Είμαστε όλοι Υπνοβάτες

Έχω δει όλες τις δουλειές που έκανε μέχρι σήμερα η ομάδα “Εν Δυναμει”. Άλλες μου άρεσαν περισσότερο άλλες λιγότερο, αλλά καμιά δεν με απογοήτευσε. Όλες θα τις έβλεπα ευχαρίστως ξανά, γιατί όλες ανεξαιρέτως έχουν κάτι να μου πουν, κάτι να μου προσφέρουν. Κι αν υπάρχει ένας βασικός λόγος ύπαρξης του θεάτρου είναι, τουλάχιστον στο δικό μου μυαλό, ακριβώς αυτός: να μας κάνει πλουσιότερους ανθρώπους και φυσικά δεν εννοώ με όρους υλικούς.

Ακούγεται εύκολο, όμως διόλου εύκολο δεν είναι. Είναι πανδύσκολο, γιατί για να φτάσει εκεί το θέατρο πρέπει το ίδιο να πιστεύει στην αποστολή του, να έχει ξεκαθαρίσει τους στόχους του και τη θέση του μέσα στην κοινωνία και στη θεατρική ζωή του τόπου. Πράγμα που σημαίνει ότι πριν επιχειρήσει οτιδήποτε πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει το πώς θα τα επιτύχει όλα αυτά, πώς θα πορευτεί. Δηλαδή, πολύ απλά, πώς θα παντρέψει με τρόπο ευεργετικό το “τι” και το “πώς” της θεατρικής γραφής και πράξης. Από τη στιγμή που είναι όψεις του ίδιου νομίσματος, εξυπακούεται ότι όταν απουσιάζει το ένα, διαλύεται το όλον.

Και αν υπάρχει κάτι που χαρακτηρίζει την ομάδα “Εν Δυνάμει” είναι ακριβώς η εντυπωσιακή ικανότητά της να επιτελεί αυτό το “όλον” (το “τι” και το “πώς”) ελισσόμενη και διαρκώς εξελισσόμενη επάνω σε τεντωμένο σκοινί ή, ακόμη καλύτερα, επάνω σε πεδία δράσης γεμάτα νάρκες, όπου ένα κάτι ελάχιστο, μια λάθος κίνηση ή επιλογή μπορεί να ανατρέψει τα πάντα, να εκθέσει, να πληγώσει, να τσαλακώσει. Κάθε παράσταση (πιο πολύ τις θεωρώ περφόρμανς) της ομάδας “Εν Δυνάμει” είναι ένα επίπονο παιχνίδι-δοκιμασία με τη φωτιά. Σίγουρα, δεν είναι παίξε γέλασε. Δεν είναι για εκδρομείς του θεάτρου. Ούτε για βιαστικούς επισκέπτες/περαστικούς του θεάτρου. Και τούτο γιατί τίποτα, καμιά λύση δεν προκύπτει εύκολα ή προσφέρεται αυτοματοποιημένα. Όλα όσα μπαίνουν στο σκηνικό κάδρο απαιτούν πολλά καντάρια ιδρώτα για να φτάσουν ολοστρόγγυλα στην πλατεία και να εκτιμηθούν. Απαιτούν έρευνα, έγνοια, συνέπεια, συγκρότηση, υπομονή, επιμονή, όραμα, ενθουσιασμό, δόσιμο, πίστη και φυσικά βαθειά γνώση της έννοιας θέατρο και των συνοδευτικών του εργαλείων. Όταν αναφερόμαστε στην ομάδα “Εν Δυνάμει”, μιλάμε για μια ξεχωριστή (σε πανελλήνια κλίμακα) ομάδα όπου συγκατοικούν αρμονικά και παραγωγικά άτομα με και χωρίς ειδικές ανάγκες. Στη συνάντηση του “όμοιου” και του “διαφορετικού”, σκηνοθετείται ένα πλέγμα δράσεων και αντιδράσεων που αλληλοκαλύπτονται με βάση τις εσωτερικές ανάγκες του κάθε ατόμου. Αυτές οι ανάγκες υπαγορεύουν και τις σκηνικές λύσεις, και εκτιμώ πως αυτός είναι και ένας από τους πολύ βασικούς λόγους που καταλήγουν σε αυτό το συμπαγές αποτέλεσμα, όπου κυριαρχεί μεν η εικόνα της ομάδας, χωρίς ωστόσο αυτό να εξαφανίζει τις ατομικότητες που συμβάλλουν στην τελική της σύνθεση. Πρόκειται για μια θα λέγαμε έκτακτη μεταμοντέρνα αξιοποίηση της έννοιας της πολλαπλότητας, μια πολλαπλότητα που πυκνώνει και τις παιγνιώδεις δυνατότητές συνύπαρξης και συνδημιουργίας και φυσικά θέασης (μέσα από τις διάφορες οπτικές γωνίες υποδοχής του θεάματος). Θα μου πείτε, γιατί τα λέω αυτά τώρα; Γιατί είδα χθες βράδυ στη Μονή Λαζαριστών την τελευταία δουλειά της ομάδας, τους “Υπνοβάτες” και θυμήθηκα συνειρμικά και όλες τις προηγούμενες και περίπου τι έγραφα γι’ αυτές.

