Άρης Κακλέας: «Η ύπαρξή μας επιβεβαιώνεται μόνο μέσα από τη σχέση μας με τους άλλους»

Το 2024 ίδρυσε τη θεατρική ομάδα «Catharsis», με την οποία έχει ήδη σκηνοθετήσει και γράψει τρία έργα: Το «θεώρημα του σχοινοβάτη», «Ο Θεός των σκουπιδιών» και «Σκυρόδερμα». Το θεατρικό του έργο «Το Τετράγωνο» τιμήθηκε με έπαινο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Λογοτεχνίας, επιβεβαιώνοντας και τη συγγραφική του ταυτότητα.

Σε ηλικία μόλις 24 ετών, ο Άρης Κακλέας ανήκει ήδη σε εκείνη τη γενιά δημιουργών που δεν περιμένει «τη σειρά της», αλλά τη διεκδικεί.

Φέτος, γίνεται ο σκηνοθέτης που επανασυστήνει στο ελληνικό κοινό έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους Γάλλους δραματουργούς, τον Ζοέλ Πομμερά, μέσα από το έργο «Τρέμω (Je Tremble)», το οποίο ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ύστερα από μια μακρά απουσία του Πομμερά από τις ελληνικές σκηνές.

Η Parallaxi μίλησε μαζί του λίγο πριν την πρεμιέρα της αινιγματικής παράστασης που θα πραγματοποιηθεί στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών το Σάββατο 13 Δεκεμβρίου:

Πάνε αρκετά χρόνια από όταν ανέβηκε στην Ελλάδα κείμενο του Ζοέλ Πομμερά – γιατί συμβαίνει αυτό, έχει πάψει πια να είναι επίκαιρος ;

Δεν νομίζω ότι έχει πάψει να είναι επίκαιρος. Σίγουρα υπάρχει ένα θέμα της μετάφρασης, πάρα πολλά έργα του δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά.

Επομένως πολλοί Έλληνες καλλιτέχνες δεν τα γνωρίζουνε για να τα διαλέξουνε. Επίσης, πολλές φορές δεν έχουν μεταφραστεί ούτε στα αγγλικά, υπάρχουν μόνο στα γαλλικά. Οπότε ο μόνος τρόπος για να έρθεις σε επαφή με το έργο του είναι η ίδια του η γλώσσα.

Παρόλα αυτά ο ίδιος ο Πομμερά έχει μια ιδιαιτερότητα, επειδή δεν γράφει έργα αλλά παραστάσεις – δηλαδή είναι σαν να χαρτογραφεί τις παραστάσεις του μέσα από το κείμενο – έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο που χειρίζεται το κείμενο. Αυτό, μερικές φορές, φαντάζομαι, ότι σε κάποιους σκηνοθέτες οι οποίοι θέλουν να είναι «πιστοί» στο κείμενο και να μην παρεμβαίνουνε, μπορεί να τους μπλοκάρει. Με την έννοια ότι η παράσταση είναι ήδη έτοιμη γιατί ο Πομμερά την έχει ήδη κτίσει με τον τρόπο του.

Ουσιαστικά, ο τρόπος που σκηνικά αποδίδει το κάθε κείμενο τελειοποιεί το όραμα του για την παράσταση. Το κείμενο της παράστασης, τελειοποιείται με την ομάδα του ένα βήμα πριν την πρεμιέρα – και με αυτό τον τρόπο είναι λες και έχει σκιαγραφήσει την παράσταση του. Είναι περισσότερο σαν να λέμε ότι την βιντεοσκοπεί με έναν τρόπο παρά σαν να γράφει ένα έργο κλεισμένος σπίτι του χωρίς να έχει άμεση επαφή με τη σκηνική πραγματικότητα.

Αυτό φέρει μια περισσότερο κινηματογραφική αισθητική σωστά; Άρα δηλαδή το κείμενο διαμορφώθηκε επί σκηνής, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στη διαδικασία των προβών;

Ναι, ακριβώς. Όταν είχε ήδη ξεκινήσει τις πρόβες με τον θίασο του – γράφει παράλληλα με τις πρόβες, δηλαδή ετοιμάζει κείμενα τα οποία τα δουλεύει στις πρόβες, τα αλλάζει, τα ξαναφέρνει ανανεωμένα, είναι για αυτόν μια ενεργή διαδικασία το κείμενο. Δεν γράφει πρώτα το κείμενο και μετά ξεκινάει να κάνει πρόβες.

