Coriolanus MMXVIII: Οι δάσκαλοι του μέλλοντος ψηφίζουν Σαίξπηρ
Η τελευταία τραγωδία του μεγάλου συγγραφέα από τη θεατρική ομάδα του Παιδαγωγικού Τμήματος.
Λέξεις: Στέλλα Παϊσανίδη
Ο «Κοριολανός» είναι η τελευταία τραγωδία του μεγάλου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και λογοπλάστη Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Αν και από τα λιγότερο παιγμένα έργα του Βάρδου, ο T.S. Eliot το χαρακτήρισε ως ανώτερο του «Άμλετ» και το μεγαλύτερο δραματουργικό του επίτευγμα. Εξαιρετικά πολύπλοκο έργο θεματικά, καταπιάνεται με την σχέση παιδιών και γονέων, την πάλη των τάξεων, τη δικαιοσύνη σε καιρό πολέμου, την αυτοθυσία, και βέβαια, πάνω απ’ όλα, με τη δίψα για εξουσία.
Αυτή την τραγωδία θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν όσοι παρευρεθούν την Πέμπτη 10 Μαΐου 2018 στην πρώτη παράσταση για φέτος της θεατρικής ομάδας «Φτου και βγαίνω» του Παιδαγωγικού Τμήματος στο Θέατρο Βαφοπούλειο. Και το όνομα αυτής: «Coriolanus MMXVIII», σε σκηνοθεσία Άγγελου Παπαδάκη.
«Φέτος, με την επιλογή της τραγωδίας του Σαίξπηρ, έχουμε βάθος, η ελαφράδα απουσιάζει, τα θέματα είναι βαριά, η εξουσία, η ματαιοδοξία, ο μιλιταρισμός, το πνεύμα του, η βία, η καταστροφή τελικά θυτών και θυμάτων, γιατί μας απασχολούν, σε σχέση και με τις εξελίξεις στον κόσμο μας και ιδιαίτερα στην περιοχή μας», λέει η Εύα Παπαγεωργίου, θεατρολόγος, σκηνοθέτης και επιστημονικά υπεύθυνη της ομάδας.
Η υπόθεση του έργου τοποθετείται στην αρχαία Ρώμη, αν και το έργο γράφτηκε τον 17ο αιώνα, όπου βυσσοδομεί ο πόλεμος ανάμεσα σε Ρωμαίους και Βόλσκους, αλλά και ανάμεσα σε πληβείους, που χρειάζονται περισσότερο σιτάρι, και πατρικίους, που τους το παρακρατούν. Η πλοκή του υφαίνεται με κύριο στοιχείο την υπερηφάνεια του Γάιου Μάρκιου Κοριολανού που αγγίζει τα όρια της έπαρσης.
Κεντρικό πρόσωπο, ο γενναίος στρατηγός των Ρωμαίων, σπουδαίος στρατιώτης και άνδρας με ισχυρά ιδεώδη, ο οποίος όμως απεχθάνεται και περιφρονεί τους πληβείους. Επιστρέφοντας από τη νικηφόρα εκστρατεία του κατά των Βόλσκων, χειραγωγείται από τους πολιτικούς αλλά και από την ίδια του τη μητέρα, τη Βολούμνια, ώστε να μπει στην πολιτική. Οι ακραίες αντιλήψεις του, μαζί με τις μηχανορραφίες εναντίον του των εκλεγμένων εκπροσώπων των πληβείων, πυροδοτούν μαζικό ξέσπασμα και την απόφαση ο Κοριολανός να εξοριστεί από τη Ρώμη, παρά την ηρωική του νίκη.
Εξόριστος πια και εξοργισμένος με τους συμπατριώτες του που, προσφέρει τις υπηρεσίες του στον ορκισμένο εχθρό του, Τούλο Αουφίδιο, στρατηγό των Βόλσκων, εχθρών των Ρωμαίων, με σκοπό να βαδίσει εναντίον της Ρώμης. Όταν ο Κοριολανός πείθεται, τελικά, από τη μητέρα του να μην καταστρέψει την ίδια του την πατρίδα, γίνεται αντικείμενο της οργής των Βόλσκων αυτή τη φορά και δολοφονείται άνανδρα από αυτούς, ενώ τη χαριστική βολή του δίνει το σπαθί του Αουφίδιου.
