Tilda Swinton και Olivier Saillard στη Στέγη, “Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι”

Μπορεί ένα κοστούμι να δημιουργήσει μια νέα τελετουργία; Η βραβευμένη με Όσκαρ Tilda Swinton και ο ιστορικός μόδας Olivier Saillard για πρώτη φορά στη Στέγη, συνεργάζονται για 5η φορά σε μια τελετουργική περφόρμανς, με πρωταγωνιστές τα κοστούμια από τις εμβληματικές ταινίες του Pasolini: από τις «Χίλιες και μία νύχτες» ώς το «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα».

«Lacrimae rerum» δηλαδή «[υπάρχουν] δάκρυα για τα πράγματα»: τη σημασία αυτού του λατινικού ρητού έρχεται να μας θυμίσει η ιδιαίτερη παράσταση-σύγχρονη ιεροτελεστία Embodying Pasolini που έρχεται στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση από 11 έως 16 Δεκεμβρίου. Γιατί τα κοστούμια και τα αντικείμενα των ταινιών του αξέχαστου Pier Paolo Pasolini, έτσι αντισυμβατικά όπως ανακαλύπτονται και αποκαλύπτονται μπροστά μας, είναι ικανά να φέρουν δάκρυα στα μάτια.

Τελετουργικό ντεφιλέ και, μαζί, ένας απόλυτα ιδιοσυγκρασιακός φόρος τιμής στον μεγάλο αντικομφορμιστή κινηματογραφιστή, ποιητή και ακτιβιστή Pier Paolo Pasolini που δολοφονήθηκε βάναυσα στα 53 του χρόνια, το 1975, είναι η πρωτότυπη παράσταση-ζωντανή εγκατάσταση που εμπνεύστηκαν ο επιμελητής μόδας Olivier Saillard και η Βρετανίδα οσκαρική ηθοποιός Tilda Swinton, σταθεροί καλλιτεχνικοί συνεργάτες εδώ και χρόνια.

Η υψηλή μόδα συναντά την υψηλή τέχνη έχοντας ως καμβά το ανδρόγυνο σώμα της Tilda Swinton, που πάνω του παρελαύνει και εγγράφεται ως γεγονός μια συλλογή με περισσότερα από τριάντα κοστούμια και αντικείμενα που σχεδίαζε τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 ο Danilo Donati και ετοίμαζε το ατελιέ Farani για τις ταινίες του Ιταλού σκηνοθέτη.

To Embodying Pasolini (Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι) είναι εμπνευσμένο από το ιταλικό πρότζεκτ RoMaison, ένα πρόγραμμα που αποτίνει φόρο τιμής στα παραδοσιακά ατελιέ της Ρώμης, εξερευνώντας τη σχέση τους με τη μόδα και το σινεμά.

Κοστούμια και αντικείμενα που είναι από μόνα τους έργα τέχνης: από το βιβλικό, εμπνευσμένο από τα καφτάνια των Βεδουίνων και βαμμένο σμαραγδί –σαν από πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου– κοστούμι του Ηρώδη στο «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» του 1964 έως το χειροποίητο απ’ άκρη σ’ άκρη και διακοσμημένο με φτερά και όστρακα κοστούμι και στέμμα που φορούσε ως Ιοκάστη η Silvana Mangano στον «Οιδίποδα Τύραννο» του 1967 και από εκεί στα ρούχα και τα αντικείμενα του εξωτικού «Χίλιες και μία νύχτες» (1974) και του σαρωτικού «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα» (1975).

Μόνο που εδώ η ίδια η Swinton, σαν μια σιωπηλή κούκλα βιτρίνας, φορά ένα ένα τα κοστούμια, για να τα δουν όλοι. Αιχμαλωτισμένη στο ύφασμα, δεν ερμηνεύει τους ρόλους των ηθοποιών εκείνων που τα πρωτοφόρεσαν. Αντιθέτως, ο ρόλος της είναι ακριβώς η απουσία ρόλου, αναδεικνύοντας ένα ορφανό πλέον κοστούμι, αποκομμένο από το σώμα, από τους ηθοποιούς, από τις ταινίες. Ικανό να συγκινήσει, έτσι όπως εμφανίζεται απαστράπτον μέσα στην ιερατική μοναξιά του.

Λίγα λόγια για τον Olivier Saillard

Ο Olivier Saillard είναι ιστορικός τέχνης. Το 1995 διορίστηκε διευθυντής του Μουσείου Διακοσμητικών Τεχνών, Μόδας και Κεραμικής της Μασσαλίας. Το 2000 ανέλαβε υπεύθυνος προγραμματισμού των εκθέσεων «Μόδας» στο Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών του Παρισιού και το 2010 διευθυντής του Palais Galliera, του Μουσείου Μόδας του Παρισιού. Από το 2017 είναι διευθυντής του Ιδρύματος Azzedine Alaïa και από το 2018 καλλιτεχνικός διευθυντής Εικαστικών και Πολιτισμού του οίκου J.M. Weston. Έχει συγγράψει πολλά βιβλία, μεταξύ των οποίων τα «Histoire idéale de la mode contemporaine: Les plus beaux défilés de 1971 à nos jours» (Textuel, 2009) και «Le Bouquin de la mode» (Robert Laffont, 2019), και έχει διοργανώσει σημαντικές εκθέσεις. Το 2005 τιμήθηκε με το βραβείο Villa Kujoyama στο Κιότο.