Κινήθηκες και εσύ με τον ίδιο τρόπο σκηνοθετικά; Άφησες το έργο να γεννηθεί εν μέσω προβών ή ξεκίνησες με έναν πιο δομημένο σκελετό ή ένα δραματουργικό σχέδιο;

Επειδή είχα το κείμενο του από την αρχή είχα στο μυαλό μου ήδη έναν σκελετό για το πώς θέλω να κινηθεί η παράσταση – επομένως, ναι δεν λειτούργησα με τον ίδιο τρόπο γιατί είχα το κείμενο του εξ αρχής. Αλλά, σίγουρα αφήσαμε με την ομάδα αρκετό περιθώριο για αυτοσχεδιασμούς και για διάφορους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να δούμε σκηνές.

Βλέποντας βιντεοσκοπημένη την ίδια παράσταση, το «Τρέμω», που κάνω και εγώ όταν το ανέβασε το 2008 στην Αβινιόν σε σχέση με το που έχει κινηθεί η δική μας παράσταση, είναι δύο πολύ διαφορετικά αποτελέσματα.

Επομένως, πειραματιστήκαμε σε διάφορες εκδοχές των σκηνών και σίγουρα ένα κομμάτι του πειραματισμού ήταν ότι το έργο αυτό που ανεβάζουμε έχει γύρω στους 35 με 40 χαρακτήρες. Ο κάθε ηθοποιός έπρεπε να δοκιμάσει διάφορα πράγματα για να δούμε εν τέλει ποιος θα παίξει ποιον, σε ποιον ταιριάζει περισσότερο ο τάδε ρόλος. Ένα μεγάλο μέρος των προβών είχε να κάνει με τη διανομή.

Έχεις κάνει και αναφορά στον Lynch – οι πολλαπλοί ρόλοι είναι κατά κάποιο τρόπο εγκιβωτισμένοι σε έναν χαρακτήρα;

Σίγουρα κάποιος που βλέπει το έργο θα κάνει αυτή τη σκέψη. Θα αναρωτηθεί αν πρόκειται δηλαδή για το ίδιο πρόσωπο σε διαφορετικές καταστάσεις ή αν πρόκειται για διαφορετικά. Παρόλα αυτά, εμείς τα διαχειριστήκαμε σαν διαφορετικούς χαρακτήρες – έτσι ώστε να δείξουμε όλες τις πλευρές αυτού του κόσμου, που ήθελε να αναδείξει ο Πομμερά ανεξάρτητά.

Βέβαια, προσωπικά, μεταξύ μας και μεταξύ των ηθοποιών υπάρχουν δραματουργικές ενώσεις και συνδυασμοί έτσι ώστε να βγάζει περισσότερο νόημα όλο αυτό που συμβαίνει – αλλά, επειδή πρόκειται για ένα πολύ αινιγματικό έργο δεν θέλαμε να το κλειδώσουμε και να παρουσιαστεί μασημένο προς τον κόσμο, τους θεατές. Θέλαμε ο καθένας να αισθάνεται ελεύθερος να συνάψει τους δικούς του συλλογισμούς και να αντιληφθεί το έργο όπως εκείνος θέλει.

Επειδή όπως είπες πρόκειται για ένα αινιγματικό έργο – θες να μας πεις λίγο τα θέματα που θίγει/ καταπιάνεται ο συγγραφέας και πώς έχεις εσύ συνδεθεί με αυτά;

Το κύριο θέμα που πιάνει ο Πομμερά σε αυτό το έργο, και είναι αυτό που εμένα συγκίνησε την πρώτη φορά που το διάβασα, έχει να κάνει με την βαθιά μοναξιά που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος. Αυτή η μοναξιά στο έργο του, έγκειται στην αδυναμία του να αγαπήσει πραγματικά – να βιώσει την αγάπη και να αφιερωθεί σε αυτήν καθολικά.

