Πέθανε ο σπουδαίος εικαστικός και σκηνογράφος Νίκος Στεφάνου

Πέθανε σε ηλικία 92 ετών ο εικαστικός και σκηνογράφος Νίκος Στεφάνου.

Ο Νίκος Στεφάνου γεννήθηκε το 1933 και μεγάλωσε στο Γκάζι του Πειραιά. Σε ηλικία μόλις 17 ετών φιλοτεχνώντας σκηνικά και κουστούμια για θιάσους του Δημοτικού θεάτρου Πειραιά και του Πειραϊκού Συνδέσμου, μαθητεύοντας έτσι και στην τέχνη του χρωστήρα, στο πλάι πολλών σπουδαίων Ελλήνων ζωγράφων και σκηνογράφων. Κατασκεύαζε τα σκηνικά όλων των μεγάλων από τον Καραντινό, τον Κλώνη, τον Τσαρούχη, τον Μόραλη, τον Γκίκα.

«Ο παππούς μου, ο πατέρας μου, ο θείος μου, ο νονός μου ήταν εργάτες στο εργοστάσιο του Πειραιά που ήταν μικρογραφία αυτού της Αθήνας. Εκεί μεγάλωσα. Ήταν μια γλυκύτατη ανάμνηση που καταγράφηκε μέσα μου. Ο θαυμασμός μου γι’ αυτό με οδήγησε στα έργα μου. Τυχαία ακολούθησα τα χνότα τους. Ήταν ένας ζωντανός, βιώσιμος χώρος. Θυμάμαι τους εργάτες που ήταν σαν να είχαν βγει μέσα από τα σίδερα και τις καμινάδες» έλεγε σε μια παλιότερη συνέντευξή του στη LIFO.

Νίκος Στεφάνου: Η έμπνευση από το Άγιο Όρος και οι σπουδές στο Παρίσι

Μελέτησε την αγιογραφία, αντιγράφοντας εικόνες και ψηφιδωτά από την Μονή Δαφνίου και το Άγιο Όρος. Σπούδασε, το 1960 με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης σκηνογραφία στο Παρίσι, πραγματοποίησε ελεύθερες σπουδές θεάτρου, ενώ συγχρόνως παρακολούθησε μαθήματα λιθογραφίας στην Ecole des Beaux-Arts και αργότερα μετεκπαιδεύτηκε στην Βιέννη.

Μαζί με τον αρχιτέκτονα και ζωγράφο Αντώνη Κεπέτζη, τον Αλέκο Φασιανό και τον Βασίλη Σπεράντζα είχαν νοικιάσει από την Εθνική Πινακοθήκη ένα ατελιέ στην Καλλιθέα όπου και μέχρι το 1967 η παρέα δημιούργησε ένα ζωντανό εργαστήριο, «το Ατελιέ της Καλλιθέας». Που έπαιξε κεντρικό ρόλο στην ζωγραφική του, ένα από τα λίγα, αν όχι το μοναδικό καλλιτεχνικό ατελιέ που οι συναθροίσεις φίλων και οι σουρεαλιστικές παραστάσεις ήταν αυτά που το κρατούσε ζωντανό. Εκεί σύχναζαν ο Ταχτσής, ο Τσαρούχης, ο Εμπειρίκος, η Βακαλό, ο Σινόπουλος, ο Καρούζος και πολλοί άλλοι. Εκεί με έμπνευση και ενθουσιασμό οι νέοι εικαστικοί ανέπτυξαν την τέχνη τους.

«Όταν ζωγραφίζω είναι σαν να σκηνογραφώ γιατί έχω την αίσθηση του χώρου. Όταν κάνω σκηνικά είναι εικαστικά και έχουν αρκετή ζωγραφική. Σταμάτησα πια να δουλεύω στο θέατρο γιατί τα υλικά και ο μύθος που υπήρχε ως προς τη σκηνογραφία έπαψαν να υπάρχουν. Δεν λέω ότι δεν γίνονται σπουδαία πράγματα, αλλά για μένα, όταν έπαψε η ζωγραφική να έχει έναν λόγο μέσα, σταμάτησε και η έλξη που μου δημιουργούσε το θέατρο. Μου αρέσει το παραμύθι πιο πολύ. Η ψευτιά. Να βλέπεις μια άλλη ζωή. Τώρα ό,τι βλέπεις στον περιπτερά και στην πολυκατοικία το βλέπεις και στο θέατρο» έλεγε.

Νίκος Στεφάνου: Οι συνεργασίες του με την Εθνική Λυρική και Εθνικό Θέατρο

Συνεργάστηκε αδιάλειπτα με τους μεγαλύτερους θιάσους, ξεκινώντας από την Εθνική Λυρική Σκηνή και το Εθνικό Θέατρο μέχρι το ΚΘΒΕ, τα ΔΗΠΕΘΕ και ιδιωτικούς θιάσους. Υπήρξε δραστήριος και στο εξωτερικό ως σκηνογράφος στο Λονδίνο, το Παρίσι και τη Βιέννη. Συνολικά επωμίστηκε την σκηνογραφία σε περισσότερες από 100 παραστάσεις εντός και εκτός συνόρων. Μέχρι το 1970 είχε την απόλυτη ευθύνη του σχεδιασμού των κατασκευών και της ζωγραφικής εκτέλεσης των σκηνογραφιών όλων των έργων που παρουσιάστηκαν στην Εθνική Λυρική Σκηνή και στο Εθνικό Θέατρο.

Παράλληλα, τις δεκαετίες ’60 και ’70, ο Στεφάνου έδωσε την τελική μορφή στην διαμόρφωση κοινόχρηστων χώρων και την διακόσμηση προσόψεων με ανάγλυφες συνθέσεις στις περισσότερες μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες στην Κρήτη, την Ρόδο και την Κέρκυρα. Εργάστηκε και εξέθεσε την δουλειά του στο Παρίσι όπου έζησε με την σύντροφό του και μετέπειτα σύζυγό του Ναταλία Στεφάνου. Έργα του υπάρχουν σε ιδιωτικές και κρατικές συλλογές στην Ελλάδα και την Γαλλία. Η τελευταία μεγάλη αναδρομική του έκθεση οργανώθηκε το 2010 στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς.

*Κεντρική φωτογραφία: Από ανάρτηση του Σταμάτη Κραουνάκη το 2019