.
Στο παρελθόν, η Αθήνα (1985), Θεσσαλονίκη (1997), Πάτρα (2006) είχαν λάβει επίσης τον συγκεκριμένο τίτλο, ενώ την περσινή χρονιά Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης ορίστηκαν οι Ες-συρ-Αλζέτ (Λουξεμβούργο) και Νόβι Σάντ (Σερβία).
Όταν πρόκειται για την Ευρώπη, η προσοχή εστιάζεται συνήθως στην πολιτική ή στην οικονομία· είναι πλέον καιρός να προβληθούν τόσο ο πλούτος όσο και η πολυμορφία του πολιτιστικού τοπίου της Ευρώπης.
Αυτή ήταν η ιδέα της Μελίνας Μερκούρη και του Τζακ Λανγκ (υπουργών Πολιτισμού της Ελλάδας και της Γαλλίας αντίστοιχα) το 1985, όταν έθεταν τα θεμέλια για την πρωτοβουλία Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Η επιλογή μιας πόλης για τον τίτλο Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης γίνεται τέσσερα χρόνια πριν από την έναρξη των δράσεων, με διαγωνισμό που διοργανώνεται σε εθνικό επίπεδο αλλά με τα ίδια κριτήρια που έχουν καθοριστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι πόλεις που επιλέγονται γίνονται Πολιτιστικές Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης για περίοδο 12 μηνών.
Ο τίτλος αυτός συνεπάγεται μία μεγάλη δέσμευση: την πραγματοποίηση στη συγκεκριμένη περιοχή πολιτιστικών εκδηλώσεων οι οποίες εντάσσονται σ’ ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Τι πρέπει λοιπόν να ξέρουμε για τις τρεις πόλεις που έχουν φέτος το συγκεκριμένο τίτλο;
Βέσζπρεμ (Ουγγαρία)
Μια από τις παλαιότερες πόλεις της Ουγγαρίας, το Βέσζπρεμ βρίσκεται νοτιοδυτικά της Βουδαπέστης, στις βόρειες όχθες της λίμνης Balaton. Οι εκδηλώσεις φέτος περιλαμβάνουν τα πάντα. Από συναυλίες λαϊκής μουσικής και χορού και τα εγκαίνια ενός νέου Σώματος Τεχνών έως ένα φεστιβάλ οικολογίας με επίκεντρο την κοντινή λίμνη.
Στόχος των ανθρώπων του Βέσζπρεμ είναι να γίνουν αναλογικά η πόλη με τον μεγαλύτερο αριθμό μουσικών σε όλη την Ουγγαρία. Δεν θέλουν απλώς αυτό να είναι μετρήσιμο, αλλά κυρίως να το ζήσουν, ώστε να αποδείξουν στην πράξη τις μελέτες που θέλουν τις πόλεις με πολλούς μουσικούς να είναι ευτυχισμένες πόλεις.
Το Βέσζπρεμ τιμήθηκε με τον τίτλο της UNESCO City of Music το 2019. Πατρίδα του Leopold Auer και αυτό είναι πηγή υπερηφάνειας αλλά και ευθύνης.
Η πόλη παρέχει μουσικές εμπειρίες που απευθύνονται στα μικρότερα παιδιά, προσφέροντας μοναδικές εκπαιδευτικές ευκαιρίες για μικρούς και μεγάλους, επαγγελματίες και ερασιτέχνες να δείξουν το ταλέντο τους, να δώσουν νέα πνοή στην χορωδιακή παράδοση. Γιατί, όπως λένε, η μουσική δεν είναι κάτι που συμβαίνει σε εμάς, αλλά κάτι που συμβαίνει με εμάς.
Το Βέσζπρεμ ήταν πάντα διάσημο για τα φεστιβάλ του που διαρκούν μέρες. Οι καθημερινές όμως έχουν πάντα τις λιγότερες μουσικές συναντήσεις. Αυτό θα αλλάξει βέβαια στο πλαίσιο του «Όχι άλλες βαρετές Τρίτες». Με το άνοιγμα νέων χώρων, τη συνεργασία με επιχειρηματίες και καλλιτέχνες, τη μεταμόρφωση παλιών και νέων δημόσιων χώρων. Ιδρύματα και κτίρια που κάποτε φαίνονταν απόμακρα και ψυχρά προς το κοινό, ανοίγουν τις πύλες τους και γίνονται βασικό μέρος της καθημερινότητας. Νέες ευκαιρίες μεταφοράς και ανταλλαγής γνώσεων ανοίγονται σε κοινοτικούς χώρους, όπου οι νέοι και οι ενήλικες μπορούν να αποκτήσουν εμπειρίες, να μάθουν και να παίξουν, είτε πρόκειται για θέατρο, μουσική, ψηφιακές δεξιότητες ή μέσα. «Μια πόλη στην οποία έχεις κάτι να κάνεις το βράδυ της Τρίτης, τότε σίγουρα θα έχει επιλογές για όλες τις ημέρες της εβδομάδας» λένε οι ιθύνοντες που θέλουν μέσω του προγράμματός τους να πείσουν όλο και περισσότερους νέους να επιλέξουν το Veszprém για να συνεχίσουν τη ζωή τους ή να επιστρέψουν και πάλι πίσω σε αυτό.
