To “Περιμένοντας τον Γκοντό” για πρώτη φορά στη Στέγη όπως δεν το έχετε ξαναδεί

Ο διεθνούς φήμης Έλληνας σκηνοθέτης και το θεατρικό έργο που καθόρισε τον 20ό αιώνα, στην πρώτη παρουσίασή του στη Στέγη. Μια μεγάλη συμπαραγωγή του Emillia Romagna Teatro και μια παράσταση-σταθμός, στα όρια του μνημειακού και του κωμικού. Μήπως κοιμόμουν, την ώρα που οι άλλοι υποφέρανε;

To Περιμένοντας τον Γκοντό για πρώτη φορά στη Στέγη και όπως δεν το έχετε ξαναδεί. Μνημειακό, στα όρια της υψηλής ποίησης και της αυθάδικης κωμωδίας. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο πιο διεθνής Έλληνας σκηνοθέτης του θεάτρου, ο Θεόδωρος Τερζόπουλος, κατευθύνοντας ένα εξαιρετικό ιταλικό καστ, σε μια μεγάλη συμπαραγωγή του Emillia Romagna Teatro που βρίσκεται σε παγκόσμια περιοδεία.

«Τίποτα δεν είναι πιο πραγματικό από το τίποτα» είχε δηλώσει ο Σάμιουελ Μπέκετ (1906-1989) και με το Περιμένοντας τον Γκοντό (1948) εκσφενδονίζει σαν μετεωρίτη αυτό το «τίποτα» πάνω στη σκηνή. Γιατί τίποτα το αξιοσημείωτο, σε επίπεδο δράσης και υπόθεσης, δεν συμβαίνει σε αυτό το έργο του νομπελίστα Ιρλανδού στοχαστή, ποιητή και συγγραφέα. Δύο παρίες του δρόμου, δύο κλοσάρ, ο Βλαδίμηρος και ο Εστραγκόν, ντυμένοι με τα κουρέλια τους, στέκονται πλάι σε ένα δέντρο, μιλούν περί ανέμων και υδάτων, συναντιούνται τυχαία με τρεις εξίσου περίεργους τύπους, ενώ κατά βάση περιμένουν κάποιον άλλον που δεν έρχεται ποτέ.

Ποιος είναι, τελικά, ο Γκοντό του τίτλου που δεν εμφανίζεται ποτέ; Κάποιος σωτήρας ή ακόμα και ο ίδιος ο Θεός, όπως φανερώνει η παραφθορά του ονόματος στα αγγλικά (Godot, από το God = Θεός); Ο Μπέκετ έχει, πάντως, παραδεχτεί ότι εκείνο που ενδιέφερε τον ίδιο δεν ήταν τόσο ο Γκοντό, όσο το «περιμένοντας».

Αυτή την αέναη αναμονή σκηνοθετεί με όρους κωμικοτραγικής ιερουργίας ο Θεόδωρος Τερζόπουλος. Στην παράστασή του, ένα μαύρο ικρίωμα, σαν νεκρικό μνημείο, ορθώνεται στη σκηνή. Ένας σταυρός από φως το σκίζει στα δύο. Στη βάση του, ένα μικροσκοπικό μπονζάι. Εκκλησιαστικοί ύμνοι, ταγκό, βομβαρδισμοί και σειρήνες πολέμου αντηχούν. Εκεί, σαν φιγούρες που ζωντάνεψαν από κάποια άγνωστη αρχαία ζωοφόρο, κείτονται και περιμένουν ο Βλαδίμηρος και ο Εστραγκόν, ερμηνευμένοι από τους βετεράνους Σισιλιάνους ηθοποιούς Enzo Vetrano και Stefano Randisi. Παίζουν τους ρόλους τους με την τρελή σοφία και την ιερή απόγνωση του Buster Keaton. Φιγούρες ιδιότροπες και αντιφατικές, πνευματώδεις όσο και αφελείς, αερολογούν αναμένοντας στατικά και εκστατικά εκείνον που δεν θα έρθει ποτέ να τους γλιτώσει από το οντολογικό αδιέξοδο του να υπάρχεις προσδοκώντας πάντα κάτι.