Στο σημείο αυτό πιθανώς έχουν δημιουργηθεί δύο καίρια ερωτήματα: Γιατί να δω ξανά Σαίξπηρ και γιατί να δω Σαίξπηρ από μία φοιτητική θεατρική ομάδα. Ο σκηνοθέτης της ομάδας απαντά πειστικά και στα δύο ερωτήματα:
«Πλέον τα ”μεγάλα” δράματα του Σαίξπηρ ίσως να μη μιλάνε στο σύγχρονο θεατή με την ίδια βαρύτητα όπως στην εποχή του Βάρδου. Ωστόσο, μέσα στην τρομερή μας εξέλιξη, οι άνθρωποι δεν έχουμε αλλάξει τόσο, που να μην αναγνωρίζουμε όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν ένα έργο αθάνατο. Και ο Σαίξπηρ ίσως έχει κάτι το ιδιαίτερο, πέρα από την ποιητικότητα του λόγου του, την ομορφιά των εικόνων του, την απίστευτη ποικιλία της φαντασίας του, που τον κάνει παραπάνω από θεατρικό συγγραφέα: Μέσα στο σύνολο του έργου του, είναι ικανός να θίξει, να αναλύσει και να παραδώσει στο κοινό, ζητήματα ηθικά, θεολογικά, φιλοσοφικά, συναισθηματικά, με ενάργεια και οξύτητα απαράμιλλη. Επομένως είναι ένας συγγραφέας ”οικουμενικός” με την αναγεννησιακή έννοια του όρου, γι’ αυτό επιβιώνει αναντίρρητα αγαπητός μέσα στο χρόνο, και γι’ αυτό θέλουμε να τον ανεβάζουμε ξανά και ξανά: έχει κάτι να πει».
Συνεχίζοντας ο ίδιος μου δίνει να καταλάβω ότι η ομάδα διαφέρει πέρα ως πέρα από κάθε φοιτητική ομάδα που συναντήσαμε στο σανίδι έως τώρα. Εκεί, λοιπόν, που άλλες ομάδες είναι αυτοδιαχειριζόμενες και η γνώση προέρχεται συνήθως μόνο από την παραπάνω τριβή, εκείνος εξηγεί ότι προσπάθησε, σε συνεργασία με την κυρία Παπαγεωργίου, να συνθέσει μια πιο «παραδοσιακή», σφιχτή δομή, που θα διασφαλίζει την ομαλή συνεργασία, τους ξεκάθαρους – και άρα πιο αποδοτικούς – ρόλους, και, τελικά, τον εμπλουτισμό των γνώσεων και των εμπειριών των συμμετεχόντων.
Μάλιστα, όπως προσθέτει από πέρσι η ομάδα έχει ξεφύγει από τις κλασικές μεθόδους παιδαγωγικής όπως τα θεατρικά παιχνίδια, τα παιχνίδια μνήμης και τις συζητήσεις και έχει πετύχει ένα πιο τελειοποιημένο επίπεδο. Εδώ και ένα χρόνο τα παιδιά δουλεύουν το σύστημα «Στανισλάβσκι», προσαρμοσμένο, βέβαια, στο χρόνο και στις ικανότητές τους. Για όσους δεν γνωρίζουν αυτό το μαγικό όνομα, ο Στανισλάβσκι αποτελεί μεγάλο θεατρολόγο και συγγραφέα. Ουσιαστικά, μέσα από τα συναισθήματα, τις αναπνοές, τη σωματικότητα, τα παιδιά ανακαλύπτουν πόσο διαφορετικός είναι ένας ρόλος. Αυτό φιλτράρεται μέσα από σημαντικά στοιχεία της μεθόδου, όπως «το μαγικό εάν» και οι «επτά ερωτήσεις». Καλλιεργείται, δηλαδή, όσο γίνεται πιο σφαιρικά, ο κάθε ρόλος συνδέοντάς τον με αναφορές στην βιωμένη πραγματικότητα που έχουν γύρω τους τα παιδιά.