Αναμειγνύοντας επιτελεστικούς κώδικες από το θέατρο ντοκουμέντο, το εξομολογητικό και αφηγηματικό θέατρο, το δραματικό και το μεταδραματικό θέατρο, όπως και το επικό θέατρο αλά Μπρεχτ, η Ελένη Ευθυμίου μοιράζεται μαζί μας, όπως και σε κάθε προηγούμενο εγχείρημά της, τις δικές της δημιουργικές αγωνίες αλλά βεβαίως (και πρωτίστως) και των συνεργατών της.

Σε κάθε δουλειά που σκηνοθετεί για λογαριασμό της ομάδας “Εν Δυνάμει”, η Ευθυμίου κατορθώνει να μας ξαφνιάσει, καμιά φορά ακόμη και να μας σοκάρει, γιατί ακριβώς τολμά και αγγίζει “επικίνδυνα” ή πολύ ευαίσθητα θέματα, όπως τώρα με τη μετωπική αναμέτρησή της με ένα θέμα ταμπού: τον θάνατο, τον απόλυτο συνοδό-μπαμπούλα του ανθρώπου από τη στιγμή που γεννιέται.

Ο άνθρωπος, μολονότι κουβαλά μαζί του τον θάνατο, ποτέ δεν συμφιλιώνεται μαζί του. Δεν δέχεται το πολύ απλό σκεπτικό που λέει ότι για να υπάρχει ο θάνατος πρέπει να τον γεννήσει μια ζωή. Είναι αυτή ακριβώς η ζωή με την οποία η σκηνοθεσία επιλέγει να κλείσει και η παράσταση “Υπνοβάτες”: η έγκυος γυναίκα και το κλάμα ενός μωρού καθώς κλείνουν σταδιακά τα φώτα. Βρήκα συγκλονιστική την εικόνα με την απόλυτα απενοχοποιημένη έκθεση του γυμνού γυναικείου σώματος σε κατάσταση πολύ προχωρημένης εγκυμοσύνης, αντάμα με το γοερό κλάμα του νεογέννητου, μήνυμα προς τη ζωή γεμάτο ελπίδα και ταυτόχρονα προσκλητήριο και προς τον θάνατο, χωρίς ωστόσο η σκιά του να φοβίζει, γιατί απλούστατα η σκηνοθεσία της Ευθυμίου με μέτρο, ευαισθησία, ισορροπημένες επιλογές και γνώση του αντικειμένου μερίμνησε να προλειάνει το έδαφος που οδηγεί στην τελική εξίσωση πριν από την αυλαία: ζωή=και θάνατος. Αδιαχώριστο ζευγάρι. Ποτέ δεν θα πάρουν διαζύγιο. Μας το λέει και ο Μακμπέθ: η ζωή είναι μια σκιά που περπατά. Είτε μας αρέσει είτε όχι, έτσι είναι.

Ο άνθρωπος είναι γεννημένος υπνοβάτης, σκιά και ύλη, ζωντανός και νεκρός ταυτόχρονα, αισιόδοξος τη μια απελπισμένος την άλλη, ξύπνιος τη μια πολλαπλώς σε βαθύ ύπνο την άλλη, ένα πλάσμα που ταλαντεύεται διαρκώς, που διαρκώς φοβάται και ελπίζει.

“Υπνοβάτες”: Μια παράσταση που ακροβατεί θεαματικά και ουσιαστικά ανάμεσα στην επιφάνεια και το βάθος των πραγμάτων, στο “Φαίνεσθαι” και το Είναι, τον φόβο του θανάτου και την απαλλαγή από τον φόβο.

Αρωγός σε αυτές τις μεταπτώσεις ο φωτιστικός σχεδιασμός του Richard Anthony και το μουσικό χαλί της Ελένης Ευθυμίου. Ευφυές, λειτουργικό, συμβολικό και απόλυτα ευθυγραμμισμένο με το σκεπτικό της παράστασης και το σκηνικό της Ε. Κιρκινέ, με τα νοσοκομειακά κρεβάτια, εκεί όπου γεννιέται η ζωή και εκεί όπου χάνεται. Και εδώ η ειρωνεία είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις το κρεβάτι είναι ο υποδοχέας του κλάματος: Από τη μια το κλάμα του μωρού μόλις πάρει τις πρώτες του ανάσες ως ξεχωριστή οντότητα πλέον και το κλάμα των συγγενών που αποχαιρετούν τον νεκρό που κάποτε ήταν μωρό.