Έκτοτε, παράλληλα με το έργο του ως ιστορικού, έχει παρουσιάσει μια σειρά από ποιητικούς στοχασμούς υπό μορφή περφόρμανς: «The Impossible Wardrobe», «Eternity Dress», «Cloakroom – Vestiaire obligatoire» και, πιο πρόσφατα, το «Embodying Pasolini» με την Tilda Swinton στο πλαίσιο του Festival d’Automne του Παρισιού. Άλλες του περφόρμανς περιλαμβάνουν τα πρότζεκτ «Models Never Talk», «Sur-exposition» με τη Charlotte Rampling και «Couture essentielle». Συνολικά, τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει παρουσιάσει περίπου τριάντα παραστάσεις. Το 2018 ίδρυσε τη Moda Povera, μια επιχείρηση σχεδιασμού ρούχων, στην οποία επικρατεί ένας ποιητικός, επιτελεστικός και παιδαγωγικός χαρακτήρας, όπου κοινά και απλά ενδύματα αποκτούν αίγλη μέσα από τις γνώσεις και τις τεχνικές της υψηλής ραπτικής.

Λίγα λόγια για την Tilda Swinton

Η Tilda Swinton έκανε το ντεμπούτο της στον κινηματογράφο με τον σκηνοθέτη Derek Jarman το 1985, στην ταινία «Caravaggio». Η δεύτερη ταινία της ήταν το «Friendship’s Death» του Peter Wollen. Με τον Jarman έκαναν επτά ακόμα ταινίες μαζί, ανάμεσά τους τις «The Last of England», «The Garden», «War Requiem», «Edward II» («Εδουάρδος ο Β΄», για την οποία η ίδια κέρδισε το βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας) και «Wittgenstein», μέχρι τον θάνατό του το 1994. Η Tilda Swinton έγινε ευρύτερα γνωστή το 1992 χάρη στον πρωταγωνιστικό ρόλο της στην ταινία “Orlando”, σε σκηνοθεσία της Sally Potter, η οποία ήταν βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Virginia Woolf

Δούλεψε επίσης με τον Ούγγρο μαιτρ του κινηματογράφου Béla Tarr («Ο άνθρωπος απ’ το Λονδίνο») και έπαιξε στην κωμωδία «Trainwreck» («Κατακούτελα») της Amy Schumer σε σκηνοθεσία του Judd Apatow, η οποία έλαβε εγκωμιαστικές κριτικές. Το 2020 έκανε την ταινία «Ανθρώπινη φωνή» με τον Pedro Almodóvar.

Βραβεύτηκε τόσο από την Αμερικανική (Όσκαρ) όσο και από τη Βρετανική Ακαδημία Κινηματογράφου (BAFTA) με το βραβείο Β΄ Γυναικείου Ρόλου το 2008 για την ερμηνεία της στην ταινία «Michael Clayton» του Tony Gilroy. Το 2020 τιμήθηκε με υποτροφία από το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου και με Χρυσό Λέοντα στο φεστιβάλ της Βενετίας για το σύνολο του έργου της.

Το 2021 συμμετείχε στα γυρίσματα της ταινίας του George Miller, «Three Thousand Years of Longing», στην Αυστραλία, πλάι στον Idris Elba, συνεργάστηκε για πέμπτη φορά με τον Wes Anderson, στην ταινία «Asteroid City», και για τρίτη φορά με την Joanna Hogg στο «The Eternal Daughter». Πρόσφατα συμμετείχε στα γυρίσματα της ταινίας «The End» σε σκηνοθεσία του Joshua Oppenheimer. Άλλες επερχόμενες εμφανίσεις της είναι στην κωμωδία μεγάλου μήκους του Julio Torres, «Problemista», και στην ταινία του David Fincher, «The Killer», για το Netflix.

Συντελεστές

Δημιουργία & ερμηνεία: Olivier Saillard & Tilda Swinton | Καλλιτεχνική συνεργασία: Gaël Mamine | Βοηθός: Ναυσικά Κεκέ | Κοστούμια: Danilo Donati & Ateliers Farani, υπό τη διεύθυνση του Luigi Piccolo | Ξύλινες κατασκευές: Laboratorio Pieroni, υπό τη διεύθυνση του Massimo Pieroni | Διευθυντής Παραγωγής: Aymar Crosnier | Παραγωγή: Studio Olivier Saillard | Συμπαραγωγή: Zetema Progetto Cultura (Ρώμη) και Azienda Speciale PalaExpo

Με την υποστήριξη των Ateliers Farani – Luigi Piccolo για τα κοστούμια και του Laboratorio Pieroni Ευχαριστίες: Romain Blot, Clara Tosi Pamphili

Την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου, μετά το τέλος της παράστασης θα ακολουθήσει συζήτηση με τον Olivier Saillard και την Tilda Swinton. Η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί με ταυτόχρονη διερμηνεία στα ελληνικά.

Πληροφορίες παράστασης: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Συγγρού 107 | 11 – 16 Δεκεμβρίου 2023 | Στο – 1 της Στέγης  | Δευτέρα & Παρασκευή 20:00, Τρίτη – Πέμπτη – Σάββατο 18:00 & 21:00 | Διάρκεια: 100 λεπτά | Την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου, μετά το τέλος της παράστασης θα ακολουθήσει συζήτηση με την Tilda Swinton και τον Olivier Saillard | Διατίθεται ταυτόχρονη διερμηνεία στα ελληνικά.

Εισιτήρια: Έναρξη προπώλησης: Τρίτη 21 Νοεμβρίου, στις 17:00 | Κανονικό: 40 €, Μειωμένο, Φίλος: 32 €, Κάτοικος Γειτονιάς*: 7 €, Ανεργίας, ΑμεΑ: 5 €, Συνοδός ΑμεA: 10 €

*Η αγορά των εισιτηρίων Κατοίκων Γειτονιάς πραγματοποιείται αποκλειστικά από τα εκδοτήρια της Στέγης, Τετάρτη έως Παρασκευή και ώρες 12.00-18.00.