Γιατί όλος ο πλανήτης μιλάει για το «Μικρό ταρανδάκι» του Netflix;

Αν υπάρχει μία σκοτεινή τηλεοπτική σειρά που μπορεί να χαρακτηριστεί ως «έκρηξη» του εγκεφάλου των τηλεθεατών της, τότε σίγουρα αυτή είναι το «Baby Reindeer» (μικρό ταρανδάκι) του κωμικού Richard Gadd, ο οποίος είναι πρωταγωνιστής, σεναριογράφος και παραγωγός της σειράς που σόκαρε ολόκληρο τον πλανήτη με την αποκάλυψη πως πρόκειται για την πραγματική ιστορία που έζησε ο ίδιος λίγο μετά τα 20 του, από μία γυναίκα που είχε πάθει εμμονή μαζί του. Μάλιστα, πρόκειται για σειρά βασισμένη στο σχετικό θεατρικό που είχε γράψει νωρίτερα.

Η σειρά βασίζεται σε πραγματικές εμπειρίες του Σκωτσέζου κωμικού, ο οποίος έπρεπε να αντιμετωπίσει μια αληθινή stalker (εμμονική θαυμάστρια) σε καταστάσεις άλλοτε τραγικές και άλλοτε κωμικοτραγικές. Βέβαια έχουν γίνει αρκετές fictional προσθήκες στη σειρά «για νομικούς και καλλιτεχνικούς λόγους», όπως έχει δηλώσει στο Forbes ο ίδιος ο Gadd. «Προφανώς είχαμε πλήρη επίγνωση ότι κάποιοι χαρακτήρες σε αυτό είναι ευάλωτοι άνθρωποι, οπότε δε θες να κάνεις τη ζωή τους πιο δύσκολη» είχε πει. Ωστόσο, νομικές συνέπειες φαίνεται πως θα υποστεί ο κωμικός, καθώς αποκαλύφθηκαν γρήγορα οι ταυτότητες τόσο της Μάρθα που τον ακολουθούσε, όσο και του μάνατζερ που τον κακοποίησε, με τις απόψεις να λένε πως έπρεπε να μην είναι τόσο εμφανές ποιοι είναι αυτοί οι δύο άνθρωποι. Μάλιστα, οι πληροφορίες λένε πως η Φιόνα Χάρβεϊ που είναι η «πραγματική Μάρθα» απειλεί με μηνύσεις τον Gadd ενώ αναφέρει πως εκείνος ήταν που είχε εμμονή μαζί της. Από την άλλη, ο μάνατζερ που συναναστράφηκε ο κωμικός στα πρώτα του βήματα, μετά την κυκλοφορία της σειράς στο Netflix, λένε πως παραιτήθηκε από τη δουλειά του.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή και ας δούμε τα βασικά στοιχεία της σειράς (με μικρά και ανώδυνα spoilers) που καρφώθηκε στην κορυφή των μεταδόσεων της πλατφόρμας του Netflix και δεν λέει να ξεκολλήσει. Τι θα κάνατε εσείς αν δουλεύατε μπαρ και ερχόταν μία ευτραφής κυρία, σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση – έτοιμη να βάλει τα κλάματα – και στην ερώτηση σας να θα πάρει κάτι, σας απαντούσε «δεν έχω χρήματα»;

