Τριάντα χρόνια χωρίς την Κατερίνα Γώγου

Τριάντα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τον θάνατο της Κατερίνας Γώγου.

Ηθοποιός και ποιήτρια. Μα πάνω απ’ όλα ήταν ένα ανήσυχο και δημιουργικό πνεύμα που τα λόγια, οι σκέψεις και τα ποιήματα της έμειναν πίσω και θα υπάρχουν για πολλά χρόνια.

Η Κατερίνα Γώγου ήταν Ελληνίδα ποιήτρια και ηθοποιός. Γεννήθηκε την 1η Ιουνίου του 1940 στην Αθήνα και λόγω της Κατοχής και του Εμφυλίου, δεν πέρασε εύκολα παιδικά χρόνια. Ξεκίνησε από μικρή την καριέρα στην ηθοποιία, αλλά αργότερα στράφηκε στην ποίηση. Ξεκίνησε σε ηλικία μόλις 5 ετών να παίζει σε διάφορες παιδικές παραστάσεις, όπου την χαρακτήριζαν παιδί-θαύμα. Πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, λόγω Κατοχής και Εμφυλίου Πολέμου.

Στην εφηβεία της, η Κατερίνα έμενε με τον πατέρα της, ο οποίος ήταν πολύ αυστηρός απέναντι της, κατόπιν έμεινε με τη μητέρα της. Ο πατέρας της την υποστήριξε πραγματικά, στην επιθυμία της να ακολουθήσει την υποκριτική. Σπούδασε στη σχολή του Τάκη Μουζενίδη, η οποία εθεωρείτο μια από τις καλύτερες της εποχής. Παράλληλα τελείωσε και τη σχολή χορού Πράτσικα Ζουρούδη και Βαρούτη. Το 1967 παντρεύτηκε τον σκηνοθέτη Παύλο Τάσιο, με τον οποίο απέκτησε μία κόρη, τη Μυρτώ Τάσιου.

“Τέχνη σημαίνει έρωτας. Κι ο έρωτας είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων. Έρωτας σημαίνει ν’ αγαπήσεις παράφορα τον στραπατσαρισμένο εαυτό σου, γιατί μονάχα έτσι θα αγαπήσεις τον δίπλα σου.”

Η Κατερίνα Γώγου εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο με τον θίασο Ντίνου Ηλιόπουλου, το 1961, στο έργο των Ευαγγελίδη – Μαρή «Ο Κύριος πέντε τοις εκατό». Οι περισσότερες ταινίες όπου συμμετείχε, ήταν παραγωγής Φίνος Φιλμ. Έκανε την πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση στην ταινία Ο Άλλος.

Ως ηθοποιός είναι γνωστή περισσότερο για δευτερεύοντες ρόλους, όπως στην ταινία το Ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο ή το Μια τρελή τρελή οικογένεια. Οι ρόλοι της συνήθως απεικόνιζαν αστείες και ανέμελες γυναίκες. Της έχει απονεμηθεί, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το Βραβείο Α΄ Γυναικείου ρόλου, για την ταινία Το βαρύ πεπόνι.

Για την ακρίβεια η συγκεκριμένη ταινία απέσπασε συνολικά 6 βραβεία καθώς πήρε ακόμη τα καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, ανδρικής ερμηνείας (Μίμης Χρυσομάλλης, Αντώνης Αντωνίου) και το βραβείο κριτικών κινηματογράφου.

Αλλά και από το κοινό είχε ευρεία αποδοχή για τα δεδομένα της εποχής της και έκοψε 80.000 εισιτήρια. Η ταινία, με κοινωνική σάτιρα αναφέρεται στον οικονομικό μαρασμό της ελληνικής επαρχίας, την αστυφιλία και τη δυσκολία επιβίωσης στην Αθήνα για το μέσο εργαζόμενο που οδηγεί στη συγκρότηση συνδικάτων. Πέρα αυτών τονίζει την αναγκαιότητα κάθε πολίτης, μορφωμένος ή μη, να συνειδητοποιήσει τα δικαιώματα και τις ευθύνες που του αναλογούν και να προσαρμόζει ανάλογα τις φιλοδοξίες του.

Μάλιστα η ταινία υπάρχει διαθέσιμη στην ψηφιακή πλατφόρμα ERTFLIX.