Η παράσταση του Τερζόπουλου, του σκηνοθέτη που ξεκίνησε από τον Μακρύγιαλο της Πιερίας και διατρέχει τον κόσμο εδώ και σαράντα χρόνια με το θέατρο Άττις, διδάσκοντας τη θαυμαστή μέθοδο υποκριτικής του από την Ασία έως την Αυστραλία, «φανερώνει μια σταυρωμένη ανθρωπότητα, της οποίας τα καρφιά είναι λέξεις» όπως σημειώνουν τα ξένα δημοσιεύματα, για να καταλήξουν στο αποφθεγματικό: «μια παράσταση που θα γραφτεί στα χρονικά του σύγχρονου θεάτρου».

O Θεόδωρος Τερζόπουλος αναφέρει: «Η παράστασή μας τοποθετείται στα «ερείπια του κόσμου», σε ένα μέλλον, λίγο πολύ, κοντινό μας, όπου όλες οι πληγές του παρόντος και του παρελθόντος παραμένουν ανοιχτές. Το ίδιο και οι προσδοκίες… Σε αυτό το μεταίχμιο της ανθρώπινης ύπαρξης, ποιες είναι οι ελάχιστες δυνατές συνθήκες για την επανεκκίνηση της ζωής, μιας ζωής που αξίζει να ζει κανείς; Στο «Περιμένοντας τον Γκοντό» υπάρχουν δύο πιθανές απαντήσεις και εκεί στηρίζουμε τη δουλειά μας: Η πρώτη είναι η προσπάθεια να επικοινωνήσουμε και να συνυπάρξουμε με τον Άλλο, αυτόν που βρίσκεται απέναντί μας, παρά τα όποια εμπόδια, ακόμα κι όταν αυτά φαίνονται ανυπέρβλητα! Η δεύτερη είναι η προσπάθεια να επικοινωνήσουμε με τον Άλλο μέσα μας, με αυτήν την ανεξιχνίαστη και σκοτεινή περιοχή των καταπιεσμένων επιθυμιών και φόβων, των λησμονημένων αισθήσεων και ενστίκτων, την περιοχή του ζωώδους και του θείου, εκεί όπου γεννιούνται η τρέλα και το όνειρο, το παραλήρημα και ο εφιάλτης. Αυτό είναι το ταξίδι που προσπαθήσαμε να κάνουμε: προς τον Άλλο μέσα μας και προς τον Άλλο έξω από εμάς, απέναντι, μακριά μας. Περιμένοντας τι; Τη Λύτρωση της ζωής από τα δεσμά του θανάτου; Τη συνάντηση με τον Άνθρωπο; Το τέλος κάθε ταπείνωσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο; Το Τίποτα ή το Περιμένοντας, όπως λέει ειρωνικά ο Μπέκετ; Υπάρχει όμως άλλος τρόπος να οραματιστούμε τον χειραφετημένο άνθρωπο, χωρίς να γκρεμίσουμε τα τείχη που χωρίζουν το «μέσα» από το «έξω»;»

Το Περιμένοντας τον Γκοντό σε σκηνοθεσία, σκηνογραφία, φωτισμούς και κοστούμια του Θεόδωρου Τερζόπουλου, μια σπουδαία παράσταση και ένα ανεκτίμητο δώρο για το ελληνικό κοινό που έχει σπάνια την ευκαιρία να παρακολουθήσει μια διεθνή παραγωγή του Έλληνα σκηνοθέτη για θέατρο του εξωτερικού. Η παράσταση κάνει μια στάση στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, ενώ ήδη έχει διαπρέψει με διθυραμβικά σχόλια σε πάνω από 20 ιταλικές πόλεις και θα συνεχίσει τη διεθνή περιοδεία της από την Κίνα έως τη Βουλγαρία, από την Ουγγαρία έως τη Ρουμανία.