Για αυτό και η βασική πλοκή του έργου έχει να κάνει με έναν παρουσιαστή, ο οποίος μας φανερώνει τη δική του προσωπική ιστορία. Πρόκειται για μια ερωτική σχέση με μια υπερήλικη γυναίκα, η οποία διακόπτει τη σχέση τους, ακριβώς για να του πει: δεν με βλέπεις όπως είμαι πραγματικά, με βλέπεις όπως συμφέρει εσένα να με δεις. Προβάλλεις πάνω μου την εικόνα που συμφέρει εσένα να έχεις, γιατί θες να νιώθεις ότι είσαι πιο ιδιαίτερος από όλους τους άλλους.

Ένας άνθρωπος ο οποίος δεν γοητεύεται μόνο από τη νιότη αλλά μπορεί να γοητευτεί και από το γήρας. Αυτό διαλύει την προσωπικότητα του παρουσιαστή και αποφασίζει να κάνει ένα ταξίδι, μέσω του οποίου θα έρθει σε επαφή με το απόλυτο κακό έτσι ώστε να μπορέσει να καταστρέψει την ιδανική εικόνα που έχει για τον εαυτό του. Με αυτό τον τρόπο ίσως στο τέλος να δει την αγάπη του έτσι όπως είναι πραγματικά και όχι όπως τον συμφέρει εκείνον να είναι.

Μέχρι στιγμής έχεις ανεβάσει δύο δικά σου έργα, τόσο σε κείμενο όσο και σε σκηνοθεσία, νιώθεις πως αντιτίθεσαι με αυτή σου την επιλογή στην βαθιά «συγγραφική μοναξιά», όταν ξεκίνησες να συνομιλείς επί της ουσίας με το κείμενο ενός άλλου δημιουργού;

Σίγουρα υπάρχει αυτός ο διάλογος με έναν άλλο δημιουργό. Παρόλα αυτά επειδή με τον συγκεκριμένο δημιουργό, τον Πομμερά, μοιραζόμαστε πολλά κοινά στοιχεία τρόπου εργασίας – δηλαδή και ο ίδιος γράφοντας δικά του έργα και προβάροντας συνεχώς αυτά τα κείμενα με την ομάδα του – έτσι και εγώ. Επομένως, θα έλεγα ότι είναι μια ομαλή μετάβαση από το ένα στάδιο στο άλλο. Πηγαίνω σε έναν συγγραφέα ο οποίος είναι πολύ κοντά στον τρόπο με τον οποίο δούλευα μέχρι τώρα.

Θες να μου πεις λίγο περισσότερο για τον τρόπο εργασίας σας;

Για το «Τρέμω» δουλέψαμε ως εξής: παρόλο που στο έργο του Πομμερά υπάρχει ένας απλός και άμεσος λόγος, παρατηρήσαμε ότι αυτό το έργο έχει και μια έντονη σουρεαλιστική διάθεση αλλά και ονειρική – παράγει εικόνες οι οποίες είναι συμβολικές, επομένως αναρωτηθήκαμε με την ομάδα, πώς αυτό γίνεται σκηνική πραγματικότητα; πώς αυτό μπορούμε να το φανερώσουμε και να επιτρέψουμε στον κάθε θεατή να φανταστεί τη δικιά του εκδοχή και πραγματικότητα;

Έτσι περάσαμε το πρώτο διάστημα των προβών να προβληματιζόμαστε πάνω στο όνειρο. Τι είναι; Ποιες αφηγήσεις μας αποκαλύπτονται μέσω του ονείρου; Πώς μπορούμε σκηνικά να το αναπαραστήσουμε;

Εκεί προέκυψε ένα πολύ γόνιμο διάστημα, πειραματιζόμενοι πάνω στη μορφή που θέλαμε να δώσουμε στην παράσταση. Μια φόρμα που να μην είναι ρεαλιστική, ναι είναι περισσότερο ονειρική και ενίοτε εφιαλτική, μερικές φορές.