Κάπως έτσι ξεκινάει, ανυποψίαστα, η τρελή ιστορία του Ντόνι Νταν (το όνομα που έδωσε ο Gadd στον πραγματικό ήρωα του) και της γλυκιάς Μάρθα (η ερμηνεία της Τζέσικα Γκάνινγκ είναι συγκλονιστική) που ξεκινώντας η σειρά, μοιάζει εύθραυστη και ευαίσθητη. Κάπως έτσι, ο νεαρός μπάρμαν προσφέρεται να κεράσει ένα φλιτζάνι τσάι στην  συμπαθητική κυρία. Κάτι που επανέλαβε και την επόμενη μέρα με αναψυκτικό διάιτης. Και την μεθεπόμενη. Και η Μάρθα πήγαινε κάθε μέρα στο ίδιο σημείο του μπαρ και έμενε εκεί, με το αναψυκτικό διαίτης άθικτο, για όλη τη βάρδια του Ντόνι. Και περνούσαν οι μέρες και οι νύχτες και η Μάρθα είχε φτιάξει στο μυαλό της τη δική της ιστορία με «θεό» της τον νεαρό και ο Ντόνι το δεχόταν – συνειδητά και υποσυνείδητα – επειδή τον κολάκευε που κάποιος έδειχνε θαυμασμό για εκείνον. Τον κολάκευε αλλά και τον στοίχειωνε όσο περνούσε ο κιαρός. Πολύ γρήγορα ανακάλυψε την διεύθυνση του mail του και έστελνε μηνύματα. Όχι ένα και δύο, αλλά εκατοντάδες mail καθημερινά, τελειώνοντας πάντα το μήνυμα με το “Στάλθηκε από το iphone μου”, ενώ δεν είχε… iphone. Ανατριχιάζει η αποκάλυψη του Gadd πως σε τέσσερα χρόνια του έστειλε πάνω από 41.000 email, 744 tweets, 100 σελίδες επιστολών και 350 ώρες φωνητικών μηνυμάτων! Τον παρακολουθούσε μάλιστα, εμμονικά, έξω από το σπίτι του, τον χώρο εργασίας του και επί σκηνής σε κωμικά κλαμπ, φτάνοντας και στο σημείο να παρενοχλεί τα αγαπημένα του πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων των γονέων του και της σχέσης του.

Θα μπορούσαμε να πούμε με σιγουριά πως εδώ βλέπουμε την ενδυνάμωση ενός ανθρώπου που μετά από την χειριστική αντιμετώπιση που δέχτηκε από έναν άντρα που μεθοδικά και εκμεταλλευόμενος τα όνειρα του για καλλιτεχνική αναγνώριση, τον  βίασε και του καθόρισε την μετέπειτα ζωή του, κολακεύεται από το ενδιαφέρον μίας γυναίκας που μέχρι τότε, δεν ήταν στο κάδρο των δικών του προτιμήσεων κι αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί και ως απλή προσοχή, χωρίς ερωτική έλξη τουλάχιστον μέχρι να την επικαλεστεί εκείνη και να την απαιτήσει. «Κάποιος σε πλήγωσε πολύ, έτσι δεν είναι;» τον ρωτάει η Μάρθα. Κι εκείνος γνωρίζει καλά πως εκεί μπορεί να γίνει εύκολα το θύμα κολυμπώντας μέσα στην απελπισία και τις πληγές του. Αδύναμος μπροστά στο κακό που του έτυχε και στην άρνηση του να μιλήσει για τον βιασμό που υπέστη. Η συναισθηματική και ψυχολογική του σύγχυση θα έλεγα πως είναι το βασικό θέμα της σειράς κι αυτό κορυφώνεται κι όταν γνωρίζει ένα τρανς άτομο που ερωτεύεται ή μάλλον, προσπαθεί να ερωτευτεί όσο θέλει αλλά οι δαίμονες του δεν τον αφήνουν. Όταν ο Gadd πήγε στην αστυνομία, «του έλεγαν ότι παρενοχλούσε την αστυνομία επειδή τον παρενοχλούσαν», θυμήθηκε ο ηθοποιός στην εφημερίδα The Guardian το 2019. «Έχω περάσει από δύο αστυνομικές έρευνες στη ζωή μου και ήταν και οι δύο ξεκαρδιστικές, ξεπέτες και τρομερές. Ειλικρινά, η συμβουλή μου σε κάποιον που σκέφτηκε ποτέ να υποβάλει μήνυση θα ήταν: είναι μια γαμημένη εφιαλτική διαδικασία και διαρκεί χρόνια».