Ακόμα και ο πιο συνηθισμένος καθημερινός χώρος στο Βέσζπρεμ μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην υπηρεσία της τέχνης. Από μια πειραματική παράσταση μέσα σε ένα λεωφορείο και ένα θεατρικό δρώμενο σε μια παραλία σε ένα σύγχρονο λογοτεχνικό φεστιβάλ σε ένα χωριό της κομητείας Zala. Καλλιτέχνες δημιουργούν την τέχνη τους σε ασυνήθιστα μέρη με ασυνήθιστους τρόπους και υπάρχει πάντα μια ανατροπή στη δομή των συναντήσεων.
Εδώ θα βρεις όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με το τι ετοιμάζει η ουγγρική πόλη το επόμενο διάστημα
Τιμισοάρα (Ρουμανία)
Όταν κάποιος επισκεφτεί την Τιμισοάρα θα παραδεχτεί ότι πρόκειται για μια διαφορετική πόλη. Μια πόλη ανοιχτή, γενναία, πολυσχιδής. Μια πόλη που δεν απέφυγε να πάει κόντρα στο ρεύμα ή να γίνει εκείνη το ίδιο το ρεύμα. Μια πόλη που δεν ντράπηκε ποτέ για την αντικουλτούρα και στήριξε εξ αρχής την πολυπολιτισμικότητα.
Όταν η Τιμισοάρα ένιωσε άνετη, ικανοποιημένη, κομφοριστική, τότε ήταν που έμεινε στάσιμη. Και με τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης αναζητά και πάλι το πνεύμα αυτό που έχασε και βρίσκει σταδιακά τα τελευταία χρόνια. Να αποδείξει ότι έχει θάρρος, ειλικρίνεια και είναι ο καλύτερος οικοδεσπότης για πειραματισμούς και συνεργασίες που αφορούν την τέχνη, την τεχνολογία, την αρχιτεκτονική, την εκπαίδευση και γενικότερα τον πολιτισμό.
Η Τιμισοάρα μας καλεί να την ανακαλύψουμε μέσω θεατρικών παραστάσεων και μουσικών συναυλιών που θα μας συγκινήσουν. Να την εξερευνήσουμε με τα μάτια, τα αυτιά, αλλά κυρίως την καρδιά μας. Σε έναν αυθεντικό διάλογο μεταξύ χωρών και γενεών, ειδών και πολιτισμών, παραδόσεων και τεχνολογιών.
Από το φυσικό και συμβολικό κέντρο του Victory-Liberty-Union μέχρι τις γειτονιές, όλη η Τιμισοάρα τον Φεβρουάριο θα πλημμυρίσει από τέχνη. Εμείς καλούμαστε να επιλέξουμε τη διαδρομή. Από αναδρομές σε προηγούμενες δεκαετίες, μέχρι ματιές στο μέλλον.
Οι Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης έχουν την ευθύνη να αναζητήσουν νέους ορισμούς και απαντήσεις για μείζονα θέματα, είτε είναι παρελθοντικά, είτε αφορούν το παρόν ή το μέλλον. Η πόλη γιορτάζει την ελευθερία σκέψης και επιλογής μέσα από συζητήσεις, εργαστήρια και παρουσιάσεις που ανοίγουν μυαλά και χτίζουν γέφυρες συνεργασίας.
Εδώ θα βρεις όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με το τι ετοιμάζει το επόμενο διάστημα η ρουμανική πόλη
Ελευσίνα (Ελλάδα)
Μία από τις πέντε πιο σημαντικές ιερές πόλεις της αρχαιότητας, η πόλη των Ελευσίνιων Μυστηρίων και γενέτειρα του Αισχύλου, η Ελευσίνα, χάρη στο φυσικό της λιμάνι και τη στρατηγική της θέση, 21 χλμ. δυτικά της Αθήνας, στο Θριάσιο Πεδίο στο βoρειοδυτικότερο άκρο του Σαρωνικού κόλπου, μετατράπηκε από τον 19ο αιώνα και μετά σε παραγωγική μηχανή της Ελλάδας κι ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά της κέντρα.
Τα σημάδια της εκβιομηχάνισης κυριαρχούν στο σώμα της πόλης, επικαλύπτοντάς το και δημιουργώντας συχνά την αντίληψη ενός τόπου, που κρατά καλά φυλαγμένο τον πολιτιστικό του πλούτο, ως ένα διαχρονικό μυστήριο.
