Τρεις ειδικευόμενοι γιατροί του Ε.Σ.Υ εκφράζουν τις ανησυχίες τους μέσα από έργα αφηρημένου Εξπρεσιονισμού

Τι κοινό μπορεί να έχει η ζωγραφική με την ιατρική; Κι όμως, ο Μιχάλης, ο Ρωμανός και ο Δημήτρης, έχουν βρει τη χρυσή και δημιουργική τομή αυτών των δύο!

Οι τρεις φίλοι και συνάδελφοι, είναι ειδικευόμενοι γιατροί, που όταν αφήνουν την στολή τους, φορούν την μπέρτα του ζωγράφου και με χρώματα, αποτυπώνουν σε καμβάδες την καθημερινότητα, την αγωνία, τη χαρά και ματιά του ασθενή και του γιατρού στην κοινότητα που λέγεται Ογκολογικό Νοσοκομείο του Ε.Σ.Υ.

Έμπνευσή τους αποτελούν οι καθημερινές στιγμές και αλληλεπιδράσεις με τους ασθενείς, οι οποίοι είναι πάνω από όλα άνθρωποι. Μέσα από τη δημιουργία έργων τέχνης, εκφράζουν και αποτυπώνουν τη δύσκολη πραγματικότητα του Ογκολογικού Νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης, συνάμα με την αγάπη της προσφοράς για αυτούς που τους έχουν ανάγκη.

Ο Μιχάλης Μαστρογεωργίου, ο Ρωμανός Σαραλέκος και ο Δημήτρης Κλημεντίδης μίλησαν στην Parallaxi για το πώς προέκυψε η δημιουργία των έργων τους, τη σχέση της ιατρικής με τη ζωγραφική μέσα από τη δική τους ματιά, καθώς και τις καλλιτεχνικές και επαγγελματικές τους ανησυχίες. 

Η ιδέα να αρχίσουν να δημιουργούν παρέα πολύχρωμους καμβάδες, προέκυψε ως μία δοκιμή για κάτι δημιουργικό, πέρα από την κοινή τους δουλειά:

«Όλοι είχαμε καταπιαστεί με σχέδιο και ζωγραφική στο παρελθόν και αφού ταιριάξαμε και είχαμε μεγάλη χημεία σαν παρέα, είπαμε να δοκιμάσουμε να ζωγραφίσουμε όλοι μαζί μία φορά. Ήταν κάτι πολύ καινούργιο, δεν βγαίναμε να πιούμε μία μπύρα ή ένα ποτό, κάναμε κάτι πολύ δημιουργικό και μας άρεσε».

Οι τρεις νεαροί θέλουν οι πίνακές τους να εκφράζουν περισσότερο τον συναισθηματικό κόσμο τους, παρά μία απεικόνιση κάποιας συγκεκριμένης σκηνής:

«Συσσωρευμένα όλα αυτά που αισθανόμαστε στον επαγγελματικό μας χώρο, όπως η πίεση της δουλειάς, το άγχος του χρόνου, σε συνδυασμό με τον υψηλό παλμό από την αντιμετώπιση των ασθενών, ειδικά στην ογκολογική, δημιούργησαν μέσα μας μία τάση έκφρασης και εκτόνωσης, με έναν δημιουργικό τρόπο.

Χρειαζόμασταν έναν γόνιμο τρόπο έκφρασης, ο οποίος θα μπορούσε να αποτελεί ένα statement. Μέσα από τους πίνακες, αποτυπώνουμε το νεαρό της ηλικίας μας, το περιβάλλον του νοσοκομείου, σε συνδυασμό με την ανάγκη και την όρεξη που έχουμε για μάθηση, αλλά και τη γόνιμη πίεση για να πετύχουμε τους στόχους μας. Η ζωγραφική είναι μία μορφή διαφυγής, μία νότα ανακούφισης για να σε επαναφέρει και να σε κάνει να συνεχίσεις τη δουλειά σου με όρεξη και αυτοπεποίθηση». 

Ο Μιχάλης ενθουσιάζεται με τον κυβισμό, με τις πρώτες του απόπειρες να γίνονται με ριζόχαρτο. Προτιμά τα έργα του να χαρακτηρίζονται από σχήματα, χρώματα, αφηρημένα πρόσωπα και αυτά που ζωγραφίζει να είναι περιχαρακωμένα. Στον Δημήτρη από την άλλη, αρέσει ο Ματίς και ο Πόλοκ, θέλει να ζωγραφίζει περισσότερο σε γραμμές, με λεπτεπίλεπτα σχέδια. Ο Ρωμανός εμπνέεται από τον Ρόθκο γιατί πίσω από τους πίνακές του κρύβεται συναίσθημα αλλά και ο Ντε Κούνινγκ, γιατί «ενώνει» τα χρώματά του με έναν βίαιο και συνάμα συναισθηματικό τρόπο.