Συντελεστές Copyright: Editions de Minuit Μετάφραση στα ιταλικά: Carlo Fruttero Σκηνοθεσία, Σκηνογραφία, Φωτισμοί & Κοστούμια: Θεόδωρος Τερζόπουλος Με τους (αλφαβητικά): Paolo Musio, Stefano Randisi, Enzo Vetrano και Rocco Ancarola, Giulio Germano Cervi Μουσική: Παναγιώτης Βελιανίτης Βοηθός Σκηνοθέτη: Μιχάλης Τραΐτσης Βοηθός εκγύμνασης ηθοποιών: Giulio Germano Cervi Παραγωγή: Emilia Romagna Teatro (ERT) / Teatro Nazionale, Fondazione Teatro di Napoli – Teatro Bellini

Διεθνούς κύρους Έλληνας σκηνοθέτης, θεμελιωτής μιας μοναδικής μεθόδου εκπαίδευσης του ηθοποιού που διδάσκεται σε έδρες θεατρικών και κλασικών σπουδών σε περισσότερα από τριάντα πανεπιστήμια και εθνικές δραματικές σχολές σε όλο τον κόσμο, ο Θεόδωρος Τερζόπουλος κάνει ένα θέατρο αλλιώτικο. Ποτέ δεν μιλά για ρόλους, χαρακτήρες ή ψυχολογικά κίνητρα. Μιλά, όμως, για το σώμα του ηθοποιού, τον θεό Διόνυσο και την τελετουργία. Από το 1985 και την ίδρυση του θεάτρου Άττις και, με ορόσημο την παράσταση των Βακχών του Ευριπίδη το 1986 που ανάτρεψε ριζοσπαστικά τον τρόπο που μέχρι τότε παρουσιαζόταν η αρχαία ελληνική τραγωδία, εισάγοντας τα στοιχεία της ακραίας σωματικότητας και της ιεροτελεστίας, έχει δώσει περισσότερες από 2.100 παραστάσεις σε όλο τον κόσμο: έργα των Αισχύλου, Σοφοκλή, Ευριπίδη, Μπρεχτ, Λόρκα, Μύλλερ, Μπέκετ, Πάστερνακ, Στρίντμπεργκ και σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων. Οι διεθνείς μελέτες και τα βιβλία για τη σκηνοθετική μέθοδο του Θεόδωρου Τερζόπουλου κυκλοφορούν σε περισσότερες από δέκα γλώσσες, ανάμεσά τους και η πρόσφατη διπλή έκδοση, στα αγγλικά και τα αραβικά, του ιστορικού γερμανικού εκδοτικού οίκου Theater der Zeit με τον τίτλο “The Return of Dionysus”, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση. Περισσότερα: «Η επιστροφή του Διονύσου» του Θεόδωρου Τερζόπουλου εκδίδεται από τις βερολινέζικες εκδόσεις Theater der Ζeit, με την υποστήριξη του Onassis Culture | Ίδρυμα Ωνάση Η πρώτη συνεργασία του Θεόδωρου Τερζόπουλου με το Ίδρυμα Ωνάση έγινε το 2018, με την υποστήριξη της τετραήμερης Διεθνούς Συνάντησης προς τιμήν του στους Δελφούς και της παρουσίασης των Τρωάδων του Ευριπίδη στο Αρχαίο Θέατρο των Δελφών, με τον τίτλο «Η επιστροφή του Διονύσου» και σε διοργάνωση του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών. Περισσότερα: «Η Επιστροφή του Διονύσου»: Αφιέρωμα στον Θεόδωρο Τερζόπουλο – Διοργάνωση από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ωνάση | Ίδρυμα Ωνάση (onassis.org)

