Το πιο σπουδαίο νέο μουσείο της χώρας

Λέξεις: Αγγελική Κοτταρίδη

“Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας”, λέει ο ποιητής, ακόμη περισσότερων ανθρώπων παιδιά είναι έργα όπως αυτό…. Από καρδιάς μεγάλο ευχαριστώ σε όλη την μεγάλη ομάδα που μοιραστήκαμε ζόρια και χαρές για τη δημιουργία αυτού του μουσείου, αν και νομίζω ότι για όλους εμάς η ίδια η συμμετοχή ήταν η αμοιβή και η ευχαρίστηση.

Τα ονόματα όλων, αλλά και η βασική αντίληψη που συγκρότησε το όλο εγχείρημα συνοπτικά στο παρακάτω κείμενο:

Το Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών: μια νέα, ‘ολιστική’ και δυναμική προσέγγιση της σχέσης αρχαιολογικού χώρου – μουσείου – επισκέπτη.

Με δεδομένο ότι η διαλεκτική ανάμεσα στο συντηρητικό-«παραδοσιακό» και το ριζοσπαστικό-«μοντέρνο» αποτελεί την πεμπτουσία της συνεισφοράς των Μακεδόνων στον πολιτισμό, φαίνεται εύλογο ότι αυτή πρέπει να είναι η βασική ιδεολογική-αισθητική αρχή που θα διέπει κάθε προσπάθεια οργάνωσης-ανάταξης-ανάδειξης των Αιγών, της ξεχασμένης βασιλικής καθέδρας που η αρχαιολογική σκαπάνη πόντο-πόντο ανακαλεί από την λήθη.

Με αυτή την παραδοχή, συνεκτιμώντας τις ανάγκες προστασίας και τις ιδιαιτερότητες των μνημείων, αλλά και το οικιστικό μοντέλο της ίδιας της αρχαίας πόλης που ήταν ένα ‘ανοιχτό’ πολεοδομικό μόρφωμα με μικρούς και μεγαλύτερους συνοικισμούς, διάσπαρτους γύρω από έναν κεντρικό πυρήνα, το άστυ, προχωρήσαμε σε μια νέα, ‘ολιστική’ και δυναμική προσέγγιση του ζητήματος της σχέσης αρχαιολογικού χώρου – μουσείου – επισκέπτη με την δημιουργία του πολύμορφου, πολυδύναμου, ευέλικτου και συνεχώς εξελισσόμενου Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών που με ενότητες διάσπαρτες στον πραγματικό-γεωγραφικό χώρο, θα αγκαλιάζει και θα ενσωματώνει το σύνολο του αρχαιολογικού χώρου και θα επεκτείνεται με την βοήθεια της τεχνολογίας στον υπερβατικό κόσμο της εικονικής πραγματικότητας και του διαδικτύου.

Στην παρούσα φάση έχουν συγκροτηθεί οι εξής ενότητες που συναπαρτίζουν το επισκέψιμο Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών:

1. Το νέο μουσειακό κτήριο
2. Το κέλυφος προστασίας της ταφικής συστάδας του Φιλίππου Β΄ με την έκθεση των θησαυρών
3. Το αρχαιολογικό πάρκο της νεκρόπολης με την βασιλική ταφική συστάδα των Τημενιδών.
4. Το ανάκτορο και το θέατρο
5. Η κατάγραφη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που βρίσκεται στο ανατολικό άκρο του αρχαιολογικού χώρου.

Στο σύνολο αυτό διαδοχικά μπορούν να προστίθενται όποια μνημεία, συστάδες μνημείων ή τμήματα του αρχαιολογικού χώρου συντηρούνται, οργανώνονται και μπορούν να δεχθούν επισκέπτες.

Σημείο αναφοράς και πόλος συνοχής του πολυκεντρικού μουσείου είναι το νέο μουσείο, το κεντρικό μουσειακό κτήριο που σχεδιάστηκε για να γίνει η νοηματική πύλη εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο και στην ιστορία των Αιγών, στην ιστορία και τον πολιτισμό των Μακεδόνων, αλλά και στην ελληνιστική Οικουμένη, εφόσον εδώ θα φιλοξενηθεί η φυσική έδρα του ψηφιακού μουσείου «Μέγας Αλέξανδρος, από τις Αιγές στην Οικουμένη».