«Αν μπορούσα να χαρακτηρίσω με μια λέξη τις πρόβες της ”Φτου! Και βγαίνω.” δεν θα ήταν άλλη από αυτή: «Στανισλάφσκι». Από την πρώτη μέρα που πατήσαμε το πόδι μας εκεί μέχρι σήμερα δεν υπήρξε συνάντηση που να μην ακούσαμε το όνομά του. Προσπαθούμε δηλαδή να αποδώσουμε τον εκάστοτε ρόλο στηριζόμενοι όχι μόνο στις συναισθηματικές προσωπικές μας μνήμες αλλά και στην φανταστική αναπαράσταση καταστάσεων που δεν είχαμε βιώσει οι ίδιοι» σχολιάζει η Λαμπρινή Παπαδόντα, ηθοποιός της παράστασης.
Με τη σειρά του ο πρωταγωνιστής Κώστας Κώτσιος προσθέτει «τα έργα του Σαίξπηρ είναι ιδιαίτερα απαιτητικά. Ειδικά όταν ο θίασος αποτελείται από ερασιτέχνες τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα. Όμως όσο μεγαλύτερη είναι η πρόκληση, τόσο μεγαλύτερη είναι και η διάθεση για προσπάθεια. Οι ερμηνείες μας βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο κείμενο αφού κυρίως μέσω του λόγου περνάει τα μηνύματα που θέλει στο κοινό. Το συγκεκριμένο κείμενο είναι μεγάλο σε έκταση και η απομνημόνευσή του δεν φάνταζε καθόλου εύκολη υπόθεση. Στην αρχή τουλάχιστον, αφού αυτό πλέον έχει επιτευχθεί. Βέβαια, κάθε επιλογή κρίνεται από το αποτέλεσμα οπότε είναι λίγο νωρίς να μιλήσουμε για αυτό. Εγώ πάντως είμαι αισιόδοξος».
Ο Καριολανός είναι μια ιστορία συναρπαστική. Ένα έργο σπάνια παιγμένο και από τα ελάχιστα που έχουν απαγορευτεί σε μια σύγχρονη δημοκρατία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1930 απαγορεύθηκε στη Γαλλία λόγω της χρήσης του από το φασιστικό στοιχείο της εποχής, καθώς και στην μεταπολεμική Γερμανία εξαιτίας του έντονου μιλιταρισμού του. Είναι ένα ιστορικό παράδοξο φτιαγμένο θαρρείς για να ενοχλεί εμάς τους μεταγενέστερούς του. Δεν έχει τη συνηθισμένη φόρμα του Σαίξπηρ, δεν είναι ταξικά ορισμένο και περιορισμένο.
Την Πέμπτη η θεατρική ομάδα του Παιδαγωγικού θα ενσαρκώσει αυτό. Το απαγορευμένο. Το συναρπαστικό. Ένα στοίχημα που όπως όλα δείχνουν θα πετύχει αφού συντελεστές και παιδιά έχουν ξεφύγει κατά έτη φωτός από τα στεγανά. Μην το χάσετε!
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία- Προσαρμογή Κειμένου: Άγγελος Παπαδάκης
Σκηνικά- Κοστούμια: Αναστασία Αστερίου
Μουσική: Άγγελος Παπαδάκης
Υπεύθυνος Ήχου: Βαγγέλης Τόλης
Φωτογραφίες- Γραφιστικά- Τρέιλερ: Άγγελος Παπαδάκης
Βιντεοσκόπηση: Βασίλης Τόλης
Ακαδημαϊκή Υπεύθυνη: Εύα Παπαγεωργίου
Παίζουν οι: Κώστας Κώτσιου, Έλενα Πριονίδου, Βασίλης Τσαλίκης, Κική Γαϊτάνη, Αποστόλης Κούρος, Άννα Παπαδοπούλου, Λαμπρινή Παπαδόντα, Παρασκευή Ρεντάκη, Δέσποινα Καραγιώργου, Σέβη Βλέτση, Γρηγόρης Βογιατζής, Δημήτρης Νικολάου, Αλεξάνδρα Γκουντούλια, Βίκυ Ζυμάρα, Μυρτώ Βογιατζή, Γεωργία Πινακίδου, Δέσποινα Δρανδάκη.
*Παραστάσεις: 10, 11, 12 Μαΐου στις 20.30 στο Θεάτρο Βαφοπούλειο, Γ. Βαφοπούλου 3, τηλ. 2310 424132/3 και 15,16 Μαΐου στις 20.30 στο Θέατρο Άνετον, Παρασκευοπούλου 42, τηλ. 2310 869869, διάρκεια: 135 λεπτά.