Πώς προέκυψαν όλες αυτές οι αναφορές; 

Όταν σαν σκηνοθέτης ασχολείσαι με ένα έργο ή μάλλον γενικότερα σαν καλλιτέχνης, δημιουργός αρχίζεις σιγά σιγά να βλέπεις το θέμα στο οποίο θες να στοχεύσεις δραματουργικά και η κεντρική ιστορία που θες να αφηγηθείς φανερώνεται..

αρχίζουν και δένουν κομμάτια σε αυτή την ιδέα από άλλες πλευρές, μπορεί ξαφνικά να διαβάσεις ένα κείμενο ενός συγγραφέα και να βρεις πολλά κοινά σημεία με αυτό που κάνεις εκείνη τη στιγμή. Ακόμα και μια ταινία, η σκηνή να σε επηρεάσει πάρα πολύ έντονα, γιατί συνδέεται με έναν προβληματισμό σου στο έργο.

Επομένως, είναι μια πολύ ευχάριστη διαδικασία αυτή, όταν κλειδώνεις προς μια κατεύθυνση δημιουργικά. Γιατί έτσι διακρίνεις κι άλλους παράγοντες πέρα από το έργο, αυτό καθ’ αυτό, να συνδιαμορφώνουν την εικόνα που θες να παράξεις στο τέλος.

Ποιοι είναι αυτοί που συνδιαμορφώνουν αυτό το «μωσαϊκό» της διακειμενικότητας που διατρέχει το «Τρέμω»; 

Μαζί με τον Πομμερά, επικοινωνεί και ο ίδιος ο David Lynch, ένας από τους αγαπημένους μου δημιουργούς. Ο Francis Bacon, με τους πίνακές του, όπου έχει ενδιαφέρον γιατί και ο Bacon αποτέλεσε έμπνευση για τον Lynch.

Επομένως, υπάρχει ένας κύκλος έμπνευσης. Παράλληλα, πιο προσωπικές επιλογές, αγάπης, είναι ο Γκανάς, όπου έχω βάλει στην τελευταία πρόταση του σκηνοθετικού σημειώματος μου έναν στίχο του και ο Μαγιαγκόφσκι.

Νομίζω ότι αυτοί οι συνδημιουργοί, γιατί ως τέτοιους τους αντιλαμβάνομαι, με έχουν βοηθήσει να παράξω αυτό το έργο. Θα τους δούμε σκηνικά, ως αναφορές. Παρόλα αυτά η επιρροή τους μπορεί και να μην φανεί τόσο σκηνικά, σε εικόνες, όσο στη δραματουργία και περισσότερο στον τρόπο που έχουμε φανταστεί κάποια πράγματα.

Ο Φλαώ ως φιλόσοφος με ποια θέματα καταπιάνεται πυρηνικά και πως συνέδραμε στην αποτύπωση της συμβολικής εικόνας που ήθελες να δημιουργήσεις για την παράσταση;

Καταρχάς αποτέλεσε μια πολύ έντονη έμπνευση για τον ίδιο τον Πομμερά – δηλαδή διαβάζοντας δικά του βιβλία αποφάσισε να γράψει αυτό το έργο. Δυστυχώς αυτός ο φιλόσοφος δεν είναι καθόλου γνωστός στην Ελλάδα, δεν έχει μεταφραστεί κανένα έργο του – αλλά πρόκειται για έναν σύγχρονο Γάλλο φιλόσοφο. Η βασική του θέση είναι η εξής: αντιτίθεται στην ψευδαίσθηση της ατομικής ελευθερίας που προτείνει το σύγχρονο, δυτικό, καπιταλιστικό σύστημα και αντί αυτού προτείνει μια πιο συλλογική διάθεση της κοινωνίας.

Μια πιο συλλογική ύπαρξη μέσα στο κοινωνικό σύνολο έτσι ώστε να αντιληφθούμε ότι μέσω του «μαζί» και της ένωσης όλων των ανθρώπων μπορούμε να παράξουμε ένα έργο  και να φανταστούμε ένα μέλλον πολύ πιο φωτεινό από αυτό που μας προσφέρεται. Να ανοίξουμε μια εξωστρέφεια και να αντιληφθούμε  ότι η ύπαρξη μας επιβεβαιώνεται μόνο μέσω της σχέσης μας με τους άλλους ανθρώπους.

