Σαντιρβάν: Ένα μνημείο που κουβαλά την ιστορία της Δράμας

Το Σαντιρβάν Τζαμί στη Δράμα είναι ένα μνημείο που κουβαλάει την ιστορία της πόλης και της κοινωνίας της.

Κρυμμένο μέσα στην αγορά της Δράμας, έχει τον δικό του ιδιαίτερο χώρο διαμορφώνοντας την ευρύτερη περιοχή με την παρουσία του.

Η εξωτερική πρόσοψη του με τις πολλές και διαφορετικές ζωγραφικές παραστάσεις και τοιχογραφίες είναι αρκετά γοητευτική και η ιστορία του είναι αρκετά πλούσια κυρίως γιατί πέρασε από πολλές χρήσεις και φυσικά φιλοξένησε στο πέρασμα του χρόνου πολλές και διαφορετικές ιστορίες ανθρώπων:

Χτισμένο τον 15ο αιώνα, λειτούργησε αρχικά ως μουσουλμανικός χώρος λατρείας.

Tο 1806 ανακαινίστηκε από τον Μεχμέτ Αλή Αγά. Το όνομά του προήλθε από το σιντριβάνι που υπήρχε στον περίβολο του συγκροτήματος.

Μετά το 1920, η ανταλλαγή των πληθυσμών άλλαξε τον χαρακτήρα του: οι μουσουλμάνοι εγκατέλειψαν τη Δράμα και στο τζαμί βρήκαν στέγη έξι οικογένειες προσφύγων από τη Μικρά Ασία.

Το 1927 ο πρόσφυγας Μιχαήλ Βεζιρτζόγλου το μετέτρεψε σε τυπογραφείο, στεγάζοντας την εφημερίδα Θάρρος. Για πέντε δεκαετίες οι εκτυπωτικές μηχανές έδιναν ζωή στον χώρο, με την εφημερίδα να αποτελεί τον σημαντικότερο τύπο της Ανατολικής Μακεδονίας. Το 1983 το κτίριο ανακηρύχθηκε διατηρητέο, αλλά παραμελήθηκε. Η φθορά του χρόνου, η κατάρρευση της στέγης και η ανεξέλεγκτη βλάστηση οδήγησαν το μνημείο σε εγκατάλειψη.

Το 2012 η εταιρεία Raycap, με πρωτοβουλία του Δραμινού επιχειρηματία Κώστα Αποστολίδη, αποφάσισε να αναλάβει δράση.

Στόχος δεν ήταν μόνο η διάσωση του κτιρίου, αλλά και η μετατροπή του σε χώρο πολιτισμού και σημείο αναφοράς για την πόλη. Για τρία χρόνια η αρχιτέκτονας Κοραλία Παπαϊωάννου και η ομάδα της εργάστηκαν μεθοδικά στην αποκατάσταση. Αναστηλώθηκε το ίδιο το τέμενος, κατεδαφίστηκαν γειτονικές πολυκατοικίες που έπνιγαν την όψη του, δημιουργήθηκε κήπος και ο χώρος απέκτησε ξανά την αίσθηση ανοιχτού μνημειακού συνόλου.

Παράλληλα η στρατηγική συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη έδωσε την ευκαιρία να αναδειχθεί ο χώρος ως μουσείο φιλοξενώντας ξεχωριστές θεματικές εκθέσεις από τις συλλογές του Μουσείου.

Η πρόσφατη (έκτη κατά σειρά) έκθεση – που είναι ακόμα ανοιχτή για το κοινό – με τίτλο «Χίλιες και μια μορφές, ζωγραφιές και σχήματα» και με σκοπό τη γνωριμία με την τέχνη του ισλαμικού κόσμου.

Η Συλλογή Ισλαμικής Τέχνης του Μουσείου Μπενάκη, συγκαταλέγεται ανάμεσα στις κορυφαίες παγκοσμίως, όχι μόνο λόγω μεγέθους αλλά και χάρη στην καλλιτεχνική και ιστορική της αξία. Αποτελεί δε σημείο αναφοράς για τη διεθνή επιστημονική και μουσειακή κοινότητα.

Τα αντικείμενα και τα υφάσματα, που επιλέχθηκαν για την έκθεση, αναδεικνύουν τα χαρακτηριστικά μιας τέχνης που δημιουργήθηκε σε έναν κόσμο όπου το Ισλάμ είναι η κυρίαρχη θρησκεία. Η πλούσια και πολυδιάστατη αυτή παράδοση υπερβαίνει τα όρια της θρησκείας και περιλαμβάνει πολυτελή κοσμικά έργα που αντικατοπτρίζουν τεχνική δεξιοτεχνία και υψηλό επίπεδο καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Η Raycap φρόντισε επίσης να τιμήσει τη νεότερη ιστορία του χώρου: ψηφιοποίησε ολόκληρο το αρχείο της εφημερίδας Θάρρος, προσφέροντάς το διαδικτυακά σε όλους. Έτσι, το μνημείο απέκτησε διπλή ταυτότητα, διατηρώντας τόσο τον αρχικό θρησκευτικό χαρακτήρα του όσο και την εκδοτική του κληρονομιά.

Σήμερα, το Σαντιρβάν Τζαμί δεν είναι πια ένα εγκαταλελειμμένο κτίσμα αλλά ένα λαμπρό τοπόσημο για την Δράμα.

Ένας φάρος πολιτισμού που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, δείχνοντας πώς η φροντίδα και η αγάπη μπορούν να αναστήσουν μνήμες και να δώσουν νέο νόημα στην πόλη.

Μια επίσκεψη στο χώρο του θα σας κάνει να δείτε την ιστορία με διαφορετικό τρόπο.