Μερικές σκέψεις για την τεράστια παραγωγή παραστάσεων στην Ελλάδα
Δυο έμπειρα πρόσωπα του θεάτρου καταθέτουν τον προβληματισμό τους για το φετινό χειμώνα
Μια χρονιά που ξεκινά με πληθώρα από πρεμιέρες και ακόμα περισσότερες στο κοντινό μέλλον εξαγγελίες παραστάσεων. Τι συμβαίνει στο θέατρο της Ελλάδας μετά από δυο χρόνια πανδημίας και που θα οδηγήσει αυτός ο πληθωρισμός; Δυο έμπειρα πρόσωπα του θεάτρου αναρωτιούνται.
Ο κριτικός θεάτρου Γιώργος Σαρηγιάννης γράφει:
Πέντε-πέντε, δέκα-δέκα, είκοσι-είκοσι… οι παραστάσεις που αναγγέλλουν, τις μέρες αυτές, για τη χειμωνιάτικη σεζόν 2022/2023, τα θέατρά μας. Ρεπερτόριο ή «φιλοξενούμενες». Παραστάσεις κατά συρροήν. Τίτλοι, ονόματα, σκηνοθέτες, ηθοποιοί… Πέφτουν τα δελτία Τύπου σαν το χαλάζι κι ο τραυματισμένος δημοσιογράφος του πολιτιστικού αναστενάζει. Τίποτα δεν άλλαξε με την πανδημία -σε λίγη περίσκεψη ήλπιζα.
Απ’ την άλλη, όλο και διαβάζω για τις «δέκα παραστάσεις που πρέπει να δω οπωσδήποτε», για τα «20 must του χειμώνα», για τις «30 καλύτερες τις σεζόν» -μα πού το ξέρουνε; Ακόμα δεν τις είδανε, Γιάννη τις βαφτίσανε;… Αφιερώματα, ένθετα, ρεπορτάζ, κακό μεγάλο… Ε, λοιπόν, ενώπιον όλων αυτών, παθαίνω κορεσμό. ΤΟΝ κορεσμό. Κάτι σαν «Το μεγάλο φαγοπότι» του Μάρκο Φερέρι: να τρως, να τρως, να τρως συνέχεια -να καταναλώνεις, στη συγκεκριμένη περίπτωση, θέατρο- μέχρι σκασμού.
Τώρα, είναι που ’μαι βαρυστομαχιασμένος, με δυσπεψία, απ’ τις εκατοντάδες, απ’ τις χιλιάδες παραστάσεις εξήντα και… χρόνων που ’χω καταπιεί; Δεν ξέρω. Αλλά διαβάζω -επί τροχάδην, πια, ομολογώ- και νοιώθω τέτοιο κορεσμό -έγκωσα, δηλαδή-, που λέω «δε θα δω τίποτα». Δε θα το τηρήσω, να ’στε σίγουροι, όλο και κάτι με τσιγκλάει, αλλά αναρωτιέμαι: υπάρχει κοινό για ΟΛΟ ΑΥΤΟ το θέατρο; Υπάρχουν λεφτά για ΟΛΑ ΑΥΤΑ τα θέατρα;
Ο καθηγητής του τμήματος θεάτρου του ΑΠΘ, θεατρολόγος Σάββας Πατσαλίδης συμπληρώνει:
ΥΠΕΡΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΗ ΖΗΤΗΣΗ IMPRESSIVE (OVER?)SUPPLY UNKNOWN DEMAND : THEATRE SEASON in Greece. How much is not too much? Διάβασα το εύστοχο σχόλιο του Γιώργου Σαρηγιάννη για την υπερπροσφορά θεατρικού θεάματος φέτος και πράγματι είναι να απορεί κανείς τι γίνεται σε αυτό τον τόπο. Από τη μια όλοι μιλάνε για δύσκολη χρονια (οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά) και από την άλλη όλοι τρέχουν να ανακοινώσουν και κάποια παράσταση. Ναι, το θέατρο είναι παιδί της κρίσης. Δεν το πτοούν οι αναποδιές. Γι΄αυτό και καταλαβαίνω απόλυτα τη διψα όλων να κάνουν θέατρο σε πείσμα των άθλιων καιρών μας. Θέατρο όμως για ποιους; Και με τι χρήματα; Και για πόσο; Για πέντε παραστάσεις, εφτά, δέκα; Όμως, αυτό δεν είναι θέατρο αλλά μήνυμα sms. Εμφανίζεται και εξαφανίζεται και κανείς δεν το παίρνει χαμπάρι.
Είναι προφανές πως τα ανεξάρτητα (και πιο μικρά) θέατρα είναι καταδικασμένα να επιστρέψουν πάλι στη λογική των προσκλησεων και των πέντε-δέκα συγγενών και φίλων. Ετσι όμως ούτε αλλαγή επί τα βελτίω είναι δυνατή μα ούτε και βιώσιμη λύση. Κάτι άλλο πρέπει να δρομολογήσουν για να επιβιώσουν. Όσοι εμπλέκονται στον χώρο αυτό πρέπει να αντιληφθούν (και η πολιτεία μαζί και πρωτίστως) ότι οι μεγάλες αλλαγές στα θέατρα όλου του κόσμου οφείλονται στην τόλμη και την “αναίδεια” των μικρών θεάτρων. Δεν είναι η δουλειά των Κρατικών θεάτρων να παίξουν τον ρόλο του καταλύτη…
Η δουλειά των κρατικών θεάτρων είναι η “νομιμοποίηση” των αλλαγών μέσα από τη διάχυσή τους στο ευρύ κοινό. Για την ακρίβεια, τα κρατικα ολου του κοσμου ζουν μεσα απο τις υπερβασεις των μικρων θεατρων. Δεν παραγουν την αλλαγη. Την χρησιμοποιούν. Έχουμε πάρα πολλά ταλέντα, και σε επίπεδο σκηνοθετών και ηθοποιών και σκηνογράφων, μουσικών που απασχολούνται εκτός κρατικών σκηνών. Όμως αυτά τα ταλέντα πρέπει να καταλάβουν αφενός τον ρόλο που μπορούν και πρέπει να διαδραματίσουν και αφετέρου να καταλάβουν ότι ομελέτα χωρίς να σπάσεις αυγά δεν γίνεται. Η σοβαρή και ανθεκτική αλλαγή θέλει χρόνο, πολλά μεροκάματα και πολλα ξενύχτια γεμάτα όνειρα και εφιάλτες. Είχα μια κρυφή ελπίδα πως το σκηνικό θα άλλαζε αισθητά μετά από δύο χρόνια μηδενικής θεατρικής ζωής. Ήλπιζα πως δύο χρόνια ήταν αρκετά να ξανασκεφτούν όλοι οι εμπλεκόμενοι τι μπορούν να κάνουν. Ιδιως μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την όλη κρίση που πυροδότησε, πίστευα πως θα πύκνωναν οι συνεργασίες και θα έσκαγαν μύτη ξανά τα ανήσυχα υπόγεια. Για την ώρα κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει. Το νερό ξαναμπήκε (ή τέλος πάντων φαίνεται να μπαίνει) στο ίδιο αυλάκι που το είχαμε αφήσει πριν από δύο χρόνια. Δεν είναι πολύ καλό σημάδι αυτό. Εν πάση περiπτώσει, κοντός ψαλμός αλληλούια. Εύχομαι από καρδιάς να διαψευστώ σε όλα. Πολύ θα χαρώ!!