Έχω την εντύπωση, πως η παράσταση ως μεταδραματικό έργο – συμβάλει και κατά μια έννοια σε αυτή τη δημιουργία, μιας πιο συλλογικής διάθεσης. Είναι παράδοξο που το συλλογικό προκύπτει μέσω της ελεύθερης, ατομικής θέασης που ολοκληρώνει το έργο;

Η συλλογική εμπειρία είναι η ίδια η καθαυτή παράσταση, που βιώνεται «μαζί» και έχουμε αυτή την πολύ όμορφη δυνατότητα μέσω της θεατρικής τέχνης να βιώνουμε κάτι μαζί, σαν σύνολο. Κι όχι ο καθένας μόνος, στο σπίτι του. Παρόλα αυτά ο Πομμερά επιλέγει να δίνει την ελευθερία στο κάθε άτομο που βλέπει την παράσταση να συνάψει την δικιά του εκδοχή της παράστασης. Οπότε παίζει με αυτή τη συλλογική εμπειρία και με αυτή την ατομική ελευθερία περί εκδοχής της παράστασης.

Από τα λεγόμενα σου καταλαβαίνω πως σε απασχολεί ιδιαίτερα ο τρόπος που συσχετιζόμαστε εμείς οι άνθρωποι – Ποιες άλλες θεματικές σε ενδιαφέρουν και απετέλεσαν ή θα αποτελέσουν κεντρικό άξονα στα έργα σου;

Σίγουρα αυτός είναι ένας έντονος προβληματισμός μου. Όπως και σε προηγούμενα έργα που ανέβασα με την θεατρική μου ομάδα “Catharsis”, υπάρχει και θέλω να εξερευνήσω ακόμα περισσότερο το στοιχείο της δυστοπίας. Αν δηλαδή, έχει εν τέλει έρθει και είναι ένα παρόν και όχι ένα μέλλον – όπως φανταζόμαστε.

Επίσης, είμαι βέβαιος πως υπάρχει μια κρίση των ανθρωπίνων σχέσεων στον 21^ο αιώνα και ακριβώς το πυρηνικό στοιχείο που πιάνει ο Πομμερά στο κείμενο, η αδυναμία των ανθρώπων να δοθούν πραγματικά σε μια έντονη ανθρώπινη σχέση, αφήνοντας πίσω το ναρκισσιστικό εγώ, είναι σίγουρα ένα από τα θέματα που θέλω να εξερευνήσω περισσότερο.

Ταυτόχρονα με ενδιαφέρει και ο τρόπος που ο Πομμερά επιλέγει να εξερευνήσει αυτό το θέμα: χωρίς την χρησιμοποίηση του ρεαλισμού σαν φόρμα ή τον νατουραλισμό αλλά την εξερεύνηση  μέσω μιας φόρμας που μιλάει περισσότερο στο ασυνείδητο παρά στο λογικό και στη συνείδηση.

Με ενδιαφέρει αρκετά το πώς μπορούμε να μιλήσουμε στο φαντασιακό των ανθρώπων που έρχονται να παρακολουθήσουν. Να αφήσουμε δηλαδή το «τι κατανοήσαμε» από την ταινία και να μιλήσουμε για συμβολικές εικόνες.

Πως περιμένεις ότι θα υποδεχθεί ο θεατής αυτό το έργο, με γνώμονα ότι είμαστε μια χώρα που φέρνει πλέον πιο πολύ στον δυτικό τρόπο σκέψης και πρέπει κανείς να κατοχυρώσει πρώτα νοητικά τη σύλληψη του έργου;

Πιστεύω ότι το κοινό, όταν βλέπει μια σωστά δουλεμένη παράσταση – και αφορά μια έντονη πρόταση, γιατί αυτή είναι και η δουλειά μας ως σκηνοθέτες να προτείνουμε κάτι.. Να βλέπουμε δηλαδή έναν διαφορετικό τρόπο μέσα στα κείμενα που διαβάζουμε και να επικεντρωνόμαστε, πιστεύοντας σε ένα όραμα.