Η ιατρική με τη ζωγραφική, μέσα από τη δική τους ματιά, παρουσιάζουν κοινά σημεία, καθώς και τα δύο αποτελούν έναν τρόπο διαφυγής και συνάμα έκφρασης: 

«Όπως το βιώνουμε, έχουμε πάρει την ιατρική μας καριέρα πολύ σοβαρά, από την άποψη ότι προσπαθούμε να είμαστε επικεντρωμένοι εκεί, ανεβάζοντας συνεχώς το επίπεδο των ικανοτήτων μας. Το ίδιο συμβαίνει και με την τέχνη. Και τα δύο αποτελούν έναν τρόπο διαφυγής και έκφρασης.

Μέσω της ιατρικής, σκέφτεσαι πώς μία διαδικασία, όπως είναι η λήψη μίας βιοψίας για παράδειγμα, μπορεί να δουλευτεί για να γίνει με όσο το δυνατόν καλύτερο αποτέλεσμα, αναφορικά με τον πόνο και την καλαισθησία της περιοχής για τον ασθενή. Αντιμετωπίζουμε την ιατρική ως μία τέχνη, να την κάνουμε με όσο το δυνατόν πιο όμορφο τρόπο μπορούμε και για τον ασθενή αλλά και για τους εαυτούς μας. Και από την άλλη, αντιμετωπίζουμε την τέχνη ως μία επιστήμη για να εκφράσουμε το πραγματικό μας «είναι».

Αυτό που θα ζωγραφίσουμε δεν χρειάζεται να είναι τόσο υψηλής αισθητικής ή τεχνικά σωστό, αρκεί όμως να μας έχει κάνει καλό, να μας έχει δημιουργήσει μία κάθαρση και να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας μέσα από αυτό. Αντιμετωπίζουμε και τα δύο με απόλυτο δέος, σεβασμό και αγάπη. Και τα δύο αποτελούν έκφραση του τι θέλουμε να είμαστε, ακριβείς στο επάγγελμα και πιο συναισθηματικοί στον ελεύθερο μας χρόνο».

Οι ασθενείς του Ογκολογικού Νοσοκομείου χαρακτηρίζονται από ταραχή, άγχος καθώς και την ανάγκη για το «χέρι» του γιατρού τόσο στην ιατρική επάρκεια, όσο και στην ψυχολογική υποστήριξη. Εκεί ακριβώς μπορούν να επιδράσουν θετικά στη ζωή τους οι δημιουργίες των τριών γιατρών, σύμφωνα με τους ίδιους: 

«Οι ασθενείς στο ογκολογικό νοσοκομείο, είναι αυτοί που πάσχουν και υποφέρουν περισσότερο. Σχεδόν πάντα, βρίσκονται σε μία παρόμοια συναισθηματική κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από την έντονη αγωνία, τόσο ιατρικής όσο και ψυχολογικής φύσεως. Πρώτα ζούνε την αβεβαιότητα και το σοκ της διάγνωσης, ύστερα τον υπαρξιακό τρόμο. Ακόμα και αν πάει καλά η θεραπεία, φοβούνται για την αντιμετώπιση της κοινωνίας, γιατί δυστυχώς υπάρχουν ακόμα ταμπού στις μέρες μας σε θέματα υγείας.

Οι ασθενείς έχουν αυτήν την ταραχή, το άγχος και χρειάζονται το «χέρι» του γιατρού και στην ιατρική επάρκεια, αλλά και στην ψυχολογική υποστήριξη. Χρειάζεται να γνωρίζουν ότι ο γιατρός με τον ασθενή θα περπατήσουν μαζί σε αυτήν την “καταιγίδα” και ότι μπορούν ανά πάσα στιγμή να έχουν διαθέσιμο τον γιατρό τους για να τους εξηγήσει, να τους λύσει ερωτήματα και απορίες. Είναι μία πολύ σοκαριστική βιωματική εμπειρία, την οποία αν δεν την έχεις ζήσει δεν μπορείς να την καταλάβεις.

Θέλαμε να δείξουμε μέσα από την τέχνη, ότι στηρίζουμε τους ασθενείς, όχι μόνο ιατρικά αλλά και ψυχολογικά. Μέσα από τους πίνακες, θέλουμε να δείξουμε ότι τα ίδια συναισθήματα που περνάνε οι ίδιοι, τα βιώνουμε και εμείς μαζί τους ως γιατροί, είτε είναι θετικά, είτε αρνητικά. Στο τέλος της ημέρας γινόμαστε και εμείς οικογένειά τους. Μέσα από όλη αυτήν την περιπέτεια, καταλήγεις να δένεσαι με ανθρώπους και να δημιουργείς υπαρκτούς δεσμούς, με πραγματικές αρετές, κάτι το οποίο προσπαθούμε να εκφράσουμε και μέσα από την τέχνη μας».

