Humanitarium: Ένα ανθρώπινο πείραμα ιδωμένο ως παράσταση

Στην θεατρική παράσταση Humanitarium που παρουσιάζεται αυτές τις ημέρες στο θέατρο Άνετον τα κινητά μπαίνουν στο αθόρυβο αλλά παραμένουν ανοιχτά καθ όλη την διάρκεια της παράστασης καθώς οι θεατές αφού έχουν κατεβάσει την ειδική εφαρμογή αποφασίζουν τι θα συμβεί επί σκηνής και ποιο θα είναι το μέλλον των ηρώων.

Η ιδέα ξεκινάει από το Social Credit System «Sesame Credit» που εφαρμόζεται στην Κίνα από τον Ιανουάριο του 2015 αλλά κρατάει από πολύ παλαιότερα. Στην παιδική μου ηλικία την δεκαετία του 1980 στην Γερμανία το δίκτυο ZDF εισήγαγε κάτι πολύ πρωτοποριακό για την εποχή. Διαφήμιζε καθ όλη την διάρκεια της εβδομάδας δυο ταινίες για τις οποίες αντιστοιχούσε ένα κωδικός.

Τηλεφωνώντας σε έναν αριθμό και πληκτρολογώντας τον κωδικό μπορούσες να διαλέξεις ποια από τις δύο ταινίες επιθυμείς να προβληθεί το βράδυ του Σαββάτου. Αργότερα στο πρώτο κανάλι της ιδιωτικής τηλεόρασης στην Ελλάδα στην εκπομπή «Εσύ αποφασίζεις» οι τηλεθεατές αποφάσιζαν με την ψήφο τους ποιο ήθελαν να είναι το τέλος του αυτοτελούς επεισοδίου της σειράς. Η διάδραση του κοινού με τις αγαπημένες του εκπομπές πέρασε σε άλλο επίπεδο με τα πρώτα reality show.

Εκεί ο τηλεθεατής είχε την δύναμη να αποφασίζει ποιος παίκτης θα αποχωρίσει και ποιος θα παραμείνει στο παιχνίδι. Για να γίνει πιο εύκολη και διασκεδαστική η διαδικασία οι παραγωγοί κινήθηκαν σε επιλογές πολύ στερεοτυπικών χαρακτήρων.  Κάθε παιχνίδι είτε μουσικό reality ταλέντων, είτε παιχνίδι δεξιοτήτων είχε τον αστείο , την όμορφη, τον όμορφο, το μάτσο παιδί του λαού, το καλό παλικάρι, τον γκέι, την λεσβία, των συντηρητικό κοκ. Επιπροσθέτως με το κατάλληλο μοντάζ – η παραγωγή επιλέγει τι θα δεις και τι όχι- η ψήφος μπορεί  εύκολα να καταλήξει κατευθυνόμενη  με σκοπό σε κάθε περίπτωση την υψηλή  ακροαματικότητα δηλαδή το κέρδος. 

Όταν το Netflix πέρασε στην παραγωγή reality show λάνσαρε μια σειρά με τίτλο «Circle». Κατά την διάρκεια της πανδημίας είδαμε την Αγγλική, Αμερικάνικη, Βραζιλιάνικη και Γαλλική του εκδοχή.  Ένα σπίτι φιλοξενεί 8 παίκτες που δεν θα δουν ο ένας τον άλλο πάρα μόνο στο τελευταίο επεισόδιο. Θα πρέπει να παραμείνουν στα διαμερίσματα τους και να επικοινωνούν μόνο μέσα από ένα διαδικτυακό προφίλ το οποίο μπορεί να είναι ο αληθινός τους εαυτός η κάποιο φανταστικό πρόσωπο. Στην όλη διαδικασία θα πρέπει να ανεβάζουν φωτογραφίες που τους κολακεύουν να φτιάξουν ένα ενδιαφέρον προφίλ, να είναι κοινωνικοί και να συμμετέχουν στις ομαδικές συζητήσεις και τα παιχνίδια. Στο τέλος της ημέρας με βάση την διάδραση ψηφίζει ο ένας τον άλλο και οι 2 παίκτες με την καλύτερη βαθμολογία γίνονται οι infuencers και αποφασίζουν ποιος θα μείνει και ποιος θα φύγει από το παιχνίδι ενόσω ο καθένας προσπαθεί με αληθινά η ψεύτικα μέσα να γίνει αρεστός. 