Το ενδιαφέρον είναι ότι όλοι κλαίμε αυτό που φεύγει χωρίς κανένας από μας να γνωρίζει πού πηγαίνει, γιατί απλούστατα κανένας δεν έχει επιστρέψει μέχρι τώρα να μας πει πώς είναι εκεί κάτω (ή εκεί πάνω). Πώς είναι άραγε αυτή η terra incognita. Οπότε αντιλαμβάνομαι και ορισμένους πολιτισμούς όπου στις στιγμές του τελικού αποχαιρετισμού ντύνονται στα λευκά και το ρίχνουν στο ποτό και το τραγούδι.

“Υπνοβάτες”: Μια παράσταση που με συγκίνησε βαθιά και με έβαλε σε χίλιες δυο σκέψεις, Αξίζει να της αφιερώσετε δύο ώρες απο τη ζωή σας. Θα βγείτε πλουσιότεροι.

*Η παράσταση παίζεται για τελευταία φορά απόψε στις 21.00 στη Μονή Λαζαριστών.

Συντελεστές

Ιδέα – Καλλιτεχνική διεύθυνση: Ελένη Δημοπούλου Σκηνοθεσία: Ελένη Ευθυμίου Έρευνα – Συγγραφή κειμένου: Ελένη Ευθυμίου & Ομάδα «Εν δυνάμει» Δραματουργία: Ελένη Ευθυμίου Μουσική: Ελένη Ευθυμίου Σκηνικά – Κοστούμια: Ευαγγελία Κιρκινέ Χορογραφία – διδασκαλία κίνησης: Τάσος Παπαδόπουλος Σχεδιασμός φωτισμών: Richard Anthony Συνεργάτιδα μουσικός – Σχεδιασμός Ήχου: Σοφία Καμαγιάννη Φωνητική διδασκαλία: Έλενα Μουδίρη Χασιώτου Συνεργάτης σκηνογράφος: Richard Anthony Βοηθός στη δραματουργία: Γιώτα Κουϊτζόγλου Βοηθός σκηνοθέτη: Θέμης Θεοχάρογλου Βοηθός σκηνογράφου – ενδυματολόγου: Έλλη Ναλμπάντη Βοηθός φωτιστή: Χρήστος Σιούμης Ηχολήπτης: Γιώργος Χαριζάνης Συντονισμός και οργάνωση ομάδας Εν δυνάμει: Παναγιώτης Ματζίρης, Θεοχάρης Μπαϊρακταρίδης Βοηθοί σκηνοθέτη στον πρώτο σχεδιασμό της παράστασης: Γιώτα Κουϊτζόγλου, Γιώργος-Ζήσης Μπιλιώνης Κατασκευή σκηνικών: Παναγιώτης Μακρής, Richard Anthony Κατασκευή μάσκας: Μάρθα Φωκά Βίντεο promo trailer:Ορέστης Ψωμόπουλος Βίντεο promotrailer Μοντάζ: Δημήτρης Ζάχος Φωτογραφίες: Σταυρούλα Ντολοπούλου Υπεύθυνος Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων ομάδας «Εν Δυνάμει»: Απόστολος Λιάπης

Παραγωγή: Ομάδα Εν δυνάμει Οργάνωση παραγωγής: Απόστολος Λιάπης

Επί σκηνής – Ομάδα Εν Δυνάμει: Μύριαμ Σοφία Αρτζανίδου, Χριστίνα Ασλανίδου, Γιάννος Γαβαλάς, Λένα Γκαντιά, Μαρία Δαχλύθρα, Χρύσα Ιωαννίδου, Μαργαρίτα Καιναδά, Πετρή Καραδημητρίου, Φιόνα Κατοίκου, Θεανώ Κόντα, Βαγγέλης Κοσμίδης, Ηλίας Κουγιουμτζής, Γιώτα Κουϊτζόγλου, Νίκος Κυπαρίσσης, Σοφία Κύρινα, Άγγελος Κωνσταντίνου, Ευτέρπη Κώστα, Νικολέτα Λιάππα, Λωξάνδρα Λούκας, Δημήτρης Λύρας, Πάνος Ματζίρης, Θεοχάρης Μπαϊρακταρίδης, Γιώργος-Ζήσης Μπιλιώνης, Νικάρονας Μπιλιώνης, Σοφία Μπλέτσου, Θάνος Νανάσης, Μιχάλης Ντολόπουλος, Θεανώ Παπαβασιλείου, Νίκη Πεταλά, Βασίλης Πέτρου, Γιώργος Πούλος, Χάρις Σερδάρη, Μαρία – Ταρσή Χελά, Ελίνα Τσιορμπατζή, Αλέξανδρος Χάτσιος.

Η παράσταση έχει επιχορηγηθεί από το ΥΠ.ΠΟ.Α.

*Περιλαμβάνονται σκηνές γυμνού. Υποχρεωτική η συνοδεία ενήλικα για άτομα ηλικίας κάτω των 14 ετών.