Το «Μουσείο της χρονιάς» στην Ευρώπη είναι ελληνικό και… γεμάτο αλάτι
Ενα Μουσείο διαφορετικό απο τα άλλα βρίσκεται στο Μεσολόγγι και διακρίθηκε διεθνώς
Γνωρίζατε πως υπάρχει στην Ελλάδα Μουσείο Άλατος και μάλιστα έχει βραβευτεί ως το Μουσείο της Χρονιάς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο;
Το European Museum Forum, που υπάγεται στο Συμβούλιο της Ευρώπης απένειμε το βραβείο «Ευρωπαϊκό Μουσείο της χρονιάς», σε επίσημη τελετή που πραγματοποιήθηκε στην Πορτογαλία, το βραβείο Portimão στο Μουσείο Άλατος του Μεσολογγίου.
Το βραβείο αυτό αποτελεί μια τεράστια διάκριση με διεθνή απήχηση καθώς είναι ένα από τα σπουδαιότερα που δίνονται παγκοσμίως σε μουσεία, και η αξία του είναι ακόμη μεγαλύτερη όταν συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι, για την διεκδίκησή του, συμμετείχαν 50 μουσεία από 29 ευρωπαϊκές χώρες, επιλεγέντα σε προγενέστερο χρόνο από ειδικούς αξιολογητές, με πολύ υψηλές προδιαγραφές από πλευράς τεχνολογίας, έκτασης, προσωπικού και οικονομικών δεδομένων.
Το αιτιολογικό της κριτικής επιτροπής αναφέρει ότι το Μουσείο Άλατος είναι «ένα μουσείο γεμάτο καρδιά και ταπεινότητα που κάνει τη διαφορά. Ένα μουσείο που προωθεί την κοινή αίσθηση της ιστορίας, της βιομηχανικής κληρονομιάς και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Ένα μουσείο ιδιαίτερα φιλόξενο, δυναμικό και ελκυστικό που κάνει τους επισκέπτες να νιώθουν σαν στο σπίτι τους».
Ο Νίκος Κορδώσης είναι ο ιδρυτής του Μουσείου και ανέλυσε στην Parallaxi για το πώς γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας του, αλλά και τις δυσκολίες που προέκυψαν.
«Ξεκινήσαμε από τη δημιουργία του Κέντρου Λόγου και Τέχνης ‘Διέξοδος’. Πριν από 25 χρόνια αγοράσαμε το σπίτι του αρχηγού της Εξόδου, το οποίο ήταν εγκαταλελειμένο και το μετατρέψαμε στην Διέξοδο. Μέσα στην πορεία των χρόνων εξελίχθηκε σε μουσείο τοπικής ιστορίας. Προσωπικά έχω μια τρέλα με τη δράση, δεν περιοριστήκαμε μόνο με τα τεκμήρια και τα κειμήλια, αλλά κάνουμε και εκδηλώσεις γραμμάτων και τεχνών.
Το 2010 κάναμε μια έκθεση που ονομαζόταν ‘Αλάτι ο λευκός θησαυρός’. Σε διάστημα μερικών ημερών είχαμε 8.000 επισκέπτες και πολλοί μας παρότρυναν να κρατήσουμε το υλικό. Μας γεννήθηκε η ιδέα αναζήτησης άλλου χώρου αντί για την έκθεση, να κάνουμε ένα Μουσείο Αλατιού γιατί δεν υπήρχε άλλο στην Ελλάδα. Είχαμε αποκτήσει την εμπειρία και τη γνώση. Θυμήθηκα από μικρό παιδί ότι μέσα στο χώρο της δημοτικής αλυκής της Τουρλίδας όπου διέμεναν οι αλικάριοι, πως υπήρχε ένα κτίριο, το οποίο είχε πια εγκαταλειφθεί.
Είχε γίνει στάβλος για τα άλογα και μετά κοτέτσι. Το ζητήσαμε από το Δήμο, μας το παραχώρησε και έγινε το Μουσείο Άλατος το 2011.
Πέσαμε όμως πάνω στην οικονομική κρίση γιατί και οι υποψήφιοι αρωγοί μας έκαναν πίσω. Φτάσαμε στο 2018 που είπαμε με δικές μας δυνάμεις και χωρίς τρίτη βοήθεια να το ξεκινήσουμε μόνοι μας. Αρχίσαμε τη διαδικασία δημιουργίας του Μουσείου, το τελειώσαμε το 2020, όμως μετά πέσαμε στην υγειονομική κρίση.
Παρά τα εμπόδια και τις δυσκολίες το Μουσείο λειτουργεί κανονικά τα τελευταία χρόνια, με χιλιάδες επισκέπτες μηνιαίως, ενώ ήρθε και η πρόσφατη βράβευση για να το επιβεβαιώσει».