Τα έργα που έχουν δείξει μέχρι στιγμής οι ίδιοι στους ασθενείς που αισθάνονται κοντά τους, έχουν λάβει θετική ανταπόκριση, όπως εξηγούν: 

«Εντυπωσιάστηκαν και τους φάνηκε μία πολύ ενδιαφέρουσα ιδέα. Είναι ένας διαφορετικός τρόπος να εκφράσεις τον συναισθηματικό σου κόσμο, μέσα από την τέχνη. Πρακτικά, όπως ωθούμε τον ασθενή να περάσει γόνιμα τον ελεύθερο χρόνο του και να αποφύγει επιβλαβείς δραστηριότητες, όπως το αλκοόλ και το κάπνισμα, το ίδιο ακριβώς θέλουμε να ζήσουμε μαζί τους, μέσα από τη διαδικασία της ζωγραφικής».

Ως ειδικευόμενοι γιατροί του Ε.Σ.Υ, ο Μιχάλης, ο Ρωμανός και ο Δημήτρης έρχονται αντιμέτωποι καθημερινά, τόσο με πρακτικά προβλήματα που ταλανίζουν τα νοσοκομεία της χώρας, όσο και με τον τεράστιο ψυχολογικό αντίκτυπο ενός νέου ανθρώπου στο επάγγελμα. 

«Ως ειδικευόμενοι, κάνουμε μία πενταετία εκπαίδευσης, για να πάρουμε τον τίτλο του ειδικού και να μπορέσουμε να ασκήσουμε το επάγγελμα υπό οποιαδήποτε συνθήκη. Στο υλικοτεχνικό κομμάτι θα ήταν πολύ σημαντικό για εμάς, να έχουμε μία οικονομική υποστήριξη, είτε με τη μορφή χορηγίας, είτε με κάποιο επίδομα, για να μπορούμε να πηγαίνουμε σε συνέδρια, σεμινάρια, εξειδικεύσεις, χωρίς να τα πληρώνουμε από την τσέπη μας. Επίσης, δεν έχουμε χρηματική υποστήριξη για την αγορά συγγραμμάτων, τα οποία πλέον είναι ακριβότερα από αυτά που αγοράζαμε όταν ήμασταν φοιτητές.

Το Θεαγένειο είναι ένα ογκολογικό νοσοκομείο για όλη τη Βόρεια Ελλάδα, με ανθρώπους που έρχονται από την Αλεξανδρούπολη μέχρι και τη Λάρισα. Γεωγραφικά καλύπτουμε μεγάλο πληθυσμό για ένα νοσοκομείο, οπότε αυτόματα αυξάνεται ο φόρτος εργασίας. Πολλές φορές, είναι πολυτέλεια οι ειδικοί να βρούνε χρόνο για να σου εξηγήσουν αυτά που χρειάζεσαι. Αν υπήρχαν περισσότεροι ειδικοί, θα γινόταν και ευκολότερα η εκπαίδευση. Τέλος, αναφορικά με τα πρακτικά, λόγω της οικονομικής κρίσης που πέρασε η χώρα, πολλά μηχανήματα και εξοπλισμοί δεν είναι αναβαθμισμένοι ή θα μπορούσαν να είναι σε καλύτερη κατάσταση και να έχουμε στη φαρέτρα μας ακόμα περισσότερες και πιο ακριβείς διαγνωστικές εξετάσεις», αναλύουν οι ίδιοι.

«Ως ειδικευόμενος, μαθαίνεις και δουλεύεις ταυτόχρονα. Το πρωί είσαι εργαζόμενος, το βράδυ γυρνάς στο σπίτι και έχεις τον ρόλο του φοιτητή. Επομένως, η πίεση είναι διπλή. Οποιαδήποτε στήριξη θα ήταν καλοδεχούμενη», τονίζουν αναφορικά με τις ψυχολογικές επιπτώσεις του επαγγέλματος: 

«Αυτό που κάνει την πραγματική διαφορά στο έλλειμα που έχουμε είναι ότι χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη τόσο οι ασθενείς που πλήττονται από τη νόσο, όσο και οι νέοι γιατροί. Η δουλειά στις δύσκολες συνθήκες ενός ογκολογικού νοσοκομείου, δεν είναι συνηθισμένη. Από το ξεκίνημά σου, βλέπεις ασθενείς που βρίσκονται στο στάδιο 4, ανθρώπους που έχουν την ηλικία των γονιών σου ή ακόμα και τη δική σου ηλικία, με προσδόκιμο ζωής μερικούς μόνο μήνες. Επομένως, όταν ένας άνθρωπος στα 25 του καλείται να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο περιβάλλον, χωρίς να έχει προηγουμένως κάποια ψυχολογική εμβάθυνση πάνω σε αυτό, είναι αρκετά σοκαριστικό. Πρέπει να προσπαθήσεις να εξισορροπήσεις τα δικά σου αισθήματα και ταυτόχρονα να δεις πώς θα μιλήσεις στον ασθενή, ώστε να μπορέσεις να απαλύνεις τον πόνο του και να μην του δημιουργήσεις το αίσθημα απελπισίας. Αλλά για να το μεταδώσεις αυτό ως γιατρός, θα πρέπει να έχεις μέσα σου τη σιγουριά και την αυτοπεποίθηση.

