Αλλαγές στους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς για δημόσιους χώρους και έργα ΕΣΠΑ
Δύο επιστήμονες εκφράζουν στην Parallaxi την άποψή τους για τη νέα ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος.
Μια σημαντική αλλαγή που προβληματίζει τους αρχιτέκτονες προέκυψε πρόσφατα μετά από σχετική υπουργική απόφαση η οποία απαλείφει την υποχρέωση πραγματοποίησης αρχιτεκτονικών διαγωνισμών για τους δημόσιους χώρους στην Ελλάδα.
Η απόφαση αφορά στα έργα τα οποία χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ, από το Ταμείο Ανάκαμψης, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, μέσω ΣΔΙΤ ή από δωρεές ιδιωτών. Αυτά δεν θα υποχρεούνται να διενεργούν αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και θα μπορούν οι μελέτες τους να γίνουν από τον αρχιτέκτονα του φορέα που πραγματοποιεί το έργο. Στην ίδια απόφαση ξεκαθαρίζεται πως τα έργα των δημόσιων οργανισμών που χρηματοδοτούνται από ίδιους πόρους δεν περιλαμβάνονται στη ρύθμιση.
Ουσιαστικά η απόφαση ευνοεί μεγάλους δήμους της χώρας που διαθέτουν τεχνικές υπηρεσίες με καταρτισμένους υπαλλήλους αλλά και διεκδικούν και εξασφαλίζουν ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης. Είναι δεδομένο πως η ρύθμιση αυτή θα επισπεύσει σε πολλές περιπτώσεις την ολοκλήρωση των έργων, ωστόσο μεγάλος προβληματισμός προκύπτει για την υποτίμηση της αξίας των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών που ευνοούν τις καινοτόμες ιδέες.
Η Parallaxi ζήτησε την άποψη δύο επιστημόνων της Θεσσαλονίκης με μεγάλη εμπειρία σε διαγωνισμούς και μεγάλα δημόσια έργα.
Συγκεκριμένα, ο επί 35 χρόνια διευθυντής στις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου Θεσσαλονίκης, αρμόδιος για αρχιτεκτονικά, πολεοδομικά και περιβαλλοντικά θέματα, Απόστολος Παπαγιαννόπουλος, σημείωσε: «Είμαι μηχανικός σχεδόν 60 χρόνια. Πιστεύω πως για όλα τα μεγάλα έργα πρέπει να γίνονται αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί. Προσέξτε: Σε καμία περίπτωση δεν υποτιμώ τα γραφεία και τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτά. Είναι όλοι αξιόλογοι επιστήμονες. Το «πνεύμα», ωστόσο, των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, βασίζεται στην ανάγκη να προταθούν πολλές και διαφορετικές νέες ιδέες και μετά να ακολουθηθεί η καλύτερη ή η καταλληλότερη. Η αρχιτεκτονική είναι κυρίως ιδέες και οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί στα μεγάλα έργα ενθαρρύνουν την ανάπτυξή τους».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο αρχιτέκτονας Πρόδρομος Νικηφορίδης αναλύει τα εξής: «Στο συνέδριο για το δημόσιο χώρο που διοργανώσαμε ως ΤΕΕ/ΤΚΜ το 2019 και συγκεκριμένα στην έκθεση των βραβευμένων μελετών για το δημόσιο χώρο που επιμεληθήκαμε διαπιστώσαμε ότι από τα 35 βραβεία της τελευταίας οκταετίας μόνο ένα είχε ανατεθεί. Οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί ιδεών είναι μία μεγάλη απάτη, οι αρχιτέκτονες θα έπρεπε να τους μποϋκοτάρουν! Τι έκαναν εδώ και 10 χρόνια οι συνδικαλιστικοί φορείς των αρχιτεκτόνων αλήθεια σχετικά με αυτό το θέμα; Γιατί δεν κινητοποίησαν και ενημέρωσαν όλους εμάς; Είναι ένα μεγάλο ερώτημα.
Προφανώς και είμαι υπέρ των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και της αξιοκρατίας. Συμμετέχουμε σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς εδώ και 35 χρόνια, έχουμε κάνει πολλούς, κερδίσαμε λίγους. Ήταν και παραμένει ο μόνος τρόπος για κάποιους από εμάς να έχουμε πρόσβαση στις μελέτες δημοσίου. Ο τελευταίος που κερδίσαμε ήταν το 2015 και βέβαια δεν υλοποιήθηκε γιατί όχι μόνο δεν υποχρέωνε το θεσμικό πλαίσιο το Δήμο να αναθέσει το διαγωνισμό, το αντίθετο μάλιστα δεν του έδινε τη δυνατότητα να αναθέσει. Ο μόνος που ανατέθηκε μετά από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ήταν ο διαγωνισμός για την ανάπλαση της Νέας Παραλίας που έγινε μάλιστα με άλλο θεσμικό πλαίσιο, ήταν παλαιότερος. Η διενέργεια ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού δεν προεξοφλεί την επιτυχία του στόχου που είναι η καλύτερη δυνατή ιδέα και μελέτη. Το 1997 κερδίσαμε το διεθνή διαγωνισμό για την Ανάπλαση του Μνημειακού Άξονα της Αριστοτέλους που διοργάνωσε η Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων, το μεγαλύτερο διαγωνισμό που έχει γίνει για το Δήμο Θεσσαλονίκης με 99 συμμετοχές από 24 χώρες. Αυτό δεν εμπόδισε το Δήμαρχο Θεσσαλονίκης να προκηρύξει ένα νέο διαγωνισμό. Προσωπικά έχω διαπιστώσει πολλά προβλήματα, οι επιτροπές των διαγωνισμών αποτελούνται από άτομα που συχνά δεν έχουν εξειδίκευση και εννοείται ότι η όποια απόφαση είναι πάντα υποκειμενική είναι βέβαια ταυτόχρονα εγκυρότερη από οποιαδήποτε άλλη αυθαίρετη, χαριστική και χωρίς αιτιολόγηση απόφαση και ανάθεση».
Να σημειώσουμε πως οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις που υπογράφει ο υφυπουργός χωροταξίας, Νίκος Ταγαράς, βασίστηκαν στις εισηγήσεις ομάδας εργασίας που συστάθηκε πριν ενάμιση χρόνο από το υπουργείο και περιλαμβάνουν αρκετές θετικές αλλαγές όπως τη διασφάλιση της συμμετοχής στα έργα των γραφείων που βραβεύτηκαν, την οριοθέτηση των προϋποθέσεων σύμφωνα με τις οποίες θα απαιτείται διαγωνισμός σε ένα έργο, την προϋπόθεση να υπάρχουν πρώτα τα εξασφαλισμένα κονδύλια ώστε να προχωρήσει ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός.
