H θεαματική μεταμόρφωση της πλατείας Ελευθερίας στη Λευκωσία

Ένα έργο ορόσημο αποτελεί η ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας στη Λευκωσία, τόσο για την εποχή κατά την οποία έχει δημιουργηθεί, όσο και για τη σημασία της πλήρους μεταμόρφωσής της μέσω της αστικής παρέμβασης.

Το διεθνούς φήμης αρχιτεκτονικό γραφείο της Ζaha Ηadid ανέλαβε τη μελέτη και το σχεδιασμό μετά από πανευρωπαϊκό διαγωνισμό αναβαθμίζοντας πλήρως τη λειτουργικότητα και την αισθητική ποιότητα του δημόσιου χώρου καθιστώντας το στον τομέα αυτό ως έργο αναφοράς έντονης σημασίας.

Μία πλατεία που σχεδίασε η Ζaha Ηadid, αλλά δεν πρόλαβε να δει να μεταμορφώνεται καθώς απεβίωσε το 2016.

Το έργο κατάφερε να διακριθεί διεθνώς, μέσω των αρχιτεκτονικών βραβείων “Architecture MasterPrize” στην κατηγορία “Landscape Architecture”. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η κατάταξη του, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στους τρεις πρώτους νικητές, του “Design of the Year 2021”.

Ειδικότερα, η πλατεία εδρεύει κοντά στο κέντρο της Λευκωσίας, δίπλα στο ενετικό τείχος και την ξηρή τάφρο που περικυκλώνει την αρχαία πόλη. Η ίδρυση της έγινε κατά την περίοδο του μεσαίωνα και ανακατασκευάστηκε από τους Ενετούς τον 16ο αιώνα, με τα τείχη να ορίζουν τα όρια του παλαιότερου τμήματός της, χωρίζοντάς το από τις σύγχρονες συνοικίες έξω από αυτά.

Όσον αφορά τον σχεδιασμό, σε αυτόν εντάσσονται και επιλύονται ζητήματα αστικού σχεδιασμού, συσχέτισης σύγχρονης αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και τέχνης της κατασκευής. Στη βάση της αρχιτεκτονικής της φιλοσοφίας, βρίσκεται ο βιοκλιματικός σχεδιασμός, ο οποίος επιτρέπει σε κάθε στοιχείο του σχεδίου να συμπληρώνει το άλλο.

Το ενετικό τείχος καθιερώνεται ως αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας της Λευκωσίας, ενώ ανοίγει την ξηρή τάφρο προς δημόσια χρήση για τη δημιουργία ενός πάρκου που θα περιβάλλει την πόλη. Αντικαθιστώντας τις δυσπρόσιτες περιοχές της με νέες αστικές πλατείες, πάρκα και πεζόδρομους με φοίνικες, η τάφρος μπορεί να γίνει μια “πράσινη ζώνη” για την πόλη.

Μετατρέπεται έτσι, σε ένα αστικό πάρκο με λεπτομερείς γεωμετρίες, οι οποίες προσαρμόζονται στη σχεδίαση, μέσω μιας διαδικασίας “τριγωνοποίησης”, στο ακανόνιστο σχήμα της τάφρου. Μέσα σε αυτό το γεωμετρικό πεδίο, ορίζονται κάποια σημεία “έντασης”, τα οποία μετατρέπονται σε αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως γέφυρες, υδάτινα τοπία, παρτέρια ή καθίσματα.

Ακόμη, το γρανιτένιο πλακόστρωτο της τάφρου συμβάλει στη δημιουργία ενός παθητικού συστήματος αποστράγγισης όμβριων υδάτων, που επιτρέπει στα νέα δέντρα τα οποία φυτεύονται μέσα στην τάφρο να εξισορροπούν φυσικά τα επίπεδα των υπόγειων υδάτων, μειώνοντας τη διάβρωση των θεμελίων του μεσαιωνικού τείχους.

Ως η μεγαλύτερη αστική πλατεία στη Λευκωσία, έχει σχεδιαστεί για να φιλοξενεί κοινωνικές εκδηλώσεις με χιλιάδες επισκέπτες. Η γέφυρα και οι 13 πυλώνες έχουν κατασκευαστεί από σκυρόδεμα, με τις γλυπτές μορφές τους σχεδιασμένες, έτσι ώστε να διασφαλίζουν τη δομική ακεραιότητα σε μία άκρως σεισμική περιοχή.

Ο ενσωματωμένος φωτισμός που ελέγχεται από ένα κεντρικό σύστημα συμπληρώνει τις γλυπτικές φόρμες και επιτρέπει τη διαφοροποίηση ανάλογα με την εποχή, την ώρα της ημέρας και το γεγονός που λαμβάνει χώρα.

Στις 10 Δεκεμβρίου 2021 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της πλατείας, όπου συμμετείχαν όλοι όσοι ενεπλάκησαν στην ανάπτυξη του έργου, συμπεριλαμβανομένης της ομάδας των Zaha Hadid Architects, σχεδιαστών του νέου ορόσημου για την Κύπρο.

Την πλατεία Ελευθερίας εγκαινίασε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης μαζί με τον Δήμαρχο Λευκωσίας, Κωνσταντίνο Γιωρκάτζη. Επίσης  παρευρέθηκε και η Επίτροπος της ΕΕ Στέλλα Κυριακίδη.

Δείτε περισσότερες εικόνες από την πλατεία:

Πληροφορίες και εικόνες: zaha-hadid.com / ktirio.gr