Το νέο Μουσείο, εκτός από το εισαγωγικό έκθεμα «παράθυρο στον κόσμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» φιλοξενεί πέντε εκθέσεις: την έκθεση αρχιτεκτονικών με κεντρικό έκθεμα το αναταγμένο τμήμα του ανακτόρου, την έκθεση γλυπτών, την κεντρική έκθεση «Αιγών μνήμη», την περιοδική έκθεση «Οικουμένης Αντίδωρον» και την εικαστική έκθεση «Υλης μνήμη» με έργα του Χρήστου Μποκόρου που δημιουργήθηκαν ειδικά για την παρουσίαση στο μουσείο των Αιγών.

Το Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών

Κεντρική ιδέα: Αγγελική Κοτταρίδη δρ Αρχαιολόγος, Προϊσταμένη ΕΦΑ Ημαθίας

Το Κεντρικό Μουσειακό Κτήριο

Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου, εξοπλισμός, διαμόρφωση εκθεσιακών χώρων, δημιουργία εκθέσεων ΕΦΑ Ημαθίας 2014-2022

Μουσειολογικό πρόγραμμα, επιλογή και συσχέτιση εκθεμάτων, οργάνωση ενοτήτων, βασικές μουσειογραφικές-αισθητικές προδιαγραφές, γενική εποπτεία και συντονισμός εργασιών:

Α. Κοτταρίδη

Προθήκες

Μουσειογραφική μελέτη προθηκών:

Αλκμήνη Πάκα, αρχιτέκτων, καθηγήτρια Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ

Μελέτη εφαρμογής προθηκών:

Κική Κηρυττοπούλου, Μερόπη Χατζημιχάλη, αρχιτέκτονες

Κατασκευή προθηκών:

Glassbau Hahn

Μελέτη μουσειογραφικών κατασκευών (βάθρα κλπ.):

Α. Κοτταρίδη, Κ. Κηρυτοπούλου

‘Σχεδίαση’- οργάνωση εκθεμάτων ανά προθήκη:

Α. Κοτταρίδη

Ανάρτηση εκθεμάτων:

Παναγιώτης Καματάκης, Φίλιππος Δρόσος, Αστέρης Αποστολίδης, Αλέξης Παπαπελεκάνος, Λίλη Σταμπουλή, Ευριπίδης Βεργάδης, Στέλιος Γώγουλας, Βασιλική Νόστη, Αργυρή Στεφάνου, συντηρητές αρχαιοτήτων

Αρχαιολογική τεκμηρίωση εκθεμάτων:

Α. Κοτταρίδη, Εύα Κοντογουλίδου αρχαιολόγος, Αναστάσιος Κακαμανούδης, Δρ. αρχαιολόγος

Συντήρηση – αποκατάσταση μετάλλινων, κεραμικών και οργανικών αντικειμένων:

Π. Καματάκης, Νέλη Κλαδούρη, Ιάκωβος Σαρίογλου, Νίκος Σγούρος, Μαργαρίτα Τηλιοπούλου, Άννα Τσαμακδά, συντηρήτρια αρχαιοτήτων

Αναστασία Βορεινού, Μαριέττα Δερμιτζάκη, Γιάννης Ζησέκας, Τζωρτζίνα Θεοφανίδου, Ειρήνη Μπουμπάρα, Δημήτρης Πίλαλης, Παναγιώτα Πολυματίδου, Δήμητρα Στεφανίδου, συντηρητές αρχαιοτήτων

Μουσειογραφική μελέτη έκθεσης γλυπτών:

Α. Κοτταρίδη, Κ. Κηρυττοπούλου, Ο. Φελεκίδου

Συντήρηση, αποκατάσταση, ανάταξη γλυπτών:

Φ. Δρόσος, Α. Αποστολίδης, Α. Παπαπελεκάνος, Λ. Σταμπουλή

Αποκατάσταση αγάλματος κυνηγού: μελέτη Α. Κοτταρίδη, εφαρμογή Α. Τσάκωνας

Αναστήλωση – αποκατάσταση τμήματος του ανακτόρου των Αιγών

Αρχαιοαρχιτεκτονική μελέτη – επίλυση του μνημείου:

Α. Κοτταρίδη

Μελέτη αναστήλωσης:

Α. Κοτταρίδη, Ολυμπία Φελεκίδου, πολιτικός μηχανικός, Κ. Κηρυττοπούλου

Συμπληρώσεις – αισθητική αποκατάσταση κεραμικών στοιχείων:

Αλέξανδρος Τσάκωνας, γλύπτης – ζωγράφος, Μαρία Αθανασιάδου, σχεδιάστρια

Συμπληρώσεις – αισθητική αποκατάσταση λίθινων μελών: Φ. Δρόσος, Ε. Βεργάδης, Σ. Γώγουλας, Β. Νόστη, Λ. Σταμπουλή, Α. Στεφάνου

Σχεδίαση αρχαίων αρχιτεκτονικών μελών:

Θωμάς Τηλιόπουλος, αρχιτέκτων, Παύλος Τσιόμπρας, σχεδιαστής.

Εποπτικό υλικό

Βασικές επιλογές – γενικές προδιαγραφές, κείμενα: Α. Κοτταρίδη

Σχεδίαση: Α. Κοτταρίδη, Κ. Κηρυττοπούλου

Λεζάντες: Α. Κοτταρίδη, Α. Κακαμανούδης

Μεταφράσεις: Stephen Stafford

Φιλολογική επιμέλεια: Ιωάννης Γραικός, αρχαιολόγος- φιλόλογος

Βιντεοσκοπήσεις – δημιουργία βίντεο: Roman Filiev, Ηλίας Παπαϊωάννου

Φωτογράφιση: Ορέστης Κουράκης, Σωκράτης Μαυρομάτης

Δημιουργία ψηφιακού εκπαιδευτικού προγράμματος για μαθητές δημοτικού:

Φώτω Παπαργυρούδη, μουσειοπαιδαγωγός, Πόλυ Χατζηιωαννίδου, σκιτσογράφος

Γραφιστικός σχεδιασμός: Altervision, Polyptychon

Εξοπλισμοί

Μελέτες ψηφιακού εξοπλισμού, εξοπλισμού αποθηκών και εργαστηρίων, γραφείων, βιβλιοθήκης και χώρων κοινού, σύνταξη προδιαγραφών

Κ. Κηρυττοπούλου, Μ. Χατζημιχάλη

Η/Μ Φωτισμός

Αντώνης Μαλούτας, τεχνικός- ηλεκτρολόγος

Νίκος Θωμαϊδης, βοηθός ηλεκτρολόγου

Τεχνική υποστήριξη

Γιώργος Κωνσταντινόπουλος, Α. Μαλούτας

Ειδικές κατασκευές

Γρηγόρης Ασλανίδης & ΥΙΟΙ

Γενικές εργασίες, στέγαση και διαμορφώσεις αιθρίων, στεγανώσεις, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου, κηποτεχνία

Μελέτες, τεχνικές προδιαγραφές, επίβλεψη:

Κ. Κηρυττοπούλου, Μ. Χατζημιχάλη, αρχιτέκτονες, Τηλέμαχος Παπαζώης, Κώστας Τάτσης, πολιτικοί μηχανικοί, Απόστολος Παπαζαφειρίου Τοπογράφος

Σωστική ανασκαφή:

Γιώργος Παπαζαφειρίου. Δρ αρχαιολόγος

Διοικητική υποστήριξη

Γιώργος Κεχαίδης Προϊστάμενος Τμήματος Διοίκησης και Οικονομικών ΕΦΑ Ημαθίας, Ελένη Τουπαρλάκη ΠΕ Οικονομικών

Οι παραπάνω εργασίες πραγματοποιήθηκαν από το τακτικό προσωπικό της ΕΦΑ Ημαθίας με χρηματοδότηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του ΥΠΠΟΑ και με χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας στο πλαίσιο της υλοποίησης του έργου: «Δημιουργία έκθεσης, ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου και εξοπλισμός του κεντρικού κτηρίου του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών».

