«Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ» – Μία κλεφτή ματιά στη νέα παράσταση του Θεάτρου Τ
Το σπουδαίο μήνυμα ενός... "καινούριου" Πιραντέλο σε σκηνοθεσία του Σωτήρη Ρουμελιώτη - Μπήκαμε σε μία από τις τελευταίες πρόβες πριν την πρεμιέρα
Το θεατρικό σύμπαν του Πιραντέλο, έχει ως βασικό του άξονα τον ίδιο τον άνθρωπο. Την φύση του ανθρώπου και τα δεινά που έρχονται ή βάζει ο ίδιος τον εαυτό του μέσα σε αυτά. «Νομίζω πως η ζωή είναι μια πολύ θλιβερή φάρσα. Γιατί έχουμε μέσα μας -χωρίς να μπορούμε να ξέρουμε πώς, γιατί και από πού- την ανάγκη να εξαπατούμε αδιάκοπα τον εαυτό μας, δημιουργώντας μια πραγματικότητα -μία για τον καθένα και ποτέ την ίδια για όλους- που κάθε τόσο αποδεικνύεται ότι είναι μάταιη και φανταστική» έχει πει και αυτό, το κράτησε σχεδόν σε όλη την θεατρική «προίκα» που μας άφησε.
Όμως, για εκείνους που τον γνωρίζουν ως θεατρικό συγγραφέα και αγνοούν τις υπόλοιπες «φύσεις» του είτε ως μυθιστοριογράφου, είτε ως διανοούμενου, θαρρώ πως γνωρίζουν τον μισό Πιραντέλο και πιστέψτε με, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και ο άλλος μισός τόσο για την καλλιτεχνική προσφορά του όσο και για την διαχρονικότητα της καταγραφής της ανθρώπινης συμπεριφοράς με τρόπο, σχεδόν χειρουργικό.
Από την Παρασκευή, ένας «καινούριος» Πιραντέλο έρχεται στο Θέατρο Τ, με την οικεία του θεματική αλλά με ένα έργο που μπορεί και να μην έχει παρουσιαστεί ποτέ ξανά, ακριβώς επειδή δεν ανήκει στην διάσημη θεατρική του γκάμα. Δεν είναι δηλαδή από εκείνα τα κείμενα του που έχουμε δει πολλές φορές να ανεβαίνουν σε σκηνές, αλλά πρόκειται για ένα έργο που προέρχεται από τα μυθιστορήματα του Πιραντέλο, σε διασκευή της Γλυκερίας Καλαϊτζή και την μεταφορά του επί σκηνής σε σκηνοθεσία του ταλαντούχου Σωτήρη Ρουμελιώτη.
Με το στοίχημα της προσαρμογής ενός μυθιστορήματος σε θεατρικό έργο, το εγχείρημα αυτό κάνει τελικά κάτι πολύ μεγαλύτερο από μία θεατρική παράσταση. Τοποθετεί ένα ακόμα έργο του διάσημου νομπελίστα Ιταλού συγγραφέα στη σφαίρα της θεατρικής του διάστασης, κόβοντας και ράβοντας το στα πρότυπα μίας παράστασης.
Από την Παρασκευή 19 Ιανουαρίου, «Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ» του νομπελίστα Λουίτζι Πιραντέλλο, έρχεται να αφηγηθεί την ιστορία του, την ιστορία ενός αντι-ήρωα που, που στην προσπάθειά του να γίνει κάποιος «άλλος», κατέληξε να είναι ο «κανένας».
Φωτογραφίες για την Parallaxi: Ευθύμης Βλάχος
Βρέθηκα σε μία από τις τελευταίες πρόβες της ομάδας, καταφέρνοντας μάλιστα να δω ολόκληρη την παράσταση και να εντυπωσιαστώ από τον κόσμο που κατάφεραν να δημιουργήσουν, σε έναν ατμοσφαιρικό χώρο, όπως είναι το Θέατρο Τ, που τα κάνει όλα να φαίνονται ακόμα πιο μεγάλα.
Γεννημένος και μεγαλωμένος σε μια επαρχιακή πόλη της Ιταλίας, ο Ματία Πασκάλ ζει ανέμελα και ανεύθυνα μέχρι τη στιγμή που η οικογένειά του οδηγείται στην οικονομική καταστροφή και ο ίδιος αναγκάζεται να κάνει έναν γάμο συμφέροντος για να σωθεί. Έχοντας χάσει την περιουσία του, τον σεβασμό της τοπικής κοινωνίας και τις νεογέννητες κόρες του, αναζητά έναν τρόπο για να ξεφύγει από τον εαυτό του και τη μίζερη ζωή του. Και χάρη στην τύχη και μια μοιραία σύμπτωση, τα καταφέρνει: αλλάζει όνομα, εφευρίσκει ένα φανταστικό παρελθόν και κάνει ένα νέο ξεκίνημα. Μπορεί, όμως, ένα ψεύτικο «εγώ» να δώσει σε έναν άνθρωπο την ελευθερία του;
“Ζωντανός για τον θάνατο και πεθαμένος για τη ζωή…” λέει σε κάποια στιγμή, συνειδητοποιώντας τη μοίρα του.
Πόσο επίκαιρο είναι όλο αυτό; Θα τολμήσω να πω πως ζούμε σε μία εποχή που πολλές φορές επιθυμούμε να είμαστε κάποιοι άλλοι από αυτό που είμαστε. Τι αντίκτυπο όμως θα είχε κάτι τέτοιο σε εμάς τους ίδιους και τελικά, τι αντίκτυπο θα είχε και στους άλλους; Ερωτήματα που ο Πιραντέλο απαντά εύστοχα μέσα από τις περιπέτειες του Ματία Πασκάλ με έναν Ιωάννη Καμπούρη στον πρωταγωνιστικό ρόλο που είναι συγκλονιστικός. Πρόκειται για έναν εξαιρετικό ηθοποιό που είναι σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της παράστασης επί σκηνής και καταφέρνει να «οργώνει» τη σκηνή και να εκφράζει τα συναισθήματα του ήρωα του με σπουδαίο τρόπο. Από την άλλη, ατού της δουλειάς είναι και η επιλογή όλων των νέων ηθοποιών που συμμετέχουν και είναι όλοι ακριβείς και πολύτιμοι σε αυτό που καλούνται να κάνουν. Όπως και η μουσική του Γιώργου Χρυσικού που καθοδηγεί την ιστορία.
Στις δύο ώρες περίπου που κράτησε η παράσταση – διάρκεια αρκετή όντως – αντιλαμβάνεσαι σίγουρα πως δεν περισσεύει τίποτα κι αυτό είναι το σημαντικό σε μία παράσταση, είτε αυτή είναι 60 λεπτά, είτε 120, είτε 150. Είναι σπουδαίο να είναι όλα τους, λεπτά που τα χρειάζεσαι ως θεατής. Κι αυτό το αντιλαμβάνεσαι στο τέλος, στο χειροκρότημα. Τη στιγμή της σιωπής, που κλείνει το φως και τα χέρια σου αυθόρμητα πλησιάζουν το ένα το άλλο για να χειροκροτήσουν.
«Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ» του Λουίτζι Πιραντέλλο είναι μία παράσταση που πλησιάζει τον άνθρωπο, πλησιάζει τον θεατή όχι μόνο χωροταξικά στο Θέατρο Τ που όλα είναι κοντά, αλλά και συναισθηματικά. Η δουλειά του Ρουμελιώτη και της Καλαϊτζή να φέρουν την ιστορία στα θεατρικά μέτρα, ήταν τελικά κάτι πολύ παραπάνω και το κατάφεραν.
«Μπορούμε να κόψουμε ρίζες, δεσμούς, συμπεριφορές και να γίνουμε κάποιοι άλλοι;»
«Το θέμα του είναι ακριβώς ότι δεν είμαστε ευχαριστημένοι με τη ζωή που κάνουμε και θα θέλαμε όλοι να πατήσουμε ένα κουμπάκι και να γίνουμε κάποιοι άλλοι» αναφέρει η Γλυκερία Καλαϊτζή στην Parallaxi για την παράσταση, συμπληρώνοντας πως «Αυτό είναι ένα έργο που μας λέει πως, από τύχη, βρέθηκε αυτό το κουμπάκι, κάποιος το πάτησε και προσπαθεί να γίνει κάποιος άλλος. Το ερώτημα λοιπόν είναι, αν μπορούμε τελικά να γίνουμε κάποιοι άλλοι. Αν μπορούμε δηλαδή να κόψουμε ρίζες, δεσμούς, συμπεριφορές και να γίνουμε κάποιοι άλλοι αλλάζοντας απλώς το εξωτερικό μας περιβάλλον. Σε μία εποχή που πραγματικά δεν είναι κανείς ευχαριστημένος με τον εαυτό του, είναι ένα έργο που έχει να μας πει κάτι»
Σχετικά με τη διασκευή που χρειάστηκε να κάνει, εξηγεί: «Το έργο βασίζεται στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση του Ματία Πασκάλ, αλλά προσπαθήσαμε να ανασυστήσουμε τον κόσμο μέσα στον οποίο βίωσε κάποιες καταστάσεις. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που εκδίδεται και επανεκδίδεται και διαβάζεται πολύ. Παρότι τον Πιραντέλο τον ξέρουμε κυρίως ως θεατρικό συγγραφέα και διηγηματογράφο, τα μυθιστορήματα του λίγο τα αγνοούμε. Έχει μία επιπλέον πρόκληση λοιπόν, που ο θεατής θα δει κάτι καινούριο από αυτόν τον συγγραφέα, τουλάχιστον θεατρικά. Η θεματολογία του βέβαια, είναι πάντα η ίδια. Δηλαδή το κομμάτι της ταυτότητας, το κομμάτι της ψευδαίσθησης. Εμάς στο Τ άλλωστε μας ενδιαφέρουν πολύ τα ανθρωποκεντρικά…»
Σωτήρης Ρουμελιώτης: Είδα μία ιστορία που σε αρπάζει κατευθείαν και σε παίρνει μαζί της
«Εμένα γενικά μου αρέσει πάρα πολύ ο πυραντέλο» αναφέρει ο σκηνοθέτης της παράστασης, «Η πρώτη μεγάλη παράσταση που σκηνοθέτησα ήταν το 2019 πού πάλι ήταν διηγήματα του Πιραντέλο. Μου αρέσει πάρα πολύ κυρίως η λογοτεχνική γραφή του, είναι αυτή που με συγκινεί περισσότερο. Όταν διάβασα πέρυσι των Ματία Πασκάλ μου κέρδισε κατευθείαν το ενδιαφέρον και έτσι το πρότεινα στην Γλυκερία και έτσι έγινε.
Έχει ένα πρόσθετο ενδιαφέρον το ότι δεν έχει ανέβει ξανά στο θέατρο;
Στην Ιταλία θεωρείται από τα κλασικά μυθιστορήματα του ενώ εδώ έχω την αίσθηση ότι δεν είναι από τα γνωστά του έργα. Οπότε ναι αυτή που θα έρθουν θα είναι σαν να δουν κάτι καινούργιο θεατρικά από τον Πιραντέλο.
Πες μου για τους ηθοποιούς σου;
Με όλους εκτός από τον Θάνο, ήμασταν συμφοιτητές στο Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ. Με τον Πάνο και την Ανδρομάχη δουλεύουμε πολλά χρόνια μαζί, με τον Ιωάννη συνεργαστήκαμε και πέρυσι στον «Ονειροφάγο» πάλι εδώ στο θέατρο Τ, ενώ έχω ξαναδουλέψει και με τη Βάσια. Αυτό λοιπόν που εμένα με ενδιαφέρει είναι να είναι ο άλλος καλός συνεργάτης. Να ενδιαφέρεται να δουλέψουμε μαζί ουσιαστικά. Αυτό είναι το σημαντικό νομίζω. Πρώτα δηλαδή κοιτάω τον χαρακτήρα του άλλου ανθρώπου παρά το υποκριτικό ταλέντο του.
