Τι συμβαίνει με τα γλυπτά του Παρθενώνα;

Ένα διαρκές γαϊτανάκι γύρω από το επίμαχο ζήτημα που κρύβει μεθοδεύσεις και φόβους για υπαναχώρηση.

Το δημοσίευμα περί συμφωνίας

Μετά από το μπαράζ δημοσιευμάτων σε Bloomberg, Telegraph και Guardian, στα οποία περιγράφονται πτυχές μιας συμφωνίας που έχει ακόμη πολλά θολά σημεία, αλλά απέχει παρασάγγας από την «εθνική γραμμή» για τα Γλυπτά του Παρθενώνα την οποία έχουν ακολουθήσει όλες οι κυβερνήσεις από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 κι έπειτα.

Κι ενώ στη χώρα μας το υπουργείο Πολιτισμού διέψευσε χλιαρά μόνο το πρώτο από αυτά τα δημοσιεύματα, ενώ ο διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης έχει δηλώσει στην «Εφ.Συν.» ότι δεν διεξάγει συνομιλίες με το Βρετανικό Μουσείο, τα βρετανικά μέσα δίνουν… συγχαρητήρια στον Τζορτζ Όζμπορν.

Σύμφωνα με σημερινό δημοσίευμα των Times ο τωρινός διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου παρουσιάζεται ως πρωτεργάτης της επικείμενης συμφωνίας με την Ελλάδα για εκ περιτροπής επιστροφή ορισμένων από τα Γλυπτά του Παρθενώνα με τη μορφή δανεισμού.

Η εφημερίδα, που τα αποκαλεί ακόμη «Ελγίνεια Μάρμαρα», επισημαίνει ότι γαντάλλαγμα το Μουσείο της Ακρόπολης θα παραχωρήσει άλλα, σχετικά μικρότερα, εκθέματα που βρίσκονται στις αποθήκες του και προσθέτει ότι με την πρόταση που είναι υπό συζήτηση παρακάμπτεται ο νομικός σκόπελος που ναι μεν ορίζει ότι ιδιοκτήτες των ζωφόρων είναι οι επίτροποι του Βρετανικού Μουσείου αλλά όμως τους απαγορεύει να τις παραχωρήσουν.

Μάλιστα η εφημερίδα δίνει συγχαρητήρια, και στον πρόεδρο του βρετανικού μουσείου Τζορτζ Όσμπορν, γιατί «είναι έτοιμος να συμβιβαστεί και να επιστρέψει τα Γλυπτά στην Αθήνα» με μια συμφωνία που όπως επισημαίνεται φέρεται πως έχει ήδη συνταχθεί, όπως τονίζει.

Τέλος, η εφημερίδα υπενθυμίζει και την δική της αλλαγή «γραμμής» για το θέμα πέρυσι τέτοια εποχή. Στην έκδοση της 11ης Ιανουαρίου 2022 έγραφε μεταξύ άλλων: «Καλλιτέχνες και πολιτικοί υποστήριζαν για πολλά χρόνια ότι αυτά τα τεχνουργήματα θα πρέπει να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Το μουσείο και η βρετανική κυβέρνηση, με την υποστήριξη των Times, αντιστάθηκαν στην πίεση. Όμως οι καιροί και οι συνθήκες αλλάζουν. Τα γλυπτά ανήκουν στην Αθήνα. Τώρα πρέπει να επιστρέψουν».

Το υπουργείο Πολιτισμού εξέδωσε ανακοίνωση

«Η κυβέρνηση, από την αρχή της θητείας της, κινείται με σοβαρότητα, υπευθυνότητα, ευαισθησία και αποτελεσματικότητα, προκειμένου να υλοποιηθεί ο εθνικός στόχος της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα και της επανένωσης τους στο Μουσείο της Ακρόπολης. Αυτό αναμφίβολα τεκμαίρεται από σειρά γεγονότων των τελευταίων δύο ετών: Από την απόφαση της ΟΥΝΕΣΚΟ, τον Σεπτέμβριο 2021, και την οριστική (sine die) επανένωση του θραύσματος Fagan, ως τη μεταστροφή και τη στήριξη του ελληνικού αιτήματος από τη διεθνή κοινή γνώμη», σημειώνει το υπουργείο.

Στη συνέχεια, αναφέρει τα εξής: «Επαναλαμβάνουμε, για μια ακόμη φορά, την πάγια θέση της χώρας μας ότι δεν αναγνωρίζει στο Βρετανικό Μουσείο νομή, κατοχή και κυριότητα των Γλυπτών, καθώς αποτελούν προϊόν κλοπής».

«Επομένως, ας σταματήσει η αξιωματική αντιπολίτευση να κορυβαντιά. Θα περιμέναμε σε αυτή την εθνική προσπάθεια να μείνουν στην άκρη οι μικροκομματικοί υπολογισμοί και να υπάρχει συστράτευση όλων. Δυστυχώς, δεν το βλέπουμε. Για κάποιους πρώτος στόχος είναι η φθορά της κυβέρνησης, ακόμη και με ψέματα, αδιαφορώντας αν κάνουν ζημιά στη χώρα. Κρίμα», καταλήγει η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού.

Ανακοίνωση της τομεράρχη Πολιτισμού του Σύριζα Σίας Αναγνωστοπούλου: 

”Φαίνεται να υπάρχει μια θεμελιώδης παρανόηση στο μυαλό του κυρίου Μητσοτάκη και της κυρίας Μενδώνη: οι  πολιτιστικοί θησαυροί και η ιστορία αυτού του τόπου δεν είναι τσιφλίκι τους και η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα δεν είναι επικοινωνιακό παιχνιδάκι για τον προεκλογικό  αγώνα της ΝΔ. Είναι πρωτίστως μια πράξη ηθικής διευθέτησης που παίρνει οικουμενική διάσταση.