“Εμένα, οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά, εμένα, οι φίλες μου είναι σύρματα τεντωμένα”

Ως ποιήτρια, είναι γνωστή για τον αντισυμβατικό και συνειρμικό τρόπο γραφής της, καθώς και τις αναρχικές της ιδέες. Οι στίχοι της ήταν γεμάτοι οργή και επαναστατικότητα.

Όμως, η Κατερίνα Γώγου δεν ήταν αυτό το επιφανειακό κορίτσι που έβγαζε μέσα από τις ταινίες. Αυτό λένε όσοι την έζησαν. Η Κατερίνα Γώγου ήταν το ακριβώς αντίθετο. Ένας άνθρωπος με συνεχείς αναζητήσεις και συγκρούσεις με το κατεστημένο. Αυτό φάνηκε άλλωστε στη συνέχεια με την ενασχόληση της με την ποίηση.

Ασχολήθηκε με τη συγγραφή σεναρίου και την ποίηση. Ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της με τίτλο «Τρία κλικ αριστερά» πούλησε πάνω από 40.000 αντίτυπα. Μεταφράστηκε στα αγγλικά και κυκλοφόρησε το 1983 στην Αμερική. Χαρακτηριστικά οι πωλήσεις της ποιητικής της συλλογής μπορούν να συγκριθούν μόνο με αυτές του Οδυσσέα Ελύτη.

Η Αφροδίτη Μάνου έχει αναφέρει για την ποίηση της Γώγου: “ο τρόπος γραφής της δείχνει έναν άνθρωπο πάρα πολύ ευαίσθητο. Έναν άνθρωπο που έχει βγάλει το δέρμα του και ζει σε φοβερές εντάσεις”. Η Κατερίνα Γώγου είχε αρκετούς συντρόφους στη ζωή της. Η μεγάλη της αγάπη όμως ήταν ο σύζυγός της, σκηνοθέτης, Παύλος Τάσιος. Μαζί απέκτησαν την κόρη τους Μυρτώ, η οποία άθελά της έγινε η αιτία για να μπλέξει και η ίδια η Γώγου με τα ναρκωτικά. Η κοπέλα άρχισε να κάνει χρήση ουσιών σε νεαρή ηλικία και η μητέρα της προσπάθησε να τη βοηθήσει να απεξαρτηθεί. Ωστόσο, δεν τα κατάφερε και τελικά παρασύρθηκε και η ίδια.

Η Γώγου ανήκε στον αντιεξουσιαστικό χώρο των Εξαρχείων και είχε ενεργή αντισυμβατική δράση. Τον Μάρτιο του 1991 έστειλε ενυπόγραφη επιστολή στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία, μέσω της οποίας εξέφραζε την στήριξή της προς τον αναρχικό Κυριάκο Μαζοκόπο και τον Γιάννη Πετρόπουλο που ήταν φυλακισμένοι. Η σχέση της με την αστυνομία δεν ήταν καθόλου καλή, είχε συλληφθεί πολλές φορές και είχε λογοδοτήσει στις αρχές για την αντισυμβατική συμπεριφορά της.

Όταν τον Ιανουάριο του 1980, η “17 Νοέμβρη” σκότωσε στο Παγκράτι δύο αστυνομικούς, η Γώγου συνελήφθη σαν ύποπτη, μετά από καταγγελία ενός μάρτυρα, που υποστήριξε ότι είδε μια γυναίκα να απομακρύνεται τρέχοντας από το σημείο της δολοφονίας. Αποδείξεις δεν βρέθηκαν ποτέ και η Κατερίνα φυσικά αφέθηκε ελεύθερη. Έξι χρόνια μετά ήρθε και πάλι αντιμέτωπη με τις αστυνομικές αρχές. Αυτή τη φορά μετά από μήνυση που έκανε η ίδια στον τότε Υπουργό Δημόσιας Τάξης, γιατί κατά τη διάρκεια μιας πορείας είχε δεχτεί επίθεση από αστυνομικούς.

“Ξέρω πως ποτέ δε σημαδεύουνε στα πόδια. Στο μυαλό είναι ο στόχος, το νου σου, ε;”

Το 1991 η Γώγου πάλευε ήδη με τους δαίμονές της. Όπως έκαναν νωρίτερα και οι άλλοι δύο «άγιοι των Εξαρχείων», όπως τους αποκαλούσαν, Νικόλας Άσιμος και Παύλος Σιδηρόπουλος. Εκείνη τη χρονιά η Κατερίνα είχε πει σε συνέντευξή της: “ Ελεύθερος σκοπευτής ήταν ο Άσιμος. Τον δολοφόνησαν. Τον Παύλο Σιδηρόπουλο, το ίδιο. Η μόνη επιζήσασα, εγώ”.