Για τον Θεόδωρο Τερζόπουλο είπαν:

«Στο θέατρό του, ο μύθος δεν είναι παραμύθι, αλλά συμπυκνωμένη εμπειρία […], μια περιπέτεια σ’ ένα ταξίδι στο τοπίο της μνήμης, μια αναζήτηση των χαμένων κλειδιών της ενότητας του σώματος με τον λόγο […], της λέξης ως φυσικής οντότητας, θέμα για το οποίο μιλά ο Hőlderlin στις σημειώσεις για τις μεταφράσεις των έργων του Σοφοκλή».

Heiner Müller, συγγραφέας, ποιητής, δραματουργός, σκηνοθέτης

«Η μέθοδος του Θεόδωρου Τερζόπουλου είναι σωκρατική: η αντίληψη ότι όλοι φέρουμε το παρελθόν, τους προγόνους μας και συμμετέχουμε σε μια συλλογική μνήμη εγγεγραμμένη όχι μόνο στο μυαλό, αλλά και στο σώμα μας».

Etel Adnan, συγγραφέας, ποιήτρια, εικαστικός

«…Το να βλέπεις είναι να βλέπεις μια εικόνα αλήθειας μέσα από πολλές εικόνες. Αυτό είναι που έχει χαραχτεί καθαρά στη μνήμη μου, αφήνοντας χώρο επαναφοράς και σκέψης. Αυτό είναι που κάνει το έργο του τόσο ξεχωριστό».

Robert Wilson, σκηνοθέτης, εικαστικός

Για το «Περιμένοντας τον Γκοντό» έγραψαν:

«Ο Έλληνας σκηνοθέτης χρησιμοποιεί το κείμενο του Μπέκετ, το αναπλάθει και το μεταμορφώνει στη λεκτική στήλη μιας εικαστικής εγκατάστασης που φανερώνει μια ανθρωπότητα που αιμορραγεί, μια σταυρωμένη ανθρωπότητα, της οποίας τα καρφιά είναι λέξεις καρφωμένες στην ψυχή, λέξεις που μιλούν για ένα οδυνηρό κενό, όπου ο λόγος δεν είναι διάλογος, αλλά ένας μονόλογος αποτελούμενος από αναπάντητα ερωτήματα. […] Το Περιμένοντας τον Γκοντό του Τερζόπουλου είναι μια σκηνική μηχανή που ζητάει από τον θεατή να αφεθεί στις συνθέσεις που ορίζουν τα σώματα των ηθοποιών και ο σκηνικός χώρος σε μια αναμονή χωρίς τέλος, σε μια πρόσκληση να αγγίξουν ένα “αλλού” αναπόφευκτα περιφρονημένο». —SIPARIO

«Ο Τερζόπουλος, που θεωρείται διεθνώς Δάσκαλος της σκηνοθεσίας, […] θέτει τον Μπέκετ ξανά σε κίνηση, διαισθανόμενος έναν δρόμο που άνοιξε ο ίδιος ο Ιρλανδός. Αυτό γίνεται αντιληπτό αμέσως μόλις αρχίσει η παράσταση και η σκηνική εγκατάσταση ανοίξει αποκαλύπτοντας τις διαστάσεις της ως ένας χώρος ενδιάμεσος ή ένας υπόνομος ή ως ένα υπερσύγχρονο σπίτι του μέλλοντος (εμπνευσμένη από γεωμετρίες μεταξύ του Bauhaus και του δωρικού ρυθμού), μέσα στην οποία ο Βλαντιμίρ και ο Εστραγκόν (Stefano Randisi και Enzo Vetrano) κείτονται με τα κεφάλια ενωμένα σαν σιαμαία δίδυμα και, όσο παίζουν, αγγίζουν και αισθάνονται ο ένας το πρόσωπο του άλλου». —HUFFINGTONPOST.IT