Έτσι, νομίζω βλέποντας αυτή τη δουλειά, θα αφεθούν σε αυτό που προτείνουμε και θα δημιουργήσουν τον δικό τους κόσμο. Στόχος μας δεν είναι να είμαστε πάντα αρεστοί όσο αφορά την τέχνη μας – φυσικά και θέλουμε τους ανθρώπους που θα εναντιωθούν σε αυτό και θα προκαλέσουν έναν διάλογο, έτσι ώστε να προχωρήσουμε παρακάτω και να δούμε πώς επικοινωνούμε.

Και σκηνοθέτης και ο μικρότερος ηλικιακά στην παραγωγή του «Τρέμω» – πως πήγε αυτή συνεργασία;

Φτιάξαμε μια ομάδα και ονειρευτήκαμε όλοι μαζί αυτό τον κόσμο που θέλουμε να παράξουμε. Όλοι δουλέψανε πολύ σκληρά ως προς αυτή την κατεύθυνση που θέλουμε να δημιουργήσουμε. Επομένως, λόγω αυτής της έμπνευσης και αυτής της δυναμικής που δημιουργήθηκε μεταξύ των σχέσεων μας νομίζω ότι η ηλικία δεν αποτέλεσε κανένα εμπόδιο.

Τα παιδιά ήταν πάρα πολύ ανοιχτά στο να εμπνευστούνε και να δοκιμάσουν καινούργια πράγματα, νομίζω ότι και εγώ ήρθα οργανωμένος και με μια πρόταση πάνω στο κείμενο που τους τράβηξε το ενδιαφέρον. Ίσα ίσα λόγω και μιας νεανικής ενέργειας που μπορεί να έχω τα παιδιά εμπνευστήκανε και δοθήκανε περισσότερο σε όλο αυτό το ταξίδι που πρόκειται να κάνουμε.

Ταυτόχρονα είχα και από το ΚΘΒΕ μια πολύ ευχάριστη αντιμετώπιση και βοήθεια στο οτιδήποτε χρειαζόμουνα – κι αυτό στάθηκε ως μια πολύ ευχάριστη συγκυρία. Έκανα την πρόταση πέρσι στον Αστέρη Πελτέκη και τον ευχαριστώ πολύ που διάλεξε να συμπεριλάβει αυτό το έργο με μια τόσο πειραματικό διάθεση στον προγραμματισμό του.

Αυτό ίσως και να παρεκκλίνει από το ανέβασμα της παράστασης, αλλά από όσο γνωρίζω είχες πρωτοστατήσει στις καταλήψεις που πραγματοποιήθηκαν στο Εθνικό όταν η κυβέρνηση έλαβε μέτρα που υποβάθμιζαν τη δουλειά των θεατρικών και καλλιτεχνικών επαγγελματιών. Αισθάνομαι πως τότε μπήκες σε μια έμπρακτη διαδικασία να σπάσεις όλα όσα έρχεσαι τώρα να θίξεις με το έργο «Τρέμω» που σχολιάζει το “μοναχικό εγώ”.

Νομίζω ότι αυτή η εμπειρία των καταλήψεων και του αγώνα που δώσαμε όλοι οι καλλιτέχνες, είτε ήτανε σπουδαστές, είτε νέοι καλλιτέχνες στο χώρο, επικοινωνεί άμεσα με τον πυρήνα που συζητήσαμε και πριν. Δηλαδή το πώς από ένα μοναχικό εγώ και από έναν θυμό προς την αδικία που υπάρχει προς αυτό τον τομέα, αλλά και προς όλους τους τομείς, σε αυτή τη σύγχρονη πραγματική που βιώνουμε, αντιληφθήκαμε ότι είμαστε μαζί σε όλο αυτό. Βιώνουμε όλοι τον ίδιο θυμό και μαζί, οργανωμένοι και μάλιστα ονειρευόμενοι νέες συνθήκες εργασίας και ύπαρξης δέσαμε για να στηρίξουμε αυτό τον αγώνα – ώστε να φτάσουμε 2-3 χρόνια μετά και να κρίνεται αυτό το προεδρικό διάταγμα, αντισυνταγματικό.