Το έργο με συνολικό προϋπολογισμό 4.700.000 ευρώ πραγματοποιήθηκε με αυτεπιστασία από την ΕΦΑ Ημαθίας στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων «ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 2013-2027» και «ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 2014-2020» της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Υπεύθυνη έργου: Αγγελική Κοτταρίδη, Δρ Αρχαιολόγος, Έφορος Αρχαιοτήτων Ημαθίας.

Επιβλέποντες έργου: Αγγελική Κοτταρίδη, Κική Κηρυττοπούλου και Μερόπη Χατζημιχάλη, αρχιτέκτονες ΜΔΕ, Παναγιώτης Καματάκης, συντηρητής αρχαιοτήτων ΤΕ, Κωνσταντινόπουλος Γιώργος, εργατοτεχνίτης

*Η Αγγελική Κοτταρίδη είναι απόφοιτος του τμήματος αρχαιολογίας και ιστορίας της τέχνης της φιλοσοφικής σχολής του Α.Π.Θ. με μεταπτυχιακές σπουδές στην κλασική, προϊστορική και μεσαιωνική αρχαιολογία, την ιστορία της τέχνης, την αρχαία και μεσαιωνική φιλολογία, την εθνολογία και τη θεατρολογία, είναι διδάκτωρ της κλασικής αρχαιολογίας της φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου της Κολωνίας. Για σειρά ετών βοηθός του Μανόλη Ανδρόνικου στην ανασκαφή της Βεργίνας και από το 1991 αρχαιολόγος του ΥΠΠΟ, είναι αρμόδια για τον αρχαιολογικό χώρο και το Μουσείο των Αιγών (Βεργίνας), όπου μεταξύ άλλων σχεδίασε και οργάνωσε την έκθεση των θησαυρών στο Μουσείο των βασιλικών τάφων. Υπεύθυνη για όλα τα έργα ανάπλασης, ανάδειξης και συντήρησης της βασιλικής Νεκρόπολης και του Ανακτόρου των Αιγών, της πρώτης πρωτεύουσας των Μακεδόνων. Επιστημονική υπεύθυνη και συγγραφέας κειμένων της μεγάλης ηλεκτρονικής έκδοσης του ΥΠΠΟ για τις Αίγες, αλλά και της παρουσίασης του χώρου και του μουσείου στο διαδίκτυο, έχει δημοσιεύσει, εκτός από τη διδακτορική της διατριβή με θέμα τις μάγισσες στον αρχαιοελληνικό μύθο, μια μεγάλη σειρά μελετών, άρθρων, καταλόγου κτλ. με θέματα σχετικά με την έρευνα και την ανασκαφή στις Αίγες και τη Μακεδονίδα γη, τα ταφικά έθιμα των Μακεδόνων, την αρχαία ζωγραφική, τη μαγεία, το μύθο, τη θρησκεία και τις γυναίκες στην αρχαιότητα, καθώς και με την προβληματική της κοινωνικοποίησης της αρχαιολογίας και της σημασίας της προσέγγισης της φιλοσοφίας του αρχαίου κόσμου σήμερα. Παράλληλα με την πλούσια ανασκαφική και λοιπή ερευνητική δραστηριότητα, σε συνεργασία με το ζωγράφο Χ. Μποκόρο προχώρησε στην ανάπλαση των αριστουργηματικών χρυσελεφάντινων κλινών από τον τάφο του Φιλίππου Β΄, και οργάνωσε σειρά περιοδικών εκθέσεων του ΥΠΠΟ στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Αθήνα, Ανόβερο, Ρώμη, Δελχί, Νέα Υόρκη): «Μακεδόνες, οι Έλληνες του Βορρά», «Από τη Μήδεια στη Σαπφώ» κ.ά.). Έχει συμμετάσχει σε πολλά επιστημονικά συνέδρια και συμπόσια, έχει δώσει διαλέξεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά και συνεντεύξεις και παρουσιάσεις στον περιοδικό και ηλεκτρονικό Τύπο, ενώ έχει συνεργαστεί ως επιστημονικός σύμβουλος σε διεθνείς τηλεοπτικές παραγωγές και εκπαιδευτικά ντοκιμαντέρ. Είναι μέλος του Συμβουλίου Μουσείων και Μουσειακής Πολιτικής του ΥΠΠΟ και Γενική Γραμματέας του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.