«Το Περιμένοντας τον Γκοντό του Σάμιουελ Μπέκετ όπως δεν το έχετε ξαναδεί. Δυνατό και καταλυτικό. Φέρει την υπογραφή ενός Δασκάλου, του Θεόδωρου Τερζόπουλου. Μια ομάδα κορυφαίων ηθοποιών βρίσκει τον άξονα του μηχανισμού της στο δίδυμο των Stefano Randisi και Enzo Vetrano. Μαζί τους, σε μια παράσταση που θα γραφτεί στα χρονικά του σύγχρονου θεάτρου, ο Paolo Musio, σταθερός συνεργάτης του Τερζόπουλου, και οι πολλά υποσχόμενοι νέοι Giulio Germano Cervi και Rocco Ancarola. Τι ωραία ομάδα κεφάτων ηθοποιών στην υπηρεσία μιας επανεγγραφής του αριστουργήματος του Μπέκετ: βοήθησαν να σηκωθεί το πέπλο και να βρεθούν ασύλληπτοι τρόποι για τη δημιουργία μιας παράστασης που είναι ένα στολίδι τόσο για την τέχνη του ηθοποιού –σπάνια έχω δει τόσο ενθουσιώδεις και εμπνευσμένους ηθοποιούς– όσο και για την τέχνη της σκηνοθεσίας». —GliStatiGenerali.com

«Πρέπει να επισημάνω ότι η θεμελιώδης αξία της σκηνοθεσίας του Τερζόπουλου έγκειται στο γεγονός ότι διαρκώς αποδομεί και ανασυνθέτει το κείμενο του Μπέκετ, ή, ακριβέστερα, εξουδετερώνει τις γνωστές αναγνώσεις του και αποκαθιστά την αλήθεια του ίδιου του κειμένου. Και αυτό είναι ένα πολύτιμο όσο και σπάνιο παράδειγμα του πώς ένας σκηνοθέτης μπορεί να υπηρετήσει έναν συγγραφέα, φωτίζοντας και μεγεθύνοντας το μήνυμά του. Και επιπλέον, φωτίζοντας τη “διαχρονικότητα” του συγγραφέα στον κόσμο, την ιστορία και τη σύγχρονη κοινωνία. […] Ο Τερζόπουλος ωθεί το θέατρο έξω από τον εαυτό του, υπενθυμίζοντάς μας ότι ζούμε σε έναν κόσμο πολύ μεγαλύτερο από τη σκηνή και ότι, ειδικότερα, οι λέξεις του κειμένου του Μπέκετ που ακούμε στη σκηνή απηχούν τις “φωνές” του πολέμου ενός κόσμου πολύ μεγαλύτερου από τη σκηνή». —Controscena.net

«Όταν συναντά κανείς έναν Μαέστρο, αντιλαμβάνεται ότι οι λέξεις έχουν ένα διαφορετικό ειδικό βάρος, απλώνονται σε βάθος, επανακτούν ηχώ και αντανακλάσεις. Έτσι ακριβώς έγινε και με τον εξαίρετο Έλληνα σκηνοθέτη Θεόδωρο Τερζόπουλο, του οποίου οι παραστάσεις παρουσιάστηκαν σε όλο τον κόσμο. Ένας καλλιτέχνης και λαμπρός διανοούμενος, δημιουργός μιας μεθόδου η οποία διδάσκεται σε σχολές θέατρου και πανεπιστήμια, από την οποία διαρρέει καθαρή η αποφασιστικότητα της σύνδεσης του αρχαίου με το σύγχρονο, για τη δημιουργία μιας ζωντανής κληρονομιάς». —La Lettura / Corriere della Sera

