Διατρέχοντας με συναρπαστικό τρόπο την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική δημιουργία

Λέξεις: Σπύρος Πέγκας 

Πάντα πίστευα, ότι μετά την Πολιτική, η Αρχιτεκτονική είναι αυτή που μπορεί να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων. Να την κάνει καλύτερη, πιο όμορφη και πιο ποιοτική.

Τα τελευταία δύο χρόνια είχα την ευκαιρία, εγώ, με την ιδιότητα του πολιτικού, να διατρέξω με ένα συναρπαστικό τρόπο τη σύγχρονη Ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική δημιουργία.

Η επιλογή μου ως μέλος της επταμελούς διεθνούς επιτροπής κρίσης των φετινών Ευρωπαϊκών Βραβείων Αρχιτεκτονικής Mies van der Rohe αποτελεί, καταρχήν, μια διάκριση για την πόλη μου, τη Θεσσαλονίκη.

Ποτέ πριν δεν είχε συμμετάσχει σε αυτήν Θεσσαλονικιός ή Θεσσαλονικιά. 

Οι διακρίσεις της πόλης την προηγούμενη δεκαετία στην παγκόσμια σκηνή και οι πολλαπλές αναφορές των διεθνών μέσων στην εναλλακτική και εξωστρεφή αστική της ανάπτυξη έπαιξαν καταλυτικά θετικό ρόλο. 

Η επιθυμία των ανθρώπων του Ιδρύματος Mies van der Rohe της Βαρκελώνης να συμπεριλάβουν και ένα άτομο με μια άλλη, διαφορετική ματιά στο αστικό τοπίο και την αρχιτεκτονική πράξη ήταν ο δεύτερος λόγος της επιλογής μου.

Ομολογώ, ότι αιφνιδιάστηκα θετικά, όταν μου έγινε η πρόταση συμμετοχής και ακόμα περισσότερο όταν βρέθηκα στην πρώτη συνάντηση των εξαιρετικά αξιόλογων αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων, που συναπαρτίζανε την Επιτροπή.

Η γλώσσα της αρχιτεκτονικής είναι άλλη από αυτήν την πολιτικής. Η προσοχή στην τεχνική εφαρμογή, αλλά και στη σύλληψη του αρχιτεκτονικού κόνσεπτ διέφευγε της δικής μου πρόσληψης για το αρχιτεκτονικό έργο, τη χρήση του και τη χρησιμότητά του. Οι αρχές που τέθηκαν από την αρχή από την ομάδα μας βοήθησαν στο να βρούμε έναν κοινό βηματισμό: 

αρχιτεκτονική αρτιότητα, κοινωφελή και αν δυνατόν κοινωνική χρήση, βιωσιμότητα, φιλική προς το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή αντίληψη και χρήση υλικών.

Οι αρχές αυτές, όμως, δεν κάνανε τη δουλειά της επιλογής εύκολη, όταν ξετυλίχθηκαν μπροστά μας τα 585 περίπου έργα που είχαν παραχθεί σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο τα τελευταία δυόμιση χρόνια. 

Χρειάστηκε ατομική δουλειά και προμελέτη, καθώς και ένα εντατικό τριήμερο εργασιών, ψηφοφορίας και συζητήσεων για να καταλήξουμε στα σαράντα επικρατέστερα έργα. Έργα που ξεχώριζαν για τη σύλληψη, εφαρμογή, τεχνική και χρήση τους. Σε αυτό το πρώτο στάδιο οι συζητήσεις μας ήταν έντονες και ενδεικτικές του κληρονομιάς που κουβαλούσε ο καθένας και η κάθε μία από τους συμμετέχοντες. Εγώ για παράδειγμα επέμενα σε στοιχεία χρήσης, προέκρινα έργα αστικών αναπλάσεων και ευρείας δημόσιας χρήσης. 

Γνωρίζοντας από πρώτο χέρι το ασφυκτικό περιβάλλον των δημόσιων χώρων στην ελληνική επικράτεια ένιωθα μεγάλη συμπάθεια για τις αστικές αναμορφώσεις και τα επώνυμα δημόσια έργα. 

Προερχόμενος και από χώρα της ευρωπαϊκής περιφέρειας αισθανόμουν φιλικά προς τα έργα νέων ανερχόμενων περιοχών και τόπων είτε του ευρωπαϊκού νότου είτε των ανατολικών κρατών. Καθώς, μικραίναμε τη λίστα των προκρινόμενων έργων οι διαπραγματεύσεις γίνονταν πιο έντονες και μετωπικές. Η καινοτομία, η άρτια αποτύπωση της ιδέας και η τεχνική μαεστρία προτάσσονταν των οποίων άλλων ειδικών επιθυμιών και χαρακτηριστικών. Η διαφυγή μας από το εξαιρετικό Έργο ήταν αδύνατη. Μερικά έργα ήταν δυναμικά και δυνατά τόσο στην εικόνα τους όσο και στη βιωματική μας συναναστροφή μαζί τους, που απλά ήταν αδύνατον να μη διακριθούνε.

Η επιλογή του Town House, του κτιρίου του Kingston University, στην περιοχή του ευρύτερου Λονδίνου, που δημιούργησε το αρχιτεκτονικό γραφείο Grafton Architects από το Δουβλίνο για το πρώτο βραβείο ήταν αποτέλεσμα μιας ομόφωνης απόφασης της Επιτροπής. 

Κρίναμε μεταξύ άλλων, ότι θα ήταν ιδανικά να είναι έτσι ή κάπως έτσι όλα τα κέντρα μετάδοσης γνώσης για τους νέους και τους φοιτητές. Η ζωή όλων μας στο μέλλον θα γινόταν καλύτερη, πιο όμορφη και σίγουρα και πιο ειρηνική.

*Ο Σπύρος Πέγκας είναι σύμβουλος πολιτισμού και πρώην Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Τουρισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης