Με μια ανάρτηση στην επίσημη σελίδα του έγινε γνωστός ο θάνατος του.
Εφυγε από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών ο Ρόμπερτ Γουίλσον, ο Αμερικανός σκηνοθέτης πειραματικού θεάτρου και θεατρικός συγγραφέας, που από πολλούς θεωρείται ο κορυφαίος εκπρόσωπος του avant-garde θεάτρου στις ΗΠΑ.
Απέκτησε διεθνή φήμη με τη συνεργασία του με τον συνθέτη Φίλιπ Γκλας και τη χορογράφο Λουσίντα Τσάιλντς στο έργο Einstein on the Beach, ενώ αξιομνημόνευτες είναι και οι αναρίθμητες συνεργασίες του με τον Τομ Γουέιτς.
Το 1991 ίδρυσε το The Watermill Center, «ένα εργαστήριο παραστατικών τεχνών» στο Λονγκ Αϊλαντ της Νέας Υόρκης, και συνεργάστηκε συστηματικά με όπερες, θέατρα και πολιτιστικά φεστιβάλ.
Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, πάμπολλες παραστάσεις του έκαναν αίσθηση για την τόλμη, την παρατεταμένη διάρκειά τους (από μερικές ώρες έως και ημέρες…), την ιδιαίτερή του προσέγγιση στον λόγο και την κίνηση πάνω στη σκηνή. Διακρίθηκε στη συγγραφή, τη σκηνογραφία, τα εικαστικά, τη χορογραφία, την περφόρμανς, ακόμη και την αρχιτεκτονική.
Ανέπτυξε την avant-garde προσέγγισή του κυρίως στην Ευρώπη, δουλεύοντας με μερικά από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κέντρα, μουσεία, θέατρα και λυρικές σκηνές των ΗΠΑ.
Ο Ρόμπερτ Γουίλσον (αγγλικά: Robert Wilson, Ουέικο, 4 Οκτωβρίου 1941 – Νέα Υόρκη, 31 Ιουλίου 2025) ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης και συγγραφέας.
Πολύπλευρο καλλιτεχνικό ταλέντο, είχε διακριθεί και ως σκηνογράφος, χορογράφος, εικαστικός, περφόρμερ και αρχιτέκτονας.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στο Ουέικο (Waco) του Τέξας στις 4 Οκτωβρίου 1941 από εύπορους γονείς και μεγάλωσε σε συντηρητικό περιβάλλον. Στα νεανικά του χρόνια αντιμετώπιζε πρόβλημα στην εκφορά του λόγου (τραυλισμό) και δυσκολία στην κοινωνική προσαρμογή. Μία 70χρονη δασκάλα χορού και θεραπεύτρια, η δεσποινίς Byrd Hoffman, λειτούργησε όμως σαν μέντοράς του και τον βοήθησε να απελευθερώσει την εσωτερική του ένταση με αργές και επαναλαμβανόμενες κινήσεις. Η επίδραση της στον νεαρό τότε Γουίλσον αργότερα θα γίνει φανερή και στην κινησιολογία των σκηνοθετικών του έργων.
Αποφοίτησε από το τοπικό πανεπιστήμιο (Διοίκηση Επιχειρήσεων) και το 1963 πήγε στη Νέα Υόρκη για να παρακολουθήσει μαθήματα αρχιτεκτονικής στο Brooklyn’s Pratt Institute. Εκεί ξεκίνησε την ενασχόλησή του με το θέατρο, αρχικά ως σκηνογράφος (στο «America Hurrah» στο θέατρο La Mama) και έπειτα με την ομάδα του, που ονόμασε Byrd Hoffman School of Byrds προς τιμήν της δασκάλας του. Στα 24 του, υποφέροντας από κατάθλιψη, αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει και κατόπιν χρειάστηκε να νοσηλευτεί σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Όταν βγήκε ωστόσο, τάραξε τα καλλιτεχνικά δρώμενα δημιουργώντας μια εικαστική εγκατάσταση από 676 τηλεφωνικούς στύλους και και μια σειρά περίπου 60 υβριδικών παραστάσεων στη Νέα Υόρκη. Με τα πρώτα έργα του («Deafman Glance», 1971, «Το Βλέμμα του Κωφού») έδωσε το δείγμα γραφής του και κέρδισε την αναγνώριση. Επρόκειτο για μια σιωπηλή όπερα στην οποία πρωταγωνιστούσε ένας κωφάλαλος έφηβος που ο σκηνοθέτης είχε υιοθετήσει κάποια χρόνια νωρίτερα.
Το 1972 λίγο προτού αναχωρήσει για το Ιράν όπου θα σκηνοθετούσε το «KΑ MΟUNTain and GUARDenia Terrace» και ενώ έκανε διακοπές στην Κρήτη, συνελήφθη για κατοχή χασίς και φυλακίστηκε. Αποφυλακίστηκε με εγγύηση και τελικά ολοκλήρωσε την παράσταση που είχε διάρκεια 7 ημερών.
Η φήμη του εξαπλώθηκε το 1976, όταν παρουσίασε στο φεστιβάλ της Αβινιόν και σε συνεργασία με τον Φίλιπ Γκλας το έργο «Αϊνστάιν στην ακρογιαλιά» . Ακολούθησε διεθνή καριέρα στην σκηνοθεσία με λαμπερές συνεργασίες από τον χώρο της ροκ μουσικής (Τομ Γουέιτς, Λου Ριντ, Ντέιβιντ Μπερν), της όπερας (Τζέσι Νόρμαν), του μπαλέτου (Συλβί Γκιγιέμ) και ακόμα της μόδας και της πολιτικής.