Νομίζω ότι αυτό που αναφέρεται στον πυρήνα του έργου το πώς από τη μοναξιά να πηγαίνουμε στο μαζί ήταν πάρα πολύ έντονο εκείνη την περίοδο. Ήταν αυτή η πραγματική αλλαγή.

Πολλοί άνθρωποι μας έλεγαν ότι πρώτη φορά επικοινωνούν τόσοι πολλοί σπουδαστές από τόσες πολλές σχολές μαζί και υπάρχουνε μαζί. Γιατί συνήθως και σε μια δραματική σχολή να είσαι λόγο του εντατικού προγραμματισμού μπορεί να μην έχεις καν επαφή με τα ίδια τα έτη – που είστε μαζί στην φοίτηση. Πόσο μάλλον με άλλες σχολές. Επομένως, είμασταν πολύ τυχεροί αυτοί που ζήσαμε αυτό το σχολείο για το πώς υπάρχουμε μαζί.

Διακρίνεις κάποια τραγικότητα στην ανθρώπινη φύση – του ότι κάτι κακό μάλλον πρέπει να συμβεί ώστε να;

Σίγουρα χρειαζόμαστε κάτι ώστε να μας ταρακουνήσει και να μας ξυπνήσει. Αλλά νομίζω ότι αυτό δεν είναι τόσο θέμα της τραγικότητας της ανθρώπινης φύσης, αυτής καθαυτής, όσο του συστήματος του οποίου ζούμε. Δηλαδή ένα σύστημα το οποίο κάνει έναν πόλεμο προς την μνήμη και επικροτεί τη λήθη, δηλαδή όσο αναφορά τα καίρια ζητήματα  τα οποία αναπαράγονται όλο και περισσότερο.

Μάλιστα επικροτεί και την μοναχικότητα και σε κάνει να αισθάνεσαι όλο και περισσότερο μόνος είναι αυτό ακριβώς το κομμάτι που νιώθεις ότι αδικείσαι αλλά επειδή αυτό δεν επικοινωνείτε με το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, αυτή αδικία εντείνει τη μοναξιά σου. Επομένως, για να βγεις από αυτό τον τρόπο ζωής ο οποίος επιβάλλεται αυτή τη στιγμή στον σύγχρονο άνθρωπο – πρέπει να γίνει κάτι έντονο για να συνειδητοποιήσεις ότι και ο συνάνθρωπος δίπλα μου βιώνει κάτι αντίστοιχο και ότι ίσως αν το συζητήσουμε, αν υπάρξουμε όλοι μαζί σε αυτό μπορούμε να φτιάξουμε ένα καλύτερο μέλλον.

«Τρέμω» του Ζοέλ Πομμερά | Joël Pommerat, Je tremble

Σκηνοθεσία | Δραματουργική επεξεργασία: Άρης Κακλέας

Συντελεστές: Μετάφραση: Θοδωρής Καφάσης | Σκηνικά: Σάκης Μπιρμπίλης, Άρης Κακλέας | Κοστούμια: Θώμις Παπαδημητρίου | Μουσική: Γιώργος Πούλιος | Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης | Βίντεο: Τατιάνα Υφαντή | Βοηθός σκηνοθέτη, Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Μαίρη Ανδρέου | Οργάνωση παραγωγής: Αθανασία Ανδρώνη, Άννα Μαρία Γάτου | Φωτογραφίες: Mike Rafail, That long black cloud | Βοηθός σκηνογράφου/ ενδυματολόγου (στο πλαίσιο πρακτικής άσκησης): Εμμανουέλα Νταλιάνη, Χριστίνα Γεωργιάδου

Διανομή: Μομώ Βλάχου | Ξένια Γραμματικού | Τάρικ -Δημήτρης Ελ Φλάιτι | Ελένη Θυμιοπούλου | Δημήτρης Μορφακίδης | Ολυμπία Μπουλογεώργου | Γρηγόρης Παπαδόπουλος | Χρήστος Τσάβος

Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών, Πρεμιέρα: Σάββατο 13|12|2025