«Ένα μαύρο κουτί. Ένας σταυρός από φως. Οι πρωταγωνιστές ξαπλωμένοι στο έδαφος. Και ο ήχος ενός μακρινού πολέμου. Η παράσταση του Έλληνα σκηνοθέτη Θεόδωρου Τερζόπουλου που δεν πρέπει να χάσετε. Μπορεί η σκηνοθεσία ενός κειμένου να είναι πιστή στις προθέσεις του συγγραφέα, ακόμη και αν αυτές είναι φαινομενικά διαστρεβλωμένες; Γιατί όχι, αν ο στόχος είναι ο ίδιος: να αγγίξει τις καρδιές των θεατών. Συμβαίνει, λοιπόν, το παράδοξο η αναμονή του Γκοντό να μετατρέπει το απροσδόκητο σε κάτι βαθύτατα οικείο στην ποιητική του Σάμιουελ Μπέκετ». —L’Espresso

Λίγα λόγια για τον Θεόδωρο Τερζόπουλο

Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος γεννήθηκε στον Μακρύγιαλο της Πιερίας. Μαθήτευσε στη Δραματική Σχολή του Κωστή Μιχαηλίδη στην Αθήνα (1965-67) και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Berliner Ensemble, στη Γερμανία (1972-76). Από το 1981 έως το 1983 διατέλεσε Διευθυντής της Δραματικής Σχολής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη, ενώ το 1985 ίδρυσε τη δική του θεατρική ομάδα, το Θέατρο Άττις, στους Δελφούς.

Έχει σκηνοθετήσει αρκετές αρχαιοελληνικές τραγωδίες και έργα των σημαντικότερων σύγχρονων Ελλήνων και Ευρωπαίων συγγραφέων, δίνοντας παραστάσεις σε αναρίθμητα θέατρα διεθνώς. Τα τελευταία 35 χρόνια έχει ανεβάσει με την ομάδα του πάνω από 2.100 παραστάσεις σε όλο τον κόσμο. Υπήρξε Καλλιτεχνικός Διευθυντής των Διεθνών Συναντήσεων Αρχαίου Δράματος στους Δελφούς. Είναι επίσης ιδρυτικό μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Μεσογειακού Θεάτρου και Πρόεδρος του ελληνικού του τμήματος από το 1991, καθώς επίσης των Διεθνών Συναντήσεων Αρχαίου Δράματος στη Σικυώνα (2005-2006, 2011). Η δραματουργική του προσέγγιση στην αρχαιοελληνική τραγωδία διδάσκεται σε πολυάριθμες σχολές, ακαδημίες, ινστιτούτα και πανεπιστημιακά τμήματα κλασικών σπουδών. Είναι ο εμπνευστής μιας μεθόδου υποκριτικής που περιλαμβάνει μια σειρά σωματικών και φωνητικών ασκήσεων, οι οποίες αποσκοπούν στην καλλιέργεια των βασικών αρχών της υποκριτικής πρακτικής και στην αναδόμηση της ενότητας μεταξύ λόγου και σώματος. Ομότιμος Καθηγητής σε ακαδημίες και πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού, διευθύνει από το 2013 το θερινό εργαστήριο «Η επιστροφή του Διονύσου: Η μέθοδος του Θεόδωρου Τερζόπουλου» για νέους ηθοποιούς και σκηνοθέτες. Βιβλία της μεθόδου του έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν σε πολλές γλώσσες: ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά, τουρκικά, ρωσικά, ιταλικά, πολωνικά, κινεζικά, κορεάτικα και αραβικά. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία στην Ελλάδα και διεθνώς. Από το 1995 είναι πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής της Θεατρικής Ολυμπιάδας, εκδηλώσεις της οποίας έχουν πραγματοποιηθεί στους Δελφούς, στη Σιζουόκα (Ιαπωνία), στη Μόσχα, στην Κωνσταντινούπολη, στη Σεούλ, στο Πεκίνο, στο Βρότσλαβ, στην Τόγκα (Ιαπωνία), στην Αγία Πετρούπολη και σε 17 πόλεις της Ινδίας.

*Για περισσότερες πληροφορίες πατήστε εδώ.