Τι μπορεί να δει κάποιος σε αυτό το Μουσείο και γιατί στο Μεσολόγγι
Μπαίνοντας μέσα στο Μουσείο μπορείς να δεις ό,τι έχει σχέση με το αλάτι, από την προϊστορική εποχή μέχρι και τις μέρες μας, τη σχέση του αλατιού με την υγεία, την οικονομία, τα είδη του αλατιού, τα χρώματα , τη σχέση του με το περιβάλλον την κτηνοτροφία, την τέχνη, τη θρησκεία και τη γλώσσα. Το αλάτι έχει 14.000 καταγεγραμμένες χρήσεις.
Υπάρχει ακόμη μία τεράστια συλλογή από αλατιέρες, απ΄όλα τα υλικά.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι το Μεσολόγγι είναι η μεγαλύτερη αλατοπαραγωγική πόλη της χώρας. Παράγει το 65% του αλατιού από τις 8 αλυκές της Ελλάδας. Στο Μεσολόγγι λειτουργούν δύο αλυκές, η μία είναι δημοτική στην ακτογραμμή του Ιονίου πελάγους που έχει 1.500 στρέμματα επιφάνειας και η δεύτερη σε απόσταση 3 χιλιομέτρων, ανήκει στο ελληνικό δημόσιο και έχει επιφάνεια 12.500 στρέμματα.
Βλέποντας ερωδιούς και φλαμίνγκο
Η Δέσποινα Κανελλή, διευθύντρια του Μουσείου, αναφέρει στην Parallaxi:
«Πλησιάζοντας προς το μουσείο πρέπει να διασχίσεις μία απόσταση 5 χιλιομέτρων μέσα στη λιμνοθάλασσα, στην Τουρλίδα, όπου δεξιά θα δεις ερωδιούς και στα αριστερά θα δει φλαμίνγκο. Την άνοιξη και το φθινόπωρο θα δεις ακόμη πολλά πουλιά. Επίσης βλέπεις τις πελάδες, παραδοσιακά σπίτια ψαράδων που που είναι πασσαλόπληκτα και τώρα λειτουργούν ως εξοχικές κατοικίες. Αυτές οι εικόνες δημιουργούν έναν γραφικό οικισμό, μέσα στις αλυκές της Τουρλίδας».
Το κτίσμα που στεγάζεται το Μουσείο Άλατος χτίστηκε το 1930, χρονιά που είχε φτάσει στην Ελλάδα ο Σαντόζα, ειδικός στις αλυκές και έψαχνε να βρει εκτάσεις γιατί το αλάτι ήταν μονοπωλιακό είδος. Διαπίστωσε ότι η περιοχή ενδείκνυται για την κατασκευή των αλυκών. Βρήκε έναν τρόπο το νερό να πλημμυρίζει την αλυκή, παρήγετο πολύ αλάτι και έτσι χτίστηκε.
«Στο Μουσείο εξηγούμε γιατί οι θάλασσες είναι αλμυρές, ο επισκέπτης μπορεί να καταλάβει πολλά, όπως γιατί το Ιόνιο δέχεται πιο πολλές βροχές και έχει λιγότερη αλατότητα από το Αιγαίο.
Μπορεί να δει χρωματιστά αλάτια από όλα τα μέρη του κόσμου, για τον τρόπο με τον οποίο παράγεται, πώς γίνεται η συγκομιδή του, πώς το επεξεργαζομαστε, για ποιο λόγο παίρνουμε αλάτια από διαφορετικές κοκομετρίες αλατιού. Το αλάτι έχει 14.000 καταγεγραμμένες χρήσεις. Η χρήση που το έκανε να είναι πολυτιμότερο από το χρυσάφι είχε να κάνει με το ότι ήταν επί πολλά χρόνια το μοναδικό συντηρητικό τροφίμων, πριν το ψυγείο», μας εξηγεί η κ. Κανελλή.
Στο Μουσείο φιλοξενούνται ακόμη έργα του εικαστικού Γιώργου Τσακίρη από την Σχολή Καλών Τεχνών ΑΠΘ.
Την σχετική ανακοίνωση της βράβευσης μπορείτε να παρακολουθήσετε στο ολιγόλεπτο video που ακολουθεί
Κι αν μετά από όλα αυτά έχετε απορία για το αν τελικά το αλάτι κάνει καλό ή κακό, η απάντηση έρχεται διά στόματος Νίκου Κορδώση και είναι… σοφή: Το αλάτι διδάσκει το μέτρο. Τόσο, όσο…