Αυτό το μετέωρο βήμα από τον φοιτητή ιατρικής με τον γιατρό που καλείται όχι μόνο να κάνει τη θεραπεία, αλλά και να υποστηρίξει πνευματοψυχικά τον ασθενή, είναι απίστευτα δύσκολο και ψυχοφθόρο. Φεύγοντας από το νοσοκομείο δεν είσαι πια γιατρός, γυρνάς στο κοινωνικό σύνολο και οι εικόνες που έχεις δει σου «κολλάνε» στο μυαλό, σκέφτεσαι τι θα μπορούσες να είχες πει ή να είχες κάνει καλύτερα. Επομένως είναι σημαντική μία ψυχολογική υποστήριξη για τον γιατρό, έτσι ώστε να μπορεί να ελέγχει τον συναισθηματικό του κόσμο αλλά και να μεταδίδει τα σωστά μηνύματα στους ασθενείς».

Ο ρόλος της τέχνης σε όλα αυτά τα προβλήματα ήταν καταλυτικός για τους τρεις φίλους: 

«Επειδή τα περάσαμε όλα αυτά και δεν είχαμε ποτέ κάποια υποστήριξη, τα συζητούσαμε μεταξύ μας ως φίλοι και παρέα. Πέρα από τη φιλική υποστήριξη, επειδή τα συναισθήματα ήταν έντονα και πολλά, αποφασίσαμε να εκφραστούμε μέσω της τέχνης και να αποκτήσουμε πραγματική ντοπαμίνη και ελευθερία. Νιώσαμε την ανάγκη να εκφράσουμε αυτό που θέλαμε μέσα σε έναν καμβά και όλο αυτό έγινε μία μορφή θεραπείας για εμάς». 

Τα πλάνα του Μιχάλη, του Ρωμανού και του Δημήτρη για το μέλλον των έργων τους στοχεύουν στο να συνδεθούν οι ασθενείς με αυτά και να αποτελέσουν μέσο έκφρασης και αλληλεγγύης:

«Θέλαμε καταρχάς να δημοσιοποιήσουμε αυτό που κάνουμε και να το δει ο κόσμος της Θεσσαλονίκης. Στα πλάνα μας είναι να κάνουμε μία έκθεση σε κάποια γκαλερί της πόλης, με φίλους, συγγενείς και φυσικά ασθενείς που μπορούν να έρθουν για να δούνε τα έργα μας. Μία ακόμα σκέψη είναι να δωρίσουμε τα έργα σε νοσοκομεία, κλινικές, ιδρύματα, ως μία μορφή έκφρασης και αλληλεγγύης για το ιατρικό προσωπικό, αλλά κυρίως για τους ασθενείς. Όλη αυτή τη μάχη, από το σοκ της διάγνωσης, τα προβλήματα και την πορεία της θεραπείας, θα τα περάσουμε μαζί και θα προσπαθήσουμε να τα εκφράσουμε μέσα από ένα διαφορετικό είδος τέχνης, η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη ζωή, τον πόνο και το κουράγιο του ανθρώπου που υποφέρει και προσπαθεί να γιατρέψει.

Η ζωή του γιατρού θεωρείται μονοκόμματη και πολλές φορές αρκετά στερεοτυπική. Είναι ο άνθρωπος που είναι αψεγάδιαστος, ατσαλάκωτος, αφοσιωμένος στη δουλειά, συναισθηματικά άρρηκτα συνδεδεμένος με σοβαρότητα και μη έκφραση συναισθημάτων. Φυσικά, μπορείς να το κάνεις αυτό μέχρι ένα σημείο στη δουλειά και να δείχνεις πραγματική πυγμή όταν χρειάζεται για να βοηθήσεις τους ασθενείς σου, αλλά πέρα από αυτό υπάρχει και ο άμεσος ψυχικός κόσμος του γιατρού, που και αυτός στο τέλος της ημέρας είναι άνθρωπος. Χρειάζεται να εκφραστεί και να επικοινωνήσει την προσωπική καθημερινή μάχη που δίνει και αυτό θέλουμε να δείξουμε μέσα από τα έργα μας».