Είναι ανεπίτρεπτο ο  πρωθυπουργός και η υπουργός πολιτισμού, μόνοι τους και με κρυφές συνεννοήσεις να διευθετούν αυτό το κορυφαίο διεθνώς ζήτημα πολιτιστικής κληρονομιάς.

Δυστυχώς όμως, στην περίπτωση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, φαίνεται πως οι όροι του κοινωνικού συμβολαίου έχουν απολύτως παραβιαστεί, το ίδιο το θεμέλιο της δημοκρατίας συνθλίβεται.

Προειδοποιούμε για τελευταία φορά, μυστική διπλωματία αλά 19ου αιώνα, μεταξύ μεγιστάνων και άλλων «μεγάλων κεφαλών», δεν θα την ανεχτούμε. Συμφωνίες εν κρυπτώ με τις οποίες ο δανεισμός και  η εκχώρηση του εθνικού μας  πλούτου βαφτίζονται «επιστροφή» και «επαναπατρισμός», δεν θα τις  επιτρέψουμε.

Αυτή η πολιτική της ανταλλαγής αρχαιοτήτων ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βρετανία  που υποκρύπτει την αναγνώριση, μέσω του δανεισμού, της ιδιοκτησίας των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Βρετανικό μουσείο, συνιστά  υποχώρηση από την εθνική γραμμή για την επιστροφή τους.

Γι’ αυτό όχι άλλα μυστικά και ψέματα κύριε πρωθυπουργέ, που θα υπονομεύσουν το μέλλον αυτής της χώρας. Ζητάμε άμεσα απαντήσεις.”

Οι αρχαιολόγοι

Η προέδρος των αρχαιολόγων κ. Κουτσούμπα αναφέρει στη δήλωση έκκλησή της: “Προφανώς το θέμα της επανένωσης του κορυφαίου μνημείου μάς απασχολεί -και πρέπει να μας απασχολεί- όλους και όλες, επιστήμονες και πολίτες. Το να αναπαράγουμε όμως -και μάλιστα με ιαχές- την προπαγάνδα του Βρετανικού Μουσείου, δεν μας κάνει αρωγούς στην διεκδίκηση των γλυπτών. Αντιθέτως, τα δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών βλάπτουν σοβαρά την ελληνική διεκδίκηση.

Σταματήστε να αναπαράγετε τις θέσεις του Βρετανικού Μουσείου. Τίποτα το νέο δεν κομίζουν οι δηλώσεις ιθυνόντων του Βρετανικού Μουσείου, όπως μεταφέρονται από αμερικάνικα και βρετανικά ΜΜΕ εδώ και δύο μέρες. Είναι, λέει, έτοιμοι να υπογράψουν μια συμφωνία “δανεισμού κάποιων τεμαχίων” των γλυπτών, με τα κατάλληλα “ανταλλάγματα” -ομήρους δηλαδή, ώστε να είναι σίγουροι ότι τα γλυπτά θα επιστρέψουν στο Λονδίνο- στο βαθμό που η Ελλάδα θα αναγνωρίσει την κυριότητα των αρχιτεκτονικών γλυπτών του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο. Μα αυτή είναι η θέση του Βρετανικού Μουσείου από όταν ξεκίνησε η ελληνική διεκδίκηση από την Μελίνα Μερκούρη!

Η απάντηση του Βρετανικού Μουσείου όλα αυτά τα χρόνια είναι πανομοιότυπη: “τα γλυπτά έχουν αποκτηθεί νόμιμα από το Βρετανικό Μουσείο, μας ανήκουν, αν θέλει η Ελλάδα μπορούμε να της τα δανείζουμε για περιοδικές εκθέσεις και να γυρνάνε πίσω στο Λονδίνο, αρκεί να αποδεχτεί η Ελλάδα ότι η ιδιοκτησία των γλυπτών ανήκει στο Βρετανικό Μουσείο”. Άλλωστε, το Βρετανικό Μουσείο μόνο για περιοδικό δανεισμό μπορεί να συζητήσει –όπως έκανε και με το Μουσείο Ερμιτάζ το 2014, όταν δάνεισε για ολιγόμηνη έκθεση στο ρωσικό μουσείο τη μορφή του Ιλισού από το αέτωμα του Παρθενώνα. Για την οριστική επιστροφή των γλυπτών στην Αθήνα χρειάζεται και η πολιτική βούληση της Βρετανικής κυβέρνησης, ώστε να αλλάξει ο σχετικός νόμος (British Act) ή να ενεργοποιηθούν οι διατάξεις του Charities’ Act για τα γλυπτά του Παρθενώνα.

Το ίδιο ακριβώς λέει και σήμερα το Βρετανικό Μουσείο: ότι είναι διατεθειμένο να μας δανείσει κάποια κομμάτια από τα γλυπτά, κι αν θέλουμε, αυτό μπορεί να ξεκινήσει στις αρχές του 2023 –το “προεκλογικό τυρί” για να χάψουμε και τη φάκα! Πολύ σωστά ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης μίλησε για “προβοκατόρικο δημοσίευμα” (δήλωση στην ΕφΣυν), ενώ πηγές του ΥΠΠΟΑ το διέψευσαν.