Εφτά επεισόδια των 30 λεπτών που μπορεί για κάποιον να «βγαίνει» σε ένα βράδυ ολόκληρη η σειρά, ωστόσο το βαρύ της θέμα, η συναισθηματική φόρτιση και τα γρήγορα πλάνα – σε συνδυασμό μα την αγχωτική αφήγηση του Gadd – και τα απρόοπτα που έρχονται το ένα μετά το άλλο και χτυπάνε τη μούρη σου με δύναμη, κάνουν  το «Μικρό ταρανδάκι» μία εξαιρετικά «δύσκολη» σειρά με την  έννοια όμως της ένοχης απόλαυσης που ενώ σε χαλάει, θέλεις κι άλλο, κι άλλο μέχρι να φτάσεις στο τέλος και να δεις τι έχει συμβεί. Κι αν αυτό δεν είναι επιτυχία, τότε τι είναι; Κι αν αυτό δεν έχει φέρει τη σειρά στην κορυφή κάθε λίστας, τότε ποιο;

Όταν μάλιστα, πολλοί από εμάς θα σκεφτούμε ότι κάποια ανύποπτη στιγμή της ζωής μας, κάναμε μία καλοσύνη σε κάποιον που νιώσαμε πως τη χρειαζόταν ή είδαμε κάποιον να επιμένει να μας συναντήσει ή, στη χειρότερη περίπτωση, έχει ζήσει μία παρόμοια κατάσταση με stalker, η ταύτιση του ήρωα με τον θεατή γίνεται στενή και δυνατή. Και αναρωτιόμαστε πόσο κοντά μπορεί να βρεθήκαμε τελικά σε κάτι τέτοιο. Κι αν δεν το ζήσαμε, ήταν  επειδή έκανε πίσω ο άλλος ή επειδή εμείς δεν δώσαμε χώρο και τρόπο στον άλλον να το κάνει… Αυτό το αιώνιο παιχνίδι των θύμα / θύτη που ανατρέπεται πολλές φορές πολύ εύκολα όσο κι αν η παρενόχληση παραμένει διαχρονικά μία κόλαση για όποιον τη βιώνει σε τέτοιους ενοχλητικούς και παραβιαστικούς κανόνες. Γι’ αυτό εκεί που θα το πεις σκοτεινό, το «Μικρό ταρανδάκι» φωτίζεται και φωτίζει τη ζωή του ήρωα. Ξαφνικά. Δίνοντας το μήνυμα του «μίλα» που τόσο πολύ χρειάζεται η εποχή μας σε πολλές διαφορετικές ιστορίες. Σε μία εποχή που οι ομάδες κακοποιημένων ανθρώπων προσπαθούν να αποκτήσουν φωνή και να δυναμώσουν διεκδικώντας μία θέση στην κοινωνία αλλά βάζοντας και σε μία άλλη, τους κακοποιητές τους. Σε μία εποχή που, ναι, και ένας άντρας μπορεί να βγει μπροστά και να μιλήσει για τον δικό του βιασμό, τη δική του κακοποίηση από μία γυναίκα. Κι αυτό είναι ένα σπουδαίο μήνυμα!

Η σειρά έφτασε τους 2,6 εκατ. τηλεθεατές μέσα στις πρώτες τρεις ημέρες που στρίμαρε στην πλατφόρμα του Netflix. Τις πρώτες ημέρες η βαθμολογία στο Rotten Tomatoes έγραφε «100%». Τις επόμενες εβδομάδες καρφώθηκε στην κορυφή του Netflx και μιλούν όλοι για αυτό. Τα ειδησεογραφικά μέσα όλου του πλανήτη αναζητούν καινούρια στοιχεία για την ιστορία και τους πρωταγωνιστές της ώστε να τροφοδοτήσουν την περιέργεια των αναγνωστών τους. Ο Richard Gadd βιώνει όλη αυτή την επιτυχία απλά γράφοντας και φτιάχνοντας μία σειρά για την πιο δύσκολη εποχή της ζωής του, βρίσκοντας όχι απλά τηλεθεατές σε όλο τον κόσμο αλλά συμμάχους και υποστηρικτές.

Δε ξέρω πόσοι θα ταραχτούν, πόσοι θα προβληματιστούν ή θα συγκλονιστούν από την ιστορία του Γκαντ, είναι όμως σχεδόν σίγουρο πως θα νιώσουν κάτι την επόμενη φορά που θα πάρουν μήνυμα που στο τέλος θα γράφει «Στάλθηκε από το iphone μου».