Πολιτισμοί άλλων χρόνων και τόπων στις Βιτρίνες του ΟΤΕ

Κείμενο: Maria Kenanidou / Εικόνες: Sissy Karadimitriou, Theodoros Gougas

Στην εικαστική ενότητα “Το Αναπάντεχο Νήμα του Χρόνου” /”Επανοικειοποίηση του Βλέμματος” ο Γιώργος Κόφτης, αποτυπώνει με τον χρωστήρα του πορτρέτα γυναικών, εμπαίζοντας θέματα καταγωγής και προέλευσης, αγγίζοντας το βαθύ ανθρώπινο αίτημα του ανήκειν. Οι παραδοσιακές φορεσιές ως ενδυματολογικά «τεχνουργήματα», ταυτοτικά συμπτύγματα της κοινοτικής αισθητικής αναπαράστασης, αποκόπτονται αναπάντεχα από τον ιστορικό τους τόπο και χρόνο και εισάγονται σε μία νέα πανανθρώπινη κοινότητα ετεροπροσδιορίζοντας το οικείο.

Πάνω στο ίδιο καμβά φέρνει σε επαφή πολιτισμούς και πολιτιστικές ταυτότητες, παρελθόντων χρόνων και τόπων αλλοτινών, εισάγοντας μία διαδικασία διαχείρισης της διαφορετικότητας, μέσα από τη σχέση της εικονιζόμενης μορφής, με το φόντο στο οποίο απεικονίζεται. Καταγωγικά πολιτισμικά σύμβολα και μοτίβα στο φόντο, προερχόμενα, για παράδειγμα, από τον κινέζικο πολιτισμό, υποδέχονται την γυναικεία μορφή με ενδυματολογική ταυτότητα των Ψαρών ή σε άλλο έργο, μία γηγενής αμερικανική γυναικεία φορεσιά προβάλλεται σε φόντο με στοιχεία από την Κορέα.

Μέσα από αυτούς τους απροσδόκητους συνδυασμούς ενδυματολογικής ταυτότητας και ταυτότητας φόντου, αποσταθεροποιεί την καθεστηκυία αναπαράσταση με μία προσωποκεντρική προσέγγιση ανάμεσα στο ατομικό και το συλλογικό. Η διερευνητική αλλά και συνθετική εικαστική οπτική του Γ. Κόφτη μέσα από μία ανθρωπολογική πολιτισμική ματιά υπογραμμίζει τα κοινά στοιχεία, αποδομεί τις περιχαρακωμένες ταυτότητες καθώς η παραδοσιακή φορεσιά συχνά αποτελούσε κέλυφος συντηρητισμού και ενδεχόμενο ενδυνάμωσης των στερεοτύπων και ενισχύει την αίσθηση συνοχής, ενότητας και αλληλεγγύης μιας διευρυμένης πανανθρώπινης κοινότητας. Καθιστά τον χρωστήρα του, διαμεσολαβητή για τη δημιουργία ενός κοινό νοητού διαπολιτισμικού μορφικού πλέγματος όπου αναδύονται και συνυπάρχουν, με ρομαντική ματιά, διαφορετικές μεν πολιτισμικές ταυτότητες αλλά με κοινούς φανερούς ή υποδόριους δεσμούς μεταξύ τους. Αποτυπώνει ενδυματολογικούς κώδικες που διαθέτουν κοινά χαρακτηριστικά και με ενδυματολογική κοσμοπολίτικη ποικιλομορφία και ομοιομορφία ταυτόχρονα, τους ανάγει, σε ένα είδος ιδεολογικής διακήρυξης του δρώντος υποκειμένου μιας κοινότητας, χωρίς να αποκλείει το στοιχείο της υποκειμενικότητας, ως σχόλιο στις έννοιες της ορατότητας/αορατότητας της μόδας.

H ποικιλομορφία στις όψεις της ανθρώπινης εμπειρίας βρίσκει έκφραση στη ζωγραφική του, προσφέροντας αξιοσημείωτα δυνητικά πεδία δημιουργικής διαπραγμάτευσης και επανασημασιοδότησης μακριά από ηγεμονικά, κυρίαρχα ή εξωτικά νοητικά σχήματα προσέγγισης. Διαπραγματεύεται και προτείνει την επανοικειοποίηση του βλέμματος στον «Άλλο». Δημιουργεί ένα κοινό τόπο όπου το διαφορετικό, στη χειρότερη περίπτωση, δεν είναι εξ ορισμού απορριπτέο ή στην καλύτερη, δεν απειλεί τη δική μας ταυτότητα…

Χωρίς να αποπειράται να αναπαραστήσει το «εξωτικό» ώστε να ενθαρρύνει την προκατάληψη, υπογραμμίζει τη νοητή ενσώματη συνύπαρξη ετερόκλητων στοιχείων που ενδυναμώνουν τη συμφιλίωση, την ικανότητα του να μοιράζεσαι. Επιθυμεί να υπονομεύσει την εύκολη σύγχυση του στερεότυπου, αποφεύγει την εμμονή στα επιφανειακά χαρακτηριστικά μιας πολιτισμικής ομάδας και το φολκλόρ, ενισχύοντας τη δυναμική διάδραση και τον μετασχηματισμό της συνολικής ταυτότητας του ατόμου που συνεξελίσσεται και συνδιαμορφώνεται συνεχώς. Προτείνει μια αναπαράσταση του σώματος έχοντας εγκαταστήσει την πυρηνική ταυτότητα του φύλου του και την ανθρωπολογική νοηματοδότησή του, μια εμπλοκή σε μετασχηματιστικές διαδικασίες ώστε να σταματήσουμε να είμαστε εξοικειωμένοι με ό,τι θεωρείται δεδομένο.

Με την εσωτερική ζωτικότητα αυτών των έργων, ο Γ Κόφτης, μας προσκαλεί σε ένα νοερό τόπο κατοίκησης, όπου μέσα από την ενοποιητική συνεκτική του ματιά, το βλέμμα μας επανοικειοποείται με νέα ματιά, στερεότυπες κοινωνικές αναπαραστάσεις που διαιωνίζουν λανθάνουσες σχέσεις εξουσίας με το συμβολικό και το πολιτικό. Με αυτό το νέο βλέμμα η οπτική μας για τον κόσμο διευρύνεται και με το αναπάντεχο των γειτνιάσεών του, μας προσφέρει δυνατότητες να συνδυάζουμε τις αδιαχώριστες ψυχικές διαδικασίες της μνήμης και της φαντασίας, ώστε πάνω στο Νήμα του Χρόνου, να ανακαλύπτουμε ξανά το παρελθόν και να εφευρίσκουμε το μέλλον.