Αντλώντας έμπνευση από την πλούσια ιστορία της πόλης, η 2023 Ελευσίς διαμορφώνει ένα ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Τα Μυστήρια Μετάβασης επικεντρώνονται σε τρία διακριτά και αλληλένδετα κεντρικά θέματα: Άνθρωποι | Κοινωνία, Περιβάλλον και Εργασία, αντανακλώντας τα μοναδικά χαρακτηριστικά της πόλης και τις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τόσο η Ελευσίνα όσο και η Ευρώπη. Ως εκ τούτου, μέσω του καλλιτεχνικού προγράμματος η Ελευσίνα οδηγείται στην επόμενη φάση, πέρα από την επικρατούσα δημόσια εικόνα της ως (μειονεκτικής/υπανάπτυκτης) βιομηχανικής πόλης, ενισχύοντας τη θέση της στον πολιτιστικό χάρτη σε περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Αυτά υλοποιούνται μέσα από ευρύτερες συνέργειες στον εθνικό και διεθνή σύγχρονο πολιτιστικό χώρο, οι οποίες μετατρέπουν την πόλη σε έναν ακμάζοντα πολιτιστικό προορισμό, αναμφίβολα αξιόλογο για τον επισκέπτη.
Ο ιστός της πόλης συντίθεται από εξαιρετικά ίχνη της αρχαιότητας, σύγχρονες ιστορίες μετακίνησης πληθυσμών, βιομηχανικής ανάπτυξης, κινημάτων (συνδικαλιστικό / εργατικό), αλλά και αποβιομηχάνισης και ανεργίας. Στον ίδιο ιστό συνυφαίνονται ευαίσθητα θέματα όπως η ισχυρή επίδραση στο περιβάλλον, ενώ η αμφίθυμη σχέση της πόλης με τη θάλασσα είναι άξια προσοχής, διερεύνησης και αξιοποίησης. Η σημασία της Ελευσίνας ως γενέτειρας του Αισχύλου, η ιδιαίτερη θέση της γυναίκας μέσα στον χρόνο της μακράς ζωής της πόλης, η ξεχωριστή θέση της πόλης στα λαϊκά τραγούδια ξενιτιάς, ανεκπλήρωτου έρωτα και εργατικού μόχθου –μέσα από την παρουσία του θρυλικού βάρδου Στέλιου Καζαντζίδη, αναντικατάστατου εκπροσώπου του είδους– προσθέτουν στην πόλη αυτή χρώματα, πτυχές μοναδικότητας.
Η Ελευσίνα, όπως κάθε νέα Πολιτιστική Πρωτεύουσα που επιλέγεται, φαίνεται να συνιστά ένα ερευνητικό πεδίο, ένα Μοντέλο μελέτης των σύγχρονων ευρωπαϊκών ζητημάτων της κοινωνίας, των ανθρώπων και των σχέσεων, της Εργασίας, του Περιβάλλοντος και της βιώσιμης Ανάπτυξης, όπως όλα αυτά δείχνουν να συναντώνται, να συγκρούονται ή να διασταυρώνονται σε μια σύγχρονη πόλη.
Η Τελετή Έναρξης συνιστά την επίσημη και εμβληματική εκκίνηση του καλλιτεχνικού προγράμματος της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Μια ανοιχτή σε όλους γιορτή, που θα λάβει χώρα το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου 2023, στις 19:00, στο παραλιακό μέτωπο της πόλης με ένα κεντρικό γεγονός, το «Μυστήριο_0 Μυστήρια Μετάβασης», σε ιδέα/σύλληψη του Γενικού Καλλιτεχνικού Διευθυντή, Μιχαήλ Μαρμαρινού και σκηνοθεσία του διακεκριμένου Βρετανού σκηνοθέτη, Chris Baldwin.
Τη μεγάλη σκηνή της Τελετής Έναρξης θα αποτελέσει η ίδια η θάλασσα, ενώ μια προσωπική όσο και οικουμενική αφήγηση, μαζί με την ίδια την Μουσική έρχονται να συνδέσουν τα γεγονότα, αποκαλύπτοντας το «Μυστήριο_0 Μυστήρια Μετάβασης».
Οι εορτασμοί ξεκινούν με την έλευση τεσσάρων μεγάλων πομπών, χερσαίων και θαλάσσιων, που καταφθάνουν από τέσσερα διακριτά σημεία από την Ευρώπη, την Αττική αλλά και την ίδια την πόλη της Ελευσίνας, συνθέτοντας το πρώτο μέρος της Τελετής Έναρξης. Την πέμπτη άτυπη πομπή συνιστά και ο ερχομός όλων των επισκεπτών και των προσκεκλημένων στη μεγάλη εκδήλωση της Τελετής Έναρξης.
Από το πρωί έως και αργά το βράδυ, η πόλη της Ελευσίνας γιορτάζει με ένα πλούσιο πρόγραμμα με εκθέσεις, συναυλίες, πάρτι και πληθώρα παράλληλων εκδηλώσεων σε όλη την πόλη. Επιπλέον δράσεις θα πραγματοποιηθούν και την Κυριακή 5 Φεβρουαρίου.