Ποιο είναι το στίγμα της παράστασης σκηνοθετικά;
Με το που διάβασα το βιβλίο, αυτό που κυρίως ένιωθα ήταν η λέξη περιπέτεια. Οι περιπέτεια ενός ανθρώπου, μιας ζωής, αλλά και ως διάθεση να υπάρχει αυτό το περιπετειώδες. Οι γρήγορες αλλαγές, μία κινηματογραφική αίσθηση. Από εκεί λοιπόν ξεκίνησε η ανάγκη μου να το σκηνοθετήσω. Είδα μία ιστορία που σε αρπάζει κατευθείαν και σε παίρνει μαζί της. Από εκεί και πέρα θεωρώ ότι θίγει κάποια ζητήματα που πάντα αφορούν τους ανθρώπους.
Θεωρείς πως πάντα θέλουμε να είμαστε κάποιοι άλλοι;
Λίγο πολύ νομίζω ότι όλοι οι άνθρωποι σε κάποια καμπή της ζωής μας, έχουμε θελήσει κάτι άλλο. Μπορεί μάλιστα να έχουμε προσπαθήσει να το κάνουμε, σε άλλους να πετυχαίνει και σε άλλους όχι. Το ζήτημα με τον συγκεκριμένο ήρωα είναι ότι θέλει να αλλάξει κυρίως για να αποφύγει τις ευθύνες του.
Γιατί κρατάει χρόνια οι συνεργασία σου με το Θέατρο Τ;
Κρατάει αισίως τέσσερα ή πέντε χρόνια! Μέσα στην καραντίνα κάναμε την πρώτη μας παράσταση. Εγώ το λέω και θα το λέω πάντα ότι χρωστάω συγκεκριμένα στην Γλυκερία, αλλά και στη Μαρία και την Ευαγγελία που έχουνε το Τ, εντελώς την καριέρα μου. Εδώ έκανα την πρώτη επαγγελματική μου παράσταση, είναι ένα θέατρο που μου αρέσει πάρα πολύ γιατί μπορεί να μεταμορφώνεται, υπάρχουν άνθρωποι που με εμπιστεύονται και εγώ νιώθω πάρα πολύ άνετα να δουλεύω μαζί τους. Το Τ λοιπόν είναι σίγουρα το θεατρικό μου σπίτι.
*«Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ» | Πρεμιέρα: Παρασκευή 19 Ιανουαρίου στις 21.15, Θέατρο Τ (Αλεξάνδρου Φλέμινγκ 16, Θεσσαλονίκη) | Παραστάσεις: Έως 18 Φεβρουαρίου 2024, κάθε Παρασκευή στις 21:15, Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 19:00
Κείμενο: Λουίτζι Πιραντέλλο | Διασκευή: Γλυκερία Καλαϊτζή, Σωτήρης Ρουμελιώτης | Σκηνοθεσία / Φωτισμοί: Σωτήρης Ρουμελιώτης | Σκηνικά: Ευαγγελία Κιρκινέ | Κοστούμια: Μαρία Καραδελόγλου | Πρωτότυπη μουσική / Ηχητικός σχεδιασμός: Γιώργος Χρυσικός | Φιλική συμμετοχή: Αλέξης Βουτουρής (βιολί) | Video παράστασης & Trailer: Παναγιώτης Κουντουράς | Φωτογραφίες: Χρήστος Κυριαζίδης | Γραφιστικός σχεδιασμός: Βίκτωρ Γκουντάρας – Studio Hervik | Υπεύθυνη προβολής: Λία Κεσοπούλου | Παραγωγή: Θέατρο Τ
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Θάνος Διμηνάς | Ιωάννης Καμπούρης | Πάνος Κεφαλούρος | Ανδρομάχη Μπάρδη | Βάσια Τσιαούση