Κάπως έτσι και το Humanitarium που έκανε πρεμιέρα και ξεκίνησε το ταξίδι του  από την Θεσσαλονίκη κέρδισε το κοινό από την πρώτη στιγμή και το έκανε μάρτυρα ενός παιχνιδιού στο οποίο η εξέλιξη του τέλους και η τύχη των ηρώων βρίσκεται στα χέρια του. Μια σύγχρονη φρέσκια ιδέα του σκηνοθέτη Θάνου Νίκα  σε κείμενο  που έγραψε η Στέλλα Παπαδημητρίου.

 Γρήγορος ρυθμός σε ένα τεχνικά πολύ απαιτητικό εγχείρημα με ωραίες ερμηνείες από όλους τους ηθοποιούς καταφέρνει να θέσει σύγχρονες προβληματικές γύρω από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την εξάρτηση μας από αυτά καθώς και την μανία μας για αξιολόγηση με διαφορετικά κάθε φορά κριτήρια από το σούπερ μάρκετ, τον αισθητικό, την ταβέρνα, το φροντιστήριο και το ξενοδοχείο ακόμα και τις υπηρεσίες σέξ. Βέβαια δεν είναι αξιοπρόσεκτο μόνο το γεγονός πως η αξιολόγηση γίνεται αυτοματοποιημένα πλέον και την απαιτούν οι περισσότερες επιχειρήσεις αλλά και το πόσο πολύ μας επηρεάζει στις καθημερινές μας αποφάσεις το πόσα αστεράκια θα έχει το resort το εστιατόριο και η ταινία που θα δούμε (παλιά συνήθεια των κριτικών).

Η αξιολόγηση χρησιμοποιείται ενίοτε εκδικητικά προς ένα πρόσωπο η μια επιχείρηση πχ ασκώ οργανωμένα αρνητική κρητική σε κάποιον ανταγωνιστή, σε πρώην εραστή, φίλο η πρώην εργοδότη, ως πράξη ακτιβισμού πχ μαυρίζω την επιχείρηση  που δεν επιτρέπει σκυλάκια που είναι ομοφοβική κ.ο.κ

Το αποτέλεσμα είναι να εξαρτόμαστε όλο και περισσότερο από το διαδικτυακό μας προφίλ την εικονική μας συμπεριφορά στο διαδίκτυο και όχι την πραγματική ζωή. Το Instagram πρέπει να έχει φιλτραρισμένες φωτογραφίες και το facebook να πείθει πως η στιγμή είναι μαγική στην τάδε τοποθεσία. Σταδιακά ο πραγματικό εαυτός απορροφάτε από το τον ψηφιακό μας χαρακτήρα. Πόσο αληθινός είναι ο ένας και πόσο μπορεί να επηρεάσει τον άλλο. Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα θέτει η παράσταση που μας επιτρέπει να γίνουμε κριτές του αποτελέσματος. Ήδη από τις πρώτες ημέρες προστέθηκαν επιπλέον παραστάσεις για την προσεχή εβδομάδα οπότε είναι μια καλή ευκαιρία να μην το χάσετε. 

Συντελεστές:

Συγγραφέας: Στέλλα Παπαδημητρίου

Σύλληψη, Σκηνοθεσία: Θάνος Νίκας

Σκηνικό – Κοστούμια: Ευαγγελίας Κιρκινέ

Μουσική επιμέλεια: Μάριος Ιωαννίδης

Βίντεο: Θάνος Νίκας, Κατερίνα Συναπίδου

Mobile application: Θωμάς Δερμάρης, Ιωάννης Γότσος

Σχεδιασμός – Διεύθυνση παραγωγής & επικοινωνίας: Στέλλα Τενεκετζή

Ηθοποιοί επί σκηνής:

Χρήστος Γαβριηλίδης, Δημήτρης Δάγκαλης, Αργυρώ Κουρλίτη, Κατερίνα Συναπίδου

Χειριστής κάμερας επί σκηνής: Πάνος Σιδεράς

Ηθοποιοί Βίντεο:

Γιώργος Βεργούλης, Άννα Μαρία Γάτου, Αλέξανδρος Δημάρατος, Άννα Μαρία Ιακώβου, Μερόπη Κακουδάκη, Κατερίνα Κλαυδιανού, Λευτέρης Παναγιωτίδης, Κική Στρατάκη

Παραγωγή Ars Moriendi Theatre Group

Οργάνωση Παραγωγής και Επικοινωνίας Electra Social Company.