Όχι όμως για πολύ. Στις 3 Οκτωβρίου του 1993 η Κατερίνα Γώγου βρέθηκε νεκρή στο παλιό διαμέρισμα της μητέρας της, όπου είχε απομονωθεί.

«Η Κατερίνα ένιωθε σαν αγρίμι παγιδευμένο, ήταν διαρκώς σε διωγμό. Τελικά δεν άντεξε και έφυγε… άφησε όμως πίσω τα ποιήματά της που μιλούν ακόμη για εκείνη, με φοβερή δύναμη και άσβηστο πάθος…» σύμφωνα με τον σκηνοθέτη Ν. Κούνδουρο.

Η αποκαλυπτική εξομολόγηση του αδερφού της για το θάνατο της

Ιδιαίτερα αποκαλυπτικός ο αδερφός της αγαπημένης ηθοποιού ήταν στη συνέντευξη που έδωσε αρχές του 2023. Ο Κώστας Γώγος μιλώντας για την απώλεια της τόνισε:

«Δεν είμαι φαν της Κατερίνας και το κύριο που βιώνω είναι η απουσία της. Τώρα η ποίηση κτλ… Θα προτιμούσα να μην έχει γράψει ούτε έναν στίχο και να ήταν εδώ 80 χρονών και να τα λέγαμε και ας πήγαινε στο καλό η ποίησή της».

«Ήταν ένα κορίτσι μικρό που δεν την χωρούσε ο τόπος και ήταν αγρίμι. Δεν ήθελε να φτιάξει μία κατάσταση γύρω της όπως την είχε φτιάξει η Βουγιουκλάκη ή η Καρέζη. Ήταν φίλες και με τις δύο. Ούτε τη φήμη τους, τα σπίτια τους δεν τα ήθελε. Όταν κάτι πλησίαζε να γίνει, “μπαμ” έριχνε μία και τα τίναζε όλα. Ήθελε να είναι μόνη της και ασυμβίβαστη» σημείωσε ο αδερφός της Κατερίνας Γώγου «Αποποιήθηκε τα χρόνια της στον κινηματογράφο, γενικά την κατάστασή της σαν ηθοποιός Μετά από ένα σημείο όμως άρχισε και το νοσταλγούσε, από ένα σημείο και μετά ήθελε να γυρίσει» πρόσθεσε ο κ. Γώγος.

Ο Κώστας Γώγος εξομολογήθηκε στη συνέχεια πώς ένιωσε όταν του έδειξε τα «σκοτεινά» της ποιήματα. «Μου είπε “έλα να σου διαβάσω κάτι”. Τρόμαξα. “Παιδάκι μου, τι είναι αυτό; Ποίημα είναι αυτό;”. Πού τα είχε όλα αυτά μαζεμένα; Δεν είχαμε συζητήσει τέτοια. Έγραφε για τους άστεγους, τους αναρχικούς, τη μοναξιά. Πού τα είχε όλα αυτά μαζεμένα μέσα της και τα έβγαλε έτσι; Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου».

«Ενώ είχε ανθρώπους που την αγαπούσαν και φίλους, όταν έπεσε εξαφανίστηκαν όλοι. Αν κάποιος δεν θέλει να σωθεί, πώς τον σώζεις; Αν είσαι φίλος και τον αγαπάς, βρίσκεις τον τρόπο. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της ήταν ολομόναχη» εξομολογήθηκε ο Κώστας Γώγος και πρόσθεσε: «Μην ακούω βλακείες ότι αυτοκτόνησε. Δεν αυτοκτόνησε, έπαιζε με τη ζωή άρα και με τον θάνατο».

Ποια εικόνα της του έχει αποτυπωθεί; «Ήταν νέα, όμορφη, βαμμένη με τα μαλλιά πλεξούδες. Ήρθε στο σπίτι όταν ήμουν εγώ 5 χρονών και την έβλεπα μια θεά. Αυτή η εικόνα μου έχει μείνει».

Σε ότι αφορά τα τελευταία λόγια που κρατά από εκείνη είναι μία φράση που του έγραψε πίσω από ένα βιβλίο και του το χάρισε: «εν αρχή ήν ο πόνος αδερφέ».

Με πληροφορίες από mixanitouxronou.gr /sansimera.gr