Από το 1995 έως τον θάνατό του διατηρούσε το θεατρικό εργαστήριο Γουετερμιλ Σέντερ (Watermill Center, Κέντρο του Νερόμυλου σε ελληνική απόδοση).
Απεβίωσε στις 31 Ιουλίου 2025, σε ηλικία 83 ετών.
Είχε τιμηθεί με πολλές διακρίσεις. Ενδεικτικά:
Βραβείο Όμπι για σκηνοθεσία Χρυσό λιοντάρι στη Μπιενάλε της Βενετίας για γλυπτική Μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών (American Academy of Arts and Letters) Θεατρικά έργα που σκηνοθέτησε The King of Spain, 1969 The Life and Times of Sigmund Freud, 1969 Deafman Glance (με τον Raymond Andrews), 1971 KA MOUNTain and GUARDenia Terrace, 1972 The Life and Times of Joseph Stalin, 1973 A Letter from Queen Victoria, 1974 Αϊνστάιν στην ακρογιαλιά (με τον Φίλιπ Γκλας), 1976 I Was Sitting On My Patio This Guy Appeared I Thought I Was Hallucinating (με την Lucinda Childs), 1977 Death Destruction & Detroit, 1979 Edison, 1979 The Golden Windows (Die Goldenen Fenster), 1979 The Civil Wars: A Tree Is Best Measured When It Is Down|the CIVIL warS: a tree is best measured when it is down, 1984 Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Βασιλιάς Ληρ, 1985 Χάινερ Μύλλερ, Μηχανή Άμλετ, 1986 Ευριπίδη, Άλκηστις, 1986-1987 Death Destruction & Detroit II, 1987 Χάινερ Μύλλερ, Κουαρτέτο, 1987 Le Martyre De Saint Sébastien, 1988 Ορλάντο (από το ομώνυμο μυθιστόρημα της Βιρτζίνια Γουλφ), 1989 Louis Andriessen, De Materie, 1989 Ουίλιαμ Μπάροουζ, ο Μαύρος καβαλάρης σε μουσική του Tom Waits, (προσαρμογή Paul Schmidt) 1990 Ρίχαρντ Βάγκνερ, Πάρσιφαλ, Αμβούργο, 1991 Αλίκη σε μουσική του Τομ Γουέιτς (προσαρμογή Paul Schmidt) 1992 Γερτρούδη Στάιν, Doctor Faustus Lights the Lights, Hebbel Theatre (Berlin) 1992 Skin, Meat, Bone 1994 The Meek Girl (βασισμένο σε έργο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι), 1994 Timerocker σε μουσική του Λου Ριντ, 1997 Ο Corvo Branco, σε μουσική του Φίλιπ Γκλας, Teatro Camões (Lisbon), 1998 Monsters of Grace σε μουσική του Φίλιπ Γκλας, 1998 Lohengrin για την Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, 1998 Μπέρτολτ Μπρεχτ, Η Πτήση πάνω απ’ τον ωκεανό με το Μπερλίνερ Ανσάμπλ, 1998 The days before – Death Destruction & Detroit III, 1999 Ρίχαρντ Βάγκνερ, Το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν, Όπερα της Ζυρίχης POEtry, (σε μουσική του Λου Ριντ), 2000 Hot Water (πολυμεσική συναυλία), 2000 Περσεφόνη, 2001 Γκέοργκ Μπύχνερ, Βόυτσεκ σε μουσική του Τομ Γουέιτς, 2002 Ρίχαρντ Στράους, Die Frau ohne Schatten, Opéra National de Paris (Opéra Bastille), 2002 Isamo Noguchi exhibition, 2003 Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου, Opéra National de Paris, 2003 I La Galigo, 2004 Λα Φονταίν,Οι μύθοι, 2005 Ερρίκος Ίψεν, Πέερ Γκυντ, 2005 (στη Νορβηγία) Γκέοργκ Μπύχνερ, Λεόντιος και Λένα VOOM Portraits, έκθεση, 2007, ACE Gallery, Λος Άντζελες Μπέρτολτ Μπρεχτ Όπερα της Πεντάρας, Μπερλίνερ Ανσάμπλ, 2007 Σάμιουελ Μπέκετ, Χαρούμενες ημέρες, 2008 Rumi, Εθνική όπερα της Πολωνίας, 2008 Φάουστ, Εθνική όπερα της Πολωνίας, 2008 Σονέτα (βασισμένο στα σονέτα του Σαίξπηρ σε μουσική του Rufus Wainwright, Μπερλίνερ Ανσάμπλ, 2009 KOOL – Dancing in my mind, (περφόρμανς-πορτραίτο της Suzushi Hanayagi), 2009 Καρλ Μαρία φον Βέμπερ,Der Freischütz, Festspielhaus Baden-Baden, 2009 Σάμιουελ Μπέκετ, Τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ, 2009 Ορφέας, του Κλάουντιο Μοντεβέρντι, Σκάλα του Μιλάνου, 2009 Káťa Kabanová, Πράγα, 2010 Věc Makropulos, Πράγα, 2010 Σάμιουελ Μπέκετ, Ω οι ωραίες μέρες, Théâtre de l’Athénée Louis-Jouvet Η Ζωή και ο θάνατος της Μαρίνας Αμπράμοβιτς, με την Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Διεθνές Φεστιβάλ του Μάντσεστερ, 9–16 Ιουλίου 2011, The Lowry Κλάουντιο Μοντεβέρντι, Η Επιστροφή του Οδυσσέα στη Πατρίδα, στη Σκάλα του Μιλάνου, 2011 Κλωντ Ντεμπυσί, Πελλέας και Μελισσάνθη, Βασιλικό θέατρο της Μαδρίτης, 2011
O Μάνος Λαμπράκης τον αποχαιρετά:
